BERTSO BERRIAK
NERONEK NERE
GERTAERARI JARRIAK

        (1894)

Milla zortzireun larogei eta

amalaugarren urtia,

denbora onetan pensatu det nik

bertso berriyak jartia;

leku askotan zabaldu nai det

izan dedan suertia,

orretarako zure bear naiz,

guztiyon Jabe maitia.

Naiago nuke lan au baneuka

biar bezela jarriya,

ondo pentsatzen baldin badegu

ain da lastimagarriya;

mesede eske Zugana nator,

Aita estimagarriya,

komeni bazat eman bear dit

espirituko argiya.

Asunto dana biar bezela

nai nuke nik erabaki,

kulpa duenak zergatik nuan

kantak jartzera badaki;

beragatikan saiatu biat

alegiñian egoki,

aditzalliak ikasitzeko

atentziyua iduki.

Nik obe nuke kaso guztiya

deklaratuba banego,

asunto asko gertatzen zaizkit

esango banitu ondo;

modubak ala agintzen du ta

enaiz ixillik egongo,

bañan ez due leku guztitan

konsuelorik emango.

Nerau Aiatik mutill libria

kostara ezkondu nitzan,

diruba ere ondo nuela

etxe ortara juan nitzan;

an izateko pensamentuban

mundu ontako bizitzan,

itxura txarrak azaldu zaizku,

gustorik ez degu izan.

Ezkondu nitzan etxe ori da

............-ko ..........

bizimoduba moldatu nuben

diru asko ekarrita;

oi ta bost ontza urretan ziran,

zer kantidade polita,

oiek guztiyak izanagatik

zenbaitekin alperrik da.

............... apellidua,

A........ det graziya,

Aian jaiua izan biar det

gañera bertan aziya;

.......-ra ezkondu nitzan,

orra itzegin guziya,

esango'izuet nik emaztia

zergatik dedan utziya.

Matrimoniyo ondo artubak

alkarri asko zor diyo,

konfiantzarik ez baldin badu

personak ez du baliyo;

nik emaztia utziya daukat

lan ori dala meriyo,

B.... G....-k zergatikan dan

orri antzematen diyo.

Deklaratzia txit komeni zait

nola dan kaso guria,

besteren gauza beretutzeko

badu abilidadia;

B.... G.... egon biar du

lan oriyetan trebia,

orregatikan azaldu zaigu

etxeko nobedadia.

Akordatuta egun batzubek

or ixilikan jun dia,

iñorentzako ezta ederra

etxeko pesalunbria;

gauza oriyek entzundakuan

arrituko da jendia,

oso ederki konpontzen ziran

B...... da nere andria.

Adierazitzen ari naiz zerbait

neri zer zaidan gertatu,

au edozeñek esango due

«G........ ez da portatu»;

gauza aldrebesak egiña dago,

gañera berak kontatu,

oiek orrela entzundakuan

zeñ egongo zan kontentu?

G......... jaun au bi bider dago

lenago ere ezkonduta,

orain bakarrik gertatzen zana

Jainkuak biyak kenduta;

zenbait umildu izandu dira

orrela alargunduta,

azari gisa eizian dabill

leio-zulotik sartuta.

Neska zar bat zan nere koñata,

argana zitzaidan asi,

arekin ere kontentu ez ta

gero emazte ta guzi;

ondorenian bera kontari,

nik ere nunbait ikasi,

lan orregatik familiya ta

etxia nituben utzi.

Eskandalua ezta izaten

familiyaren protxuban,

jakin gabian pasatzen dira

gauza batzubek itxuban;

ia eskuba jarri dezala

bakoitzak bere petxuban,

nobedaderik ezertan gabe

zeñek sufritzen dituban?

Zuzentasuna biar genduen,

gertatu gera biyurri,

lastima ez al da orla ibiltzia

bada mundun parragarri?

zer estadutan arkitzen nitzan

orain jendiak igarri,

ni atera ta an gelditu zan

len esan dedan G.......

Zuk badakizu uztarri batez

nola giñaden lotubak,

lenago gaizki izan bagera

mudatu pentsamentubak;

denbora juan da ez du baliyo,

orain atera kontubak,

despreziyu au ez du merezi

matrimoniyo santubak.

Ni atera ta errentarikan

oriyek ezin pagatu,

artuak eta sagarrak ziran

guztiyak bertan geratu;

nagusi jaunak oiek dianak

gero dizte enbargatu,

iñuzentia gertatu balitz

bazeukan zeñek pegatu.

Gero neronek artu nituben

oieri enbargatuak,

gurdi-sagarra lau pezetan da

zortziyan berriz artuak;

nagusiya ta biyok giñaden

orretan arreglatuak,

galerarikan ez dit eragin

denbora artako tratuak.

Arraskatu naiz tratuban eta

lana ondo erori zat,

laubian artutako sagarrak

zortziyan salduba beintzat;

andik partia biar duela

emazte ori asi zat,

neretzat etzan laguntzallerik

palta atera balitzat.

Endredo asko jarritzen ditu

bada persona gaiztuak,

lenago ere ikusi zaizka

gauza aldrebes askuak;

ustez ixillik zebillen baño

utzi ditu arrastuak,

G....... orrek eraman dizkit

belarrak eta lastuak.

Lastaira eder bat etxian neukan

nagusiyak ekarriya,

beteta neukan txurikiñakin

berarentzako jarriya;

ori're ostu belar da lasto

pilla ikaragarriya,

gañera berriz eraman dizkit

bi barrika ta gurdiya.

Besteren gauza beretutzeko

beti dago korajian,

guk eztakigu zenbat jenero

joaten ziran birajian;

gau illunian artu liteke

gizon ori barajian,

eskuba garbi erukiko du

ezer ez dan parajian.

Badakizue bi kriatura

nola nituben nik utzi,

akordatzian nere barrenak

ez daduka pena gutxi;

Jaungoikuaren lege santuba

bear zaie erakutsi,

enkargu ori ematen dizut,

nere emazte ........

Bire txarretik erori giñan

paraje aldrebesera,

egun batzubek zurekin pasa

nai nituzke nik zartzera;

zure aurrakin kuadrilla oitatik

apartatutzen bazera,

nai dezun erri señala zazu,

nerekin galduko etzera.

Deseo nuen bertso berriyak

orra nik adierazi,

kontuba pranko ipiñi degu

nai ditubenak ikasi;

itxu tristiak nolabait ere

munduban biar du bizi,

asko saltzia mesere du ta

al dezubenak erosi.