Lurlantzea

        Lurlantzea zako añ bearra gizonai, nun bera bae ezin biziko litzeken. Nekazarik lurre landuz emate itu ogie, eoskarie, aragitako ganaduk eta gizona pizitzeko bear ditun gañeako gauzak. Landutze itu arbolak eta landarak e, zeintzuk aiñ sustantzi preziosok ematez gañera, nola dien azukarra, oligoa, ardoa ta bestek, proporzionau ero eskuratzen diue jazteko bear ditugun telak eta gure txek eiten dien zurajek. Lurlantzek, ba, bizitzen premik, betetze itu; eta la eitekoik protxugarrina da ta guztiok estimau ta laundu bear diou. Landarak jaio, azi ta iltzen die, ta oneati do on bizik animalinan antza. Nekazarik lurren ereiten don azie euskin berotasun ta urek ematen don bustiantzakin biuntzen da, eta azitzen do lurreti kanpora irtetzen don kirten bat. Kirten au azitzen da ta botatzen ditu ostok kanpoti ta zañek barruti; otati mantentzen da ta atati arnasea artzen do. Zañek txupatze itu alimentuzko sustantziz betea daon ure, landaran sabie formatuz, zein dan animalitan odola bezela. Sabi onek igotzen do zañetik ostotaño zañetaño berriz itzuliz, eta ola ematen die bizie landareai, odolak animalia ematen dien bezela. Landare batzutan gertazen da au modu baten eta bestetan beste modu baten, ala da nola batzuk geiao azitzen dien beste paño eta dituen propiedade desberdiñek, eta arrazoi oneati die landara jenero diferentek. Landara bakoitzek nai ditu bizitzeko berai daokion sustantzik, eta batzuk bear doe beste paño bero ta bustitasun geiao. Oneati leku batzutan ondo bizi ta azitzen dienak ez tie azitzen beste batzutan, eta emendi dator terreno ta klima desberdiñen izatea. Nekazarik ezautu bear ditu ba, landara bakoitzei daozkion lur jenero ta klimak landara bakoitze ondo ta protxuz landutzeko. Lur bat ona ez tanen sustantzin batzuk falta zazkolako, ero sustantzi ok jan ditulako landarak azitzen, zitze emanez obetzen da. Lurrek eskaxak eta urri tien baztarretan, gure ontan bezela, guztiz baliosoa da iñaurkiñe, eta nekazarik ein bear do alein guztie bereanatzeko. Ola kordun, iñaurkiñ ta zitz obenak eiten dituna da dudai pae labore obenak bitze ituna. Arazoi (sic) oneati ganadui keiana dauken nekazarie izan oi da dudai pae aberatsana; ganaduai, ba, beirau bear zake kontu aundikin. Baño ezta asko zitz asko ta ona eitea re; jakin bear da gañera re bear bezela zitz au gobernatzen. Beste guztiz gañera txit on da aleiñe eitea zitzek-aldu ez dezala sustantzie estali bae agirin eukita, gertatzen dan bezela pilla txikitan kanpon jartzen ero zabaltzen danen lurren gañen beala lurre landu ta enterrau bae. Ganaderie izanda nekazaitzen oñe, ganadu janan kontuk euki bear do beñepeñen nekazari onak, ganadu jani pae eliteke izan aziendaik. Lurren kalidade, klimen goraberak eta gure baztarra titun kondizio diferente batzuk erakusten doe, gure nekazarik artu bear doela afizioa ganadu janeta ta arbolak landatzea, eta ganadu geitzea. Eta baldin gure baserritarran bizimoduri, zeintzu tien nekazarik emen, ezpazako komeni lurlantzeko modue kanbiatzea, ala guztiz e on da kanbio ontan pentsa deilla. Probintziko toki askotan azitzen die ondo pinue eta beste arbola batzuk, eta la re añ baso gutxi dare nun eztaukeun etxetarako bear dien aime (sic) ol. Gañera basok ematen doe errekiñe ugari, aziendantzat oztoa ta beste protxuk, ekarri erañez ta konserbatuz bustitasuna re, zeñ dan añ premizkoa landara ta arbolantzat. Ganaduk nekazariai lanen lagundu ta zitzek emanez gañera, proporzionatzen dio janarie ta beste protxuk.