HIRUR GARREN ARRAZOIÑA

porogatzeko, onsa hilzeko

bidia dela herioaz orhitzia.

        Herioaz minzatu diren guziak arkordu hontan dira, herio dela bekhatu orijinalaren pena, haren arranda, eta haren irabazia, Mors est poena peccati originalis. Herioa ezta deusere bekhatu orijinalaren pena baizi hala dio S. Thomasek, Apostoliak ere ber gauka dio, Stipendia peccati mors. Bekhatiaren gajia, eta irabazia herioa. Hapalago hark berak dio, Corpus mortuum est propter peccatum. Gorpitza hil dela, bekhatia dela kausa. Epistola hartan berian Apostolu hark berak dio, gisa hontan minzo delarik herioaz, Per unum hominem pecatum intrauit in orbem terrarum, & per pecatum mors, & ita in omnes mors pertransiit in quo omnes pecauerunt. Gizonbat dela kausa, bekhatia sartu da, eta jinda mundura eta bekhatiaren moienez herioa eta herioak guzia direnak oro igaren ditu, kolpatu ditu, eta gizon haren personan, orok egin dute bekhatu.

        Hanbateki herioa ezta deusere pribationebat baizi, biziaren pribationia, eta zeren gauzabat hobeki nehork ezagutzen, eta ikhusten baitu, gauza haren kontrario ezaguturik, eta ikhusirik, hala nola xuria, belzaren aldian, Filosofek erraiten duten bezala, Contraria contrarijs opposita magis elucescunt, gauza kontriak, bere kontren aldian hobeki agertzen direla, dugun ikhusi, pribatione honen kontria baita bizia, zonbat maneratako den, hantik ikhusiko dugu probatione haur, baita herioa, nolako den.

        Arima da biziaren, eta operatione korporalaren, prinzipiobat, Anima est principium vitae, & operationis corporalis.

        Gratia da biziaren, eta operatione spiritualaren, eta meritorioaren hatsarria, eta prinzipioa, Gratia est principium vitae, & operationis spiritualis, & meritoria, lunen gloriae est principium vitae, sine operationis beatificae, et aeternae, Gloriaren argia da, biziaren, eta operatione beatifiko, eta eternalaren hatsarria, eta prinzipioa.

        Hargati erraiten dugu, bizia hirur maneratako dela, korporala, spirituala, eta eternala: eta zeren herioa baita biziaren pribationia, hantik ensegitzenda, hirur herio suerte direla, korporala, spirituala, eta eternala, herio korporala da arimaren gorpitzetik pribationia, edo separationia, herio spiritualada, gratiaren arimatik pribationia, edo separationia, zoin egiten baita, kulpa, eta bekhatia dela kausa. Herio eternala da, gloriaren argiaren pribationia, zointan baita konsistitzen bizitze eternala paradusia.

        Hirur herio mota hauk, nahizeren aldetik konsideraturik, horrible dira, kruel, belz, izigarri, izaragarril, prinzipalki lehena, baita korporala, bada gizona segurda etsai handi, terrible, horrible eta izigarri honen eskura erori behardiala, eztaki eguna, ez orena, eztaki noiz, eta nola, bena badaki haren kolpiari ihesirik ezin egiten diala, badaki etsai horrible haren begitarte belza, eta terriblia behin ikhusi behar diala, eta ez gehiago, ezteia posible gizona so, eta beha egon dadin animale gaixto haren kolpia nontik jinen zaion, bai, egon behardu, goiaita, eta sentinelan gaüaz eta egunaz, zuhur bada, bertzela harenak egin diala kondu emazu. Haur da ene hirur garren arrazoiña, porogatzeko libru hontan, onsa hilzeko bidia, baita herioaz orhitzia, dela ardura konsideratzia, herioaren krueltarzuna, horribletarzuna eta haren malezia handia.

        Gauza naturala da, animale orori bere biziaren maite ukhaitia, eta haren konseruatzeko moien onroren, eta remedio ororen kurioski xerkatzia, hala nola bertze aldetik, baita natural gauza orori, herioaren hastio ukhaitia, hari ihesi egitia, haren beldur izatia. Bonum est, quod omnes appetunt, hona da orok maite dutena, orok desiratzen dutena, diote Filosofek, eta gaitza, baita haren kontria, hura orok hastio, oro haren ihesi, oro haren beldur dira.

        Ardiak eta axuriak, ikhusten dianian hartza, edo otsoa beraganat jiten, haren beldurrak iziturik, ikharatzenda, et marrakhaz, lasterka ihesi doa arzaiña, eta arzan hora, non baitira, haietara, zeren baitaki onsa naturaren legiak, eta instintoak erakhutsirik, otsoa dela haren etsaia, eta haren ialia, eta hark atrapa badeza, bizia galdu behar diala.

        Gizona, baita animale ororen Erregia, baditu hark ere bere legiak, bere sendimendiak, eta arrazoiñaren argiak, Filosofek ere hala emaiten deraukote bere izena, Homo est animal rationale, gizona dela animale razonablebat, baditu bere etsaiak mundu hontan bisibliak, eta inbisibliak, baina ez bat hain kruelik, eta hain maleziosik, nola baitu herioa, bertzen kontre noizik behin defendiatzen da, bena herioaren, kontre ezta armarik, ez defensurik. Kontra bim mortis non est medikamen in hortis. Herioren kolpiaren, eta haren maleziaren kontre, ezta belhar honik barazetan edireiten.

        Halatan natural da gizonari bere biziaren, eta haren konseruationiaren maite ukhaitia, eta haren kontria baita herioa haren hastio ukhaitia, haren ihesi ioaitia, haren beldur izatia harzatz orhitzia: ala bena gizona hanbat gaixto da, eta miserable, nor dakialarik herioaren kolputik dependitzen dela haren onsa, edo gaixki iagoitikoz, izatia, ezpaita, nahi herioaz orhitu, mundiak eta bekhatiak utsuturik daduka, eta noiz ere izanen baita, herio utsiak, gizon utsiari kolpu utsubat emanik, emanendu utsiak, utsiaren gorpitza lurrari, eta haren arima deabruari.

        Gizon utsia, idekitzaku zure begiak, so egizu herioa zonbat den malizios, eta tronpur zuganat, haren tronperiez, eta maleziez orhiturik, harzaz beraz orhitzitian onsa hilzeko.

        Herioa, eta otsoa biak bat dira, otsoak iatendu, iresten, eta deboratzen, otsoak bezala, bena deusek ere ezin asetzen, ianago nahiago, gormand, eta gulos da animale hura, bertze ororen artian, deusek ere ezin ase diro.

        Halakoda herioa, bere sortzia, eta izatia Adamen, eta Ebaren bekhatutik, ukhenez geroz, egunko eguniala drano, iandu eta iretsi sei, edo kazpi mila, urthe hontan, edo ungureno hontan, eztakit zonbat milione gizon eta emazte, kondia eztaki Ienkoak berak baizi, iandu eta iretsi, otso hark, ala baina orano ezta kontent, ezta ase. Natura humanoa oro arras akhaba, ruina, hil, eta atarra artino, eztu honik ukhenen, azken iuiamendu jeneralian asekoda iagoitikoz, an hartino ez, ordian Elia, eta Enok Profetak, eta Antekristo gaixtoa hilik ezarri dutinian, heda, heda, bere azken kolpia emanendu bizi orori, bena egun hura jin artino otso haren hortz haginetan trebes igarendate, eta igarenen bizi, sortu oro. Gizona sogizu zertan ziren, oren oroz otso minthu, kruelbat dabila zure aldian inguru, noiz ianen zutian, gogoa emazu, ora drano bezala bekhatian egon bazite, bekhatian usikirik, bekhatian ianen zutu.

        Herioa, bipera suge mota gaixtobat idurida. Suge harzatz minzo direnak, diote, haren humiak, bere amaren sabelian konzebitu, eta formatu direnian, ez tutela egurukiten sortzeko denbora, naturak behar dian operatione, eta termaiño ordinaria, bena bere amaren sabela mokoaz xilaturik, eta hautsirik, sortzen direla ordu gabe, eta sortzian bere ama hiltzen, hantik ardiatsidu suge hark bere izena, Vipera, quasi vi, pariens, bipera dela biolentziaz, eta bortxaz sortzen diana.

        Molde berian herioak egitendu gizonaren kontre, nola suge hari bere humek, ordu gabe naturak bere korsu eta denbora bethe, eta konplitu, gabe gizona, eta emaztia bere adinik hobenian, bere gaztetarzunian, bere indar, eta osagarri handienian atrapatzen ditu hanitz orduz, hiltzen, eta masakratzen, eta bere kolpu mortala ixilik, ez ustian emanik, hanbat jende gastiari; nola zaharrari pronki, eta subitoki, bortxaz, eta biolentiaz, bata eta bertzia hoberat, eta thonbalat eramaiten ditu, eta han lurrez estaltzen, agian, IESUS, erraiteko, bere arimaz, eta bere egitekoez, pensatzeko lekhurik, ez denborarik eman gabe, halakoen hilzia da, hilze tristia, belza, eta malhurosa, zeren danjeros baita, halakoak hiltzen diren, hirur herio suertez, korporalki, spiritualki, eta eternalki, eta galtzen dutila hirur bizitze suerte direnak, bizitze korporala, spirituala, eta eternala, hargati Eliza saindiak othoitze haur egitendu Ienkoari letariñetan bere haur fidelen alde eta faboretan, A subitanea, & improuisa morte libera nos Domine. Iauna othoi, goarda, eta delibra gaitzatzu herio subito, ez ustian, pensatu gabe jiten den herio gaixto hartarik. Neure adeskidia, zonbat ere ezpaituzu ikhusten, suge gaixtobat mokoa pozoaz betherik, zure aldian dabila oren oroz zure zaurtu, eta kolpatu nahiz, haren maliziaz, eta krueltarzunaz orhitzite estatu honian haren kolpiaren errezebitzeko.

        Herioa, hor errabiatu, gaixtobat idurida horak jendia edo Kabalia usikiten dianian, partebat eramaitendu, eta partebat kitatzen, bena eztu peza oro eramaiten eta hora errabiatu bada, usikiten dian gauza bere usiki satsiaz, eta korronpitiaz, kozatzendu eta korronpitzen, halako moldez, non lehen beno lehen ezpadu itsasoko urian ukhutzen, eta xahatzen, errabiatzen baita eta hiltzen, bere forman, herioak, gizona, eta emaztia usikitendu, eta bere usiki gaixtoaz kozaturik, eta korronpiturik partebat gizonari eramaitendu eta hiltzen, eta bertze partia osorik kitatzen du, eztu hunkiten, gorpitza arras eramaitendu, eta arima ezin baitiro, hunki gabe, kitatzen du osorik, zeren imortal baita bere naturaz, eta ezin hiltzen baita, hargati herioak du izena, Mors à morsu, siuè à mordendo, eta hark gorpitzari ejinten dian usikia, hanbat da kruela, eta pozoatia, non haren zauria, eta kolpia, baita inkurablia, eta erremedio gabia, ezta urik, ezta itsasorik, ezta kontrepozoarik, ez barberik haren kozia sendotzen ahal dianik, ala den Aita Saindia, eta Kardinalia, ala den Erregia, Prinzia eta laboraria, aberatza ala pobria, hor hark behin usikiz geroz hil behardu, eztadila nehor tronpa, gogoa eman beza hor haren usikiari, hargatik errandu Poetak ederki; Mors aequo pede pulsat pauperum tabernas, regumque turres, bardin bardina, eta egoalki galtzen, eta ruinatzen dutiala pobren bordak eta kabanak, nola Erregen torriak, eta iauregi gazteliak, ezta han diferentiarik, reserburik, ez eta pribilejiorik aberatzaren, eta pobriaren artian.

        Neure adiskidia, zuk uzte beno lehen hor errabiatu hura jinen da zure usikitera, nontik nahi baita, ala den kangotik, azpitik, burutik, besotik, bihotzetik, ala sabeletik, usiki bazitza, non nahiden, hunki bazitza ber, ioan zira, galdu zira, hil zira othoi, hor errabiatu haren usiki gaixtoaz eta maliziosaz orhitzite, nahi bazira onsa hil, eta salbatu.

        Herioa soldado gaixtobat, Kapitano kruelbat, tirano miserikordia gabebat idurida, gerla handibat, eta horriblebat egitendu gizonari, eta emaztiari, gorpitza porrokaturik, eta arrabazkaturik, gerla hartan erhauts, eta lur gertatzenda, haren zaiñak, eta ezurrak hurturik, ikhara dabiltza, haren odola nahasirik, herakitzenda.

        Haren arima gaixoa, nahi gabez bere lekhutik, eta egongiatik ialki, eztakianez norat doen, ala infernurat, ala zelurat, dolore, eta regretu handirekin bere gorpitzetik, ialkitenda, eta tristura handitan, harganik konjit hartzen, eta hari azken adioa erraiten. Partikularki soldado kruel harzatz kolpatia, edo den gizona, edo den emaztia, bekhatoria bada, eta bekhatian bizirik, bekhatian hiltzen bada, bere konzientia propiak erratzendu, eta iaten barnetik, eta kanpotik, alde orotarik, hala dio skritura saindiak, Foris vastabit eos gladius & intus pauor. Ezpata zorrotzbatek kanpotik desegiten dutiala gaixtoak, eta barnetik, beldurrak eta aprehensioniak, glosak dio, Foris, id est in corpore, vastabit eos gladius, id est mors, diuidens animam à corpore: & intus pauor divini iudicij animam condemnantis. Kanpotik herioak ruinatuko dutiala, trenkhatzian, eta beretzian arima gorpitzetik, eta barnetik Ienkoaren iuiamendiaren beldurrak, zeren arima iuiaturik, kondemnatuko baitu pena eternaletara.

        Halakoaren konzienziak ukhanendu gerla handibat, soldado traidore hark emanik, bere kontre kanpoan ikhusikodu bere iujia samurturik, eta koleraturik, barnian bere kulpa falten akusationia, eta borreua, bere aldian bere etsaia armaturik, zoin baita deabrua, bere pian infernia, ahoa zabalturik, haren hantik barna iresteko.

        Gerla hura, pundu hartan izigarri izanenda gizon bekhatoriari, ezta izanen bat, non eztadin ikhara gudu eta batailla hartara jin dadinian, hargati dio Apostoliak, Horrendum est in manus Dei viui incidere: Horrible dela, eta izigarri erortia Ienko biziaren ezkura. Profetak ere minzo denian gerla handi harzatz, bekhatore momento triste hartan soferituko duenaz, dio, horrore nimio formidabunt, beldur eta lotsa handi batek harturik iorik egonen direla. Baina orano handiago izanenda beldurra beno, pena, tormenta, supplizioa, punitionia, zoin arima gaixo, miserable hark infernian iagoitikoz patituko baitu, soldado gaixto hark, herioak, pundu hertsi hartan separa badeza bere gorpitzetik bekhatu mortalaren estatian, haren konditionia hanbat izanenda miserable, eta maradikatu, non haren aipamenak berak ene luma ene eskuan ikharatzen baitu, eta nigarra ene begietan behera ialki eraziten baitu. Desiderabunt mori, et mors fugiet ab eis. dio spiritu saindiak Apokalipsian, nahi dirate hil, bena herioak eginendu ihesi haieganik. Arima damnatiek herioaren eske eta bilha ibiliko dira su gar handi hartan, bena eztute edirenen herioa, haien ihesi ioanenda, gorderik egonenda.

        So, egizu miserable hek, zertara erori diren, herioa da biziaren korruptionia, eta pribationia, bizitzia da izatebat bizidiren orori, Viuere viuentibus est esse, eta ikate oro hon da, Omne ens est bonum, Filosofiak erakhusten dian bezala, ala bena, miserable hek, bere penen handitarzuna dela kausa, maitiago eta nahiago ukhanen dute ez izatia, eziez izatia, herioa eziez bizia, zeren miseria hartan, sugar hartan bizirik egoitia beno, haienzat hobiago baita, ez izatia, eta hilzia, eziez izatia, eta bizia, Filosofen Prinziak errandu arrzoiña, Carere malo est, quoddam bonum, gaitzik ez ukhaitia baita zerbait hon; eta halaber Doktor Anjelikoak dioen bezala, Melius est non esse, quam male esse. Hobeda ez izaitea, gaixki izaitea baino. Hargatik orano, erran zian IESUS gure Iaunak, ikhusirik eta ezaguturik bere iakitiaren miraillian, Iudas bere dizipulu traidoriaren bekhatia, desperationia, eta haren damnatione eternala, Bonum erat, si natus non fuisset homo ille. Hon zukeien sorthu ezpaliz gizon hark, edo sorthu, eta bere hala hurtu, hondatu, eta ezdeus bihurtu baliz.

        Hobe lizate beraz desdixatu oren gaitzian sorthu diren miserable haienkat, hilzia, eziez bizia, hiltzen ahal balira, bena ibiliko dira herioaren ondoan, bena ez edirenen herioa. Quaerent mortem, & non inuenient eam.

        Neure adeskidia soldado traidore haur, baita herioa, honen krueltarzunaz, eta miserikordia gabiaz, orhiturik, bizizite bakhian, Ienkoaren gratian haren maleziez, eta tronperiez, haren kolpu mortalez trufaturik, munduko gerlak akhabaturik, Ienkoa baitan bakhian hilen zira.

        Benturaz edirenen da zoinbat spiritu gaizto, eta kurioz zoiñek erranen baitu, hor errabiatu hark soldado traidore hark, herioak, bere usikiaz, eta bere kolpiaz gizona oro, gorpitza eta arima, biak hiltzen dutiala, eta agian bere erran gaixtoa, eta falsia, nahi luke porogatu eskirituraz lekhu hontarik, eta pasaie hontarik, Vnus est interitus hominum, & iumentorum, aequa est vtriusque conditio, sicut moritur homo sic & illa moriuntur. Aberen eta gizonen hilzia bat da, gizona, hiltzen den bezala, aberiak ere hiltzen dira, bien konditionia, bat, da.

        Horren errapostua ezta gaits emaiten, lekhu erran denian endelgatzenda gorpitzaz, eta ez arimaz, zoin baita gauza spiritualbat, eta immortalbat bere naturaz erran dugun bezala, hala dio ere eskriturak Reuertatur puluis in terram suam vndé erat: & spiritus redeat ad Deum, qui dedit illum. Bihoa erhautsa, itzul bidi erhautsa bere lurrerat, nontik ialki baitzen harat: eta spiritua bihur bedi, itzul bedi Ienkoaganat zoiñeganik ialki baitzen eta zoiñek eman baitzian. so egizu nola eskriturak, deithatzen dian gizona; lur, eta spiritu, gorpitza lur, et arima spiritu, erran nahi baita, gorpitza mortal dela, hil behar diala, arima ezin hiltzen dela, immortal dela, eta iagotikoz bertze mundian immortal izanen dela, biziko dela, edo Ienkoarekin haren glorian eternalki huros, edo infernuan deabruarekin eternalki malhuros.

        Erran dugu lehen ere herioa bolurbat dela, eta ohoinbat, gure errana ere skritura saindiaz porogatu dugu aski onsa, eta larguoki, heben orano dugun ikhusi, haren boleriak, eta ohoinkeriak zonbat handi diren, eta malizios, gizonaren kontre, hobeki konsideraturik haren krueltarzuna, haren horrible tarzuna, eta malezia, hobeki harzatz orhit gitian, onsa eta huroski Ienkoaren gratian hiltzeko, zeren, eztugu bertze intentionerik libru hontan, haur baizi, porogatzia, onsa hilzeko bidia dela hilziaz orhitzia.

        Herioak gizona, buluz gorri gorria ekartendu hilzian, edekiten derauzko azken pasaje hartan, bere honak, guzia, bere urhiak, zil harrak, lurrak, haziendak, exiak, deusere utzi gabe, hurosdate athorrabat, mantharbat edo mihisebat badu hoberat ioaitian, hala erraitendu Iob saindiak, Nudus egressus sum ex vtero matris meae, & nudus reuertar illuc. Buluz gorririk jin ninzan neure amaren sabeletik mundura, eta buluz gorririk noa lurrerat.

        Hala dio orano Apostoliak, Nihil intulimus in hunc mundum, haud dubium, quod nec aliquid aufferre possumus, Eztugu deus ekharri mundu hontara, eta eztugu deus mundu hontarik eramanen. S. Bernard Iaunak dio, Mirabilem ianitorem, scilicet mortem in exitu, posuit mundus, qui nihil suum secum trahere permittit.

        Portal zain agudobat ezarridu munduak, baita herioa, azken pasuan, portal zain, eta ieulier hark eztu nehori ere deus uzten, bere honetarik bereki eramaitera. bolur, eta ohoin haur gaiztoa da, eta agudoa, bizia, eta honak oro edekiten ditu gizonari mundu hontarik partitzian, sosbot, edo franbat utzi gabe bere bidiaren igaraitiako, bertze mundiala helzeko.

        Bolur eta ohoin gaixto hark, herioak gizona, bulutzendu bere plazer, boluptate, kontentamentu orotarik, eta nola komunzki gizon bekhatoriak, mundian bere plazerak maite baititu, Trahit sua quemque voluptas,, nor bere bekhatiak tiratzen diala, dio poetak, dugun erran, desplazer handirik egiten diala herioak gizonari bere gauza maiten edekitiaz, edekitendu, herioak aita semiari, semia aitari, ama, alhabari, alhaba amari, areba anaiari, anaie arebari, senharra emaztiari; emaztia senharrari, adeskidia, adeskidiari, Erregiak Erresumer, Erresumak Erreger, aita saindia Elizari, apezkupiak bere Diozeser, guk gure denboran galdu dugu gure herrian, bi maitia, maiterik, eta Gasion, baiña jinkoak eman drauku, Sanson handibat, gure konsolatzeko, eta gure nigarren uxukatzeko, Ienko honak eman badizo osagarri, eta bizitze luze, gure desira den bezala, gure Eliza, eta gure herria, handi, eta azkhar izanenda gure etsaiez trafatzeko, eta haien beldurrik ez ukhaiteko.

        Labur erran dezadan, herioak, gauza maitia, eta maitagarria, maita zaliari, ez ustian edekitendu, eta dolore, desplazer, bihotzmin handirik hari emaiten.

        Herioak, bolur, eta ohoin hark, dolore, tormentu, eta min handirik egitendu gizonari hilzian, haren gorpitzeko menbriak oro hanbat ederki elgarren artian beizaudian iosirik, eta uniturik, ohoin hark, deskosutzen, eta barreiatzen ditu plazer dianian, erhausten, eta desegiten, eta nola arimaren eta gorpitzaren unionia, orapiloa, amorioa, baita hertsi, askhar, eder, eta maitagarri, herioa jiten denian, unione haren barreiatzera, orapiloaren laxatzera, amorioaren desegitera, gauza eder, askhar, hertsi, eta maitagarri haren flakhatzera, beltzera, eta ixusi rendatzera, nork eztu erranen herioa dela, gauza kruela, horriblia, belza, eta terriblia, eta halakoa bada, den bezala, nor ezta egonen haren beldurrez, haren beha, eta nor ezta harzatz horit izanen, haren aiduru egonik, onsa hilzeko.

        Bolur, eta ohoin hura, herioa dela kausa, haren kruel tarzunak, eta maleziak direla kausa, errandu Filosofen prinziak: Omnium terribilium terribilissimum est mors. Ororen belzena, gaixtoena, terriblena, herioa da.

        Erran nahidu, erharzunak, presuntegiak, pobrezia, mesperexiak, hotza, beroa, desohoriak, eta bertze munduko disgraziak, desplazent dira haztiogarri, eta gizonari, hanitz dolore, eta tormenta emaiten baina batek ere ez hanbat, nola herioak. hura da ororen lehena, eta azkena, hark du gizona, eta gizonaren gorpitza, eta arima nahasten, lotsatzen, ikharatzen, eta bere gonzetik, eta klotetik idokirik, bata lurrerat, eta bertzia zelurat, edo infernurat iagoitikoz akhazatzen.

        Herio terrible hori, izigarri da mundu guzier handier, eta xipier, iustoer, eta iniustoer, baina prinzipalki nor ere bekhatian bizi baitira, eta bekhatian hiltzen, haienzat, hurak dira miserabliak, eta malhurosak, haien herioa da, herio gaiztoa, eta herio belza, hargati errandu Profeta Roialak, Mors peccatorum pessima, bekhatoren hilzia dela, hilze gaixtoa.

        Bekhatoren herio gaizto, eta maradikatu hura, gerta eztakigun, gure Iaunak gomendio egitek drauku gure arimaz, hura perexa dezagun, eta munduko honez kasurik eztezagun egin, erran dianian, Quid prodest homini, si vniversum mundum lucretur animae vero suae detrimentum patiatur? zer probetxu du gizonak, mundia oro irabazarik, eta bereturik, bere arima gal badeza. Aski klar, eta garbi minzo da gure salbazalia, bataz dio mundia, eta munduko honak ez deus direla, eta bertze alde dio gure arima baita immortal, harzatz arrankhura har dezagun, eztadin ioan infernurat, gure bekhatiak direla kausa, baina gure obra honen moienez, Ienkoaren Erresuma eternala irabaz ahal dezan.

        Iob saindiak ere bazakhian bekhatoren herioa, zonbat zen gaixto, eta miserable, oihu, eta heiagora egin zianian mundu orori, Pellem pro pelle, & omnia quae habet homo, dabit homo pro anima sua.

        Larria, larriagatik, eta bere honak oro emanenditu gizonak, bere arimagatik. Lurreko honak oro eztira lur baizi, lurreko honek eztitute balio arimabat, gizonak, zuhur bada, bere honak, bere larria, bere bizia galbitza, bere arimaren salbatzeko, bere odola oro, ezken gotelara drano isor beza gizonak, sua, burduiña, urkabia, lehen soferi bitza, eziez bekhatu mortalbat eginik, gaixki hilik, bekhatian hilik, sekulakoz bere arima damna dezan. Neure adeskidia, so egizu Iob zonbat herioaren beldur zen, eta zonbat, bere arima maite zian, nahi nuke, haren beldurretik, eta haren amoriotik gundian biga, edo hirur bihi, esparanza nuke ezkindiriola egin, bekhatoren hilzia, baita hile gaixtoa, baina bai iustoen hilzia, baita hilze hona.

        Komunski herioa ororen da terrible, erran dugun bezala, baina prinzipalki, nor ere mundu hontan baitaude iosirik, eta itzaturik, bere plazeretan, bere honetan, eta boluptate gaixtoetan, haien ororen da horrible, eta izigarri, zeren herioak halakoak bat batian, ezustian bere gauza maitetarik, separatzen baititu, eta apartatzen iagoitikoz, eta zonbatenaz baitituzte maite munduko honak, eta plazerak, hanbatenaz da haien regreta eta desplazera handi, haien galziaz, eta haietarik separaturik, eta pribaturik egoitiaz, hala dio Salomon zuhurrak, O mors quam amara est tua memoria homini habenti pacem in substantijs suis.

        O herioa, ala baita zure memoria, zuzatz orhitzia, aspre, mingar, triste, eta karratz gizonbati, mundu hontan, bere aisala, honez, eta ederrez betherik, bakhian bizi denian. halakoak eztu nahi enzun aipamenik bere hilziaz, eta danjerosda, halakoak bere usatu gabiarekin, herioak bere bekhatian atrapaturik, hilze malurosbat egin dezan.

        Neure adeskidia, nahi duzia zuhurki egin, eztezazula mundia sobera maita, zure plazerak, eta zure honak gutiago, emazu zure bihotza, eta zure amorioa Ienkoari, halatan, herioaren orena jin dadinian, mundu hontarik partitziak, eztrauzu dolu eginen, eta herioa, zonbat ahal belizate horrible, eta terrible, haren beldur gabe Ienkoaganat alageraki ioanen zira,

        Estugu behar dudatu herioa eztela gauza ororen horriblena, eta gaixtoena, IESU-KRISTO bera haren ueldur izanda, gizon bezala, eta ikhusirik haren arima sakratiak, zoin beizagoen haren gorpitz benedikatuarekin hain ederki, eta bortizki, uniturik, eta orapilaturik, behar ziala harganik partitu eta separatu, herioa zela kausa, haren berdurrak, eta aprehensioniak, gizon bezala honkitu zian, eta losatu haren bihotza, eta herioaren beldurra erakhusten eman zian, bere aita eternalari, egin zian othoitziaz olibeteko baratzian forma hontan. Pater mi, si possibile est, transeat Calix iste à me. Ene aita eternala, posible bada, ni ezkapa nadin hil gabe, igaren bedi kalitza haur eneganik, bihoa kalitza haur ene ganik.

        Ezta amoriorik, ez orapilorik, hain hertsirik, ez azkarragorik, eta maitiagorik nola arimarena, eta gorpitzarena, eta bi adeskide maite haien elgarganik partitzia, eta separatzia, da halaber doloren, eta minen handiena, eta kruelena, halako gizaz non, ezpaitaki nehork ere, zonbat kruel, eta sensible den hura soferitzen dianian baizi, eta gure mihiak ezin erran diro nolako den tormentu hura, gure orena jin dadinian iakinen dugu haren berri, hargatik gure Iauna izitu zen, eta lotsatu, gizon bezala, ikhusirik beharziala hil, gure salbatzeko. Eta hargati erran zian, Pater mi, si possibile est, transeat Calix iste a me, ene aita, posible bada, Kalitza haur aparta bedi niganik.

        Gure Iaunak othoitze hura egin zianian olibeteko baratzian, herioaren beldurrez, edo oratione hura enzun zen, haren aitaz, edo ez, enzun bazen, etzian hil behar, enzun ezpazen, haren orationia inutila zen, behar gaberik egina: difikultate, eta orapilo haur garbitu behar dugu errapostu bakoizbatez. S. Thomasek dio, Non orauit, sed simplex naturae desiderium proposuit, non fuit oratio, sed explicatio naturalis affectus, quo Christi humanitas abhorrebat à morte.

        Gure Iaunak baratzian etziala, hitz haien erraitian othoitzerik egin, baina solamente, representatu ziala bere aitari, desirkunde naturalbat bere biziaren konserbatzeko, gizon bezala, halaber hastiotarzun naturalbat, zoin baitzian IESU-KRISTEN humanitatiak herioaren kontre, zeren hura baitzen haren biziaren etsaia eta pribationia.

        Aktione hartan erakhustera eman zian, egiaz gizon zela, eta gizon bezala herioaren beldurra baziala zeren herioa baita gizonak ikhusten, eta rezebitzen ahal dian gauzarik horriblena, eta kruelena.

        Halaber erakustera eman zian, ordian hark erran zutian hitzak, etzirela orationebat, baina haren humanitatiaren representatione naturalbat, zeren ordu hartan berian, minzatu baitzen bere aitari forma hontan, Non sicut ego volo, sed sicut tu. Ene aita, egin bedi zuk plazer duzun bezala, eta ez ni nahi nizan bezala bere borondatia, bere aitaren borondatiari ohoreskatu zian, eta hantik ioan zen egitekoa, bere aitaren dekreta konplilezan, herio eta pasione dolorosbat gugati igaren zian, eta sofritu.

        Eztu egin gure Iaunak othoitze, eta oratione inutilik behin ere, noiz ere absolutoki zerbait bere aitari galdatu baitu, haren othoitzia, eta orationia ordu oroz enzun eta etsauditu izanda, ez solamente bera, enzun izanda, baina oraino, guri promes emandu zerere guk haren izenian, haren aitari galdatuko baikundian, hura oro ardiatziko gundiala. Siquid petieritis Patrem meum, in nomine meo, dabit vobis, zer ere galdo eginen baituzie ene izenian, ene aitari, hura oro ukhanen duzie. Erran den aktionian, eztu deus galdorik egin bere aitari, baina bai representatu desirkunde naturalbat zoin baitzian haren humanitatiak bere biziaren konseruatzeko, ageri den bezala ordian berian haren ondoan erran zutian hitz saindiez, berumtamen fiat non ut ego bolo, sed ut tu bis: Ene aita, nik hartu eta esposatu dudan natura humanoa herioaren beldur duzu, eta harganat badizu odio, eta hastiotarzun, orotrat ere haur nuzula zure seme obedienta, eta humila, egizu nikatz plazer duzuna, konplituden zure borondatia, eta ezbatere enia.

        Gauza naturala da animale orori, bere biziaren maite ukhaitia, eta haren konseruatzia, eta herioaren baita biziaren etsaia, eta ruinamendia, hastio ukhaitia, eta ihetsi egitia. Omne animal vitam tueri laborat, mortem vero, perniciemque deuitat, dio Filosofo kristino handibatek desirkunde natural hori erakhusi zian gure Iaunak, hilzian, eta herioaren beldur hori, gizon bezala.

        Ezta miretsi behar, zeren herioa den hain gauza gaixtoa, itxusia, beltza, kruela, izigarria, terriblia, eta horriblia, eta gizonari hanbat othoi, eta remonstranza egiten badut ene libruto hontan, haren beldurra, eta memoria, bere bihotzian eduki dezan onsa hilzeko.

        Ienkoak egin dutian gauzak oro hon dira, haietan ezta deus gaixtorik, hala dio Eskritura Saindiak, bidit Deus cuncta quae fecerat, & erant balde bona, Ienkoak ikhusi ditu egin dutian gauzak, eta bere obrak oro, et oro gauza honak ziren, eta obra honak: eta nola bekhatiak ezpaitu deus honik, eztu hura Ienkoak egin: eztiala herioak deus honik, segur da, zeren eztu izaterik, ez deusbat da, pribationebat, ezinduke deus honik. Filosofiak dio, Omne Ems est bonum, ikate oro hon dela; herioak eztu izaterik, ezta beraz hon, baina da gaixtoa, kruela, eta horribla.

        Herioa eztu Ienkoak egin, hargatik eztu izaterik, ez deus honik. Hala dio Eskritura Saindian Salomon zuhurrak, Deus mortem non fecit, nec laetatur in perditione viuorum. Ienkoak eztu egin herioa, eta eztu hartzen plazerik bizien galzian, eta ruinan, hargati da herioa, gaixtoa, belza, eta monstrebaten pare, itxusia, pozoaz bethia, maradikatia, eta hastiogarria.

        Herioa dela ez deusbat segur da, ezta pribatione bat baizi, pribationia ez deusbat: hanbateki herio, ez deusa, eta pribationia, hirurak bat.

        Hori bera errandu Ebanjelistak, Omnia per ipsum facta sunt, sine ipso factum est nihil. Ienkoak egin ditu gaukak oro, eman orori bere izatia, baina eztu egin ez deusa, baita herioa, biziaren etsaia, eta izate ororen pribationia.

        Ienkoak egin du zelia, eta lurra, bere botere infinitoaz, laur elementak, zelian eta lurrian diren gauzak oro, bisibliak, eta inuisibliak, sensibliak eta insensibliak, spiritualak, eta korporalak, baina ez herioa, ezin egiten zian ere, zeren ezpaitzen posible egin lezan, gauza posibliak oro egiten ahal ditu Ienkoak, baina ez inposibliak, halako zen herioa; zoin baita pribationebat, eta ezdeusbat, erran den bezala.

        Ezta behar hargati deus erran Ienkoaren botere handiaren kontre, hori da perfektionebat hartan, eta ez inperfektionebat, Non esse effectus, sed deffectus, Egiten ahal diren gauzak, egin ditu, edo eginen plazer badu, plazer dianian, gure Ienkoak, baina ezin egiten diren gauzak, ezta eman haren boteriari, eta zuhurtziari egin ditzan, falta, eta estakhuria ezta hartan, baina ezin egiten den gauzan berian, gauza inposiblian .

        Ienkoaren obretarik berhetzirik egonda herioa, hala nola adar idorra, eta aihartia trenkhaturik baitago zuhainzetik, eztu ukhen lekhurik, ez izaterik Ienkoaren kreaturen libru handi hartan, hanti kanpoan egonda, eta egonen eternitate oroz.

        Nork egindu beratz, edo nontik jinda herioa? Errandugu lehen arrapostu hori: Per unum hominem pecatum intrauit in Orbem, & per pecatum mors. Gizonbat dela kausa jinda eta sarthu bekhatia, eta bekhatiak ekharridu ondoan herioa.

        Aita eta ama gaixto hark ekharridu, eta sorthu alhaba gaixto hura, ezdeusak emandu ez deusa, itzalak itzala, pribationiak pribationia, pozoak pozoa, gaixtoak gaixtoa.

        Adamek bere desobedienziaz hautse zian Ienkoaren mania, eta galdu Ienkoaren gratia, hantik jinda bekhatia, bera jinda nehork manatu gabe, gratiaren pribationiak, emandu bekhatia, eta bekhatiak emandu herioa, baita biziaren pribationia.

        Neure adeskidia, dugun akhaba hirur garren arrazoiñ haur, ikhusi duzu, eta enzun aski garbiki nahi bazundian ber, herioaren begitartia nolakoa den, mira ezazu, eta konsidera egunian behin haren kolore belza, horriblia, eta izigarria, agian haren beldurra eta haren memoria zure bihotzian sarturik orhituko zira zure hilziaz, onsa hilzeko.

        Salbatu nahi denak, eta Ienkoaren beldurra dianak, komunzki bere gogoan herioaren orhitmena, aipamena eta beldurra edukitendu eta lotzaz herioak tronpa dezan, bere goardetan egoitenda.

        Arsenius deithatu izan den ermita saindubatek, zoin bizi baitzen Arkadius, eta Honorius, Enperadoren denboram, ikgusirik bere buria herioaren orenian, eta artikulu terrible hartan, koloria galduzian, eta korajia harekin, haren koloriaren kanbioa, eta haren korajiaren flakhazia, remarkhaturik haren dizipuluek, hasi ziren hari erraiten, Quid pater iam times, gure aita, eta gure nabusia, erraguzu, zeren beldur zira, Ermita saindiak errapuesta eman zian bere dizipuluer, Semper in illo timore vixi. Neure haurrak, neure dizipulu maitiak, egundanoz geros beldur horekin bizi izaniz, eta banoa beldur horekin.

        Neure adeskidia, saindubat herioaren beldurrian bizirik, haren beldurra bihotzian hiltzen bada, zer eginen dugu guk bekhatian gure bizia, eta gure denbora enplegatzen baitugu. Den othoi, bizian, eta hilian, herioaren beldurra zure gogoan, bide hontan ez salbatzekoz, non nahi zira salbatu? goazan aitzina bide hontan dugun ikhusi onsa hilzeko bidiaren ene azken arrazoiña, bideko pena, eta fatiga, ezta gogor, dulze, eta eme da, Ienkoaren zerbutzian eta gure arimen probetxuan hartzen denian.