LAUR GARREN KAPITULIA

Capitulu huntan frogatçen da arraçoiñez onsa hiltçeco bidia, dela herioaz, eta hiltciaz orhitcia lehen arracoiña

        Errandut, eta porogatu onsa hilzeko bidia, dela herioaz orhitzia, orai presentian azken kapitulu hontan nahidut porogatu, eta erakhusi laur arrazoiñ diferentez bidia haur hanbat bide hona, eta segura dela, non ezpaita hoberik, neure adiskidia beha zite onsa lehen arrakoiñari, kommunzki lehenak baliadu biga, penarik eztuzun hilziaz orhitzeko, harzazu eneganik sekretu honbat, eta ederbat, sogizu zure miseria, zure konditionia, zure izatia zenbat den flako, ez deus, miserable, frajil, eta korruptible, quant e quand orhituko zira zure herioaz, eta zure hilziaz, haur da ene lehen arrazoiña porogatzeko onsa hilzeko bidia dela, herioaz orhitzia, konsidera dezagun gure miseria, gure konditionia, gure izatia, gure korruptione handia.

        Egin behar dugu paboak, xori urgilutsu, eta superbios hark egiten dian bezala, xori hark bere lumak ederrak ditu ahal den bezanbat xori hark bere luma ederrak zabaltzen ditu, eta hedatzen, eta arrotabat edo mirailbat eginik bere lumez, hetan glorifikatzenda, eta bere plazerak hartzen prinzipalki noiz ere iguskia klar eta garbi baita haren leinhuru, eta listurek xori haren lumajia gehiago ajertzen, eta edertzen baitituzte, baina zer gertatzen da xori hark, hanbat ditu bere zangoak, eta hoinak ixusi, eta diforme, nola baititu bere lumak eder, eta urgillutsu; eta sobat eginik bere zango eta hoin ixusier, bere lumaje ederra gorderik, ihesi doa, eta gordatzen da.

        Guk ere hala egitendugu, edo behar egin, gure parte gehiena, eta superiora, baita gure arima ederra da, noblia da, Ienkoaren imajinala, eta senblanziala kreatuda, Creauit Deus hominem ad imaginem, & similitudinem suam, baina gure parte appala, eta inferiora baita gure gorpitza, ixusi da, diforme, lur eta erhautz, hala dio Jenesian, Formauit Deus hominem de limo terrae, egin diala Ienkoak gizona lurretik, hanbateki eder gira eta noble arimaren aldetik, eta ixusi, eta miserable gorpitzaren aldetik. Hala erran zian ere Jenesian Ienkoak Adami, eta Ebari bekhatia eginez geroz, Puluis es, & in puluerem reuerteris, Lur zira, eta erhauts, lurtu, eta erhaustu behar duzu egin badezagu so gure miseriari, eta gure sortziari, konsideraturik nola ialgiten giren lurretik, eta erhautsetik, gure banitatiak, eta gure urgilliak utzirik orhituko gira, gure hilziaz, bide hoberik zer nahidugu onsa hilzeko.

        S. Damaszeno Iaunak, gure miseria, onsa, eta ederki erakustendu, figura, eta parabola eder hontzaz, dio saindu hark, gizonbat egun batez, animale gaixto, eta kruel baten ihesi, zoela, zoin deitatzen baita unikornis, erori zela, leze, ozin, eta xilo handibatera, erortian leze hartara, lotu zela ting tinka, zuhainze edo arbre xipibati; zoin baitzen leze haren bazterrian, ezparanza zialarik, segur zela bere hoñak leze haren zolan bermaturik, eta bere eskuies, eta bere besoez pareteko arbria tinkaturik, so eginik, gizon hark lekhu triste hari, ikhusi du, bi sagu, bata xuri, bertzia beltz zuhainze haren zaiñen eta razinen, iaten, eta trenkatzen, eta kasi, zuhaintza, zaiñak trenkaturik erortera zoela, ikhusi du halaber oziñ, eta leze haren zolan, dragon terrible, eta horriblebat, ahotik su, etaze, urtikiten ziala, iduri ezi ingurunekoak bizirik, iretsi, eta deboratu behar zutiala; ikhusi du haboro leze oziñ haren bi bazteretarik laur suge handiren buriak ialkiten zirela, ikhusi du goiti so eginik, zuhainze haren adarretan behera erorten zela, ezti goterabat eta, konsideratu gabe pian, eta bazterretan, danjerak konbat ziren handiak, gizon hura zagoela, ahoa zabalturik, ezti haren goteraren iateko, eta gozatzeko.

        Figura, eta parabola honen explikationia enzun ezazu, nahibaduzu ikhusi, eta ezagutu onsa zure miseria, eta konditione miserablia, unikornis, bestia gaixto, eta kruel hura da herioa, gizonari, eta emaztiari gerla oren oroz egiten diana ozin eta leze hura da, mundia, tribulatione, eta kalamitate oroz bethia, zuhainze edo arbre ttipi hura da, gure bizia, edo gure biziaren izaria, eta mesura, zoinen zaiñak, bi sagu hek, xuriak eta belzak, gauaren, eta egunaren orenek, iaten, mutzen, hertzen, eta trenkhatzen baitituzte. Laur sugiak dira, laur elementen, laur kualitate diferentak, hotza, beroa, idorra, bustia, dragon hura da infernia, ezti haren gotera da munduko plazera, eta boluptatia, gure tronpa garria, gure gal garria, hari beha gaude, bertze danjerak oro ahatzera utzirik.

        Neure adiskidia, konsidera ezazu zure miseria zonbat handi den, gaüa, eguna, beroa, hotza, idorra bustia, mundia, infernia, zure kontre dira, haien artian gaixki zira, miseria horkaz orhiturik, orhitzite zure hilziaz, nahi bazira saluatu onsa hilik.

        Zure biziaren korda oren oroz trenkhatzen da, sogizu zertan ziren, behar duzu onsa izan itsu, ezpaduzu nahi ikhusi zure miseria, eta zure danjera eta, hurak ikhusirik, nahi ezpazira, zure hilziaz orhiturik, konuertitu Ienkoaganat, eta egin penitentia zure bekhatien gaiñian.

        Iob saindiak bazakian onsa gizona zonbat miserable zen, erran dianian, homo natus de muliere breui viuens tempore, repletur multis miserijs, qui quasi flos egreditur, & conteritur, & fugit velut umbra, & numquam in eodem statu permanet. Gizona, bere amaren sabaletik ialki denian, arte eta denbora laburrez, miseria, eta dolore handiz betherik, bizida, lilia bezala, liliaren pare agertzenda, eta gordatzenda, badoa itzala bezala, ezta jagoiti egoiten, ez baratzen ohi bezala estatubatetan, bethi mutatzen da bethi kanbiatzenda, ezta behinere ohikoa.

        Badeia deus ere mundian hain sinplerik, hain flakorik, eta hain fite galtzen ahal denik, nola baita lilia iguskiak zoinbat orduz ikhustendu lilia goizian sortzen, eta arratsian hiltzen, goizian eder, fresko, esperanza handitako; arratsian ixusi, triste, beltz eta hil kolore. Goizian amuros, maitagarri, alegera, arratsian haistiogarri, illunpe, gratia gabe.

        Bada Iob saindiak gizona konparatzendu lilibateki, eta lilia bada gauza sinplebat; gizona ezin date gauza miserablebat, eta sinplebat baizi. S. Gregorio handiak, liliaren, eta gizonaren konparationia hon edireitendu gisa hontan, Quid sunt nati homines in mundo, nisi quidam flores in campo: homo etenim more floris procedit ex occulto, & subito apparet in publico, qui statim ex publico, per sortem retrahitur ad occultum. Zer dira gizonak mundian, liliak elgetan diren bezala baizi, liliaren pare gizona luppetik agertzenda mundian eta gero mundutik, guttien uste dianian, badoa lupperat, gordatzenda, ezta haboro mundian agertzen, lilia bezala agertzenda, eta gordatzen da, Quasi flos egreditur, & conteritur.

        Iob saindiak, eta S. Gregorio aita saindu, eta Elizako doktor handiak, erraiten badute, gizona, eta lilia, biak bardin sinple eta flako direla, neure adiskidia, dugun erran zuk, eta nik, gizona gauza miserablebat dela eta, bere miseria ikhusirik, ezpada bere herioaz mundu hontan orhitzen, erho handibat datekiala, eta bertze mundian galdubat, eta miserable handibat izanen dela.

        Iob saindiak dio haboro, gizona ihesi doela itzala bezala, Fugit velut vmbra, dugun ikhusi itzala zer den, iakin dezagun gure ez deusa zer den, itzala gauza falsubat da, eta gauza hila, erran ziniro, gauzabat mobitzen denian, eta lekhutik, lekhurra igitzen, eta igaraiten, haren itzala ere; gauza bizibat dela, ala baina itzala gauza hila da, eta ez deusa, ezta deusere argiaren pribationebat baizi, gorpisbat representatzen du itzalak eta, gorpitza ezpalis artian, itzala argia likate, zeren argiaren, eta itzalaren artian gorpizbat, zer ere baita, iarririk argia enpaxatzendu gorpitzak, eta itzala hantik formatzenda eta egiten, hanbateki itzala ezta deus, argiaren pribationia baizi, gorpitzaren aldetik heldu dena, hala dio haren izenak, Vmbra nihil est aliud, nisi defectus luminis ex obstaculo corporis. Gure bizia, gure denbora, gure izatia, gure honak eztira deus ere itzalbat baizi, gauza hilbat, eta miserablebat.

        Gure bizia, gure denbora oro hirur gauzak egiten dute, igarenak, presentian denak, eta jitekoak, hala emaiten du ere filosofiak denborari bere dibisionia, Est ens secundum prius & posterius, & constat praeterito, praesenti, & futuro, denbora da gauzabat, igarenaz, presentekoaz, eta jitekoaz egiten baita, eta zeren hirur parte haietarik gure biziak ezpaitu poseditzen bat baizi, baita presentekoa, eta bat hura baita bi pribatione haien erdian, igarenaren, eta jitekoaren erdian, ala baina ezta ez bata, ez bertzia, hanbateki gure bizia ezta deus ere, itzalbat, baizi badoa itzala bezala, Fugit velut vmbra.

        Igarena ezta gure, jitekoa ezta gure, ezta gure presentian dena baizi, zer da presentian dena, igarenaren, eta jitekoaren artian pundu, eta momento bakoizbat, bata bertziaganik erdiratzeko, eta berhetzeko, pundu eta momento bakoitz hura, hanbat da labur, mehar eta ez deus, non, kasi ezpaita moienik ediren eta atrapa ahal dezagun, ezta iagoiti gelditzen, lasterrez doa, haren izatia oro lasterrian da, Consistit in continuo fluxu, fluit semper, & fluet, hala doen gauzaz, errazu itzalbat dela, eztela, gauza bizia, baina gauza hila dela.

        Erraiten dugunian gure biziagatik bizia dela, tronpatzen gira, egiaren erraiteko, behargunduke erran, gure bizia heriobat dela, zeren dena beno gehiago da, eztena, badu izena, baina ez izana, gure biziak hirur partetarik, eztu bat baizi, eztu igarena, eztu jinendena, eztu presentekoa baizi, eta present dena ere eztakigu noiz dugun, hala gure bizia ezta bizibat, baina propiki minzatzera da egiazko heriobat, hargatik S. Gregorio handiak errandu, Temporalis vita aeterna vitae comparata, mors est potius dicenda, quam vita: mundu hontako bizia bertze munduko bizitze eternalarekin konparaturik, ezta erran behar bizia, dela, baina erran beharda herioa dela, herioa bada, ezta deus ere biziaren pribationia baizi, pribationia bada, itzala da, eta Job saindiaren errana egia da, gizona itzalbat da, eta haren bizia badoa itzala bezala. Fugit velut vmbra. Profeta Roialak ere ederki erran du gure miseria zonbat handi den, gure bizia konparatu dianian itzalareki, Dies mei sicut vmbra declinauerunt, & ego sicut foenum arui. Ene egunak, eta ene denbora itzala bezala Ioan dira, igaren dira, eta belharra sorhoan dailliak ebakiz geroz bezala, ni ere aihartu, eta idortu niz, Profeta hark berak dio, Homo vanitati similis factus est, dies eius sicut vmbra praetereunt. Gizona gertatuda banitatiaren, eta urgilliaren pare, haren egunak Ioan dira eta ioaten dira itzala bezala.

        Erran nahidu, gizona erhobat, elgerbat, eta superbiosbat da, eta izanda, uste zian haren honak segur eta oso izanen zirela, eta haren bizia luze izanen zela, baina bere banitatian eta bere esparanzan tronpatu izan da, zeren haren honak falsu dira, hilak dira, haren bizia laburda, heriobat da, itzala falsu, eta tronpur den bezala, gizonak nahi luke sinhetz arazi eztena badela, baina miserable elgerra, berandian ikhusikodu, ordu eztenian, dena ere eztela, ikhusikodu gizonak gizonaren bizia heriobat dela, haren egunak eta haren honak itzala bezala Ioaiten direla. Dies eius sicut vmbra praetereunt.

        Gizonaren bizia itzala idurida, zeren, hala nola gauaz, ilhunpian itzalian deno beldurti baita, eta ezpaitu korajerik, hala hala gizona mundu hontan deno, ala den gratian, ala den bekhatian, beldurrian bethi, bethi, bizida, bekhatian bada, beldurda, herioak bere bekhatian atrapaturik, Ienkoaren iustitia eternalak, Infernuko pena eta su eternalera kondemna dezan, hargati errandu Eskritura saindiak, Pauor his qui operantur malum. Gaixki egiliak, bekhatoriak, eta bekhatoresak, beldurrian oren oroz bizi dira. Gratian bada gizona, eta emaztia, orobat beldurrian bizi dira, lotsaz, Ienkoaren gratia, galdezaten hargati erraiten zian Profeta Roialak, Timor, & tremor venerunt super me, & contexerunt me tenebrae. Ene spiritia eta ene gorpitza, ene hezurrak, eta ene zaiñak. lotsatu dira, ikharatu dira, ilhunpian, eta itzalian banintz bezala, zuti bortxa nago, zeren beldur zira Errege handia, lotsa nitz eta beldurnitz neure Ienko honaren gratia gal dezadan. Gehiago diot, gizon iustua ere ezta segur ala den gratian, ala bekhatian, bere konfesione hona egin dianian Iaun Ap-hezaren aitzinian, harganik errezebitu absolutione saindia, eta aldare saindian sakramendu saindia, behardu esperanza hartu, gratian dela, eta gero ere bai, bekhatu mortalik egiten ezpadu, obra honetan perseberatzen badu, baina segurta dadin dudarik gabe, infallibiliter, espiritu saindiak, edo zoinbat ainguruk Ienkoaren partez, ezpadizi rebela, eta berria erran, ezin diro. Hala dio Salomon zuhurrak, Nescit homo vtrum odio, vel amore dignus sit, eztaki gizonak ala den gratian, ala bekhatian.

        Hanbateki gizona mundu hontan deno, ilhunpian, eta ignorantian bizida, ala den iustu, ala den bekhatore, eta haren bizia itzala idurida, itzala bezala doa, Fugit velut umbra.

        Gizonaren bizia itzala idurida, hala nola itzalak gizona hotzen, eta freskatzen baitu, hala hala, mundu hontan deno, bekhatian bizi denian Ienkoaren gratiaren, eta haren amorioaren suia galdurik, bekhatiaren itzalak, eta lanhoak, hotzendu, eta larrointatzen eta manera hartan, gizonaren bizia itzala idurida, gizona, eta itzala biak bat dira, Dies eius sicut vmbra praetereunt, gaüaz itzalian, eta ilhunpian gizona hotzak hobeki, eta gehiago honkitendu, eziez egunaz, zeren egunaz iguskiak lurra eta gizona argitzen eta berotzen baitu, eta gaüaz aldiz ez, egunaz bai, gaüaz manera berian, nola gizona bekhatiaren itzalian gehiago bizi baita; iziez Ienkoaren amoriaren argian, gizona itzal, eta itzala gizon gertatzen da. Dies eius sicut vmbra praetereunt. uda gorrian eta beroan, beroaren kontre xerkatzendu itzalbe honbat freskatzeko, eta negu hotzian, eta gogorrian su honbat, edo iguzki berobat, onsa berotzeko, eta nola udan itzalak gizona hotzen, eta freskatzen baitu, eta negian suiak eta iguzkiak gortzen, eta berotzen, hala hala bekhatian denian, bekhatiaren itzalak hotzendu, eta itzaltzen haren bihoka, hala nola Ienkoaren amorioak, subatek, eta iguzkibatek bezala, baitu azkartzen, eta berotzen, eta zeren gizonaren bihotzian mundiaren amorioa hobeki, eta barnago lantaturik, eta iosirik egoiten baita, eziez Ienkoaren, eta zeruko gauzen ohoria, mundiak, eta bekhatiak haren bihoza, hotzak, eta itzalak bezala desegiten dute, desbistatzen, hotzen, eta itzaltzen, hargatik errandu Apostolu Ebanjelistak, Qui diligit mundum, non est charitas patris in ipso. Mundia maite dianak, eztu karitaterik, halakoaren bihoza hoztu da, eta larrointatu, zeruko sutik eztu parterik.

        Ionas profeta Ninibe herritik ialkiten zela orienteko herrian, iguskiak, bidian zoela, subatek bezala hurren xilpiltu, eta erre zian, gure Ienkoa, dolu eta konpasione ukhan zian bere Profetaz, eta eraginik itzalbe honbat huntz orstoz, itzalbe hartan, Profeta goizoa freskatu, zen, pausatu, eta desalteratu. Praeparauit Dominus Deus hederam, & ascendit super caput Ionae, vt esset vmbra super caput eius, & protegeret eum, laborauerat enim, & laetatus est Ionas super hedera, laetitia magna.

        Itzalbe hartan zeno, Ionas Profetak, etzian ikhusten iguskia, ez senditzen ere haren bero handia. Figura handibat zen itzalbe hura, gizon bekhatoriaz mundu hontan, gizona mundu hontan bekhatiaren itzalbian deno Ienkoak, iguski eder hark, eztu ikhusten, haren argiak, haren suiak, eztu argitzen, eztu berotzen, huntz orsto haien pian gorderik dagoen bekhatoriaren bihotza, gizon hark ere, bekhatiaren itzalbe hartan deno, eztu ikhusten, ez senditzen zeruko suia, espiritu saindiaren suia, hanbateki belz belza, hotz hotza, itzala bezala, dago gizona mundu hontan, eta nork eztu erranen gizona itzalbat, dela eta itzalak bezala bere egunak, eta bere denbora igaraiten diala. Dies eius sicut vmbra praetereunt.

        Gizonaren bizia itzala idurida zeren itzalak eta ilhunpiak gizonari loa lehen emaiten du, eziez egunak, edo argiak, lo egin nahidianak ere egunaz kommunzki bere kanberaren bortak, eta leihoak zerratzen ditu loaren eta pausiaren hobeki hartzeko. Hala hala gizona mundu hontan, munduko hon denboralen itzalaren pian, loak hartzendu eta, zeluko gauzer bere begiak zerraturik, Ienkoaren zerbutzian, eta obra honetan aurher, laxo, neglijent, eta berandiar gertatzenda bekhatiaren loan eta lohian, abarizitiaren suiak errerik, haren egarriak alteraturik, haren gosiak ianik, munduko honen itzalbian bizida, iagoiti bere pausia ediren bage, eta alterationia freskatu gabe. Elias Profetak ene egia eder haur, bere denboran figuratu zian, eta representatu, egun batez bere etsaien ihesi zokla desertian behera, jenebria deithatzen den zuhaintze baten itzalian loak bartu zian eta, aingurubat zelutik jinik, iratzarri zian eta minzatu gisa hontan Ienkoaren partez, Profeta Elia, zuti zite ian ezazu, edan ezazu, eta ogizko opilbat eginik, hauspian errerik, eman zeron ogi opil hartarik iatera, eta ur edatera, eta erran, ian ezazu, edan ezazu, bide luzebat, eta handibat orano igaren beharduzu. Profeta gaizoak, bere ian edana eginik, eta azkarturik bere ian edanaz, berrogei egunez eta gaüez ibilizen desertu hartan, eta arribatu huroski, Oreb, Ienkoaren mendi benedikatu hartara. Hala dio Eskritura saindiak, Obdormiuit Helias in vmbra iuniperi, & ecce Angelus Domini tetipit eum, & dixit illi, surgé, & comede, grandis enim restat via, ecce ad caput suum panis subcinericias, vt vas aquae, comedit ergo, & bibit, & ambulauit in fortitudine cibi illius, quadraginta diebus, & quadraginta noctibus, vsque ad montem Dej Horeb. Hala hala egitendu gizonak mundu huntan, bere plazeren, bere honen, bere bekhatien itzalaren pian loak hartzendu, lo egitendu, ala baina bere loan, eta bere plazerian, lo honik eztu egiten, ez plazer honik hartzen, zeren haren loa, haren plazera, baitira labur, falsu, eta tronpur, hala ere representatzendu, jeneura, zuhainze idor hark, haren frutiak, eta haren itzalak guti balia dute, haren frutiak eztira hon, eta haren itzala ere ezta zabal edatzen bertze zuhaintzen itzala bezala, haren orstoak, liliak, frutiak, itzalak, ez deus dira. Halako dira mundu hontako, plazerak, ohoriak, honak, eta boteriak, ala baina haien itzalaren pian, laketda, plazer hartzendu, lo egitendu, eta ezpaleza lo hartarik zoinbat ainguruk, iratzar Profeta Elia, egin zian bezala herioak lo hartan atrapaturik, Infernura sekulakotz, lo egitera Ioan laite.

        Nork nahidu erran gizona eztela itzalbat ene razoiñak libru hontan ikhusirik, eta ezpadeza, bere miseria ikhusirik, bere herioaren memoria, bere begien aitzinian ardura ardura eduki, nik erranendut gizona dela arstobat, zamaribat, eta brutalbat.

        Itzalbe hontarik ialkirik, dugun ikhusi, gizona zenbat miserable den eta zenbat obligatione dian bere hilziaz orhitzeko, nahibada mundu hontarik landan, hilez geroz, Ienkoa baitan bizi, eta saluatu.

        Apostoliak, hari nahibazirabehatu, erakhutsiko drauzu zure miseria, erran dianian, Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus. Badugu thresor handibat, badugu gauza aberasbat, baino thresor, eta gauza aberatz haren unzia, lurra da, lohiada, gure arima eder da, noble da, baina gorpitza, baita haren unzia, zerda lur, eta lohi, herioak bere kolpietarik mendrenaz honki badeza, Ioanda unzia, gorpitza lurturik, lurrerat doa, lur, eta erhautz gertatzenda.

        Profeta Roialak ere, lur girela dio, eta minzo denian, bekhatore gaixtoez, haien kontre, gisa hontan bere othoizia Ienkoari egiten du, Tanquam vas figuli confringes eos. Bekhatoriak, jende gaixto hek obstinatiak, lurreko unziak bezala, desegin, itzazu, gal itzazu, mila piezatan iarbite.

        Apostoliak, eta Profeta Roialak, biak arkord dira, biek diote gikona lur dela. lur bada, zerda appalagorik ez miserabliagorik, nola baita gizona.

        Profeta Roialak, dio, gehiago, onsa konsideratzen dianian gizonaren miseria, eta haren itsutarzuna, Dormierunt somnum suum, & nihil inuenerunt omnes viri diuitiarum in manibus suis. Lo egindute, eta ametz lurrian, bere denbora oro loan, eta ametzetan igaren dute, lurreko jende aberatzek, eta gero bere lotik, eta bere ametzetik iratzarri direnian, ezkiak hutsik gertatu dira, jende gaizo hek, eztute deuz ediren bere eskuetan:, Nihil inuenerunt in manibus suis, zure mendian heldu zira, gaüaz loan zure ohian ametz egiten, eta zure ametsian iduri ezi, gizon poxantbat, Iaun handi bat zirela, urre, zilhar, hazienda, eta honik aski eskuetan bazundiala eta gero, edo gaüaz, edo argitzian, zure ametsetik iratzarri zirenian, zure eskuetan eztuzu deus ere ediren lehen baino gehiago, Nihil inuenerunt in manibus suis, ametsa hasiz geroz akhaba artian, aberatz zira, ametza akhabatuz geroz, pobre zira lehen bezala, ohikoa zira. Erran kommuna ere bada ametz oro, gezur ezpada ametsa zelutik jina, Ienkoaren rebelationez, edo haren manuz, zenbait ainguruz errana. Ametsa, eta gezurra biak bat dira eta, gizona bada amestbat Profetak erraiten dian bezala, errazu, ametsa, gezurra, eta, gizona, hirurakbat direla.

        Enian uste, baina orano minzatu behardugu itzalaz, erakusteko, gikona mundu hontan, zonbat miserable den San Bernard doktor debotak dio, Dies hominis sicut vmbra super terram, nulla est nora, & tunc propè nihil est cùm stare videtur: cur ergo thesaurisat in terra homo, cuim sine dilatione transeat, & illud quod colligitur, & ipse qui colligit. Et tu homo quem fructum expectas in mundo cuius fructus ruina est, cuius finis mors est. Gizonaren egunak badoaz itzala bezala lurrian; uste dianian gizonak zerbait dela, ezta deus, badoa gizona baratu gabe.

        Bada gizona, zergatik hanbat hon lurrian biltzen duzu, honen bilzalia, eta hon bildiak, hain fite, garaizen, galtzen, desegiten, eta itzaltzen direnaz geroz, zuk gizona zer esperanza duzu mundian, haren irabazia oro, eta fruktia, zer da galzia, eta ruina, haren azken fina, zer da, hilzia herioa.

        Saindu debot hark berak dio zuri, niri, eta mundu orori, gure miseria ikhusi dugunian mundu hontan, konsidera dezagun gure arimaren noblezia; eta handitarzuna, mundia kitaturik, Ienkoaren onsa maitatzeko, minzo da gisa hontan.

        In omni namque creatura, quae sub sole mundi vanitatibus occupatur, nihil humano corde sublimius, nihil nobilius, nihil Deo similius reperitur, quapropter nihil aliud à te quoerit, nisi cor tuum, munda ergo illud per puram confessionem, & assiduam orationem vt mundo corde Deum videre possis.

        Iguzkiak eztu deus, ikhusten zeliaren pian, hanbat ederrik, hanbat noblerik, hanbat Ienkoa, iduririk, nola baita gizonaren bihoza, eta haren arima, dio saindu debotak, hartakoz eztu galdatzen gizonari bere bihotzabaizi, bada, gizona, xahat ezazu, purga ezazu zure bihotza, konfesione hon batez, eta oratione honbatez, amorekatik, zure Ienkoa xahuki, eta purki ikhus ahal dezazun.

        Saindu debot honek dio, miserable girela, eta noble, girela, miserable gorpitzaren aldetit, noble arimaren aldetik, gu nur bagira, biez izanen, gira noble, eta huroz, baina ezpagira nur, biez izanen gira miserable, eta malhuros, giten orhit gure miseriaz, orhitzeko onsa hiltziaz, dugun gure bihotza, eta gure arima, onsa purga eta xaha, gure Ienkoa xahuki, eta purki; egun batez ikhusi eta kontenpla ahal dezagun, munda cor tuum, vt mundo corde Deum videre possis.

        Gure konditionia, eta gure izatia konbat den miserable, behazite S. Augustin Iaunari hark dio ederki, Magna miseria, cum nihil sit certius morte ignorat tamen homo finem suum, et & cùm stare putat, colliditur, & perit spes eius, nescit enim homo, quando, vel vbi, vel quomodo moriatur, & tamen certum est, quod eum mori oporteat.

        Miseria handia da haur, ezta deus hanbat segur denik, nola baita herioa, ala baina eztaki gizonak bere azken eguna, eta azken orena, uste dianian zuti dagoela, lurrian date eroririk, uste dianian zerbait dela; hura, eta haren esparanzak oro hilen dira; edo hilak dirate. Eztaki gizonak zonbat agudo ahal belizate, noiz, edo non, edo nola hilen den, ala baina segur da hil behardiala.

        Miseriaz hontzaz egunian behin orhitzite, hala egin badezazu, ni sartuko nitz zure berme, hilze honbat eginen duzula, zure orena jin dadinian, mundu hontan, eta bertze mundian bizitze eternalbat ukhenen duzula.

        Gure miseria dela, hilziaz orhitzeko, bide hobena, segurda, baina guk bide kontria edukiten dugu: badakigu gure arima dela immortal, eta gure gorpitza mortal, badakigu gure arima dela anderia, eta gorpitza haren neskatoa: badakigu gure espiritua dela Iauna, eta gorpitza haren mutila, gorpitza, ala baina anderiaz egitendugu neskatobat, Iaunaz mutilbat, eta gorpitzaren gogara egiten, arima et mesperexaturik, eta herioaz orhitu faltaz, gorpitza, eta arima deabruari largatzen, emaiten, eta saltzen.

        Hermita saindubat, Panbus izena zianbat, egunbatez S. Athanasio Iaunak othoiturik, Alexandriako hirira Ioanzen, eta ikhusirik Andere urgillutsubat bere buriaren, bilhoen, begitartiaren, eta gorpitziaren soberaxe edertzen, eta afaitatzen, nigar egin zian bi begietan behera, eta interrogatu zenian, zergatik nigar egiten zian, arrapostu eman zian, bi arrazoiñez nigar egiten ziala, lehenik zeren andere hura, galzera zoela, ikhusten baizian, bi garren arrazoiña, zeren ezpaitzian hark hanbat pena eta tribaillu hartzen Ienkoaren zerbutzian, Ienkoari plazer egiteko, nola andere hark hartzen baitzian tormenta, eta fatigu, gizoner plazer egiteko. Andere hark haboro estimatzen zian bere gorpitzaren, eta haragiaren plazera, eziez bere arimaren osagarria, eta salbamendia, zeren ezpaitzen bere herioaz, eta hilziaz orhitzen, baina Hermita saindu hark Ienkoaren ohoria, eta bere arimaren salbamendia haboro estimatu zian, eziez, bere gorpitza, eta bere haragia, zeren bere hilzia, eta bere herioa oren oroz bere begien aitzinian edukiten baitzian.

        Thomas morus, personaje saindubatek kommunski bere adeskider erraiten zian proberbio, eta sententia eder haur, Quam plurimi in hac vita Inferni morcari solent, cuius vel dijuidio Caelum lucrati fuissent. Hanitz jendek pena, eta tribaillu handirekin infernia akisitzen, eta ardiasten dute, eta nur balira, edo nahi balira, pena, eta tribialu haren erdiaz Paradusia, eta Zeluko Erresuma, irabaz, eta ardiaz liroite.

        Saindu hark berak dio, egunbatez ikhusi ziala andere ederbat, bere bilhoen, eta arropen arrankhura handirekin eta delikhatuki trenatzen, iresten, eta xuxentzen, eta ikhusirik haren pena, eta haren arrankhura handia, erran zerola, Nisi Deus tibi pro hoc tuo tanto labore Infernum reddat, magnam tibi profecto iniuriam faciet. Anderia egiaz erran behar drauzut, zure penaren, eta tribailliaren rekonpensutan, eta pagutan, Ienkoak ezpadizazu eman Infernia, ogen handibat eta iniurio handibat egin, drauzu. andere hark maite zian bere gorpitza, eta saindu hark maitiago bere arima eta zuk neure adiskidia, nahi baduzu salbatu bertze mundian zure arima, eta zure gorpitza, lurrian zure gorpitza onsa gaztiga ezazu, korreji ezazu, arima den andere, eta gorpitza neskato; orhitzite hilziaz, onsa hilzeko, eta herioaz orhitzeko, othoi ene adeskide maitia, zure miseriaz orhitzite, haur da ene lehen arrakoiña, nahi bazira onsa hil, hilziaz orhitzite, nahi bazira, herioaz orhit ziten, zure miseria konsidera ezazu zure miseriaz orhitzite, lur zira, itzalbat zira, ametsbat zira, figurabat zira, ez deus bat zira, oren oroz hiltzen zira, ezoaza ihesi, gordizite, eta egin duzinian nigar zure bekhatiez, jin zit bide hontarik bide hontzaz jin dadina, ezta galduko, salbatuko da, Ienkoak plazer badu.