5) JOANEREN BIHOTZAK

 

          1

Joaneren bihotzak

ezin gutizia

dezake andrearen

aurpegi bizia.

Goikoari eskatzen

dio justizia,

bihur dakion eman

zuen karizia.

 

          2

Joaneren bihotzak

geiegi dirade:

Mesalina, Gomorra,

Mazok eta Sade;

opalo, diamante,

koral eta jade.

Inork eztu munduan

hainbeste edade.

 

          3

Joaneren bihotzak

eztu konprenitu

nola diren hain luze

hamaika minitu,

nola duten gizona

bihotzez hornitu.

Pozik nengoke egiak

esan ezpanitu.

 

          4

Joaneren bihotzak

ezkutuenean,

minez negar egin du

pozaren gainean.

Malkoak izan dira

alferrikanean,

sikatuko baitira

urkatzen denean.

 

          5

Joaneren bihotzak

airean hegazi

paradiso arlote

batera doazi;

munduari diote

salbatuarazi,

kausa eta medio

haien mila grazi.

 

          6

Joaneren bihotzak

ederkien daki

gure alkateak zer

duen erabaki.

Beso urdin-gorria

uniforme kaki;

zuzenak eztu gura

ezein adobaki.

 

          7

Joaneren bihotzak

daude biluskorri,

eztakite nolatan

diraden etorri

egoera batera,

hain beltz eta gorri.

Jainko haltuak ezin

dezake sokorri.

 

          8

Joaneren bihotzak

hemeretzi dira,

ezeinek eztaduka

batere kupira.

Goikoari egiten

diote enbira.

Galdurikan leudeke

haboro balira.

 

          9

Joaneren bihotzak

dirade bortitzak.

Eztitu bentzutuko

tiranoen hitzak.

Burnietan dabiltza

alferrean zitzak.

Foera bitez jabetzak

ta buruzagitzak.

 

          10

Joaneren bihotzak

dirudi oliba:

Zerk dezake kolore

gaitz hori motiba?

Nola diteke gizon

librea gatiba?

Amankomuntasuna

bedi beti biba!

 

          11

Joaneren bihotzak

eztakit norantza

emanen duen haren

lehen esperantza.

Galdurik dagoela

daukat segurantza.

Bertan ezta kabitzen

broma eta txantza.

 

          12

Joaneren bihotzak

badauka pagoa;

korrituan dirudi

Errege Magoa.

Eztu gutiziatzen

gure balagoa.

Zein aurkituko dugu

aberatsagoa?

 

          13

Joaneren bihotzak

eta giltzurrunak

egiazki dirade

oso euskaldunak;

uztarripean jarri

dizkigu fortunak.

Hauk dira lezioak

eman dizkigunak!

 

          14

Joaneren bihotzak

diotsa Janjani:

“Ene Jainko maitea,

lama sabaktani?”.

Pentsatzen du barnean:

“Ze megalomani!”.

Gurutzada batetik

hamabi tirani!

 

          15

Joaneren bihotzak

eztu konprenitzen,

Janjan edo Joane,

nor den bere hitzen

lekukotasunean

zintzoki bortitzen.

Ikusiko dut egun

batez Miarritzen.

 

          16

Joaneren bihotzak

bizi dira aparte,

bersoekin bentzutu

nahirik Mugarte.

Izurritea edo-

nora baitakarte,

eztira isilduko

erdibitu arte.

 

          17

Joaneren bihotzak

ta arimak didate

eskeintzen kantuetan

mila libertate.

Zerurantza hegazi

doaz biga ahate,

halare zabalduko

eztute ezein ate.

 

          18

Joaneren bihotzak

dabiltza debalde,

bersoekin libratu

nahirik Mugalde.

Alferrean baitaude

pobrearen alde,

Janjani dagokio

libertate galde.

 

          19

Joaneren bihotzak

gerra santa dakar.

Eztago inun ere

ezein gizon bakar,

etorten etzaiona

haren kontran azkar.

Baketuko lirake

bakea balekar.

 

          20

Joaneren bihotzak

dira zazpi mila,

eta guztiak daude

zuzenbide bila.

Herenegun hil zuten

goardia zibila,

eginez negozio

guztiz biribila.

 

          21

Joaneren bihotzak

aurten dira hogei;

ihaz berriz ziraden

izan bakarrik sei.

Gizon prestuak bitez

biltzar batera dei,

munduan dakizkigun

libertateak gei.

 

          22

Joaneren bihotzak

barkatu behar nau,

eztudala onartzen

beraren kantu hau.

Badakit hura dela

garbi, prestu ta zau,

protestatzen duela

beti, egun eta gau.

 

          23

Joaneren bihotzak

balira Bilbora

negarrez itzuliko,

nire artzanora

legoke beti zaunka

eginikan gora,

eskaturik harnasa

hartzeko denpora.

 

          24

Joaneren bihotzak

eztira isildu,

haren bortxa guztiak

baitzituen bildu.

Errakuntza batean

zaizkigu hamildu,

despotaren aurrean

baitziren humildu.

 

          25

Joaneren bihotzak

daude desorduan

kontsolamentu gabe,

damaren moduan:

“Nor da tristeagoa,

ni baino, munduan?

Zergatik sartu nintzen

egungo guduan?”.

 

          26

Joaneren bihotzak

eztu barkatu nai,

etoi egon ginela

haren akatsen zai.

diosku:”Eztuzue

balio lau marai”.

Eman ezpaikenion

haren ezein garai.

 

          27

Joaneren bihotzak

benetan zer dia?

Higuintzen baitu xartal

lizun ta hordia,

maitatzen baitu ere

andre ahardia,

dirudite benetan

sarama-gurdia.

 

          28

Joaneren bihotzak

eznau ikusiko,

nola naizen tristerik

itsuro biziko.

Haren aurrean auspez

nago belaunbiko.

Eztit sekulan ere

niri ihardetsiko.

 

          29

Joaneren bihotzak

eztu komekatu

inoiz gizonarekin.

Egin du bekatu!

Tormentua lepoan

zuen estreinatu,

gizonaren fedea

baitzuen ukatu.

 

          30

Joaneren bihotzak

zeduzkan ideak

bortizki zarratzeko

zerura bideak.

Horretan izan ginen

txit adiskideak,

gerra gogor batean

soldado-kideak.

 

          31

Joaneren bihotzak

estima detzagun!

Etsai eta adiskide,

senar edo lagun,

hauzo, ahaide edo

anaia, ezagun:

Haren prestutasuna

alaba dezagun!

 

          32

Joaneren bihotzak

negarretan dio:

“Esperantza horri zerk

itxadoten dio?

Hemen barnean daude

mila amodio,

neronen gorrotoak

direla medio”.

 

          33

Joaneren bihotzak

dabiltza negarrez,

eztira kontsolatu

gure zoritxarrez.

Urkamendia dira

saiatuko barrez,

eta eztira gero

tristatuko errez.

 

          34

Joaneren bihotzak

dagode bilusik,

eztira lotsatuko

bakar bat ez-ezik.

Eztie tentatuko

ezein irabazik,

gizonaren fedeak

suntsitzeak baizik.

 

          35

Joaneren bihotzak

eztira zuzenak,

haien zuzenbideak

gizon artezenak.

Kontatuko nituen:

ziraden dozenak,

eta gainerakoen

orroak hozenak.

 

          36

Joaneren bihotzak

joan ziren Kubara,

bertan ikusi zuten

Fidelen bolara.

Harekin Rahul eta

Ernesto Gebara.

Erreboluzioan

alegratu gara.

 

          37

Joaneren bihotzak

lau astean egon

ziraden borondatez

ikusmiran Kongon.

Haiekin egon ziren

Nezval eta Aragon.

Anjelari diotsa:

“Begira natzegon”.

 

          38

Joaneren bihotzak

ta lau desperado,

Abandoko iau mila

muxurdin-donado,

Nazim Hikmet, Alberti,

ta Antonio Machado,

garaitzeko Lincolnen

miloi bat soldado.

 

          39

Joaneren bihotzak

jan luke sardina,

izan balitz Janjanen

bihotzen berdina.

Gogorragoak dira

ezen ez burdina,

mingotsagoak ezen

ez sagar gordina.

 

          40

Joaneren bihotzak

negar egiten du

Lumumbaren hobian,

hau zenean zendu.

Negro-herrian dira

zuzenak ostendu,

etxe zuri batera

etoiki aldendu.

 

          41

Joaneren bihotzak

eztu maite behar

gizonaren bihotza,

mundutikan zeihar.

Baita gauza prestua,

leial eta zahar,

adimentu-kontuan

labur eta mehar.

 

          42

Joaneren bihotzak

eztik barkatuko,

blankoaren arraza

inoiz onartuko,

haren okerbideaz

eztuk ahaztuko:

Hori egia dela

Jainkoa lekuko.

 

          43

Joaneren bihotzak

baitu bere toki

aproposa zeharo

mundutik edoki,

zihor baten moduan,

argi ta klaroki,

zuzeneko bidea

darabil egoki.

 

          44

Joaneren bihotzak

eztezake erreza,

erlijio-kontuan

ezpaita arteza.

Hala ta guztiz ere,

pagatuz apeza,

Lumumbaren fabore

entzun zuen meza.

 

          45

Joaneren bihotzak

behin sartu ziren

Pradoko musean;

Goiaren diztiren

egokitasunean

ikusi du Miren.

Afusilamentuak

badaki zer diren.

 

          46

Joaneren bihotzak,

etoiak, doilorrak,

dira, ta bide nabar,

bortitzak, gogorrak.

Lumumbaren sorbalden

gaineko zihorrak

izan dira kobratu

gaberiko zorrak.

 

          47

Joaneren bihotzak,

nola saguxarrak,

kobratu nahi ditu

hartzeko zaharrak:

Hainbeste alargunek

isuri negarrak:

Hiroximan hil ziren

japonez azkarrak.

 

          48

Joaneren bihotzak

dirudi Goliat,

Jainkoak argiaren

aurreneko “fiat”.

Hari mintzatzen zaio

gatibu berri bat:

“Gure etxera bakea

ekarriko diat”.

 

          49

Joaneren bihotzak

plazer eta laket.

Aurpegien gainean

berrehun krubitxet;

eta defenditeko

bospalau ganibet.

Hiru seme daduzka:

Abel, Kahin ta Set.

 

          50

Joaneren bihotzak

igurikitzen dit.

Munduan eztakusa

ezein gauza polit:

Ezerk eztu balio

harentzat lau ardit.

Dio: “Salbatorea

Golgotan dirudit”.

 

          51

Joaneren bihotzak

etzekizkidan lot,

etorkizunarekin

egin nuen porrot.

Berso berri batean

egin ditut lau pot.

Akademi-euskerak

eztirudi argot.

 

          52

Joaneren bihotzak

bedeinkatzen ditut,

haren egokiera

maradikatzen dut.

Heraldoa dirudi,

ziklope ta mamut.

Itsasoko mareak

egin ditu zurrut.

 

          53

Joaneren bihotzak

Libertate Santa

holandez bihotzean

lapurtu zian, ta

ordutik zegokiguk

kanta-kanta-kanta.

Lisburun ta Madrilen

zitezin espanta.

 

          54

Joaneren bihotzak

zirudik arbola,

ofrendatzen duena

frutuan odola.

Lehenbizi Katanga,

bigarren Angola,

hirugarren Habana,

azkenik “a bola”.

 

          55

Joaneren bihotzak

zirakik labean,

bertan desegiten duk

sentitu gabean.

Bertatik irtenen dik

bizitza hobean,

ez oragin arteko

egoitza probean.

 

          56

Joaneren bihotzak

Blaz de Oterori

eztio aitortuko

faltseria hori:

zergatikan zen joko

doblean erori?

Nundik asmatu zuen

hainbeste histori?

 

          57

Joaneren bihotzak

diotsa Mireni:

“Hire linburkeria

etzitan komeni.

Har edozein portale;

Zamudio: Ibeni.

Bilboko zetioak

detzaken konpreni?”.

 

          58

Joaneren bihotzak

esan dio Blazi:

“Bidaje luze hortan

zer duk irabazi?

Gaztelanitasunak

zetortzak hegazi.

EuskaIduntzan zegodek

gaurko hiru grazi”.

 

          59

Joaneren bihotzak

eztio ematen

Janjani paliorik,

razo edo saten,

honek fede guztia

duenean jaten

piramide batean:

“Zaudete pixkaten!”.

 

          60

Joaneren bihotzak

hartu zuen hitza:

“Euskaldun foeroari

harek zer deritza?

Ni harekin nengoke

kontserba balitza.

Inork ezin ditzake

bi jabe zerbitza”.

 

          61

Joaneren bihotzak

ahalik arinen,

bere fedeagatik

populu ezinen

labe haundi gorrian

zuen irakinen;

Labe Haundiak dio:

“Izorratu zinen!”.

 

          62

Joaneren bihotzak

gorantza begira,

ikusten du gizona

munduari jira,

zabaltzen duelarik

bidea ilargira.

Bertan gizon guztiak

anaituko dira.

 

          63

Joaneren bihotzak

daude egarriturik,

prisondegi horretan

ezpaitago urik.

Izarretatik esnea

dakarrela Jurik.

Utopia horretan

daude aseturik.

 

          64

Joaneren bihotzak

egiten du hegaz

Bizkaiaren gainean,

arinki, arduraz;

baina haren gorputza,

aurten eta ihaz,

Larrinagan egon da,

mundutik ateraz.