2) NIRE GRAZIA

 

Nire grazia Joane da ta

Jaio nintzen jentartean

Primutasuna eduki nuen

Famili prestu batean

Dilista plater batean saldu

Nuen modu politean

Nigatik barre eginen dute

Denporen errematean.

 

Nire grazia Joane da ta

Hogei urte neuzkanean

Justiziaren pisu gogorra

Sentitu nuen gainean

Orain dadukat sentimentu bat

Bihotzaren barrenean

Eztiedana esplikatu

Urkatuko nautenean.

 

Nire grazia Joane da ta

Eznintzen mintzatu garaiz

Hauzapezpiku bat obeditze

Ez arren isilduko naiz

Haren kondena eta anatemak

Sufritu ditut oso maiz

Nire kantuan eznintzelako

Inoiz oroitu Adonaiz.

 

Nire grazia Joane da ta

Hau da nire desgrazia

Nolaz igarri jakin gaberik

Gertatu zaidan pasia

Eznintzen izan libertatea

Gaitz erizteko hazia

Eta birritan egon naiz grina

Horri ukat-arazia.

 

 

Nire grazia Joane da ta

Nire ama zen ederra

Haren moduan hegazi doa

Baso artean eperra

Horregatikan merezi zuen

Andre guztien aiherra

Neska-denporan eman zioten

Harma gaberiko gerra.

 

Nire grazia Joane da ta

Mailegatu beharrean

Lukurreroek hartu didate

Ene kantua zorrean

Korritu ona abonatzeko

Haien banku zaharrean

Haboro kantu prestatzen diet

Hemen protesta-karrean.

 

Nire grazia Joane da ta

Hemen da nire belena

Kalbario bat penagarria

Dolorez bihurtu dena

Hau da liburu egun batean

Nik eskribitu nuena

Oinazea da gizonarentzat

Printzipiorik lehena.

 

Nire grazia Joane da ta

Baita nire aitarena

Honbre-bueno ona zen bera

Guztirikan hoberena

Desegin zuen Janjan motzaren

Desarrazoirik herena

Benedikatu izan dadila

Esposatu zen orena.

 

Nire grazia Joane da ta

hau da deabrukeria

Niri begira baitago hortxe

Gure euskaldun gazteria

Horregatikan igorri dute

Soldado-zaldieria

Burniarekin botikatzeko

Izurtearen eria.

 

Nire grazia Joane da ta

Tiraniaren geldoa

Berotzearren fundatu nuen

Jainkoaren Igeldoa

Erresumaren protestatzea

Jelartean epel doa

Lege berri bat firmatu baita

Janjanen erregeldoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Orain banoa abian

Desastururik desabilena

Kantatzera kopla bian

Orain eztago batere bake

Fundatu nuen kabian

Alkate hori bizi delako

Urte guztian Babian.

 

Nire grazia Joane da ta

Jenioen Liburua

Idaztearren ebaki nahi

Ukan didate burua

Nekagarria izan da beti

Poetaren asturua

Bekaizteriaz beterik

Beti haren ingurua.

 

Nire grazia Joane da ta

Airearen kolorean

Libertateak daukan bandera

Gorri beilegi morean

Gartzelatuak irauten dugu

gizonaren ohorean

Prestutasuna badator ere

Janjanen desfaborean.

 

Nire grazia Joane da ta

Liburu bat eskribitu

Nuen nik eta tinta gorriaz

Gero nuen inprimitu

Zentsorearen lapitz gorria

Holaz etzen nabaritu

Tinta zuriaz eginen nuen

Kalteok jakin banitu.

 

Nire grazia Joane da ta

Entzun zazue protesta

Gizon mutuen herri ilunean

Antolaturiko besta

Nire kantuan pianoa dago

Txistua eta orkesta

Hau baino soinu prestuagorik

Ezingo duzue presta.

 

Nire grazia Joane da ta

Kantatzen baitut zutirik

Nik esaniko gauzak dituzte

Kondenatuko guztirik

Nire buruan ezta kabitzen

Pentsamentu bildurtirik

Tirani horrek alde dagien

Eztut ikusten astirik.

 

Nire grazia Joane da ta

Eztut higuin tiranoa

Arrantzalerik onena baita

Albatros-pelikanoa

Gu bizi garen erresumako

Printzipe subiranoa

Sagarnoaren usainarekin

Hordituriko nanoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Jakin beza alkateak

Ttikitandikan asko maitatu

Nauela libertateak

Anka-besoak niri lotzeko

Eztagodela kateak

Zabalik para detzakedala

Prisondegiko ateak.

 

Nire grazia Joane da ta

Neronen izena Neron

Agriparena Agripa eta

Kristofororena Kolon

Hau zen ilargi berrira heldu

zen lehenbiziko gizon

prestua eta maitagarria

Atsegin noble eta on.

 

Nire grazia Joane da ta

Naiz seme lehenekoa

Anaia neunkan nire berdina

Sabel-aldi berekoa

Ardura zeukan lortzeko niri

Toka zitzaidan lekoa

Bion arteko gerra gogorra

Eztaukat ahaztekoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Eztut ikusten kalea

Janjanek eztu gutiziatzen

Naizena bake-zalea

Agin artean sartu didate

Norbait hiltzeko galea

Pozik izanen nintzake Janjan

Zikinaren eralea.

 

Nire grazia Joane da ta

Naiz gizon erdi-irena

Nire ahoak eztu esaten

Maitatzen zaitut morena

Ederki dakit zein den niretzat

Estimazio gorena

Nire arbuio latzean gaitzen

Neritzon gizonarena.

 

Nire grazia Joane da ta

Nun dago nire alboka

Entzun zazue nola gabiltzan

Janjanen kontran biroka

Ezkaitzan gero legearekin

Hilerrietan aloka

Derrigorrean laudatzen dugu

Erregearen epoka.

 

Nire grazia Joane da ta

Argitu nuen linterna

Eta bakarrik ikusi nuen

Zuzenbidean galerna

Gauza berdinak eztirelako

Eliza eta taberna

Ezeinek ezin dukeelako

Fusil batekin goberna.

 

Nire grazia Joane da ta

Neronen indar sendoak

Egun bi beso hauetatikan

Izan dirade kendoak

Lege berrian jarri dituzte

Fortunako emendoak

Meza batekin ebakitzeko

Urteko dibidendoak.

 

Nire grazia Joane da ta

Eginen nuke apostu

Janjan arlote horrek eginen

Eztigula arrapostu

Odol haundia emanik haren

Nahikundearen kostu

Hienak eta zakurrak dira

Haren gurutzadan poztu.

 

Nire grazia Joane da ta

Zerua bekit balia

Parte txarreko alkate lodi

Deabruek bidalia

Tronuan jarri zaigun despota

Benetan animalia

Afusilatu ditu goizean

Erato eta Talia.

 

Nire grazia Joane da ta

Simon Magoren alkimi

Isiltzen naute nire kantua

Eztezakedan inprimi

Odol gorrizko izerdi lodiz

Bekaturik erredimi

Aire hotzean beraien kontra

Ezpatarikan eskrimi.

 

Nire grazia Joane da ta

Egin nuen maiseoa

Faltsokerian erruz ikusi

Bainuen saduzeoa

Nire egia garratzarekin

Bildu nuen museoa

Hola guztirik mukuru zedin

Airearen deseoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Ikus bez errusinolak

Nola ugaritzen diren herrian

Preso egoteko kaiolak

Nolaz urritzen diraden berriz

Libre egoteko arbolak

Nolatan irten duen errotik

Libertatearen zolak.

 

Nire grazia Joane da ta

Hartu behar dut frutua

Mintza dadila nire gainean

Janjan-en aho mutua

Ken dadin laster erresumatik

Manatu zuen lutua

Ikus dezagun nola dagoen

Bekatuez damutua.

 

Nire grazia Joane da ta

Ezta etorten bildurra

Niregatikan zaunka dabiltza

Hiena eta zakurra

Alde degidan bihotzetikan

Nire adore apurra

Horretarako erre didate

Mamia eta hezurra.

 

Nire grazia Joane da ta

Katearen burni horri

Odolarekin ematen diot

Mila bendizio gorri

Esan dizadan gartzelarano

Zergatik nintzen etorri

Nola zorririk eta ardirik

Eznuen kanpora igorri.

 

Nire grazia Joane da ta

Poeta naiz ofizioz

Nire kantua isiltzen dute

Justiziaren medioz

Justiziaren zuzenbidea

Egina dago adios

Merkatariek erosi dute

Marai bateko prezioz.

 

Nire grazia Joane da ta

Hutsitu nuen magina

Et ezpataren burniarekin

Egin nuen sartagina

Hola mutilek ukan zezaten

Nun sar hortzak eta agina

Ni urkatzeko landatu dute

hemen gauontzen hagina.

 

Nire grazia Joane da ta

Galdu nuen kanorea

Itsurik nabil airean nola

Anbotoko Seinorea

Eztut ikusten zuzenbidea

Eskatzeko tenorea

Legamin berdez altzatu dute

Ogi onaren orea.

 

Nire grazia Joane da ta

Egin nuen alegina

Nire inguruan bilakatzeko

Bizi-molde atsegina

Tirani-legez fundatu zaigu

Parlamentu hitzegina

Denik motzena gure Goizparraik

Eta Beldubaik egina.

 

Nire grazia Joane da ta

Eztut balio zuri bi

Beti dioste nire bihotza

Hala dakidan erdibi

Nire kontaira modu honetan

Eztezakedan eskribi

Ereinotzezko koroarikan

Eztezadan errezibi.

 

Nire grazia Joane da ta

Goizparrai eta Beldubai

Ardi-zorriak mitralletekin

Kanpoan daude ate zai

Txepaduna ta maingua dira

Jorik izan zen txit alai

Nano hoiekin konparaturik:

Ze pare prestu ta zelai.

 

Nire grazia Joane da ta

Mugarte herri honena

Izen dotore eta ederra

Guztirikan hozenena

Bandera polit maite bat dauka

Kolore hoberenena

Guzti honekin eginik dago

Baketiar gizonena.

 

Nire grazia Joane da ta

Hau da nire kontaera

Nik sorturiko pentsamentua

Esan dudan esaera

Nire usurako onartu nuen

Zerutiar mintzaera

Amagandikan ikasiriko

Lezioen ukaera.

 

Nire grazia Joane da ta

Eztut ikusten zergatik

Gure alkate hori urkatzen

Ezten ezein arbolatik

Amorioak aldegin dio

Herenegun arimatik

Bihotza saldu baitzuen eta

Etzaio eman dukatik.

 

Nire grazia Joane da ta

Naiz gizon oso habila

Noizean behin nai dudanean

Orduan guztiz humila

Janjan horrekin atera nuen

Negozio biribila

Nire kantuen ordez eskeini

Zidan beraren fusila.

 

Nire grazia Joane da ta

Grazia honi darraika

Nire izenak haren graziak

Diradelako hamaika

Antilletatik dantzugu nola

Jotzen duten balalaika

Federazio batez biltzeko

Kuba Haiti ta Jamaika.

 

Nire grazia Joane da ta

Begien ilusioa

Janjanen kontra egindu nuen

Nire arnegazioa

Eztakusat zer den birtutea

Eta zer den bizioa

Alkantzatuko al dut sekula

Beraren barkazioa?

 

Nire grazia Joane da ta

Uko egin nion hari

Gartzelamentu luzea daukat

Nire ukaeraren sari

Negu hotzean uda beroan

Tai gabe nago kantari

Arrabiarik latzena eman

Nai diot erregeari.

 

Nire grazia Joane da ta

Hauxe da nire trukoa

Zelebra dadin judizioa

Egin zidan tratukoa

Liberta dadin bertsolaria

Gartzelara sartukoa

Edonolatan enganatzeko

Kristaua eta turkoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Naiz gizon txit itsusia

Agintariak erortea da

Nire gura nagusia

Adiskidetu ziren maitaro

Frantzia eta Prusia

Eztut sinesten mirakulua

Begi hauek ikusia.

 

Nire grazia Joane da ta

Hori dago etorkizun

Nire kontrako gauza zikina

Itsusi motz eta lizun

Alkate txarra nire biroak

Zuri eskeini nizkizun

Urriki zaitez nire hogena

Gerta dadin barka-kizun.

 

Nire grazia Joane da ta

Hori da nire kredoa

Harekin ene fede bortitza

Osorikan eme doa

Bakean bizi litezkeela

Grekoa eta medoa

Gizon artean legokeela

Adiskidantza sendoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Naiz gurasoen semea

Neronen kontra egon da beti

Gonadun emakumea

Horretan ere irten dut nola

Nire amaren humea

Neutzat andrea izan delako

Beheko jente xumea.

 

Nire grazia Joane da ta

Gaizki hartu dut harrera

Prisondegian eztut eduki

Merezi nuen sarrera

Ederki dakit nolaz egin den

Ur zikinen ekarrera

Eznaiz joanen apaindu nuen

Paradiso zaharrera.

 

Nire grazia Joane da ta

Hau da azken abisoa

Ze odisea Joane bati

Gartzelan pasadisoa

Eztakit nola gustatzen diren

Ogia ta txorisoa

Gurea baita alimenturik

Gabeko paradisoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Egiari diardukat

Neronen gezur bat pagatzeko

Ezta naiko mila dukat

Nire hogenak aitortzen ditut

Eta lotsatzen naiz pizkat

Baina Janjanek ahal detzake

Bere ahalkeak ukat.

 

Nire grazia Joane da ta

Trazatu nuen zeinua

Nire arrazaz ukatu nuen

Zori oneko leinua

Hurrutirikan bidali zidan

Komeniriko keinua

Esplika nola gobernatzen den

Gizonaren erreinua.

 

Nire grazia Joane da ta

Ez nola ura marean

Ehortzirikan nago bizian

Adrailu eta karean

Ikusten dugu nola dagoen

Denpora bazkoarean

Puta guztien seme laztana

Altzaturik aldarean.

 

Nire grazia Joane da ta

Ze deabru ze arraio

Muga barneko populuari

Orain gertatuko zaio

Indar haundiko kantu batekin

Arin hurbiltzen natzaio

Eta egiak defenditzeko

Dakusat etzela jaio.

 

Nire grazia Joane da ta

Kobratu nuen soldata

Zor zidatena ibiltearren

Jerusalengo estrata

Alferrik niri zuzentzen zaizkit

Fusila eta ezpata

Beti biziko omen naiz nire

Grazia Joane da ta.

 

Nire grazia Joane da ta

Hau da behorraren zela

Zeinean Janjan lotsagarriak

Korritu duen Gaztela

Kolpe bat eman dit ipurdian

Eskeintzen diot maxela

Ta nahi badu garbitzen diot

Larru egiteko gela.

 

Nire grazia Joane da ta

Hauxe duzue pronua

Neurtzen duena aldia eta

Denpora eta kronua

Astiro eta pollitki dakust

Eternoaren tronua

Bertso batean iraul dezaket

Beti guztien dornua.

 

Nire grazia Joane da ta

Ezagutu dut florea

Indarra dauka nire bertsoak

Neurria ta kolorea

Kantu honetan ernerik dago

Poesiaren lorea

Badakizue nola prezia

Joaneren balorea.

 

Nire grazia Joane da ta

Borratu zen arrastoa

Apezpikua igaratzean

Erre bainuen lastoa

Et Erromako bulda batekin

Kobratu nuen gastoa

Behinolako ipuia baita

Jesukristoren astoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Altzatu nuen trekoa

Ez aitortzeko erlijioak

Latina eta grekoa

Gure jenio preziatua

Da ondasun pobrekoa

Atzekoari kontrastatzeko

Gogorra eta terkoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Kendu didate gradoa

Lehen euskaldun dantzari-dantza

Orain portuges fadoa

Lehen koronel manatzalea

Orain berriz soldadoa

Andre batekin esposatua

Bihurtu da donadoa.

 

Nire grazia Joane da ta

anaiarena Petiri

Behin ikertu zituen honek

Nire bila hamar hiri

Harrapaturik sartu zizkidan

Hatzazkaletan eun ziri

Franko tormentu eta dolore

Kausa egin zidan niri.

 

Nire grazia Joane da ta

Gartzela da infernoa

Zori gaiztoko Janjan zikina

Gure aita eternoa

Jente humilen kantorea naiz

Lerden eta eder noa

Naiz-eta sarri edaten baitut

Alkatearen gernoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Hori da barregarria

Alkate motza dago nagusi

Zuzengabeak jarria

Haren kontrako biroan dago

Populuen eztarria

Horregatikan ezta mugitzen

Tronuaren giltzarria.

 

Nire grazia Joane da ta

Eremuko gamelua

Orain egin da argi biziko

Herriaren kriselua

Nire kabian usatu nuen

Zimentua ta adrelua

Nire lepoak eztaki zer den

Urrezko erratelua.

 

Nire grazia Joane da ta

Hau da natzan angelua

Prisondegitzat hautatu zaidan

Gaztiguzko gaztelua

Berdinak dira kepisa eta

Apezpiku kapelua

Biak baitira nire burua

Apurtzen den motrelua.

 

Nire grazia Joane da ta

Eztit axola arditikan

Esku eskuma biok sartzeak

Herriaren politikan

Egia batzuk esan nituen

Arimaren erditikan

Egia gogor ta biribilak

Gizartearen kritikan.

 

Nire grazia Joane da ta

Hau da bigarren aldia

Neronen bila etorri dela

Alkatearen goardia

Orduan kendu zidaten nire

Bizitzearen erdia

Urte honetan jakin behar dut

Nola den urkamendia.

 

Nire grazia Joane da ta

Eznauzue aurtengoa

Eskarmentua harturik bainaiz

Orain ere lehengoa

Sentitzen dudan gauza esateko

Daukadalako mengoa

Nire atzean dabiltza beti

Goikoa eta bengoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Eznaiz izan ingratua

Tiranoaren sarjentuekin

Firmatu nuen tratua

Igeldo berri zoragarri bat

Artxanda zeruratua

Apaindu nuen mila lorekin

Paradiso zarratua.

 

Nire grazia Joane da ta

Gartzela da bulegoa

Zeinean urrats arinez egin

Ditudan mila legoa

Nolatan epai liteken niri

Jarri zaidan allegoa

Imajinatzen dut bidegabe

hau estaltzeko plegoa.

 

Nire grazia Joane da ta

Eznaiz isilduko gero

Aldarri haundiz kanta ta kanta

Gartzelan sartu ezkero

Burni artean eztu egiten

Niretzat batere bero

Naizta suaren tormentuekin

Hor dauden hiru borrero.

 

Nire grazia Joane da ta

Paratu naute aparte

Niri lotzeko borrero hoiek

Kate lodia dakarte

Libertatea lortzeko gerran

Hartu nuelako parte

Bainan isilik eznaiz egonen

Judikatzen nauen arte.

 

Nire grazia Joane da ta

Nire amari Arlekin

Deitzen zioten andre guztiek

Arbuio haundiarekin

Bildurrez zeuden ezkont zedila

Alkate nausiarekin

Baina azkenean esposatu zen

Hombre-bueno batekin.

 

Nire grazia Joane da ta

Kendu didate gloria

Nitzaz hedatu dute munduan

Gezurrezko historia

Laidatu naute nola bainintzen

Aingeru bat eroria

Aldare berri hoietan dago

Ahardien hiloria.

 

Nire grazia Joane da ta

Haundia da noblezia

Nire leinuak eman zidana

Ezin liteke prezia

Nobleagoak baldin badira

Latinia ta Grezia

Bakarrik izan zen motiboa

Euskaldunen dorpezia.

 

Nire grazia Joane da ta

Eztadukat laguñikan

Neska batekin lo egiteko

Eztakusat egunikan

Nire jo-muga bordatu nuen

Beztitzen nauen tunikan

Ohean edo mahaian ezta

Niretzat ezagunikan.