I. VANPIRESA BAT ETA ARLOTE HAU

        Atea jo dute eta oihuka esan didate:

        — Leixoes!.

        Bai, ba nekien heltzen ari ginela eta horregatik, gertu nengoelako, burukoa hartu eta berehala zubirantz irten naiz.

        Iluna. Baina ez luzarorako, zeren egunsentia biziki burrukatzen ari baita gauarekin.

        Atsegina. Hozkirri goiztiar honek udaren gogorra bigundu egiten du eta ba zirudien beroak atseden une bat hartzen zuela gero, eguzkiaren indarraz, lanari berriz ekin zekion.

        Lema zeraman lehen ofizialeak kataloxak utzi dizkit eta Matosinhos-ko argi dantzarietarantz zuzendu ditut.

        «Zerbait berririk?» galdetu diodanean «ez» murritz batez erantzun dit.

        Minutu batzuk igaro dira eta bitartean egunsentiak gainditu ahal izan du iluna. Orain ikus dezaket Queijo gaztelua hondartzaren mutur batetan eta begiztatze honek hasperen bat sortzen dit.

        Aurre-portura hurbiltzen ari gara eta egunaren argitzeak gauzak zehatzago ikusteko aukera ematen dit. Egia esan, ikusten dudana ez da niretzat berria, hainbat aldiz hemen egona bainago, baina gustora begiratzen dut, hona etortzea atsegin zaidalako. Matosinhos ez da herri eder bat, ez du Cascaes edo Estoril-ek duten aberastasunik, baina edertasuna eta aberastasuna soilik izango balira maitasunaren iturria, pentsatzen dut, nola litezke zoriontsu andre lirain eta gizon lerdenik ez zuketen bikoteak?. Matosinhos-ek, itsasportu guztiek bezala, grazia bat du, bereganatzen gaituen barne indar bat, eta honegatik begiratzen nuen aspaldiko adiskide bat berrikusiko banu bezala. Baina utzi egin behar ditut gogoetak eta kapitainaren nire zeregina bete. Ondorioz, itsasuntziak leunkiro portu barneko urak urratzen ditu eta ohizko tokian atrakatzen dugu.

        Gosaria hartzera nindoala, Maider zetorren. Ba dakit ezkondua dela, eta ez nuela horrela begiratu behar, baina begiradak bereganatzen dituenetakoa duzu Maider hau. Pasakeran irribarre bat eskaini dio itsasuntziko kapitainari, zeren nik ongi baitakit kapitainari eta ez niri eskainia izan dela hain urri ematen duen mesede hori, eta aitortu behar dut harrotu egin naizela, ez dakit kapitaina izateagatik soilik, ala hau dela eta Maiderren irribarrea merezitzeagatik.

        Gailetak gurineztatzen ditudan bitartean andre hura dut gogoan. «Bigarren ofizialearekin ez da zoriontsu, hori bistan da. Ulertzen ez dudana zera da, nola arraio ezkondu den horrelako andre bat deus balio ez duen gizon horrekin...» Honela nengoela konsignataria etorri zait eta Oportora lagun diezaiodala eskatu dit, arazo ofizial batzuk konpon ditzagun.

        Itsasuntzitik jaitsi eta merkaturantz abiatu gara. Autoa konpontzen dadukat eta tranbia hartuko dugu.

        Eta berehala konturatu naiz zer zen Matosinhos-ek zuen grazia berezia: tranbia. Behar bada hemen daude Europan geratzen diren azken tximist-gurdi beneragarriak. Bihurrikeria bat egin duen haurraren begirada lotsati erruduna zuzendu diot konsignatariari, zeren... autoarenagatik pozten bainintzen!. Eta tranbiara igon naiz haur bat tiovivo batetara igotzen den bezala.

        Matosinhos-ko kale nagusia den Rua de Brito Capelo bere luzera osoan ibili dugu eta Praça de Gongalves Zarco-ra heltzean, tranbiak Avenida da Boavista hartu du, kale ederra, luze eta zabala, Portugal-go bigarren hiri bertaraino eramango gaituena. Praça da Batalha-n jaitsi gara eta ordu horretarako Porto-ko plaza zaratatsu hau bere bizitasun osoan dago. Plazako alde batetarantz, Hotel do Imperio majestatez altxatzen den tokirantz, hain zuzen, abiatzen gara eta Duero (portugaldarrentzat Douro) hibairantz jaisten diren kaleetatik zehar gure eginkizunak banan banan betetzen ditugu.

        Portugaldar fin eta langile honen eskutik uste baino lehenago bukatu dut nire zeregina eta itsas-untziko lanak esku onean utzi ditudanez ordu pare bat hemen ematea erabakitzen dut. Konsignatariari eskerrak eman dizkiot eta bakarrik geratu naizenean Praça de Almeida Garrett-a abiatu naiz. Kafetegi bat ikusi dut eta kalean duen mahai baten inguruan eseri naiz. Berehala etorri zait morroi uniformatu bat.

        — Um copo de cerveja — eskatu diot.

        Garagardoa ekartzen dit.

        — Quanto custa?

        Ordaintzen diot, eta bost eskudo gehiago eman dizkiodalako, sakeletik postal bat atera eta eskaini egin dit. Hizki handitan Portugal è sensacional irakur daiteke, eta behean, txikiagotan, Bahia de Luanda. Bien artean, argazki eder bat gauean egina, zeinetan Afrikar metropoli hartako argi distiratsuak ura ukitzean mila koloretan apurtu eta nabarmentzen dira. Aipaturiko esaldi biak, loturik, ba dute esannahi bat: Luanda Portugal dela. Eta are gehiago postalaren atzekaldean dakarrenarekin lotuz: existimos porque vencemos. Hau ez da harritzekoa, zeren 1972 urte honetan Caetano-ren gobernua nekez ahalegintzen baita Afrikako kolonietan portugaldarren agintea iraun erazten.

        Oportok Bilbo gogoratzen dit, zeren kalean dabilen jendea arin ari da, lanera joango bailitzen, eta janzkerak horrela baiezten du. Hemendik hurbil Ponte de D. Luis dago eta harantz joateko asmoa dut, hibaiaren beste ertzean dauden bodega famatuetako bat bisitatzera. Baina ba dut horretarako astia eta bitartean garagardoa patxaran edango dut, zigarro bat erretzen dudan bitartean.

        Bat batean, garagardo ontzia mahaitik ahorako bide erdian geratu zait. Maider! Nigandik berrogei bat metrotara zegoen, denda baten aurrean. Joan zait nuen lasaitasuna, eta ezinegonak hartu du bere tokia. Zer egin? Zutitu eta harantz joan? Ezezagunaren misterioa eta debekatuaren xarma goratzera bultzatzen nau barrenak, baina oinak ez zaizkit mugitzen. Gaur goizean untzian ikusi dudanean, zihur nago konturatu dela nolado desioa zeraman jaurtiki diodan begirada ausartak, zeren iruditu baitzait ikusi dudala, hain maltzurki eta harrotasun asez eskaini didan irribarrean, ulertu didalakoaren erantzuna. Hau, begiratzen jarraitzeko gonbidatze antzeko zerbait izan da, eta jarraitu diot begiratzen, eta berak eutsi egin dio nire begiradari, horrela adierazten zidalarik ez ulertu soilik, baizik eta onhartzen zuela nire desio hura.

        Orain hogeitamar metrotara dago, boutique baten aurrean. Gero hogeitara, fotografi etxea ikusten. Hamarrera, bizartegiaren parean...

        — Kaixo!

        Zutitzen naiz. Eta nola arraio zutitu ez?. Zeren Maider eguzkia bera baino distiratsuago baitzetorren.

        Zerbait hartu nahi duen galdetzera noa... baina isiltzen naiz. «Hemen, kalearen erdian... eta ezagunen batek ikusiko bagintu?». Baina Maider eseri egin da eta uniformedun morroia aurrean dut. Beraz, ez dago atzera egiterik.

        — Andreak hartu du eskaini diodan zigarroa eta maisuki atera erazten dizkio sua eta kea. Zerbaitetaz konturatzen naiz: bakarrik nengoenean hain oharkabea izan den mahai honek orain ingurukoen begiradak bereganatzen dituela. Esan dut harrotasun asearen sentsazioa nabaritu nuela Maiderrengan, eta honela izan behar zuen, untziko guztiak eta kapitaina bera ere liluratu zituela ikusita. Eta nik orain sentsazio berbera dudala uste dut, zeren andre eder hura aldamenean edukitzeagatik, guregana bihurtzen diren begiradak aztertzean, harro senti erazten bainaute.

        Gure elkar hizketak ez du funtsik eta noraezean ari da. Hasiera izan da hoberena, zeren itsasuntzian «kapitain jauna» deitzen zidanak galdera hau zuzendu baitit:

        — Nola esan behar dizut, kapitain jauna ala...

        — Hemen Jurgi dei diezadakezu.

        Bainan gero, esan bezala, moteldu egin gara. Eguzkiak gehiegi argitzen du, Maiderren betaurreko ilunek ez didate uzten haren begiak ikusten, eta gure eserlekuak urrunegi daude bata bestetik. «Toki bakartiagoren batetan bageunde!. Jende guttiago balego!... Eta orduan zer, zer egingo genuke? Deus ez! Bai, ba dakit kale bat degoela Oporton, horretarako oso aproposa, nahiz eta ate bakoitzaren aurrean uniforme urdinezko poliziak egon, prostituzio legalizatuaren zaindari bailiren: baina ez nuke deus egingo, ez dut inoiz deus egin, zeren barne ametsetatik at ibiltzeko ez bainaiz sekula gauza izan. Ba dirudi, niretzat behintzat, ametsetatik errealitatera heltzeko gainditu ezin dudan muga bat degoela, behar bada dohainik nahiko ez dudalako ametsei izate bat eman ahal izateko. Eta horrela, garagardoa edan ondoren, elkarrekin hara eta hona ibili garenean, ez dugu deus egin, fisikoki behintzat, zeren pentsamenduz... ez bainuke horrenbesterik esango. Eta nik ez dakit zergatik gertatu den horrela, edo ni lotsatiegia naizelako, edo Maider ez delako nik uste bezain lizuna. Andreak zerbait eskaini dit baina oz da osorik eskaini, eta ni ez naiz gehiago eskatzera ausartu. Bestela balitz, zer gerta zitekeen?. Begiak ikaraz hertsi ditut. «Behar bada, hobe da honela».

        Itsasuntzira bihurtzeko banandu egin gara, bakoitza bide ezberdinetik hel zedin, eta horrela, era gris eta triste batez bukatu da hasiera batetan hainbeste amets zoro sartu erazi zidan abentura.

        Baina orain, untzian, ikusten dut Maiderrekin igarotako denbora ez dela alferrikakoa izan, zeren besterekin hain goitik eta harro agertzen den begirada hura, niretzat bestelakoa baita, malizios, biok zerbait ezkutu, zerbait ilunen kide bagina bezala. Eta begirada sorgin hau atsegin zaidalako, harengandik hurbilago senti erazten nauelako, adierazten zail egiten zaidan plazerra ematen didalako, elkarrekin topo egiteko aukera bilatzen ari naiz, untzian maiz agertzen ez dudan lan nahia erakutsiz eta joan etorriak ugaltzen ditudalarik. Arreta berdina, baina alderantziz, erabiltzen ari naiz bigarren ofizialearekin: ahal dudan bestetan ihes egiten diot, zerbait igarriko edo zerbait esango ez ote didanaren beldurrez.

        Arratsean itsasoratzen gara eta maniobra zuzentzen nagoen bitartean begi handi beltz, bi nigan finkaturik daudelakoaren sentsazioa dadukat. Ez ditut, ez, begiok ikusten, baina nigan zulaturik sentitzen ditut.

        Gauean ezina izan zait loak berehala hartzea, eta asperturik zubira irten naiz zigarro bat erretzera. Haizeak dantza erazi dizkit buruko ileak eta mendabalderantz bihurtu dut aurpegia lasaiago laztan nazan. Oihu batek bultzatu nau beherantz begiratzera.

        — Gizona uretara!

        Eta ahots berberak, lehen ofizialearenak alegia, makinak geldi eraz ditzaten agindu du.

        Arinki abiatzen naiz lehenengoak seinalatzen didan tokirantz eta ohartu naiz nola hainbat lagun guganatzen diren... eta bat nola poparantz ihes antzean doan.

        Ordu luzeak iruditu zaizkigun minututan txalupa bat uretara botatzea lortzen dugu, eta jarraian bigarrena. Ni lehenengoan sartu naiz. Gaua argi dago eta hau lagungarri zaigu ura arakatzeko orduan. Daramazkigun tximist-kriseilu indartsuekin gure begirada urrunago doa.

        — Han, han!

        Bai, han norbait ari da urarekin burrukatzen. Heldu gara eta han zebilena txalupara igoten dugu.

        — Bigarren ofizialea!

        Ahulduta dago eta egin dituen azken ahaleginak benetan egingo lituzkeen azkenak izango bailiren, txalupara sartu dugunean konortea galdu egin du. Ahoz ahoko ekinean arnasa har erazten diogu, baina ez luzarorako, zeren untzira heldu baino lehen gorpu dagoela nabaritzen baitut. Arretaz untzira igon eta arropa batzuren gainean eratzaten dugu.

        — Hemen, kapitaina!.

        Eta marinel hark hildakoaren burua erakusten dit. Atzekaldean ileak odolez gorriztaturik daude. Zauria arretaz aztertzen dut eta berehala poparantz ihes antzean ikusi dudan hura etorri zait gogora. Lehen ofizialeari bere iritzia eskatzen diot, eta zauria ongi ikusi ondoren ditudan kezkak baiezten dizkit.

        Zerbaitez jo egin dute eta gero uretara bota.

        Loak hartzeko gogoa osorik joan zait eta luzaroan lotan egon ondoren iratzarriko banintz ez nintzateke lasai eta argiago egongo. Orduan nire begiek Maider bilatzen dute, baina alferrik.

        — Non dago Maider?.

        — Loak harturik uste dut. Iratzarriko al dugu?

        — Ez, oraindik ez.

        Bigarren ofizialearen gorpua nire ohean eratzan dezatela agintzen dut, eta jantzi guztiak arakatzen dizkiot. Ez dut ezer nabarmenik aurkitzen, ez eta sakeletan ere. Atea giltzaz hertsi eta zubira noa, lehenengoarengana. Honek itsasuntzia berriz martxan ipinerazi du. Nik papera eta boligrafoa ditut eskuetan.

        Hilketa baten aurrean gaude eta hiltzailea bilatu behar dugu.

        Buruaz baiezten dit. Paperean itsasuntziko guztien izenak idazten ditut. Zenbatzean, hamahiru lagun. Bigarrenaren izenaren gainean marra bat ezartzen dut. Beste bat lehen ofizialearenaren gainean eta hirugarren bat nireari, eta zalantzan leudekeenen artetik nire izena kentzean izerdi hotz batek bustitzen dizkit bekokia eta besapeak, zeren bigarren ofizialearen heriotzarekin irabazle irtetzen zirenen artean, eta beraz hiltzaile izan litezkeenen zerrendan, nire izena sartzea zilegi litzateke, baldin aztertzailea ni izan beharrean beste norbait izango balitz. Baina ni ez naiz izan, nik hori ongi baitakit, eta beste norbait bilatu beharko dut. Zerrendan hamar izen geratzen dira, baina labur nezake gehiago.

        — Bat ikusi dut poparantz ihes antzean, baina une berean hainbat etorri zaigu beste alderdietatik. Ea gogoratzen ditugun hauen izenak.

        Honela beste lau izen kendu ahal izan dugu eta geratzen ziren seiekin hitz egitea erabakitzen dut.

        Maiderren ganbaroteko atea bi aldiz jo behar izan dut, lehengoan ez baitit erantzun. Atean agertu denean, harridura ikusi dut haren aurpegian. Zer uste zuen? Berarekin etzatera joateko ausardia nuela? Baina ez, ez zen hori. Loaren erdian iratzartzeak, bere gorputza txukuntzeko astirik ez edukitzeak, eman dio noski beragan aurkitu dudan itxura ezezagun hori.

        — Zer gertatzen da.

        — Zurekin hitz egin nahi nuke.

        Daramatzan jantziei begirada arin bat bota die.

        — Orain eta honela?

        — Beharrezkoa da

        Nire seriotasunak larritasuna sorrarazi dio eta hori nabaritzen dut bere ahotsean.

        Okerren bat gertatu da!

        Buruaz baietza eman diot eta sartzen utzi nau. Gelatik zehar begirada arin bat botatzen dut eta dena hain txukun ikusteak poztu egin nau. Aurrean, ezagutzen ez nuen Maider bat dut. Ileak nahasi, begiak eta ezpainak ukiturik gabe, diren bezalakoak. Bata luze bat haren seriotasuna handiagoa eginez.

        — Zure senarra...

        — Zer gertatu zaio?

        — Zorigaitz bat...

        — Nolakoa?.

        — Hil egin da.

        Nire begiak zorrozki finkatu dira Maiderrengan eta uste nuen erantzuna lortu dut: sentipena erakutsi dit, baina ez gehiegia. Eta batez ere asko poztu nauen sentsazioa: egiatasuna. «Ez, Maider ez da izan hiltzailea. Eta nola arraio izan zitekeen, gizon hura altxatu eta uretara botatzeko indar nahikorik ez badu?». Azaldu diot, zehatz, gertaturikoa.

        — Zure ustez, nor izan daiteke hiltzailea?

        Pentsati geratu da.

        Kontramaisuarekin ez zen oso adiskide... Bigarren makinistarekin ere ez...

        Eskuineko eskua frakaren sakelean sartu dut eta han dadukadan papera, atera gabe, ukitu egin dut. «Izen biak zerrendan daude!».

        — Norbait gehiago?.

        Beharbada bai, baina ez dakit. Azken hilabeteotan gure arteko harremanak hozturik zeuden eta ez zidan azalpen handirik ematen.

        Sei izen geratzen baziren, bat kendu egin behar dut, zeren Maiderren indarra ez baitzen nahikoa bigarren ofizialea altxatu eta uretara botatzeko. Beraz, kontramaisua geratzen da, bigarren makinista eta hiru marinel: Igor, Eneko eta Denis. Azken hauetaz galdetzen diot Maiderri.

        — Ez, ez diezazuket ezer argi.

        — Baina nolakoak ziren hauekin zituen harremanak?

        — Dakikezunez, hau da itsasuntzi honetan egiten dudan lehen bidaia eta lankideekin zituen harremanak ez ditut zehatz ezagutzen.

        Berriz nire begiak gelan zehar doaz. Nekeza zait, baina esan behar, eta esaten diot:

        — Gela arakatu beharrean nago...

        Etsi onean erantzun dit.

        — Konprenitzen dut.

        Eta baztertu egin da.

        Azterketa arin bat egin dut eta batez ere Maiderren arropak eta gauzak ukitzean kontuz ibili naiz, hari zor diodan estimua erakutsi nahian edo. Bilatzen nituen paperak eta dokumentuak toki berezi batetan utzi ditut eta nire lana amaitu ondoren, irakur eta azter ditzadan eraman behar ditudala esan diot.

        — Konprenitzen dut —erantzun dit berriz, lehengo eran.

        Eta irten egin naiz.