Herioren hegala
Idatzi, baina zer (nonahi, noiznahi)
Ali Ahmad Said Esbe, Adonis-ek, Beiruten 1982an:
Eta denbora badoa hilen hezurrezko eskumakila daramala. Insomnioaren ahoak zintzur egiten dio gauari.
Itxuraz eguzkiak bere argitasunari: itsutu nazazu ez dezadan ikusi.
Eguna gauaren beldur da, gaua gauetik ihesi dabil, eguzkiak begiak igurtzi eta hasperen dagi: ezin du ikusten duena sinetsi.
Eskerrak suteetako kearekin nahastuta eztitzen duen hautsari, bonbatik bonbarako tarteari, nire urratsak eusteari uzten ez dioten baldosei. Egonarria erakusten duen haitzari.
Nigan da leherketen mozkorraldia, zarataren horditzea, eta neure aurpegia desarratzen dut aukeren espazioan barrena.
Hil da argia. Nire ametsen argizagia piztera noa.
Har nazazu, maitea, eta estutu.
Izet Sarajlic-ek, Alma Lazarevska-ren ipuin bateko Sarajevo setiatuan 90eko hamarkadako egunen batean:
Distantziaren teoria beti berandu heltzen direnek asmatu zuten, inoiz arriskurik hartzen ez duten horiek.
Ni astelehenetan astelehenez mintzatu behar dela uste dutenetakoa naiz; asteartean baliteke beranduegi izatea.
Ez da erraza, jakina, poemak zulo batean sartuta idaztea kanpoan eztandak direnean. Baina are zailagoa litzateke idatzi gabe egotea.
Mahmud Darwish-ek, Ramalan 2002an:
Hemen, muinoen magalean, egunsentiaren eta denboraren aurrez aurre, hautsitako itzaletatik gertu, gatibuek egiten dutena egiten dugu, langabetuek egiten dutena: itxaropena landu.
Egunsentirako gertu dagoen herri bat. Garaipen unearen zelatan gabiltzalako gara uste aldean motzak: gaurik ez bonbardaketak argitutako gauean. Beilan ditugu etsaiak eta etsaiok dira guretzako argia pizten dutenak babeslekuen iluntasunean.
Hemen ez da “ni”rik. Hemen Adanek buztinaren hautsa du gogoan.
Heriotzaren ertzean dio: ez dut galtzeko orbain gehiago: libre, ezin gertuago dut askatasuna. Eskuan dut etorkizuna. Laster naiz neure bizitzan, libre jaioko naiz, gurasorik gabe, eta izentzat letra urdinkarak hautatuko ditut…
Hemen, kea gora bidean doala, etxeko mailetan, ez da denborarik denborarentzat. Jainkoarengana igotzen diren horiek bezala egiten dugu: mina ahazten dugu.
Ez da hemen Homeroren oihartzunik. Ate joka ditugu mitoak, beharrean joka. Ez da hemen Homeroren oihartzunik. Hemen, jeneral bat azterka dabil lo dagoen Estatu baten bila etortzeko dagoen Troia baten hondakinetan.
Zuek, atarietan goititzen zaretenok, sartu, edan gurekin arabiar kafea geu bezalakoak zaretela ikusiko duzue zuek, etxe atarietan goititzen zaretenok, zoazte gure goizetatik, seguru egon behar dugu zuek bezain pertsona garela!
Hegazkinak joaten direnean, hegan egiten dute usoek zuri, zuri, masailak garbitzen dizkiote zeruari hegal askeez, hala hartzen dute ostera ere eterraren eta jolasaren dirdira eta jabetza. Ai, zerua benetakoa balitz! (esan dit bonba biren artean igaro den gizon batek)
Nekostek, soldaduen atzean, minareteek babesten dute goiko zerua erortzetik. Burdinazko hesian bestalde soldaduak txiza eginean ari dira —gudu orgak zaintzen ditu— eta udazken egunak igandeko meza osteko eliza bat bezalako kale zabalean amaitzen du pasera urrezkoa…
[Hiltzaile bati] Biktimaren aurpegiari begiratu izan bazenio gogoeta egin izan bazenu, zeure amaz oroituko zinateke gas ganbera barruan, askatua zinateke fusilaren arrazoietatik eta aldatua zenuke dagoeneko iritzia: nortasuna ez da horrela berreskuratzen.
Behe lainoa ilunpe da, laranjak eta promesaz beteriko emakumeak zuritutako behe laino zuri, trinkoak.
Zenbat poema idatzi zen Groznin azken bonba jausi artean? Eta ondoren? Bakar bat ere ez? Eta Bagdaden? Eta Basoran? Eta Falujan? Afganistanen, ikusezinak izateaz gain, benetan dira analfabetoak idazle guztiak? Eta Libian, Gavottiren eta D’Annunzioren balentriaren mendeurrenean? Kurdistanen inork ez du hegazti eta hegazkin berbekin jolasik egin? NATOko hegazkinek 1999ko maiatzean errefuxiatuen konboi hura lehertu zutelarik Kosovon, inork ez zuen eskua dantzatzeko beharrik sentitu? Nork ekarri behar ditu gurera Alena Vrbová-ren hitzak? Hondurasen zein Kolonbian gobernuak komunitate indigenak bonbardatzen dituenean, Honduras zein Kolonbiako idazle guztiek isiltasunaren oihanean babestea erabaki dute? Darfur, non dago? Ez da Google Earth-en ageri? Eta Siriako Homs? Ez da ezer ikuskizunaz bestalde?
Globalizazioa diogunean, isiltasun globala diogu?
Berlinen, Volker Braun ordenagailu aurrean dago baina zeruaren irla du begietan. Dohain berezia du: lotu egiten ditu gertaerak, logika militarrak eta hauen hegalpeko gizabanakoak. Hemen gertatuak beste herri batean izango du itzala. Hegazkinak munduko ertzak errazago lotzeko daude.
ADONIS, Célébrations, La Différence, 1991. BRAUN, Wolker, Festrede Volker Braun am 31. März 2006 in der Semperoper Dresden zum Festakt anlässlich der Ersterwähnung Dresdens vor 800 Jahren, 2006. DARWISH, Mahmoud, État de siège, Éditions Actes Sud/Sindbad, 2004. LAZAREVSKA, Alma, La morte au Musée d’art moderne, Editions Mode Est-Ouest, 2009. SARAJLIC, Izet, Le livre des adieux. Recueil de guerre sarajévien, Balma, N&b, 1997.
Herioren hegala |