HI(L)TZ(AILE)A

 

      Saiatu zen, berriro. Edo saiatzen ari zen, behintzat. Oraingoan garaitu beharko, bertzela...

      Telefonoak, bat-batean. “Falta zena!... Zer ordu duk, ba?”

      — Bai?...

      — Ze habil, Koldo? Ez duk atera behar? Hemen gaudek denok, Txiribita tabernan... Afaltzera joan nahi diate.

      Ainhara, neska lagun mina. Andregaia-edo, “nobioak” deitzen zituzten lagunek.

      — Afal ordua, jadanik? Ba, gogorik ez dinat...

      — Zer diok baina?... Ustelduko haiz hor barruan, hire lau paretaren artean. Honaino iristen duk tabako usaina! Atera pixka bat hire betiko barne gogoetak ahaztuz... Haizea hartu, afaldu gurekin, bueltatxo bat emanen diagu gero...

      — Ba, ez, barkatu, Ainhara. Ez dinat afaltzeko gogorik. Gero aterako naun..., aurkituko zaituztet, konturik ez izan.

      — Bale, ba!... Badakik nondik ibiltzen garen beti. Hamabietarako ez bahaiz agertu, deituko haut berriro, kontua egin.

      — Adio, Ainhara, ondo pasa eta gero arte...

      Tabernaren zarata telefonoaren klik-arekin batera galdu zen.

      Idatz-mahaira berriz. Hautsontzia gainez, flexoa lainotuta, gelaren giroa Urbasa gazta bezala lodituta. Lumak, eskuan, labana ematen zuen. Beharrik! Ke lodia zeharkatu baino gehiago, ebaki egin behar zuen paperean idaztearren. Auskalo zein irrati libretatik txandakoen barre algarak eta txotxolokeriak heltzen zitzaizkion. Bertze ke batetik zintzilik, jakina!

      — Bakoitza bere zoroak bizi! —irratigailua itzaliz. Ezin zuen pentsatu.

      Berriz paper zuriaren aurrean. Berriz erretzen, taigabe. Oraingo honetan, bai, idatziko zuen.

      Baina berriro irratikasetara. Musika lasaia..., bai, Chopin-en preludioak... Pianoarekin bere senera itzuliko ote zen.

      Apur bat kontzentratu egin zen, azkenik. Leihoetatik, soinu oretsua, zaratatsua. Kaleko alkoholak, kristaletatik zehar, barneko keari agur egiten dio: preso bati ikustaldi urduria, eskuak zabalik eta dardarka kristal baztertzailearen kontra.

      Koldo ez da ezertaz ohartzen. Paperen aurrean, idatz-labanaz, ikurrak egiten ditu. Garaile bihurtzen ari da, iduriz. Zimurrak bekokian, buru belarri, ke-gazta urratzen du, odol beltza paperetan isuriz.

      — Oraingoan, bai, lortu diat!... Hau giroa! Leihoak ireki beharko...

      Keak, libre, udako alkohol beroa laztantzen du. Bat egiten dira. Kaleko zarata mozkor-arrailak Chopin-en preludioak ezabatzen ditu, Koldoren belarriak gortuz. Berdin zaio, garaile gertatu baita.

      — Goseak negok. Ba, almandrogilak jan eta kalera...

 

* * *

 

      Kaleak, mozkorti bizidunen hilerriak, Mecano-rena bezalatsuak. Jende gaztez beterik. Gaztaro luzea, jakina. Postmodernismoaren gaztaro luzea. Hamabostetakoetatik-edo, berrogeitapiko urtetakoetaraino. Udako azken egunetako ortzirala berotsua. Ilbetea. Zerbeza eta xanpain hotzak, euria gisara, goian behean ari. Zorua irristagarria. Ez da ozonoa birikak pozoitzen dituena.

      — Agertu haiz, Koldo! —Gau Txori tabernan, Ainharak, begitartetsua, begi zorrotza, begi mintzalea...—. Oraintxe deitzear nagon...

      — Zer hartu behar, Koldo? —Lontxok, betidanik fondo eramaileak.

      — Karajilo berezia, bazekitek nola. Tori, bortzehun pezeta fondorako.

      Kortatu “a-tope”. Manolo Rastaman-ek leihotik botatzen du bere burua. Azken skak seigarren pisuko auzoari karkaisa jaurtiki arazten dio, Cicatriz-koekin batera. Nor ote da izanen kale-hilerriko “ese jodido muerto”? Mecano-ren hiletariko bat daiteke, mozkorti baten antzera dantza eta kulunkatzen baitu.

      — Zer egin duk etxean? Betikoa? Afaldu egin duk?

      — Bai, atzoko almandrogilak. Zeozer idatzi dinat eta hemen negon.

      — Bai zera! Nori, paperontziari? Kontent ikusten haut baina. Zer idatzi duk, zertaz?

      — Ba, ikusiko dun... Zerbait lortu dinat, espero. Baina orain edatera. Topa gau libreari!...

 

      Hirugarren karajilo berezi bat, hirugarren taberna batean, hirugarren aldiz Kortatu, Cicatriz, Jotakie eta Kontuz hi!... Begiak platerak bezala jadanik, gorputza martxa bizian, noiz karkaraka, noiz oihuka, noiz txisteka, beti izerdi patsetan. Noizean behin ere, ezertaz mintzo.

      — Desblokeatu duk hire burua, ba. Zorionak! —betiko Ainharak, bakegune baten bila gau zoroan.

      Karajiloen ondoko zerbezek gorputza eta burua bitsaz garbitzen dizkiote Koldori. Formarik onenean dabil.

      — Ilbetea ikusten al dun? Han egon naun atera arte. Eta ikusten al dun gau honetako jaia usaina?

      — Noski, usaindu baino gehiago ikusi egiten duk...

      — Ba, oraingoan, hemen ito egin nahi dinat nire burua. Gero gerokoa, ur-gaineratuko naizenean.

      — Beti bat. Ezta mozkortuta ere ez duk ezertaz hitz egin nahi.

      — Baina zer uste dun? Hemen itoegitea ez dela mintzatzerik? Algara honetan ibiltzea ez dela mintzatzerik? Gure gorputzek, gure begiek, gure saltoek, oihuek, txorakeriek eta gure mozkorrek ere ez dutela hitz egiten?... Diskurtsoak, beti diskurtsoak... Politikoekin mintzo izan, ba!...

      — E, e, geldi hor! Bazekiat ondo zertaz mintzo diren hire oraingo txotxolokeriak. Baina bazegok bertze gauzarik ere. Lasai egon, tori bertze zerbeza bat. Topa hire hizlariei! Ito arte!

      — Ea nork ez duen fondo berria ipini!... Koldo, bertze bortzehun pezeta! Ainhara, ipini al dun hik? —Lontxok, denek nork bere billetea luzatzen dioten bitartean.

      Gauak, berriz, bere orduak luzatzen ditu. Enparantzak tabernez inguraturik, bor-bor-bor diraki, izerleka, zerbeza bits, xanpainaren pixa kolore, karkaisen muku zilintz berdexka eta goitikin oraindik epelez mukururaino beteta. Hiri osoa mintzo, mozkor itsaso honen bitartez. Edozein ortzirala, edozein asteburu. Alkohola, litroka, hiriaren zainetatik barna, Ramoncín kolektibo baten antzera. Aldi berean, zenbait karrika ilunetan, isilpean, alkohol mareari azarik eman gabe, bertze jende mordo batek, giristinoak katakunbetan, droga berrien eramailek, haluzinatzen du. Laster elkarrekin ibiliko dira. Oraindik, salbuespen eskasak ezik, nor bere eremuan, nor bere erara. Bi multzoak, halere, bat.

      — Ze habil, Ainhara? Nekatuta?

      — Ba, ez, baina berandu duk. Espuela, eta etxera joanen nauk.

      — Goazeman! Baina nire etxera, nahi baldin badun. Etxe ondoan edanen dinagu azkena.

      — Hau galanta! Ez nian espero! Goazemak, bai..., nondik ateratzen duk laino lodi honetatik?

      — Zer, mozkortuta? Ez zain nabaritzen... Deskantsatu nahi baldin badun hire etxera eramanen haut.

      — Ez, txantxetan nagon. Heuk, bai, gehiegi edan duk.

      — Ez pentsa! Mozkortuta naun, baina ez edariaz.

      — Zertaz, ba?

      — Ez zekinat... Zerbait lortu dudala uste dudalakoz. Espero, behintzat. Beldur nagon, baina gainditu dinat, iduriz... —Korrokada bat enparantzako haize pozoituaren kontra—. Almandrogilak ere edari-gainezkatzen ditun!

      — On dagiala! Hau, bai, hitz egitea!

      Eskuek elkarri helduta, enparantzatik alde egiten dute.

      — Baina zer duk lortu duana, Koldo? Beti idazten eta idazten, eta orain, zer, zer lortu duk? Lau ordu pasata gero paper zuria ez zikintzea?... Ala paperontzira ez botatzea?

      — Txantxetan berriz? Ba, hor zegon taberna.

      Elefanteen sudurtzarrak zurrupaka tai gabe. Kaleko azken dutxa irekia ematen du tabernak. Izerdi zurrustan, hezea zerbezazkoa da. Azken espuela, eta etxera doaz.

      — Hemen janen dinagu bihar. Prolemarik dun?

      — Ez, ez, ez zegok prolemarik. Bertzela, etxera joanen nindukek orain... Ordu biak arte gutxienez lotan egonen nauk.

      Pisuko tabako usaina, Koldok eta Ainharak ekarritakoarekin bat egiten da. Elkar ulertzen dute prolema handiegirik gabe. Bai tabako usainek, baita Koldok eta Ainharak ere. Izozkailuko azken zerbezak, ohean eserita, etzan aurretik.

      — Hau martxa! Bapo zagon Felipe! Konturatu haiz nola zebilen?

      — Gehiegi! Bi mozkorti bat etortzeko lehian utzi dinat. Bata ardoaz ari, bertzea txakolinari buruz, eta Felipek biei zerbeza eman nahirik, Europako Merkatu Batua dela eta ez dela... Hitzjarioa zinagon gero! Eta hik, zer, ondo pasatu al dun?

      — Hik bezain ongi ez zekiat... Baina gustura, beti bezala, bertze gauzarik ezean... Hauek bezalako uneengatik ez balitz!

      — Bai, neska. Hauek bezalakoengatik, baita bertzelakoengatik ere. Ni kontent negon. Gau honezkero, denaren kontra errebelatu bainintzan sentitzen naun. Hasieran hemen, beldurgarrizko paper zurien aurrean...

      — Beldurgarrizkoak heuretzat?... Bai zera! Neuk hik bezala idazten jakinen banu...

      — ... paperontzira botako huke dena!

      — Horregatik ari haiz beti funsgabekerietan: idatzitakoa paperontzira, pentsaturikoa barruko irensbideetara.

      — Beno, gaurkoa ez, behintzat. Uste dinat gaur garaile gertatu naizela. Bai paperen aurrean, baita parrandan ere.

      — Parrandan, beti, to! Ala zer erran nahi duk?

      — Parrandan ere, paperen aurrean bezalatsu, denaren kontra matxinatu bainintzan sentitzen naizela.

      — Ez ote duk erranen “filosofatu” —halako irri doinuaz— duanarengatik... —Eta, segidan, pasatu nahi gabe—, edo gauzarik asko hitz egin dualakoz...

      — Nahi izan dudan guztia erran dinat, baietz —Koldok, lasai eta barrez—. Lagunekin atera eta ibili naun, edan, kantatu, buelta ederra egin dinagu, txantxetan eta pozik egon gaitun..., zer gehiago dun mintzatzea?... Hitzaldi serioetan ibiltzea beti, akaso?...

      — Beti horrela ez, baina heu pasatzen haiz. Denok mintzo gaitun geure gauzez noizean behin... Hi, noiz? Paperontziari bertzerik ez?... Baina, klaro, honen majoa, honen zabala, honen begikoa ematen duk... Hik aurkezten duala iruditzen den bezalakoa izanen balitz bizitza, izanen balitzaik bizitza!...

      — Ez zekinat... Gaur, behintzat, horrela dun, horrela iruditzen zaidan... Eta nire mozkor erdi hau ez dun zerbezaz bakarrik.

      — Karajiloez ere... Ala zer?

      — Ziriketan ala?...

      — Ba, konturik ez egin, txorakerietan nabilek... Nik ere neure burua mozkor al dezaket hire edari bereziaz?

      — Baietz, no! Hemen ditinat paperak. Zikinean, zirriborroez josita zegon oraindik... Neuk irakurriko dinat... “Beldurraren aurka” izenburua ipini zioat. Eta, beno, gaiaren nolabaiteko lotsa dela-eta, zukaz ipinita zegon. Ea zer iruditzen zainan...

      Irakurtzen hasi zen. Ez edanak, ezta idatzitakoak ere, ez zuten ematen hondatuta zutenik Koldo. Alderantziz, argiago —urduriago, agian— nabaritzen bide zen. Ainhara ere, arretaren begibelarriak beraiek zen.

 

                  “Laztura

            haragietatik lehertzen denean

            —oraintxe bertan—,

            izuak

            ene ileetatik erauzten duenean

            —hementxe bertan—,

            bizian

            sinetsita nago.

 

                  Ez zait dena berdin,

            ez dut

            filosofatuko,

            ez naiz pasatuko

            denaz, ez ezertaz...,

            ez naiz geldituko

            beldurraren beldurrez

            inoren mirabe,

            ez deusen herabe...

            Lazturak, hemen, orain,

            jauzi

            arazten nau;

            Norbaiten, Jaungoikoaren, Ezeren...

            beldurretik, lotsatik, herabe izatetik...

            izuak

            libro egiten nau.

 

                  Bizi naiz egundaino

            izuak oraindik

            beldurraren aurka erauzten bainau

            ene lazturiko

            bilo honetatik...”.

 

      — Hau parea! Hamasei urtetako bi maitati bezalatsu! Poemak eta guzti!... Baina, horrela ligatu nahi baduk neskatxi batekin...

      — ... beldur egonda ihes eginen din, horixe baietz! —Koldok, irribarrez.

      — Emadak, niretzat irakurriko diat berriro...

      Bitartean, Koldok zerbezak eraman eta ohean etzateko prestatzen. Papera gau mahaian Ainharak uztean, Koldok:

      — Ez dun gustukoa...

      — Bai! —Ainharak, zinez, eranzten den artean—. Gauzarik asko niri erraten zidak testu honek, poema honek... Baina, hiri?... Nolabaiteko faltsukeria, heuk idatzita egonda gero, usnatzen zioat...

      — Oxala! Aunitzez gusturago idatziko niken!... Ez niken dena paperontzira botako, paperontziarekin ez-ezik, bertze norbait gehiagorekin ere mintzo izanen ninduken, hik erraten dunan bezala... Beldurrak, bai ni, bai guztiok, etsita giatin.

      — Ez duk egia, hire kasuan behintzat. Bertzeengan, guregan, denongan ikusten duk eta horrek idarokitu dik. Ez zekiat hori zilegia izanen ote den...

      — Bertzelako txotxolokeria! Eta ez badiot nire buruari hitz egiten honekin?... Baina horrela izanik ere —Koldok sinistu ezinik—, zer uste dun, bertze mundukoa naizenik ala? Niretzat, niregandik, idatzi dinat hau, hire aurrean, hire ondoan etzanda dunen gizajo honentzat, gizajo honengandik. Hau idatzita gero, lasaiago negon, nire fantasmak garaitu banituen bezala...

      — Lasaiago, zinez? —Ainharak, maitajokoetan hasiz—. Eta, zeintzu fantasma? Erauz ezak hire izua bilo xamur honetatik..., bilo lodi honetatik...

      — Lasai, no! Ez dinat uste gustukoa izanen hukeenik... Dena den —ferekaka xamurki, eme emeki—, arrazoia ote dun, beldur negon oraindik, ez. dinat nire baitatik uxatu..., agian berdintsuak ditun beldurra eta izua... Nork zekin?... Zeozer erraten din honek ere...

      Gaua hiltzear, haien gorputzen poruak ernaltzen doazen heinean. Xeren artean, plazer ikaraldien artean, Koldoren burmuina ilargian noizbehinka: “Konbentzionalismo hutsa duk bereizketa hori... Niretzat bakarrik baliogarria... Eta gezurra hutsa, gainera... Uf!... Zer idatzi, zer erran nahi nian? Zer lortu diat?”.

      — Ze habil, Koldo? Ilargian ala?... Etorri berriro...

 

* * *

 

      Eguerdia. Ainharak, ohean, bira egiten du. Eguzkiaren argi motelak, gortinetatik zehar, betazalak jo dizkio iratzartzera deituaz. Bakarrik dagoela ohartuz, esertzen da nagiki. Erlojuari so egitean, gau mahai gainean papertxo bat dakusa:

      “Atera naun. Lo egin lasai, nahi hazan arte. Arrazoia hinduen atzo. Faltsukeria hutsala hunan nire testua, gezurra hutsa... Paperontzira bota dinat beti bezala, ea zaborrak sinesten duen...”.

      Orriaren bertze aldean, bertze poematxo bat, idazlearen testamendu gisara:

 

                  HI(L)TZ(AILE)A

            Mugan hiltzen zaian poema hori

            —hitz, kreatze, erditzearen mugan—

            ez duk bizi izanen hiregan baizik,

            ... lehen ez bahau

            hil egin.