V
ONDO ITZEGITEKO BESTE ERREGLAK

        Edozeñ lengoajetan itzegiteko, aoz esan edo pronunziatu, guztia bat da: eta aoz esaten dan bezala eskribitzea, eta eskribitzen dan bezala guztia irakurtea, erregalia aundia da. Au beste izkundeak ez dute; baña euskerak bai.

        Letra biñakakoen gañean erregla segurua: ll bi eta rr bi, bere dizio edo itzen erdian euskerak txit askotan ditu: ta geienean berez, oriek biak bakarrik bai, ta beste biñakako letrarik batere eztu. Latiñak puntuan beñ bb bi, cc bi, ff, gg, mm, nn, pp etec, biñaka ditu: Abbas, accuso, addo, etc. Orobat gaztelaniak: Acción, lección, etc. Euskerak, naiz birekin naiz batekin: Leccio edo lecio, erdaratik irakurteagatik, esaten ta eskribitzen du. Latinak orretan bere erreglak baditu. Euskera ariñago ta aisago dabill, ta esan dan abisoa bai, baña besteen nekerik ta bearrik eztu.

        Itz edo dizioren batzuetan, nola diran —esannai, eginnai, jannai, joannai—, nn bi, batean dirala dirudi; baña orrela eskribitu arren, edo lasterka batean aoz esan arren, biñaka itz batean ez dira, ezpada bitan: esan nai, egin nai, eta orrela besteak.

        Beste erregla jakiña: b ta p, aren aurretik m eskribitu bear dezu, ta ez n: ala ambat, zembat, amparoa, ampolla, ta orrela besteak esan ta eskribitzatzu.

        Askorentzat nekea dirudi; baña juizioa duenak nekerik batere eztu, esaten dan bezela eskribitzean: tza, tze, tzi, tzo, tzu; tsa, tse, tsi, tso, tsu. Euskalduna bazera, alerik oartu gabe, ta alakorik ezpalitz bezala, neke gabe, zuk itzegitean, or eskribitu dan bezala, beti esaten degu. Aita Larramendik arrazoiaz ta ederki diona: tza edo tsa orretan, t eta z, edo t eta s ori, urrengo bokalarenak dira, ta, zuk aoz biziro esanaz, edo t eta z, edo t eta s, golpe batean bezala, pronunziazio edo esaera grazioso edo soñu onekoa egiten da.

        Ta, egiak balio badu, beste lenguajeen aldean, ori ta orrelako beste itzak eskribitzea edo esatea, zer neke da? Otza, biotza, otsa, otsoa edo stringo, strangulo, strictura, structura, edo orrelako spectroak esaten, errezago zeñ da? Zenbat errazago da eskribitzea ta irakurtea: Atsa, aberatsa, atsoa, atsegiña, otsa, otsoa, utsa; atza, atzegin, atzo, otza, artza, artzaia, utzia, ta beste onelakoak. Nola itzegiten, ta neke gabe esaten dituzun, ala egun bian eskribitzera ta irakurtera oriek eta orrelako, aisa ta nekerik alerik gabe, egingo zera, ta erdaraz edo latiñez baño errazago. Apaiz asko txit erraz eskribitzera nere konsejuz egin dira; zu gutxiago etzera, ta bearbada obligazio geiago dezu.

        Zure Jaungoikoarekiko dezun obligazio au ondo ezagutu, ta orri ondo erantzun nai badiozu, aren onrari, zure onari ta Jaunaren borondatea egiteagatik, anima askoren probetxuari bear bezala begiratu nai badiozu, besterik bear ezta, ta besterik eskatzen ez dizu, ezpada fede ta gogo onaz borondatea puska bat, eta egun gutxiago neke ariñ bat: asitzea kostako zaitzu ta, bereala, orañdañoko mamu izugarri ta egiazko iduripenak, eskuaz bezala, kendu ta aienatuko dira. Orañ euskeraren Gramatika ederra ikustera goazen.