LEHEN ZATHIA

 

Lehen jelkhaldia

 

Jelkhi Satan eta Beelzebuba.

 

        Satan

Erradak, Beelzebuba,

zer dabilan heben gaintik,

Gure Karlesen omena

Jauz-erazi die herrotik.

 

        Beelzebuba

Satan, orai jakintsünek

alegiak ikhertürik

Oroen bixtan dizie

egia erakutsirik.

 

        Satan

Zer erraiten deitadak hor?

ari tük ertzotzen jentiak,

Bethi okhertü beharrez

gük haiñ xüxen ezariak.

 

        Beelzebuba

Xüxen, xüxen, aisa düzü

Satan, hola erraitia,

Eztezü gazter gordeko

egialako bidia.

 

Hanitx entzüten beitie

eskola handi hoietan,

Ez hatik oro sinhesten

bena so’giten berritan.

 

        Satan

Beelzebuba, ixil hadi

Zehatü beharrian hiz;

Begi gaixtoz hait ikhusten

gazte hoik jarraiki nahiz.

 

Gure lana ez othe da

inganatzia gizonen,

Gezürrian egon ditian

deüs argit ahal eztezen.

 

        Beelzebuba

Pharka izadazü, Satan,

gaiza hoien ahazteko

Behar titzügü hebentxe

jauziak eman lasterxko.

 

Gizon emaztiak zaizkü

heltü bada so egonen,

Phastoral hunen ikhustetik

agian ere gibeltüren.

 

Dantza Satanak.

 

 

Bigerren jelkhaldia

 

Jelkhi Mantxot, Brenda, Zeztau,

Xauzale, Aleira, Hegieder artzaiñak.

 

        Mantxot

Adixkidiak, zuiñ goxo

egoitia algarreki,

Hatsaldi baten hartzia

aphirila ekhiareki!

 

Ahatz-erazten diztadak

amiñi bat arrenkürak,

Zeren emaztia beitüt

muñhuatürik sükharrak.

 

        Brenda

Behar-ere badüzie etxen

ürrüzüna bat azkarrik,

Barneko lanen juan-erazteko

ihun ezpeitü parerik.

 

Arrakasta ükhenen dik

hire primak gaztekilan,

Hoi üdüri neskatilak

senhar badikek herrian.

 

Bestalde khausitzen diagü

lan süberte ororetan,

Kabaletan irabazten

berheziki arresetan.

 

        Zeztau

Enük hortan estonatzen

haiñ dük gizen alhagia,

Kabalia dük azkartzen

eznetsü jarten ardia.

 

Goizian zuiñen goxo den

jeixtetik etxerakuan,

Khotxia hagünez gainti

eta txakürra onduan.

 

        Xauzale

Holako ezniareki

ta gure eskü khaldiaz,

Gazna hunak ditiagü

bethi elkhitzen, egiaz!

 

Galthazale horra zikük

gük behar beno haboro,

Hola beitügü diharü

doi bat baztertzen geroko.

 

        Aleira

Bena nula eztütügü

zaiñtzen gure kabaliak,

Hoietarat gai et’egün

ützüliz gogo-begiak.

 

Khürbüllua arradallez

goiz eta arrats betherik,

Bellopian dütük barnen

gosetü baiko aserik.

 

Gozoki dügü ikhertzen

gure kabalen bizkarra,

Hortarik beita ageri

ardien jite azkarra.

 

        Hegieder

Hoik oro aitzina ere

goza ditzagün herrian,

Goxo beita egoitia

Uskal-Herriko bortian.

 

Arauz eztütük egiak

entzüten tügün berriak,

Hor direla Herri mügan

“Frankuak” deithü etsaiak.

 

Bi aldetarik direla

jaixten ari saldo handian,

Uskal-Herria tinkatzez

Batetan hartü nahian.

 

 

Khanta

 

                Errepika:

        Jeiki düzü artzaiña, goizian,

        Gazna berrir so egin, barnian.

        Kanporat elkhi zaikü, ordian:

        Ardiak hor dirade, tinkian,

        Korraliaren bortxa, nahian,

        Arresekilan zaikü, batian,

        Juan alhagietarat, bordan,

        Algarreki beitira, bakian.

 

Azkorri eztia da sorthia.

Orai argi elkhitzen ekhia,

Berotzez beitü jaixten mendia.

 

Gozoki titzü ene zankhuak

Urixkitzen bazkagia mardulak,

Urhats bakhotxak hantzen belharrak.

 

Goxo zait ardiaren ballaka,

Zuiñen ezti txarpoillan ürrina!

Ta ezpelaren berde ederra.

 

Xenda hegian düzü artzaiña,

Bazterrer so errege bezala,

Zankhapian etzanik txakürra.

 

Hürrün, büriak gora, zaldiak,

Ordokian, esnaurtüz, behiak,

Mendi phaitian, alhen, ardiak.

 

Gaiñetik so, zaiñtzale, botxiak,

Aldepian, zuiñ eder oihanak!

Artetan küxkak joiten ükhülak.

 

Artzaiña dügü heben nausia,

Igaraiten dü irus bizia,

Egiten beitü bere nahia.

 

Ungüratzez bortüko bazterrak,

Ezta bekhaitx ikhusiz bestiak,

Gogo-bihotzak dütü bethiak.

 

Dantza Satanak.

 

 

Hiru-gerren jelkhaldia

 

Gerla biltzar, Jelkhi Karles, Erroldante, Egiharte, Anzelme.

 

        Karles

Egün jin-erazi zütiet

erresumako kuntiak,

Aholkü hun emaiteko

ziek beitzide haitiak.

 

Urthe oroz gerla dügü

han edo heben aldika,

Untsa lagüntzen naizie

herrien hartzen zathika.

 

Zien errege nizala

orai hamar urthe badü,

Urthe-büria nahi düt

arren handizki markatü.

 

Franko Herrialdiaren

aizuak dütügü goithü,

Aldi huntan behar die

Uskaldün horiek zeditü.

 

        Anzelme

Orai diala bi urthe

Lonbardiarrak hezirik,

Errege bürdüiñ-bülütez

han izan zira jauntsirik.

 

Zük jo beitüzü etsaia

Italiako mügetan,

Aisa lehertüren düzü

Uskal-Herriko mendietan.

 

        Karles

Harrikhaldüsta-erazi

düt Hunalde bigerrena,

Uskaldünen Düka beitzen

etsaietarik lehena.

 

Bestalde Otso-Zantxez da

bertan ene esküpian,

Ta holaz düt etxekitzen

Akitania menpian.

 

Egiharte-Eginhard.

Ororen bürüratzeko

dütüt prestatüren gaizak,

Uskaldünek egin ditzen

gurekilan ezagützak.

 

Berheziko dütüt oro,

zaldi, zamari ta orgak,

Gizun ta kabalentako

bertan bildüko hatiak.

 

        Erroldante

Enperadore Handia,

Uskal-Herriarentako,

Denek dakigün bezala,

indar handi da beharko.

 

Zapha dezagün lehenik

Iruineako Hiria,

Hura beita bethi danik

Nafarroaren büria.

 

        Karles

Eskerrak zier oroer

kunte ta adixkidiak,

Saristatüko zütie

Karles errege handiak.

 

 

Lau-gerren jelkhaldia

 

Jelkhi Otso-Zantxez eta mezülaria.

 

        Mezülaria

Ene Errege-Kuntia,

heltzen nüzü zure gana,

Jakin nahiz zer othe den

gük egin behar dügüna.

 

        Otso-Zantxez

Frankuen errege horrek

orai dik ustekeria,

Indarrak handi tialakoz,

ene tink etxekitzia.

 

Karlesek mügak hartürik

huna zer dian xedia:

Güdükan irabazirik

Uskaldünen zaphatzia.

 

        Mezülaria

Jakinik gütüzü, Jauna,

Garuna ibai-nausitik

Duala goiti armada,

hartzez ibar exkerretik.

 

        Otxo-Zantxez

Bi lekhütarik aldian

ditzak igaran-erazirik,

Tolosa, Gerunarik eta

bortian gainti, Hozkarik.

 

Traidoriak bere althe

dik Barkino esküpian,

Frankuen indarrer bürüz

Mauruek deüs ezinian.

 

Behar ükhen dik zeihartü

Gerunaren aitzinian,

Haiñ beitziren eme egon

harén kolpen eretzian.

 

Halerik ere Karlesek

hartürik dik goguan,

Lasterka behar zaiola

Ilerda hiriala juan.

 

        Mezülaria

Ageri düzü zertan den

horien nahikeria,

Hartü gei die Zaldüba

Uskal-Herri zaiñtzalia.

 

        Otso-Zantxez

Huna artino behiz jin

Nafarro Probintziala,

Zer dabilan heben gainti

abil orai erraitera.

 

Nik hau diat erabaki:

armekilan bil ditian,

Ta iratzarririk egon

bühürtzeko heiñ hunian.

 

Arrunt Jimeno Azkarrak

hitzart ditzan Uskaldünak,

Ordü datianeko etxek

oihanak eta lephuak.

 

 

Bost-gerren jelkhaldia

 

Jelkhi Jimeno Azkarra Nafarroako aitzindaria,

Iñigo Jimenez semia eta mezülaria.

 

        Mezülaria

Jimeno Azkarra, heben

zure gana jinik nüzü,

Otso-Zantxezen etzetik

ororen nahiz argitü.

 

        Jimeno

Segürki Otso-Zantxezek

bahai hunarte igorri,

Badük nunbait harek exi

emaiteko zerbait berri.

 

        Mezülaria

Franko etsaiak beikütü

orotarik setiatzen,

Bil ditzatzien indarrak

Otsok deizie galthatzen.

 

Ta ordü datekialarik

gizunak büliürt ditian,

Boroga dezan Frankuak

nausi girela Herrian.

 

Hik erran bezala dira

eginik izanen gaizak,

Jakin-eraziren diat

presta ditian Eskualdiak.

 

Gero hitz batez dütükek

oro aisa hitzartiak

Nafarroa, Ziberua

eta anaie güziak.

 

 

Sei-gerren jelkhaldia

 

Jelkhi Jimeno Azkarra, Iñigo Jimenez, Olhaberri eta Bordaxar artzaiñak.

 

        Jimeno

Iñigo, ene semia,

entzün beitük mezülera,

Nik bezaiñ untsa badakik

orai zertan den afera.

 

        Iñigo

Armetzeki behar dügü

etsaietara ützüli

Dolü handi ükhen dezen:

hori zait eni üdüri.

 

        Jimeno

Eztiagü igitü behar

Frankuak azkar direno,

Egürükiren diagü

flaka ditian orano.

 

Klotaire eta Xildeberte

gibeltü ziren Zaldüban,

Ata horrat jinik ziren

hezi errex zelakuan.

 

Hala hala ütz ditzagün,

indarrak zaitze hertüren,

Eta gero aisa tügü

nahi bezala goithüren.

 

        Olhaberri

Lüpetüko gira oro

haur, gizun ta emaztiak,

Etxe, etxalte ta bordak

izan ditian hüstiak.

 

Güziak, zük erran-eta,

gira batetan elkhiren,

Harxilopetarik ere

algarrekila jeikiren.

 

        Bordaxar

Aspaldixkuan, Jimeno,

herrian aiher güntüzün

Heben igaraiten zela

zerbait gük nahi eztügün.

 

Jateko eta muzkinak

titzügü untsa gordeko,

Gure kabaliak aldiz

bortialat igorriko.

 

        Iñigo

Aita et’adixkidiak,

zideie ene jakile,

Etsaiak hor diratino

eniz egonen sogile.

 

Ardiak sar.

 

 

Artzainek khanta

 

Algarrekilan botzik hunat jinik,

Gauden laxüki lanak doi eginik,

Bena prefosta ez ükhü egonik,

Auherkeriak ezpeitü deüs hunik. (bis)

 

Merkhatzale bat Elüe deithürik,

Tximinotürik, bidia galdürik,

Lerratü eta errekan sarthürik,

Hantik elkhi zen untsa freskatürik (bis).

 

Bihamen goizan Jaun Erretora zen

Hasi berhala Elüez trüfatzen:

Ari zite orai eskerren ützültzen,

jinkuak dükü moxkorrak salbatzen (bis).

 

Ordian zeion Elüek aithortü:

Jauna, nik eztit Jinkorik othoiztü;

Nihaur ezpanintz han khaparrer lothü,

Behar nizün bai errekan ürhentü! (bis).

 

Dantza Satanak.

 

 

Zazpi-gerren jelkhaldia

 

Jelkhi Iñigo berbera. Khanta.

 

Uskaldünak dira orai

en’ustez phüntü gaixtuan;

Etsaiak saldo handian

mügerriak jo nahian.

 

Ene aita die bürü

bena ni ere hor nago,

Jimenok laster han düke

bere seme Iñigo.

 

Debriek pola! ez, eniz

heben egonen haidürü,

Herritarrek beikütie

gü aitzindari haitatü.

 

Arrunt arren Zaldübarat

juanen niz güdükara,

Orai danik hartürik düt

barnatik xede axkarra.

 

Iñigo hor egon.

 

 

Zortzi-gerren jelkhaldia

 

Jelkhi Xaxi emaztia, Iñigo Iñigez besuan.

 

        Iñigo

Xaxi, zer zabiltza heben

gure haurra besuetan,

Segür, hola jarraikitzez

akhitüren zira bertan.

 

Egiaz zük zaiñkatzen düzü

zuiñ amak beno haboro,

Urhatsak eta lankheiak

horrentako tützü oro.

 

        Xaxi

Ebilten hasiz geroztik

eztit üzten ahal bera,

Nurat nahi gal litezü

ütz baneza juaitera.

 

Bai bena zü heben orai:

erran ezazü zertako,

Arrenküra bat badüzü

ezteitadazü gordeko.

 

        Iñigo

Ez othoi gaizki har, Xaxi,

nik erranen deizüdana,

Egün dit hartü xede bat

orotarik handiena.

 

Gure gizonak mügetan

dirade desidütürik,

Frankuak sarthü nahian

dira gainti orotarik.

 

Armadak jinik dirade

Zaldüba nahiz bertan jo,

Hau erorten balin bada

sarthüko dira barnago.

 

Xaxi, arrunt banuazü

üskal güdükarieki,

Horien bürüzagi beniz

juanen gira algarreki.

 

        Xaxi

Bena, Iñigo, etsaiak

balin badira Zaldüban,

Hürrün dütützü orano

egükatzü heben berian.

 

        Iñigo

Egiaz ordian dükezü

guretako berantegi,

Etsaiak azkartü eta

gütükezü flaküegi.

 

        Xaxi

Uzten naizü nihaur heben

arrenküra handietan,

Zihaurk dakizün bezala

zü gabe niz nigarretan.

 

        Iñigo

Orai artino zü zinen

halako etxek ’ andere,

Ber bidetik ebil zite

hebentik aitzina ere.

 

        Xaxi

Eztüzü zure gogua

ützültzen gure haurrari,

Zü bezala egün batez

date üskal aitzindari.

 

        Iñigo

Orai artino bezala

zük altxa ezazü haurra,

Gure Uskal-Herriaren

zerbütxian etxek gora.

 

Lüzaz egon gabetarik

behar zitadazü juan,

Bena gai et ’ egün ziek

zütükiet bai goguan.

 

Haurra har besuan.

 

 

Khanta

 

                Errepika:

        Goizian ekhia zaikü

        Ulhünpetarik agertzen,

        Haurraren erriak deizkü

        Gogo bihotzak argitzen.

 

Iñigo Iñigez, orai

zira ene besuetan,

Ene ürhatsak jarraikiz

zuaza zure bidetan.

 

Ene seme arrarua,

egin ezazü erritto,

Zure orhitzapenian

ükhen dezadan indartto.

 

Potak eman haurrari eta eman

Haurra amari. Pota emaztiari

Jelkhi aingüriak eta khanta.

 

Hümeso hau begiratü

behar da artegabeki,

Hunen ürhats güzieri

zitaie arren jarraiki.

 

Gizuntarzünian ere

altxa ezazie xüxen,

Ikhas-eraz izozie

besteren zaiñgua zer den.

 

Zeren hau Nafarroako

date lehen erregia,

Egün batez izanen da

Uskal-Herriko nausia.

 

Dantza Satanak.