KONZENZIAREN EXAMENA

        Philo Iudaeus autor zahar batek eta saindu batek dio Apostolien denboran eta geroz lehen hatsarreko kristinoek kostuma laudable bat eta saindu bat zutela egunian berritan bere orationen Iinkoari egitera. Goizian Iinkoari galdatzen zutela gratia eta argia egun hartan bekaturik ez egiteko, baina bai haren zerbutzu saindian enplegatzeko. Arratsian bere bekatien eta falten ezagutzeko eta bere espirituen deskargatzeko inpresione gaixto orotarik eta bekatiaren haxe orotarik.

        S. Bazila iaunak ere dio, eguna igaranez geroz, eta akabatuz geroz espirituaren eta gorpitzaren obrak eta okupationiak oro, gure konzenzia konsultatu behar dugula zer ere Iinkoaren kontre erran, egin eta pensatu ahal bait duke, edo gure kristino lagunaren kontre; eta haietzaz oroz Iinkoari barkamendu galdaturik, gure konzenzia xahatu eta purgatu behar dugula, eta eztugula gutiago kurios izan behar gure arimen estatu honian edukiteko, nola baikira gure begien zerratzeko lo hon egin dezagun, eta gure kanberen zerratzeko, airiak edo ohoiñek gure gorpitzak eta gure osagarriak eztitzen inkomoda edo altera.

        Kostuma edo eginbide saindu haur goizian eta arratzian hobeki obserba eta pratika ditzagun, hebe pian eskiribaturik daudian bost aktoak begira itzatzu belharikaturik, bi eskuak iuntaturik, begiak aphaldurik, kruzifix baten edo imajina debot baten aizinian ur benedikatuz zeinhaturik, lurrari pot bat eginik.

        Errazu: «in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Benedicta sit sancta et individua Trinitas, nune et semper et per infinita saeculorum saecula. Amen». «Angele Dei, qui custos es mei, me tibi commissum pietate superna hac die (edo «hac nocte»), illumina, custodi, rege et guberna. Amen». Gero erran izatzu Andere gloriosaren lethariñak hebe pian diren bezala.

BOST AKTOAK

LEHENA, ADORATIONIA

        Neure Iinkoa eta kreatore handia eta supremoa, adoratzen zitut neure bihotz oroz eta neure arimaren indar guziez adoratzen dut zure handitarzuna, Majestatia, hontarzuna, boteria, zuhurtzia, miserikordia eta iustitia infinitoak eta inkonprehensibliak, eta adorationetan susmetitzen dut eta abandonatzen osoki neure gorpitza, neure arima, neure onak eta nizana oro zure plazer onaren dispositioniari, nola bainitz zure zerbutzari hunblia eta zure kreatura pobria eta tipia.

GRATIAZKO AKTIONIAK ETA ESKER ALAGESTAK

        Iauna, remerziatzen zitut infinitoki zure esku liberaletik rezebitu ditudan gratiez eta benefizioz. Zuk kreatu nuzu, hazi, konserbatu egungo egunera drano; izuk erosi eta raxetatu nuzu zure Semiaren hilze eta pasione saindiaz eta dolorosaz; zuk deithatu nuizu fediala eta hanbatetan rezebitu miskrikordiala.

OHORESKIA ETA OFRANDA

        Hartakoz, o ene Iauna eta Iinkoa, gratien eta alagesten aktionetan ofritzen drauzut neure bihoza oro, neure gorpitza, neure arima, neure bizia, neure onak, neure pensamendiak, neure hitzak eta obrar, neure tribailia, nizana oro eta niri apartenitzen dena oro, suplikatzen eta othoitzen zutudalarik, nahi duzun hori rezebitu eta oro ialgi erazi,zure izen saindiaren gloriala, zure Eliza saindiaren hobeniala eta ene arimaren salbamendiala; eta intentione hortan proposateen dizut handizki, goraki eta fermoki korrijituko dudala neure bizitzia eta lehen millatan hilen nizala, eziez zu mortalki, dakidalarik eta neure borondatez, ofensa zitzadan.

GALDOA ETA DEMANDA

        Baina, Iauna, badakit eztudala deus eta ezin deus ahal dukedala, zure gratia gabe; hartakoz neure propos ona konpli ahal dezadan rekiritzen dizut hunbleki jure sokorria; har zazu pietate zure zerbutzari pobriaz, barka izazu ene bekatiak oro; ene urhatsak gida izazu zure manu saindien obserbanzian eta eztizazula utzi ahatzera ene nezesitate pobriak. Gratia horik oro othoitzen zitut mundu orori eman dizazun, baita ene etsai orori. Iauna, konpasione har ezazu zure kreatura pobrez; so egizu zure Eliza saindiaren afliktioniari, eta pazifika ezazu, exalta eta bethe zure benediktione saindiez; iustoak augmenta izazu; bekatoriak konberti, aflijitiak konsola eta pobre nezesitosak.

        O Birjina eta Iinkoaren Ama, remerziatzen zutugu zure sokorriaz eta faborez, zeren oradraino zure othoize sainduez sokorritu baikituizu. Kontinua ezazu, o Andere ona, zure eskuen guri hedatzera, eta ezkitzazula iagoiti abandona, prinzipalki gure herioaren azken orena jin daitiano.

        Remerziatzen zutugu halaber eta othoitzen, gure ainguru guardienak eta paraduzuko saindu-saindiak guri kontinua dezaten bere interzesione faborablia Iinkoa baitan, gure Iaun komuna, zoiñi den ohore eta gloria «secula seculorum, Amen».

BOSTGUARREN AKTOA KONTRITIONIA

        Kontritioniaren digneki egiteko zure memorioan ungura bat egin ezazu azken examenaz geroz, non izan ziren goizian, barazkal ondoan, arratsian; non izan ziren, zoin persona hantatu duzun, hekila zer erran duzun, zer okupatione ukhen duzun, zer egin duzun, erran edo pensatu, edo utzi egiteko, zointan Iinkoa ofensatu bailizate. Examina ezazu faltak eta inperfektioniak, zointara baitzira gehiago emana eta inklinatia eta erori ahal baitzinate ardurenik, hala nola, kolera, inpatientia, gaixki minkatzia, banitatia eta halako hertze bekhatiak; kausa eta okasionia, zoiñek hetara erori erazi baikutu, afin eta ihesi egin depalun haier, ebita ditpalun. Zer intentione ukhen dukun haien egitian, erraitian, pensatzian edo neglijatzian. Unguru edo xerku hau egin duzunian zure gogoan eta memorian, egizu kontritioniaren akto hau zure bihotz oroz.

        Horiez oroz, o Iauna, barkhamendu eske nauzu unbleki eta bertze kulpa eta bekhatu infinitatez, loin ene neglijenzia edo ignorantia dela kausa ezin ezagutzen baititut; dolu eta regret handi bat dizut, zeren ofensatu baizitut; suplikatzen zitut, nahi dutuzun utzi ahatzera ene bekhatiak oro; nahi dutuzun erre zure amorio saindiaren suian; itho, haiegatik isuri duzun kure odol preziozaren ixaso gorrian. Proposatzen dizut orai zure gratia saindiarekila batian, zoin gabe ezin baitirot deus nahi, ez egin zuri laket zauzunik, korrijituko nizala hementik harat eta fidel izanen nizala zuretzat eta hobeki egonen nizala neure goardian eta sentinelan neure aktione orotan, erranetan eta pensamendietan. O Iauna, indazu gratia eztezadan iagoiti deus egin, erran, pensa, zure Maiestate adorabliaren begitan desplazentdenik. Begira nezazu eta preserba danjer eta inkonbenient orotarik egun eta gau hontan neure ariman eta neure gorpitzian. Iunta nezalu eta uni zuri zihauri hain hersiki, non deusek ere enekan separa, ala nagoen lo, ala iratzarririk. O neure Iesus maitia eta dulzia, egizu hain onsa, non zugatik eta zutan pausa nadin.

        «In pace in idipsum dormiam et requiescam. Domine, exaudi orationem meam. Et clamor meus ad te veniat. OREMUS: Deus, cui proprium est misereri semper et parcere, suscipe deprecationem nostram, ut nos et omnes famulos tuos, quos delictorum catena constringit, miseratio tuae pietatis clementer absolvat. Per Christum Dominum nostrum. Amen».

        «Salva nos, Domine, vigilantes, custodi nos dormientes, ut vigilemus cum Christo et requiescamus in pace. Custodi nos, Domine, ut pupillam oculi. Sub umbra alarum tuarum protege nos. Dignare, Domine, nocte ista, sine peccato nos custodire; miserere nostri, Domine, miserere nostri. Fiat misericordia tua, Domine, super nos, quemadmodum speravimus in te. Domine, exaudi orationem meam, et clamor meus ad te veniat. OREMUS: Visita, quaesumus, Domine, habitationem istam et omnes insidias inimici ab ea longe repelle. Angeli tui sancti habitent in ea, qui nos in pace custodiant, et benedictio tua sit super nos semper. Per Christum Dominum nostrum, Amen. Benedicat et custodias nos omnipotens et miscricors Deus, Pater et Filius et Spiritus Sanctus, Amen».

        Errazu gero hirur «Pater», hirur «Ave», hirur «Gloria», behin «Credo», behin «Confiteor», behin «De profundas». «Divinum auxilium maneat semper nobiscum, Amen. Nos cum prole pia, benedicat Virgo Maria, Amen»

* * *

        Nous soubssignez certifions que nous avons leu et examimé par l'ordre de Monseigneur l'Illustrissime et Reverendissime Evesque d'Oleron le livre intitulé Arima penitentaren occupatione devotac, composé par M. Iean de Tartas Curé d'Aroüe, que nous n'y avons rien trouvé qui soit contraire à la Doctrine Catholique, Apostolique et Romaine, et que nous l'avons iugé digne d'estremis au jour pour l'utilité du public. A Mauleon ce 23 Aoust 1668.

BONNECASE, Curé de la ville de Mauleon.

Fr. NICEPHORE Capucin.

        Gük pian siñatü girenek fede egiten dügü irakurtü dügüla eta examitü librü Anima penitentaren okupatione debotak intitülatü eta Arueko Iaun Erretorak konposatü izan dena, zuintan ezpaitügü deusere ediren Doktrina Katholikari, Apostolienari eta Errumekuari kontrario denik eta püblikaren profeitiagati inprimatü izateko digne iüjeatü dügüla. Maulen Agorrilaren 23.gerrenian, 1668.gerren urthian.

BONNECASE Maulioko Erretora.

Fr. NICEPHORE Capucin

        Nous ARNAUD FRANCOIS DE MAYTIE par la grace de Dieu et du Sainct Siege Apostolique Evesque d'Oleron, Conseiller du ROY en tous ses conseils et Baron de Moumour. A tous ceux qui ces presentes lettres verront salut en Nostre Seigneur. Ayant commis et deputé Maistre Sans de Bonnecase Curé de Mauleon en Soule de nostre Dioceze, et le Reverend Pere Nicephore Capucin, aussi resident en ladite Ville de Mauleon, comme capables et idoines pour examiner le livre intitulé Atima penitentaren occupatione devotac, langage vulgaire dudit Pays de Soule, composé par Mr. lean de Tartas Prestre et Cure d'Aroue de la mesme Province et de nostredit Dioceze, veues et meurement considerées les attestations desdits de Bonnecaze et Nicephore et adjoustant foy a leur examen, avons donné nostre approbation et permettons audit de Tartas de le mettre en lumiere et le faire imprimer ou bon luy semblera, en foy de quoy avons signé les presentes de nostre main, fait apposer nostre sceau Episcopal contresigner par nostre Secretaire. Fait dans nostre Palais Episcopal d'Oleron, le vingt sixiesme Octobre mil six cents soixante huict.

        ARNAUD FRANCOIS DE MAYTIE, E. D'OLERON.

        Par mandement de mondit Seigneur lilustrissime et Reverendissime Evesque, BERGES Secretaire.