LAUGARREN GERTALDIA

Joka-lekua:

        Edozoin barne, Mayiren etxean.

MAYI: Ba, ama; ene biziko plazer handiena laiteke, zu eta aita, berritz elgarretaratuak ikustea.

FRANTZINA: (Prestatzen ari, elizarat joaiteko) Pentsa-azu, haurra; hamazazpi urte badu berexiak garela elgarretarik. Ez du balio elgarretaratzea, amodiorik gabe bizitzeko. Hobe dugu hol'hola egon.

MAYI: Ama, aitaz naiz beldur... zer egin behar duen orai... bakarrik bizi? Edo, ez ote den, behar ez den amodio bati berritz ere lotuko?

FRANTZINA: Hor du Adela. Aski du horrekin antolatzea.

MAYI: Ttantta Adelak, ez du gehiago aitarik nahi.

FRANTZINA: Ha? Zer dakizu?

MAYI: Nihauri errana daut... Aita eri jina dela bularretarik. Zanatorio zonbaitetarat sartu behar duela. Zertako berexiko den bere senarrarenganik... Berdin, ez dela aitarekin bizitzen ahal.

FRANTZINA: Uste duzuia aitak apailatu nahiko duela berritz enekin? Ez duzu hori ontsa ezagutzen... Sobera humiliatzea galdatzen diozu.

MAYI: Han erabiltzeak hainitz ondu du. Jaun erretorak errana daut, gure erlijioneko sentimendutarik urrats batean dela.

FRANTZINA: Ez zen denboraz hola.

MAYI: Eriak senda ditazke, ama.

FRANTZINA: Ez dakit aski konprenitzen duzun, zer sakrifizio izigarria laiteken enetzat, berritz aitaren hartzea. Urus naiz zurekin. Gero ere hol'hola segituko ahal dugu... Ene bizi-molde, usaiak baditut... Zer nahi duzu egin dezadan gizon batekin, bereziki eri batekin?...

MAYI: Badakit zer sakrifizio galdatzen dautzudan, ama... Bainan delako gizona, ene aita da eta zure senarra... Deitoragarri laiteke, gure arta eskasian, gal baledi mundu huntakotz eta bertzekotz.

FRANTZINA: Beha-zu Mayi; zuri plazer egiteko, bainan hortakotz bakarrik, onartzen dut aitarekin berritz adixkidetzea. Bainan berak lehen-urratsa egitekotan. Ni, haren ondotik ibiltzea, hori ez eni galda... Holakorik sekulan, Mayi.

MAYI: Milesker, ama, emaiten dautazun esperantzaz. Aitari, araberan mintzatuko naiz... Ikusten dut ez duzula bederen hastio.

FRANTZINA: Aita hastio, ez. Behin ere ez dut hastiatu. Sobera ba, maitatu izan dut... Ez da dena haren falta, hortaratu bagira... Adela ba, hori hastio dut. Hori izan da ene biziko makurra... Bon, elizaraino banoa. (Jalitzen da)

MAYI: Ontsa da, ama. (Bakarrik) Ha, dibortzatuen haur dohakabeak!... Aita eta ama, biak berdin maite, eta, biak betan ezin goza. Batetik bertzerat iheska ibili behar... Heien arteko amodioaren kantua entzuteko orde, heien arteko arranguren entzule beti behar izan... Ez heien haur, bainan heien jujari bilakatua... Ez dakit dibortzak ait'amen bizia antolatzen duen... Dakitana da, ene gostuz, haurren bizia pozoinatzen duela ongisko.

ERRIENTA: (Leihotik) Mayi, Mayi...

MAYI: Jes! Zu hemen, aita?... Sar zaite, aita... Zato barnerat.

ERRIENTA: Ez... Ama ikusi dut ateratzen, eta zurekin mintzatu beharrez jina naiz.

MAYI: Sar zaite, aita... Barnean hobeki izanen gira...

ERRIENTA: Bon beraz.

MAYI: (Bakarrik) Lehen aldikotz, aita ikusiko dudala barne huntan. (Aitari) Kontent naiz, aita, zu barne huntan ikusteaz. Jar zaite, aita.

ERRIENTA: (Zintzoki, herabeki mintzo) Errazu, Mayi: Ez dut beharbada ontsa egiten zuri buruz jitea, bainan barneko ezin-egonak huntaratzen nau. Behar dautazu zerbitzu bat egin.

MAYI: Egiten ahal dudana balin bada, gogotik...

ERRIENTA: Ba, egiten ahal duzuna da.

MAYI: Zer zerbitzu nahi zinuen, aita?

ERRIENTA: Zu, ttantta Adelarekin maiz gurutzatzen zira...

MAYI: Alabainan, laster Andrekin espos-eta.

ERRIENTA: Adela ezin dezaket ikus buruz-buru. Ene iheska dabila, edo bere baitarik, edo hobeki, Jan Piarren beldurrez... Letra bat igorri eta, ez daut errepustarik eman.

MAYI: Eta?... Zer nahi diozu ttanttari?

ERRIENTA: Zu baitan baitut fidantzia, nahi diozuia eskutik eskurat letra hau ixilka pasatu?

MAYI: Zure letra ttanttari pasatu?

ERRIENTA: Ba, Mayi... Ene sentimenduak hortan agertzen diozkat... Nahi nituzke ber-bidez, harenak enetzat jakin... Mintzatzen zautzuia nitaz?

MAYI: Ba, aita... Frangotan mintzatzen gira zutaz, buruz-buru girelarik, ttantta eta ni.

ERRIENTA: Zer erraiten dautzu?

MAYI: Aita, pena eginen dautzut...

ERRIENTA: Mintza zaite aise...

MAYI: Egiaz dautzut, aita; ttantta Adelak ez zaitu gehiago bere gogoko.

ERRIENTA: (Kexurik) Gezurra diozu.

MAYI: Ez, aita; egiaz mintzo naiz.

ERRIENTA: Badakit; ez duzu nahi ni harekin berritz apaila nadien. Zu ere ene kontra zira.

MAYI: Aita!

ERRIENTA: Ha! Barka zadazu... Zainak gontzetik ateraiak ditut... Ene bizia ez da bizi bat.

MAYI: Te!... Huna nun ikusten dudan ttantta heldu... Hunarat buruz heldu da... Ba, ba, hunarat heldu da... Gorde zaite.

ERRIENTA: Nun?

MAYI: Ate hunen gibelean... Ikusiko duzu; zutaz mintzaraziko dut, ahal badut... Bainan, ez zaitela, otoi, ate huntarik jali... Bertze hortarik zoazi kanporat... Ez nuke nahi, ttanttak jakin dezan gure jukutria.

ADELA: (Leihotik) Mayi... Sartzen naiz ixtant-ixtaño bat.

MAYI: Jes! Zu, ttantta?... Sar zaite, sar...

ADELA: (Sartuz) Ba, baliatzen naiz hunarat jiteko, ama elizan den denboran. Oas, atzotik hunarat, zu ikusi nahian, errabiatua nabil.

MAYI: Zer berri arrado zinuen eni ikasteko?

ADELA: Ba, Mayi, letra bat izan dut sekretuan. Hura ukanez-geroz, ez naiz gehiago bizi... Pentsa norenganik?

MAYI: Norenganik?

ADELA: Aitarenganik... Ba, Mayi; zure aitak izkiriatzen daut. Gaixoa, beti nitaz arras ilusitua dago. Ez diot errepustarik egingo... Jan Piarrek ikas baleza letraz guruzatzen garela, xahu baininteke. Ez dakozuia zuk esplikatzen ahal, ez dezan gehiago konda ene gainean?

MAYI: Arras utzia duzuia burutik?

ADELA: Alabainan, Mayi, ikus-azu zuhaurek. Aita eri da... Zanatorio batetarat sartu behar omen du... Ez naiteke harekin bizitzerat joan. Jan Piarre utzi-eta, zer eginen dut? Nihaur gelditzerat heldu naiz. Eta gero, jaliko dea sekulan zanatoriotik? Jalitzen bada ere noizbait, ez dut gizon bat izanen ene laguntako, bainan eri bat tratatzeko.

MAYI: Ttantta, ez dautzut gordetzen: ontsa zaut Jan Piarrekin egon zitezen. Bainan ez zuk emaiten duzun arrazoinarentzat. Jan Piarrekin egon behar duzu, Jainko-legez zure senarra delakotz, eta ez, zure abantaila hortan delakotz. Jainko-legez ene aita zure senarra balitz, estakuru guziengatik, aita beharko zinuen segitu, eta ez Jan Piarrekin egon.

ADELA: Hori ere nahi dut, Mayi... Bainan, bertze-alde deusek ez nau pusatzen Jan Piarren uzterat. Zure aita ba maitatu izan dut; bainan hoinbertze urte badu Jan Piarrekin naizela... Zer nahi duzu? Hura joan zaut burutik... Adina hor heldu zaut. Ez naiteke berritz ere bizitza berri bati lot... Hori behar zinioke esplikatu aitari... «Amodioa» erraiten da... Ba, amodioa gauza ederra da, bainan denborak bertze itxura bat emaiten diote gauza bereri.

MAYI: Ontsa da. Zuk aipatuak aitari erranen diozkat.

ADELA: Eri baita, eta minbera, aski dazkotzu polliki apailatzea arrazoin horiek... Eztiki, ez ditzan bakarrik jasan, bainan onart. (Atea joiten dute) (Asaldatua) Oas, nor da hor?

MAYI: Aintzina... (Errienta agertzen da, kara idor bortitz batekin)

ADELA: (Harritua) Jes... jes... zu hemen?

ERRIENTA: (Errabian) Ba, ni hemen... Zer da gero?

ADELA: (Alegia hunkitua) Ho, gaixoa!... Nola zira? Ho! Zu ikusteak barne guzia nahasi daut.

ERRIENTA: (Idor eta orroaz) Adela, aski! Aski komediarik!

ADELA: (Harritua) Zer? Zer duzu?

ERRIENTA: (Orroaz) Aski! Eta zoazi hemendik, begien bixtatik! Zoazi, edo krima bat gertatuko da hemen. (Adela, ikaratua, jalitzen da) (Errienta, bakarrik, harat eta hunat dabilala) Ha emaztea!... Fida zaitezte zuek emazteari! Sakrifika-azue zuen burua, gal-azue zuen osagarria bertzeen zerbitzuko. Eta zatozte salbatu dituzuenenganat... Ez zaituzte zakurrak baino gehiago ikusi nahiko. Etxekotarik haste. Zer-nahi erranka, zertako ez zareten han hil... Salbatu duzuen bizi-pizarra poxolu zaiote. Bakotxa bere... gizona gizonarentzat otso... Hanbat gaxto flako balin bazare. (Jarririk, eztul parrasta bat egiten du, gogoetatua)

MAYI: (Eztiki) Aita, nahi duzuia zerbait hartu?

ERRIENTA: Ez... Milesker.

MAYI: (Apur baten buruan) Aita, ez zaitela hola asalda... Hor naiz ni ere... Ez zaitut nik abandonatuko.

ERRIENTA: Milesker, Mayi. (Apur bat ixilik dagotzi)

MAYI: Aita: Beharbada pena eginen dautzut aipatuz...

ERRIENTA: Zer?... Aipa-azu halere.

MAYI: Zertako ez zinteke berritz amarekin biziko? (Apur bat ixilik)

ERRIENTA: Ba... Frangotan gauza bera pentsatu dut; bainan...

MAYI: Bainan?

ERRIENTA: Ahalge naiz. Amak ez daut sekulan barkatuko.

MAYI: Ama ez duzu mespresatzen?...

ERRIENTA: Ez, ama emazte errespetagarri bat izan da... Ez dut bertzerik egundaino erran harentzat. Ez dugu biek elgar aditu... Ni laxoegia nintzen harentzat, eta hura seriosegia enetzat... Ez dugu bertze makurbiderik gure artean. Harek fedea bazuen bere sakramenduan azkar egoiteko. Nik, ez nuen harek bezala, ni beiratzeko, sinestearen indarra. Okaxioneak beretu nau.

MAYI: Nik badakit, amak beti bere bihotzean zaituela... Ez duzuia uste, aita, hobe zinukela hemen egoitea, ba zuretzat, eta ba guretzat ere?

ERRIENTA: Amak ez du sekulan nahiko.

MAYI: Eta, nahi balu?

ERRIENTA: Ahalge naiz lehen urratsaren egiteko... humiliatzeko.

MAYI: Ez duzu humiliatzerik izanen. Nik galdaturik itzulia izanen zira.

ERRIENTA: Jendek, adixkidek zer erranen dute?

MAYI: Jendetaz zirea kexu? Ez zirea ohartu, zure gostuz, zoin aldakor diren?

ERRIENTA: Arrazoin duzu.

MAYI: Aita, dakizun bezala, laster espos naiz. Egun hartan, ait-amen erdian nahi nuke sartu elizarat. Orai artio, aita, bizi izan zare zuretzat. Pixka bat soberakin bat bezala izan naiz, ni, zure bizian. Ene plazerra laiteke, aita, zu eta ni elgarrentzat, zerbait gehixago izan gaiten.

ERRIENTA: Zuzen mintzo zira, Mayi... Entsea zaite, otoi, zerbait antolatzerat, ama eta ene artean. Agian erreusituko duzu... (Eztul-parrasta bat) Banoa; hemengo solasek lehertu naute... Jakinaraz ezadazu, zerbait bururatzen baduzu. (Jalitzen da)

MAYI: (Bakarrik) Jainko ona, milesker. Naski, hoinbertze otoitzek orai ekarriko dute beren fruitua... Mementokotz deliberatuak dira... bainan, nola eginen ote dute lehen buruz-buruzkatzea?... Ha!... Abiadura hunek segida ona izanen ahal du... Zer egin?... Galda baneza kontseilu jaun erretorari... Ho! Huna ama. (Ama sartzen da) Ama, gaitzeko bisitak izan ditut, zu elizan zinen denboran.

FRANTZINA: Nor eta nor izan zauzkitzu?

MAYI: Biek, ni bakarrik nahi ninduten ikusi, zu lekuko gabe.

FRANTZINA: Nor zinituen ba?

MAYI: Aita eta ttantta Adela.

FRANTZINA: Ha? Zer nahi zuten?

MAYI: Elgarren sentimenduen berri nahi zuten jakin eneganik.

FRANTZINA: Eta...

MAYI: Orai badakite elgarren berri. Ttanttak ez du aitarik nahi, eta aitak despeida eman dio.

FRANTZINA: Eta aita zer bilakatzen da?

MAYI: Hori, hor orai bakarrik.

FRANTZINA: Ha, Adela, Adela!... Ez orai, bainan aspaldi behar zion aitak despeida eman. (Apur bat ixilik)

MAYI: Errazu, ama: Aipatu diot gero aitari berritz hunat bizitzera jitea.

FRANTZINA: Ha, ba?...

MAYI: Jinen liteke, zuk onartzea segur balitz... Zure beldur da.

FRANTZINA: Bera joan da; bera jin dadiela gibelerat... Bere tokia beti hemen du, prest haren errezebitzeko; bainan ez nitzaio ni ondotik ibiliko. (Apur bat ixilik... Atea joiten dute)

MAYI: Aintzina.

ERRETORA: (Sartuz) Agur, andereak.

FRANTZINA ETA MAYI: Agur, Jaun Erretora.

MAYI: Ori, memento onean heldu zira. Berri handi bat badugu zuri erraiteko.

ERRETORA: Zer berri?

MAYI: Aita, oraikotik, arras berexi dela ttantta Adelarenganik, eta, (keinu eginez) berritz amarenganat jiteko prest dela, amak onartu nahi badu segurik.

ERRETORA: Amak onartu nahi ahal du?

FRANTZINA: Oraintxet erraiten nion Mayiri... Jin dadiela; bere tokia utzi bezala atzemanen du.

ERRETORA: Jin dadiela... Bainan, laketuko dea hola hozki errezebitzen baduzu?

FRANTZINA: Zer nahi zinuke, Jaun Erretora? Burua gora sar dadien?

ERRETORA: Burua gora, ez... Bainan ez eta ere zakur joa bezala.

FRANTZINA: Ez diot nik okaxionerik miatuko, berak ez badaut miatzen.

ERRETORA: Konpreni-azu, andere Frantzina, zure senarrak eginen duen urratsa, izanen da, barkamendu galdatzen duelako aitorra. Hainitz gostako zaio urrats hori... eta hortan badu merezimendu... Hortako ez duzu hura errezebitu behar arrotz bat bezala, bainan maite duzun ardi errebelatu bat bezala... Hunat sar dadiela humilki, nahi dut, bainan ez humiliatuki.

FRANTZINA: Ez dut gaizkituko... Ahal bezen goxoki mintzatuko nitzaio. Bainan, doi-doia bizi den brasari, ez galda su-lamarik.

ERRETORA: Sarrera ona egitea bera ez da aski izanen... Gizona baita ezkontzaren buruzagi, zure senarra, barkamenduzko alkitik, ohorezko tronurat beharko duzu emeki altxatu. Erran nahi dut, zure senarrak, hemen senar beharko duela bilakatu, ez mutil egon.

FRANTZINA: Egin-ahalak eginen ditut hortakotz. Bainan, jauna, orotako denbora behar da.

ERRETORA: Denbora ba, bainan oroz gainetik: amodioa... Bon eta noiz sartzen ahalko da hemen?

MAYI: (Keinu eginez) Ho! Segidan hoberenik.

ERRETORA: Ontsa da... Erranen diot jin dadien... Banoa...

MAYI: Heldu naiz ni ere zurekin.

FRANTZINA: Ha, gaixo ni... Zer tormentan emaiten nauzuen!

ERRETORA: Tormenta ona. Iguzki-aintzineko galerna, Andere Frantzina. (Jalitzen dira)

FRANTZINA: (Bakarrik) Ho! Ez dakit nun dudan burua... Ez eta ontsa ari nizan ere... Gure Jainkoak gida nezala. Sakramenduz hartu nuen gizona, galtzen ari da. Eri arimaz, eri gorputzaz... Hura behar dut ondu eta salbatu, ahal badut... Horra zer xedek nauten ene urratsetan gidatzen; horiek, bertze pitsik ez.

ADELA: (Leihotik, trufa mehar batekin) Ha!... Kontent zira?... Berritz ere bildu duzu...

FRANTZINA: Enea bildu, ez bertzerena ebatsi, Adela.

ADELA: Uzten dautzut, uzten dautzut gogotik.

FRANTZINA: Nahi ala ez. Adela... Berak utzi zaituenaz geroz.

ADELA: Berak ni utzi?... Hi, hi, hi!... Nahi izan banu...

FRANTZINA: Zertako zabiltza beraz, oraino ere, ondotik?

ADELA: Erran nahi nautzun bakarrik: ez duela balioko hari burua ene kontra muntatzea. Berdin gogotik uzten dautzutala.

FRANTZINA: Ondarrak xakurrari bezala, Adela.

ADELA: Zuhaurek diozu, Frantzina.

FRANTZINA: Jeloskeria ahal bezala itotzen da.

ADELA: Ni jelos; hi, hi, hi!... Enea badut, Frantzina, eta, ez dena hetika.

FRANTZINA: Zureaz kontentatu beharko, bertzerenak ezin gehiago bilduz.

ADELA: Bertzerenak aise bilduko, oraino ere; ez bainaiz zu bezen zimeldua.

FRANTZINA: Alabainan, usaia ere baduzu hortakotz, nik baino gehiago.

ADELA: Lan hortako, zuk nahikeria eta nik ahala... Sofri hor! Eta urus izan zaite, andere espos-berria.

FRANTZINA: Zu ere ba, andere espos-higatua. (Bakarrik zainetaratua) Emazte zikina, higuina! Bazterren nahasle gaxtoa! Kreatura madarikatu batzu badira mundu huntan, xuxenbidea jasan ez dezaketenak. Oilo tzarrak, ontsa lantu baratzerat bezala, xuxen joan direnen aztaparkatzerat ekarriak dira... Zer ez da jasan behar, holakoen auzo delarik! (Atea joiten dute) Aintzinat.

ERRIENTA: (Sartzen da, herabe, humil) Haur prodigoa da berritz etxerat, gonbeni bazautzu haren errezebitzea. Hutsak izan ditut zure alderat... Urrats hau hainitz gostatzen zaut... Hobendunaren aitorra errexago da, sendi delarik, jotzen den atearen gibeletik bihotza ez dela idorra... Barkamendu galdatzen dautzut. (Frantzina nigarrez lotzen da) Badakit. Hainitz bertuteren jabe behar da, ene kasuan denari barkatzeko.

FRANTZINA: Iraganaz ez dut nahi oroitu.

ERRIENTA: Milesker... Su berri bati jarraiki nintzen; bainan biziak argitu nau, gorputzen arteko sua dela lastozko; erlijionez finkatu sua bakarrik, egurrezko.

FRANTZINA: Izan zaite, hemen lehen bezala, zure etxean.

ERRIENTA: Gorputza hautsi eta amodioa errautsi... Oraino, utzi banindu makur zenaren xuxentzeko... Ez; utzi nau, goxokiago biziaz satifatzeko.

FRANTZINA: Pasatuak ahantzirik, beha dezogun geroari. Hainitzen hutsa da, biziari galdatzea eman dezaken baino gehiago.

ERRIENTA: Arrazoina duzu. Ez galda biziari, eman dezakena baino gehiago... Badakizu osagarria galdurik etorria naizela. Ene tokia zanatorioan da.

FRANTZINA: (Bizi-bizia) Enekin baketzekotz, enekin beharko duzu bizi.

ERRIENTA: Zurekin bizi? Nola nahi duzu, dudan eritasunarekin?

FRANTZINA: Ez ote da ene ofizioa, erien artatzekoa?

ERRIENTA: (Hunkitua) Zu!... Hori enetzat egin baitzinezake?

FRANTZINA: Enetzat ez zare bakarrik gizon bat, bainan ene senarra.

ERRIENTA: Milesker, Frantzina... Ez nuen hoinbertze merezi. Agian, zure ongiaz ez naiz gaizki baliatuko.

FRANTZINA: Nahi fermua delarik, horrek berak eginbidea errexten du.

ERRIENTA: Fermu izaiteko nahia banuke. Bainan, orai artio, ahuleziak gehiago gidatu nau, fermutasunak baino.

FRANTZINA: Hortakotz, gauza bat proposatzen dautzut: Urrun gaiten herri huntarik... goazen bertze norapait bizitzerat.

ERRIENTA: Norat?

FRANTZINA: Mendi-aire den toki zenbaitetarat... Zure osagarriarengatik batetik, eta bertzetik barnez deskantsuago bizitzeko... Hemengo airea kutsatua baita gure gorputz eta arimentzat.

ERRIENTA: Zuzen mintzo zira... Gogoz amestua naukana, bainan sekulan proposatzerat atrebituko ez nintzena, horra nun zuhaurek galdatzen dautazun. Sentimendu honek adimenduaren argia xorroxten du. (Atea jotzen dute)

FRANTZINA: Aintzina.

ERRETORA: (Irriño batekin) Eta? Hautsia zena peraxatua dea, edo behar zaituzteta peraxatzen lagundu?

ERRIENTA: (Alegeraki) Ez, ez dugu peraxatzeko laguntzale beharrik.

ERRETORA: Hobe, hobe, eta Jaunari milesker! Ba, beraz ezteien zerbitzaria sar dadiela. (Oihuz) Sartzen ahal zira, Mayi.

MAYI: (Lorietan sartuz) Ha, azkenean, aita eta ama baditut etxean! Tenore huni ohore zor zaio. (Zare batetik jalitzen ditu, lore buketa, edari eta bixkotx)

ERRETORA: Zer dituzu hor?

MAYI: Hauk? Ontsa lana egin duzuelakotz saria.

ERRETORA: Ba, eta lan horren beretter, zu, Mayi...

MAYI: Eta lan horren apeza, zu, Jaun Erretora.

ERRETORA: Bon; orduan, ezkontza ohoratzen ahal dugu, jaun-andere esposak, apeza eta beretterra hemen direnaz-geroz. (Atea jotzen dute)

MAYI: Bon. Nor ote da oraino ere hor? Aintzina.

ERRETORA: Lekukoak ditugu eskas... Hek ote diren?

MERA ETA GREFIERA: (Sartuz) Agur, jaun-andereak.

DENEK: Agur, jaunak.

MAYI: Tenore onean heldu zirezte. Zer duzue? Senditu?

MERA: Ez batere... Gauza batzuen zuekin aipatzeko, lagun jin nadien galdatu daut Jan Piarrek.

MAYI: Jar zaitezte, jar... Gu bezala eginen duzue.

MERA: Zeren ohoretan dituzue onkeria horiek mahainean?

MAYI: Aita eta amaren ohoretan. Horien berritz elgarretaratzea baita egun.

MERA: Ontsa, ontsa... preseski hortaz heldu ginen.

ERRETORA: Ez, bederen, ezkontza hunen berritz barreiatzerat?

MERA: Ez, ez... Bainan, zer egin ditaken ikusterat jaun errienta eta jaun grefieraren antolatzeko.

ERRETORA: Ez ahal dira antolatzen hola? Bakotxa berenarekin dira orai... Zer da hoberik?

MERA: Ez... Ez da hortan. Jaun errientak bazituen bere etxea ta bere ontasunak... Hek noren izanen dira orai?

ERRETORA: Zer proposatzen diozu?

MERA: Huna zer egin beharko den: Lehenik, tribunalez behar liteke desegin Adela eta jaun grefieraren ezkontza... Alabainan, errienta bizi denaz geroz, ez zitazken ezkont. Gero jaun errientak beharko du dibortzatu Adelarekin. Legez Adela baitu beti bere emaztea. Gero, Adelak beharko du ezkondu jaun grefierarekin. Eta azkenekotz, jaun errientak berritz ezkondu beharko du Frantzinarekin.

ERRETORA: (Irriz) Eta gero, Mayi ezkonduko da, Andre, Jan Piarren semearekin... Malobra gaitzen bezperan zira, Jaun Mera, ezkontza horiek guziak egin behar badituzu.

MERA: Nik, ezkontzetan, zu baino Ian gehiago dut gero, Jaun Erretora. Zure ezkontza guziak egiten ditut nik ere, eta, gainerat, zure errefusak.

ERRETORA: Bai, eta desegiteko lana ere baduzu batzuetan, nik ez dudana.

MERA: Bai eta ere. Ahal hori ere badut, zuk ez duzuna.

ERRETORA: Alabainan, nik Jainkoak emanikako ahalak ditut bakarrik; eta zuk, gainerat dituzu, Jainkoari ebatsiak ere...

MERA: Dena den, zuen kasutik nola atera zaiteken, ene gogoaren berri emanen dautzuet.

ERRIENTA: Zuk aipatu urrats horietan ibili gabe, iduritzen zaut, aferak xuxen ditazkela.

MERA: Nolaz?

ERRIENTA: Jan Piarrek eta nik, utz ditzagun gure ontasunak, Mayi eta Andre, esposatzerat doazineri. Eta denak gauden hol'hola.

MAYI: Ez da batere gaizki pentsatua, Jan Piarreri ontsa bazaio segurik.

GREFIERA: Enetako, ezin hobeki laiteke hola...

MERA: Bon... Aski duzue, beraz, gisa hortarat jokatzea.

ERRETORA: (Irriz) Jaun Mera, hoinbertze lan egiteko buruan, hunarat jin eta ez zirea kexu hola kliantek karrik egitea?

MERA: Batere, halere izanen baitut merian ezkontza gehiago, zuk elizan baino.

ERRETORA: Ba, salbu kasu huntan. Maiz ikusten ez dena, gertatzen da hemen... Zenbaitetan, batzuek, meriaz ezkonduak direla-eta, elizarat ez dute agertu nahi... Egun berritz, elizaz ezkonduak direla-eta, meriarat ez dute joan nahi.

MERA: Hola eginen dugu kito.

MAYI: Hola denak «ados» garenaz geroz, edan dezagun.

MERA: Noren ohoretan edanen dugu?

GREFIERA: Nik segurik, errientaren ohoretan, pizturik itzuli baitzaiku.

MERA: Nik, meriaren izenean basoa altxatzen dut.

ERRETORA: Nik, elizaren izenean.

GREFIERA: (Larriki) Uste nuen errientak elizako ohoreen dretxorik ez zuela, Jaun Erretora.

ERRETORA: Adelaren senarrak ez, Frantzinarenak ba, Jaun Grefiera.

GREFIERA: Beharrik hola egin du. Griña eder bat kendu baitautzu.

ERRETORA: Eta zuri ez ote, Jaun Grefiera?

MERA: (Edanez) Ha? Zer gauza hau?

ERRETORA: Ba, xuritik, Jaun Mera... xuria beti onetik duzu.

MERA: Ohartua naiz gorri hutsa kaltekor dela. Haatik, xuri hutsak ere ez nau untsa uzten.

ERRETORA: Ni, berritz, izigarriki mesfida naiz kolore nahastekatuez.

MERA: Oraiko egunean, gauza gehienak nahastekatuak dira, Jaun Erretora, nahi edo ez.

GREFIERA: Hilak berak biziekin nahastekatuen dira eta...

MERA: Ba, eta ezkontzen ere.

ERRETORA: Hil huni, barkatuko diogu esposa dadien. Bainan, ez dadiela bertzerik pitz... Baitugu biziek gure harat-hunatekin aski, hilak gure artean beren sudurra sartu gabe...

GREFIERA: Ohore, beraz, hil espos-beharrari.

DENAK: Ba... Haren osagarriari.

OIHALA