I. EKITALDIA
 

Monja-Komentu bateko klaustro barrena. Erdi-aldera loretegi ta iturria arko sarreraz inguraturik. Lenen ageri dan klaustro zatiaren eskubi-eskerrera, ate bana elizara ta lekaretxe barnera daramatenak. Atzealdera, erdi-erdian kaleko atadia.

I. AGERRALDIA

Abots xurixken oiartzuna... Monjatxoen «ordu» artako azken abestiak emeki eliza barnean entzun bitez. Isilunea. Oiñots bigunak eta beriala monja-taldea azaldu bedi, errenkadan, klaustro zear igaroaz, komentu barrneruntz eskutaturik.

Bat batean tiro otsak urrun. Geroxeago eztanda aundi bat, komentuko orrmak ikararazi arteraño. Berriz ere ots eta dunbatekoak. Gizardalla urrbillago. Aintzindari ta Zuzendari Amak atetik ager bitez. Biak urrduri; batik bat Zuzendari Ama.

AINTZINDARI TA ZUZENDARI AMAK

AINTZINDARIA: (Zuzendari Ari eskutik eutsirik). Lasa zaite ama Marte! Ez bururik gal! Tiro batzuengatik!

ZUZENDARIA: Oso berta bait-ziran. Eta eztanda! Jesus!

AINTZINDARIA: Jesus bai! Ori degu berrtago. Goiko jaunak lagunduko digu. Ez zagun beraz beldurrik izan.

ZUZENDARIA: Ez, bañan, beorrek Paxkual asieratik bidali bear zuan zerr gerrtatzen dan jakitera.

AINTZINDARIA: Ez genduen utziko gure otoitzaldia amaitzeka. Lenen Jaungoikoa; gero Paxkual, gure mandataria.

ZUZENDARIA: Alako geldia da gizajoa. Ta gaurr berandu dator (Urrduri) Zerrbait txar gerrtatzen da errian (Errne ta adi) Otsak gero ta aundiagoak dira. Gaur ezin atera izango gera baratzara eguneroko egurastaldira.

AINTZINDARIA: Gaurrkoz aizpak geletan geldi ditezela.

ZUZENDARIA: Ez naiz ausarrtzen baratzara iñor bidaltzen; ezta aparirako porru-azak jasotzera ere!

AINTZINDARIA: Barau bat geiagok ez digu kalterik egingo.

ZUZENDARIA: Ori da gutxiena! Bikario jaunak esan zigun bai, matxinada zetorrela... (edozein ots dala ta) berriz tiroak?...

AINTZINDARIA: (Itunki) Baleike ori merezi izatea.

ZUZENDARIA: Igesi egin bearko degu. Zenbat monja erail dituzten ba-daki Ama. Gizon gaiztoen eskuetan erori bearra!

AINTZINDARIA: Jainkoaren asarrea deitzen ari zerala dirudi. Ori ez dago ondo zuretzat. Ama Marte. Zu ainbateko emakume sendoa. Ez zaitzatela, arren, orrela ikusi beste aizpek (maitekiro eskua artuaz). Usotxo gaixoak! Goiko Jaunak gure Ama doatsu. Kalare deunaren bitartez zaitzen al gaitu. Emen jende zintzoa degu. Zer kalte egin diegu, bada, gure aurka jaiki ditezen. Auzoko aurrai eskola ematen diegu; jantzi ta janetik ez zaie falta. Benetan maite ditugu. Guretzat gorrotorik izango ote dute bada?... Langille errukarriak, bat edo beste kendu ezkero on puskak baitira. Euskaldunak gañera.

ZUZENDARIA: Oiek izaten dira txarrenak okertzen diranean. Arro dabiltz aspaldi.

AINTZINDARIA: Gixaxoak! Ez zazula orrelakorik esan, oben larria da-ta.

ZUZENDARIA: (Belaunikaturik) Barkatu Ama.

AINTZINDARIA: Jeiki zaite. Ta Salesko Prantzikok Filoteari esaten dion arabera gure mintzoa bedi, manxo, garbi, xuxen eta leiala.

ZUZENDARIA: (Zutiturik). Beorren esanera nago Aintzindari Ama. Bañan kaletik susmur aundia dator. Ez al du ardallik entzuten?

AINTZINDARIA: Bai aizpa maitea. Gaur, ez bestelako soñuak datoz. Arritzen naiz Paxkual ez etorri izatea. Zer derizkiotzu?

ZUZENDARIA: Ba, Parroko ta alkate jauna deitu bear litukeala.

AINTZINDARIA: Lenengo, Kapelau jauna etorri arazi zagun beintzat. Parrokoak eta alkate jaunak, zer esanik ez une ontantxe buruauste aundiagorik izango dute.

ZUZENDARIA: Alkatea oso eskubitakoa da. Gure botoaz irrten zan garaille...

AINTZINDARIA: Emen izan banintz ez giñaten orretara komentutik irtengo. Ez!

ZUZENDARIA: Parroko jaunak agindu bait-zigun.

AINTZINDARIA: Esanekoak izatea dagokigu. Onela agintzen digu gure legeak. Bañan ez da gure egitekoa Kristauen arteko burruketan sartzea. Orretarako utzi al genduen bada mundua? Ezin atera gera ama il zorian daukagunean, eta botoa ematea bai?

ZUZENDARIA: Gaiztoak nagusitzen ba dira ordea komentua erreko bait-digute, eliza ondatu, ditugunak oztu, guziaz jabetu ta gu... (asperenka ) il! Goazen! Tiroak berriz! (abitzen da).

AINTZINDARIA: Zaude paketiar! Ez ain laisterka joan aizpa maitea. Oraindik osorik gaude. Zu izutu ezkero zer egingo dute beste gure bildots gaxoak. Beraz, kemen aundia ta Jainkoarengan itxaropena. Bortitz beti!

ZUZENDARIA: Etxea zaintzeko guarda-zibilak eskatu bearko ditugu.

AINTZINDARIA: Itxoin, itxoin. Lenengo Jainkoaren laguntza eska zagun. (Otoitz isil laburra dagite biok, «Aitaren» ikurraz amaiturik).

ZUZENDARIA: (Ateruntz begiraturik) Norbait dator!

AINTZINDARIA: Bai, Jaungoikoa da noski gure Paxkual sakristauaren itxura arturik.

II. AGERRALDIA

LENGOAK ETA PAXKUAL

(Paxkual bi monjenganuntz urbildurik)

ZUZENDARIA: Luzeiritzirik geunden zure zai. Kosta zaizu etortzea.

PAXKUAL: (Arnas estuka) Kosta?... Giro dago kalebarrenean! Zoaz! zoaz! Ez beintzat errurik leporatu, berandu zergatik natorren jakin gabe.

AINTZINDARIA: Gure Paxkual zintzoak arrazoi du. Mintzatzen utzi zaiozu.Zer berri dabil?

PAXKUAL: Berri? Erreboluzioa lertu dala! ta...

AINTZINDARIA ta ZUZENDARIA: (Oso beldurti). El Jesus! Erreboluzioa?

PAXKUAL: Bai, erreboluzio ta matxinada gorria. Madrilen Errepublika botata berriz errege jarri nai dute. Emengo esker jendeak kalera atera dira. Ez nuen uste orrenbeste ziranik. Tiro botatzeari ekin diote kale barrengo zubialdera. Napar bidetik ez omen dago igarotzerik...

ZUZENDARIA: Esaten nion Aintzindari ama, gauza beltza dator. Arriskoan gaude ta nora igesi joan artu bear luke asmo.

AINTZINDARIA: Patxaraz entzun zagun. Utzi zaiozu esaten ari dana amaitzen gure gizonari. Gero neurtuko degu arrixkoa.

PAXKUAL: Arrixkoa? Aundiena neronena. Bizi guzian karlista ta gañera Iturrizako sakristau ta mandatari. Ez badidate ba aguro ezarriko»Indri»...

AINTZINDARIA: Biok ere goibel zaudete. Iñori pozik emateko! Jarrai zazu, jarrai Paxkual, ez diguzu guzia esan.

PAXKUAL: Esan? zera, ba... gorriak, arma bila guarda-zibilen kuartelera joan dirala. Aiek errendituaz udaletxera jo dutela. Ta emen jaun eta jabe daudela. Ta...(emakumezko biak txaututa geldi bitez).

AINTZINDARIA: Ori ere bai?

PAXKUAL: Bai, ori ere bai.

ZUZENDARIA: Ta, nun da alkate jauna?

PAXKUAL: Mendira igesi egiña dala entzun det.

ZUZENDARIA: (beldurti) Zer egin bear degu?

AINTZINDARIA: Orain entzun patxadan, Zuzendari Ama (Paxkuali) Jarrai zazu, gizona. Zer geiago jakin dezu.?

PAXKUAL: Esan dedana gutxi al da? Baezpada ere ez naiz larregi urbildu tiroak ziran aldera. Edozein ausartzen zan! Ortik aurrera, ezdakit, ezdakit...

ZUZENDARIA: Ordu bete, ori besterik ez jakiteko.

AINTZINDARIA: Beste eginkizunak ere bete bait ditu. Etxean zure bearra ba dago. Ez da ala Paxkual?

PAXKUAL: Ba... ogeitamar urte ba-daramazkit-eta.

AINTZINDARIA: Beste orrenbeste opa dizkitzut osasun onean.

PAXKUAL: Eskerrikasko Aintzindari Ama, beorrek ikusi itzala. Nik egiñalak egingo ditut.

ZUZENDARIA: Bai, sinisten degu. Gaur ere «Bertan goxora» joango ziñan zera....(zurruta adierazi naiez).

PAXKUAL: (Lasai) Bai andrea! Ez dira oitura onak galdu bear. Kasildonean ere izan naiz.

AINTZINDARIA: (Paketiar) Baita, baita. Ta, zer dio jendeak?

PAXKUAL: Bada, Kasildo jauna an ari zan esaten eskubitar guziak errelijioaren alde jokatzearren bat egin bear gendukeala, txorakeriak utzirik.

ZUZENDARIA: Ori da bide zuzena, On Kasildoko diona. Ez batzuek bizkaitarrak, besteak karlistak...

PAXKUAL: Bai, Kasildo rentzat aberastu danetik errege ekartzea txorakeria zan; Jil Robles omen zan gizona. Zera, Errepublikari lagundu; ta errelijioa kandel geiago saltzeagatik besterik ez. Jakiña matxinada etorri bear zuala.

AINTZINDARIA: Mingain ori! Ez onela mintza! Kristauen arteko gorroto ta ezin ikusiak dakarzki matxinada ta naasikeriak. Guziok gera Jainkoaren seme. Ez beraz lagun urkongatik gaitziritzi. Are gutxiago katoliko onak diranengatik. Elizama doatsuak guziok bildu nai baigaitu. Gaur iñoiz baño geiago.

ZUZENDARIA: Gure Ama nagusiak egi-egia dio. Bañan eguna aurrera doa ta ez degu garbitasunik atera errian gertatzen danari buruz. Paxkual onek...

PAXKUAL: Orain ere errua nere al da?

AINTZINDARIA: Ez, zu errugabe, xalo bat zera, bañan, laister-laisterka D. Martin Kapelau jaunarengana zoaz eta lenbait-len onuntz datorrela.

PAXKUAL: (Abituaz) Ba-noa; bañan, naiko lan etxean izatea. Langilleen batzokian izango da.

AINTZINDARIA: Bereala etorri dedilla. Al badu.

ZUZENDARIA: Zu ere aguro ta zuzen itzuli.

PAXKUAL: (aienatuaz) Ez naiz tabernan sartuko, ez uste.

AINTZINDARIA: (Zuzendariari) Zoaz gora Zuzendari ama ta aizpak lasaitu itzazu. Bertan geldi ditezela baratzara atera gabe. Ta zu itzuli zaite Gurutze aizparekin.

ZUZENDARIA: (joanez) Beorrek agindu arabera egitera noa.

(Aintzindari Ama, bakarrik gelditzen dalarik zerurontz begitartea jasorik gogartean jardun da Atezai-Aizpa urbiltzen zaion artio).

III. AGERRALDIA

AINTZINDARI AMA TA ATEZAI-AIZPA

ATEZAINA: (albatan) Gure Aintzindari Ama! zerbait larri gertatzen da errian. Ez dakit, ez dakit... tiroak izan omen dira...

AINTZINDARIA: Zuk ez zenitun entzungo noski. Gorreriak ere badu bere alderdi ona.

ATEZAINA: Jendea korrika ikusi det. Gero, auzoko Madalen erreboluzioa dala esatea etorri zait. Errusin ere orrela asi zala. Ta jakiña, monja ta praileak etxean sartuta egotea obe degu. Zer derizkio kanpoko ateaundia itxitzea.

AINTZINDARIA: Ez dago gauza ain estu. Ez zazula sakristaua beintzat kanpoan utzi. Laister Kapellau jaunarekin etortzekoa baita.

ATEZAINA: Ez ote diote kalterik egingo. Orain entzuten diran gauzekin ez nintzake batere arrituko. Ta beste edozein ate joka ba-dator iriki bear al diot?

AINTZINDARIA: Atea ez zaio iñori-itxi bear arrazoi aztunik gabe. Arrotza bera, Jesukristo gure jauna bailitz artu bear dala ba-dakizu.

ATEZAINA: Bai, bañan orrenbeste Judas dator aspaldi...

AINTZINDARIA: Ba ezpada ba, zoaz, zoaz zure atea zaintzea, etsai gaiztorik sar ez dedin (ontartez beterik) «vigilate et orate».

ATEZAINA: Ongi da Aintzindari ama. Ezer gaizto gerta baledi oartuko diot.

AINTZINDARIA: Eleizan arkituko nazu.

(Atadi aldera doa. Barrengo ate batetik Zuzendari Ama ta Gurutze aizpa agertzen diralarik).

IV. AGERRALDIA

ZUZENDARI TA GURUTZE AIZPA

ZUZENDARIA: Bai, Gurutze Aizpa, berri oso txarrak dira. Txerrena ez da lo egon. Erreboluzioa! gaiztoak nagusi!

GURUTZE: Jaungoikoari iñoiz baño sutsuago otoitz egingo diogu. Ilduratuko gera: barau, neke-miñak eskeñiko dizkiogu.

ZUZENDARIA: Ori ondo dago, bañan ez da aski. Gure Jaungoikoak geiago eskatzen digu: etxe santu ontatik atera bearrean gera, jantziz aldaturik.

GURUTZE: (naigabeturik) Au miña «habitua» kendu bearra. Mundura berriz emengo pakea utzirik!

ZUZENDARIA: Aldi gutxirako izango da. Gelditzen baldin bagera okerrago izango baita.

GURUTZE: Nai ta nai ezkoa al da ordea? Naiago nuke Jaungoikoari bizia eskeñi.

ZUZENDARIA: Esanekoa izatea da gure errilijioaren lenengo araua.

GURUTZE: Zuen menpean nagoala ba-daki Zuzendari ama.

ZUZENDARIA: Ba gaua emen igarotzea beldurgarria izango da. Azken orduko zalapartak txarrenak. Bizpairu, sakristauarekin gelditu ta beste guziak erriko etxe on batzuetan zabaltzea obe degu. Ogeitasei gera guziak. Zuen etxean bat edo beste artuko gaituzte, tokirik baldin badute, ez da ala?

GURUTZE: Baietz uste det, baezpada aurrez galdegitea obe degu.

ZUZENDARIA: Zure aizpa deituko degu sakristaua etorri bezin aguro. Itzultzen baldin bada beintzat. Gizona ain da geldi ta ikaratia. Beraz Gurutze aizpa, gertu itzazu zure puskak...

GURUTZE: Au lotsa! Munduko jantzia erabilli bearra.

ZUZENDARIA: Zer esango det nik. Zu gaztea zera. Komentuan ogeitamabost urte daramazkit. Jendeakin jarduteko oitura galdu nuen aspaldi. Alare, etxearen onari begiratzeko guzia utziko det.

GURUTZE: Onela baldin bada Jaungoikoaren borondatea egin bedi. Gure buru argalak. Aren eskuetan utzi itzagun.

ZUZENDARIA: Paxkual emen degu-ta! Zer gerta ote zaio? Etxetik ateratzea besterik ez baitu egin.

GURUTZE: Zai gaudela igarriko zuan eta lenbait-len etxeratua da nunbait. Paxkual leiala.

ZUZENDARIA: Bai, ez balu ardoa ainbeste maite.

GURUTZE: Gizonak bear du orrenbeste. Alargun dago. Ez du beste lagunik. Gizajoa!

ZUZENDARIA: Ez geiegi errukitu. Nork burutu bestela berakin! Gauden isilik ba dator-ta.

V AGERRALDIA

LENGOAK ETA PAXKUAL SAKRISTAUA

SAKRISTAUA: (Laisterka datorrela) Nun da aintzindari ama?

ZUZENDARIA: (arrituta) Dagoaneko itzuli al zera? (Jakin naiez) Ta? zer dago kale aldean?

SAKRISTAUA: Bai andrea, bidean D. Martin arkitu det ta ez diot onuntz bakarrik etortzen utzi nai izan.

ZUZENDARIA: D. Martin kapelaua etorri dala? Zer dio?

SAKRISTAUA: Atadian atezai aizparekin gelditua da. Astirik galdu gabe Aintzindari amarekin itzegin nai omen du.

ZUZENDARIA: Jakiña, ez dezu esan bearrik. Gaur eliza ta sakristiko ate guziak ondo-ondo itxi itzazu beintzat.

SAKRISTAUA: Ori ere ez dago esan bearrik. Ez digu iñork ezer ostu ni emen naizen ezkero. Ta ori beorrek baño urte geiago daramazkidala etxe ontan.

ZUZENDARIA: Ez dizu iñortxok olakorik aitatu Paxkual. Alabaiñan gaur gauez zu eliza zaitzen gelditzea on litzake.

SAKRISTAUA: (uzkurki) Nik egunez ere egin bearra betetzen naiko lan det. Ez naiz egundaño gau-gurtzale izan. Ori praile ta mojentzat.

GURUTZE: (ontartez) Ori emazte ta etxekoak ez bakarrik uzteagatik izango zan.

SAKRISTAUA: Ez ta alargun geldituta gero ere!

ZUZENDARIA: A zer nolako katoliko piña egiña zauden.

SAKRISTAUA: Nozedal baño obea.

ZUZENDARIA: Bada orduan, gaur, Aintzindari Amak agintzen badizu emen egon bearko dezu gau guzian.

SAKRISTAUA: Aintzindari Amak egintzen ba dit bai.

ZUZENDARIA: Elizan dezu.

GURUTZE: (Berekiko) Paxkual gizon zintzoa.

SAKRISTAUA: (Elizako atetik sarturik). Noan bila!

ZUZENDARIA: (Etxe barne aldera abiturik). Goazen Gurutze. Zure aizpa Izazkuni etortzeko gaztigatuko diogu. Kalerako soñekoak gertu bear ditugu.

GURUTZE: Ez gertutzea obe.

ZUZENDARIA: Nolanai ere ezin agertuko gera. Zuek gazteak gaitzerdi. Bañan gu gona luzeaz eta erdi kaskamotz parragarri giñake, edozein eratan azaldu ezkero.

GURUTZE: Ez orrengatik larritu. Laguntzen al dizuegu itxura onean azaltzen. Bañan, egiz, komentua utzi bear al degu? Jaungoiko maitea au lanbidea!

ZUZENDARIA: Gurutz bidea, alaba, gurutz bidea! (bijoaz)

VI. AGERRALDIA

D. MARTIN KAPELLAU JAUNA TA AINTZINDARI AMA

(Aitzindari Ama elizako atetik irtetzen, D. Martin atadi nagusian agertzen dalarik).

D. MARTIN: (Aintzindarierangana urbildurik). Arratsaldeon Ama agurgarria!

AINTZINDARIA: Jaungoikoak ala digula kapelau jauna. Zer berri dakarzkitzu erri aldetik. Egia al da matxinadan gaudena? Tiro otsa entzuten degu...

D. MARTIN: Bai tiroak izan dira, bañan ikaratzeko, aidera botiak. Udaletxe enparantzan jendea erruz dago bildua. Albiste zai. Madriden militarrak asaldatu omen dira-ta.

AINTZINDARIA: Paxkual etorri zaigu berri emanez, ta gero berak aunditu dituanak. Beti errepublika nola ankaz gora jarri sumatzen ari baita.

D. MARTIN: Oraingo txandan asmatzea baleike. Neronek ere gauza itzal dakust.

AINTZINDARIA: Jakin al dezu zerbait geiago?

D. MARTIN: Ezer gutxi garbi. Telefono artu-emanak etenak dira. Ezin da, ez Bilbao ta Donostiarekin itzegin. Ez dakizkigu radioz entzuten diranak besterik. Madrideko gobiernoak agintaritzaren nagusi dala dio. Paristik entzun det berriz Kastilla ta Andaluzi geiena militarren eskuetan eroria ote dagon. Eta Madrideko kaletan gogor ari dirala burrukan. Ez da errez garaipena nora makurtuko dan jakitea. Ekaitz gogorra lertu zaigula buru gañera uste det. Ori bai.

AINTZINDARIA: Goiko Jaunak ematen al digu aterpe D. Martin. Emen ere gauza okerragora joko duala al derizkiotzu?

D. MARTIN: Beldur naiz. Oraintxe bertan Gobiernoa, langile ta jende txeari armak artzeko dei sutsuak aldarrikatzen ari da. Ez baitu uste onik guarda-zibil eta beste izkilludunetan. Bein erri txea armez jabetu ezkero, ta asarrez gañezka dagoala, zeiñek asmatu dantza nun eta nola amaituko dan? Gorrotoa sendo itsasi da gizartean...

AINTZINDARIA: Gerok ikusten degu ikastolara ekartzen dizkiguten aurretan ere. Gaxoak!

D. MARTIN: Bai aspaldi ontan errelijioaren aurka zapalkunde zitala egin da, langille ta beartsuen artean. Zoritxarrez ez ain urri arrazoiz. Gizarte auzian gertatzen danaren errua ez du kristau-sinismenak eta bai kristau epelak. Batez ere kristau izeneko ugazaba batzuek. Erri txeak ez daki berezten eta komunis-moaren besoetan erortzen da.

AINTZINDARIA: Orratiokan langille zintzo asko dago erri ontan. Gorri izenekoak ere, barrendik, geienak on puskak dira.

D. MARTIN: Egia da. Ta Jainkoari eskerrak euskal langileen elkartasuna iñoiz baño indartsuago dago; cooperativa saltokia aurrera doa. Laister etxe merkeen len arriak ipiñi ta beinkatzekoak giñan. Eta ainbat beste asmo kristau ta onurakor.

AINTZINDARIA: Zuk artzen dituzun lan-nekeak ez dira beintzat txikiak Jaungoikoaren aurrean. Kapelautza aski ez dezula, monjen txorakerien ardura ez izaki arlo aundirik zuretzat. Ez zera gelditzen. Beti zaude lanpetuta. Ez dakit nolatan guzirako astia irixten zaizun. Gaztea zera bañan osasunari ere geixeago begira bear zenioke, D. Martin.

D. MARTIN: Ez da orrenbestraño Aintzindari Ama. Gañera, guk, apaizok ez badegu ori egiten, nork sinistuko digu Jesukristoren ordezkariak geranik? Ez dit ajolik neregati esaten dituztenak; sozialista naizena, ezkertarra ta abar. Laister ikusiko degu nork duan arrazoi.

AINTZINDARIA: Guk otoitz egiten jarraituko degu Goitatik atera gaitzala. Matxinada ori dala-ta gure elizkizunetan eragozpenik izango al degu?

D. MARTIN: (Irritsu) Ez! Bañan ba ezpada, ez geiegi ta sendoegi kanpaitik jo. Izan ere ainbeste otoitzaldi dituzue...Zuen joalea berritsuegia ote dan nago; beti dantzan bait-dabil. Goizean-goiz auzo guzia esnatzen du. Jeronimo tabernakoa marmaizoan aritzen da beintzat. Ba dakizu gorri zamarretakoa degula. Egun oietan ez da komeni jendea goizegi esnatzea. Bestela ere zenbaitek lo ariña izango bait-dute.

AINTZINDARIA: Ondo dago D. Martin. Aldarte onik ez dezula galtzen ikusten det. Ala obe.

D. MARTIN: Ori galtzeko zorian gaude, ez uste.

AINTZINDARIA: Guk ez degu ba, iñorentzako gogaikarri izan nai. Sakristau ta atezai aizpari, kanpaia, gure kanpaitxo maitea, isil arazteko aginduko diet. Pakean egon dedilla ostiral saindua bailitz. Munduak maiz gurutziltzatzen bait du Kristo gure Jauna. Ta kanpaia isildu ondoren, gure otoitzak geldi bear ba dute...Etxe ontatik gu bidaltzen ba gaitue....

D. MARTIN: Ez kezka ori izan Ama. Zuek jarrai zazue eguneroko otoitzak egiten. Ez zaitue iñortxok ikutuko. Emen nago, kapellau ezerez au, zuek aldezteko. Gauez ere segurantzi osoa izan dezazuen, nere mutillak, euskal langile ta Batzokiko mendigoizaleak gaurtandik bidaliko dizkizut lekaretxe ta eleiza zaintzeko.

AINTZINDARIA: Eskerrikasko. Onelako lagun ta begirale zintzoak baldin baditu geldi gaitezke. Ain litzake mingarri, ainbeste urte ondoren, Iturrizako elizako argiak itzali ta otoitzak isiltzea. Ez gureak diralako Jainkoari zor zaizkiolako baizik.

D. MARTIN: Ekin ba munduaren zorrak ordaintzen. Amaika zordun ba gaude bazterretan.

AINTZINDARIA: Ez dakizu zer nolako zama kentzen didazun gañetik. Jainkoak onetsi zaitzazela; zu ta bidaltzeko asmoa dezun mutilak.

D. MARTIN: Bedeinkapena ondo dago Ama alare gauean mutilai zerbait geiago eman bearko diezu: aparitxoren bat edo. Baratxuri sopa ardo pixka batekin aski dute.

AINTZINDARIA: Kutizirik ez, bañan gosea kentzeko aña izango dute. Sukaldariaren gain utziko det ori. Bai enetxoa.

D. MARTIN: Ba-noa kale aldera, itzul inguru bat egitera (dijoala) Billera bat degu illuntzean. Zerbait gertatzen ba zaizue bitartean, euskal langileen etxean izango naiz. Sakristaua nere bila bidaltze besterik ez dezute.

AINTZINDARIA: Joan nai badu bai. Gizona oso ikaratu zaigu.

D. MARTIN: Rekete ausarta egiña dago orduan. Orain ez dago ezer errian. Dana dala etorriko natzaizue ilundu aurretik.

AINTZINDARIA: Arretaz ibili D. Martin. Zoaz ondo ta ea zer berri dakarzkiguzun.

D. MARTIN: (Irtenaz) Agur.

VII. AGERRALDIA

AINTZINDARI TA ATEZAIA

(Klaustroan ibilliaz)

ATEZAINA: D. Martin oso kezkati zijoala irudi zait.

AINTZINDARIA: Zertan ezagutu dezu? arpegian ez beintzat, ez zaio antzematen.

ATEZAINA: Ez dakit bada. Joatekoan beti zerbait esaten dit, zirikalaria bait-degu; ta gaur ezta arrastseldeon ere!

AINTZINDARIA: Gero esango dizu. Berriz itzultzekoa baita. Oso iraduz bait zioan.

ATEZAINA: Ain presaka ere!

AINTZINDARIA: (Gaiz aldatuz) Atezai aizpa: elizako kanpaia zuk eta Paxkualek txandaka jotzen dezute, ez da ala?

ATEZAINA: Bai Aintzindari Ama. Paxkualek egunezko ordutan jotzen ditu; ta nik argizkilla ta gauezkoak.

AINTZINDARIA: Ba, ez gaur bederatzietan, eta ez biar goizean-goiz ez dezazula kainpairik jo. Kalean naspilla dagon arten ez ditezela oroitu guretzaz. Zenbaitzuek, ala bearrez aitzeki billa dabiltz. Aditzen?

ATEZAINA: Ogeita zortzi urte egunero, goiz eta arratsalde kanpai sokari eragiten diodala. Ez det utzi astintzez gaxo-aldia izandu nuanean besterik. Nik uste gure kanpaiak, bakarrik ere, zer ordutan dantzatu ba dakila.

AINTZINDARIA: Berez asten bada, aingeruak eraginda edo, lan bat gutxiago zuretzat.

ATEZAINA: Aingeru ederra Paxkual sakristaua; egarik gabekoa!

AINTZINDARIA: Paradisotik bidalitako guziok antzo: ez ego; ta gogoz...argalak. Paxkuali ere esango diot egin bearra. Badakizu zurea ta gogoan artu.

ATEZAINA: Egon bedi lasa Ama, ez zait aztuko.

VIII. AGERRALDIA

LENGOAK ZUZENDARI AMA TA GURUTZE AIZPA

(Azkeneko biak barrungo atetik datozelarik)

ZUZENDARIA: Beorren bila gentozen Ama.

AINTZINDARIA: Emen nazute bada. D. Martin kapellau jaunarekin egon naiz.

ZUZENDARIA: Ta zer berri ekarri du? Tiroena zer izan da?

AINTZINDARIA: Oraingoz ez dio kaleko iskamillari ajola geiegirik eman. Tiroketa ez omen da gauza izugarrirk izan. Ez dutela iñor ez zauritu ta ez il. Jaungoikoari eskerrak.

ZUZENDARIA: Alare! Bañan D. Martin ez da ezergatik estutzen. Bera ausarta ta lasaia baita.

AINTZINDARIA: Nolanai ere matxinada lartu dala egia dan ezkero neurri zur batzuek artzea erabaki degu. Jendea paketu ta lanean asi arte elizako kanpaia jotzeari utziko diogu. Ori esaten ari nitzaion Atezai Aizpari.

ATEZAINA: Esan bezela egiña izango da.

ZUZENDARIA: Zentzudun agindua derizkiot Ama! Iñor oartu gabe berdin eguneroko eginkizunak bete al izango ditugu. Ni beorren baimenaz, Gurutzeren etxera auzoko Malen bidali det aizpa etorri dedilla esatea.

GURUTZE: Bai Ama nere aizpa Izaskunen billa.

AINTZINDARIA: Neskatxik on eta egokienetakoa Izaskun; eta buruz argia.

ZUZENDARIA: Etortzeko esan diot, baldin gauza okerragora ba-doa etorkizunari begira bear diogulako. Emendik bidaltzen bagaitue ala igesi bagoaz, nun sartu, nola jantziz aldatu, ta nora gauzak jaso jakin bear bait degu. Ortaz Izaskunekin itzegitea nai ta naiezkoa zaigu.

AINTZINDARIA: Zuk egiña zuzen egiña dago. Orrengatik zera Zuzendari Ama; oraingoz, ordea, Goikoak lagun, ez degu emendik iñora igesi joan bearrik. Gure lan, elizkizun eta otoitz aldiak oi bezela pakean egiteko eran bait gera.

GURUTZE: (Asperenka) Zorionaren aundia!

AINTZINDARIA: Bai, D. Martinek eskiertasun osoa eman dit, ez digula iñork eragozpenik ipiñiko. Gañera, gauez eliza ta komentua gordetzeko zaindariak izango ditugu.

ZUZENDARIA: Onela baldin bada gaitzerdi. Guarda zibillek zaindu ezkero ziur gera.

AINTZINDARIA: Ez uste. Oiek agintarien morroi ta mutil dira, goi agintaria ona ala txarra izan. Ordaintzen dietenaren menpeko. Ta gure zaindariak Kristoren mutillak izango ditugu; biotz oneko kristauak.

ATEZAINA: Zaindariak komentuan. Zer ikusi bear ote degu bada.

AINTZINDARIA: Jaungoikoak nai dezana.

ZUZENDARIA: Bera degu zaindari onenea. Arengan ustea lotu bear. (Aldatuz) Izaskuni etortzeko esan diodanez, une ontan zerbait lagundu gaitzazke. Ez da ala?

AINTZINDARIA: Bai, bai, aren laguntza pozik artuko degu. Emen beti pozik ikusten ditugu onelako gazte zintzo ta etxekoiak.

ATEZAINA: Ta dotore ta txukun jantzia! Aren ille kixkurren orrazkera apaña!

AINTZINDARIA: Ez det aspaldi ikusi. Onuzkero andereño panpoxa bat egiñik dago. Ez da ala Gurutze?

GURUTZE: Laister du emen. Ordu ontan etxean lanean aritzen baita.

ZUZENDARIA: Zuen etxea ez dago urruti.

(Ateko zintzarria entzun bedi ta guziok ateruntz begira ipiñi bitez).

GURUTZE: Ea bera dan!

ZUZENDARIA: (Atezaiari) Aizpa, ezin utzi da atea bakarrik.

AINTZINDARIA: Urrutitik ere zaintzen ba-daki ordea.

ATEZAINA: Ori esan Ama. (Ateruntz abituaz) Laister jakingo degu nor dan atean.

GURUTZE: Nere aizpa dala biotzak esaten dit.

AINTZINDARIA: Biotzak, maiz asko oker irizten du gero; bañan, tira: gure ongi-etorria aldez aurretik irabazirik dauka.

ZUZENDARIA: (Abotsak entzun bitez) Gurutze aizpak asmatu duala uste det. Izaskunen abotsa da atadian.

IX. AGERRALDIA

LENGOAK ETA IZASKUN

(Atezai ta Izaskun sartuaz)

ATEZAINA: Sartu aurrera Izaskun. Ea «komunidade»osoa itxoiten daukazu-ta.

IZASKUN: Ezta abadesa banintz ere! Lotsatuko naute. Arratsaldeon guzioi! (Aintzindari ta Zuzendari Amak agurtu bitza; Gurutze aizpari musu emanez).

AINTZINDARIA: Zure guraso ta senideak onik izango dira beti.

IZASKUN: Bai andrea, oso ondo dira, eskerrikasko.

ZUZENDARIA: Zuri galdegin bearrik ez dago. Ain alai ta zoriontsu beti.

AINTZINDARIA: Ortan Gurutze aizparen antza degu.

IZASKUN: Zerbaintengatik gera aragizko aizpak.

AINTZINDARIA: Gogoz ere orrela izango zerate, bai.

IZASKUN: Ez dakit bada. Etortzeko gaztigatu didate ta emen nazute.

GURUTZE: Bai, Zuzendari Amak irekin itzegin nai din.

ZUZENDARIA: Zera da, kalean zer jazo dan jakiteagatik. Tiro-otsak entzun bait-ditugu. Matxinada beltza datorrela esan digute, ta ez dakigu zer egin.

IZASKUN: Guk ere etxetik tiroak entzun ditugu. Jostundegian lanean ari giñan. Ola aunditako langileak opor egin dutela zabaldu da. Tiroak beko zubian izan dirala bañan aidera boteak. Ez dakit geiago. Illuntzean zerbait jakitera Batzokira joateko asmoetan nintzan.

ATEZAINA: Emakume Abertzaleen lendakari baita.

AINTZINDARIA: Ederki, ederki; ortarako din zeran ezaugarri. Ta gauean zure etxetik kalera bakarrik joaten ausartzen al zera?

IZASKUN: Txikitandik oituta gaude.

ATEZAINA: (Maliziz) Ta agian nork lagundu ere izango bait-du.

AINTZINDARIA: Ez da arritzeko gauza. Munduan ere andre, emazte ta ama onak bear dira. Ezin izan guziak monja-gai.

IZASKUN: Ez noski; bañan nik onelako adiskide ta laguntzale gutxi izaten ditut Atezai aizpak bestela uste arren.

ATEZAINA: Batekin aski dezu-ta.

ZUZENDARIA: (Asarre-antzean) Gogaitaraziko dezue Izaskun onelako galderak egiñaz.

IZASKUN: Baterez Ama.

GURUTZE: Oiturik dago.

AINTZINDARIA: Ala obe, olgetak naigabeak bezin irritsu artu. Gaur uste det, ordea, gure Zuzendari Amak, benetan, itzegin nai dizula.

ZUZENDARIA: Bai, ajola aundiko beste arazo batera deitu zaitugu Matxinada gañean baitdegu. Gorri ta gaiztoak errelijio doneari ta monja ta praileai dioten gorrotoa ba-dakizue.

IZASKUN: Emen, arrotz bat edo beste kendu ezkero, ez dago ain jende gaiztorik. Ez ba!

ZUZENDARIA: Emengoak ez digute beldurrik ematen bañan Ibarpeko komunistak oporraren aitzekiz erria nastutzera etortzen ba zaizkigu, komentutik igesi egin bearrean gertatuko gera. Une ori, zoritxarrean irixten ba da, zuen laguntza eske gatoz. Erriko sendi on batzuetan banatu bearko genuke.

IZASKUN: Ez larritu orrengatik. Gure etxean lau edo bostentzako leku ba degu beintzat. Ta beste guzientzako ere errez arkitu leike.

ZUZENDARIA: Eskerrikasko Izaskun, Jainkoak ordain dezaizula.

AINTZINDARIA: Gure Zuzendari Ama lasa gelditu dala dirudi, ta etxeko guziak ere bai.

ZUZENDARIA: Aldez aurrez begiratzea obe bait da, gero itxumustuan ibiltzea baño.

IZASKUN: Ori egiña dago. Ez didazute eskerrik eman bearrik. Neronek gertuko dizkitzuet, nola ta zer etxeetara joan.

GURUTZE: Jainkoak ez dezala nai ordu ori eltzea!

IZASKUN: Etxean utzi unan tokia antxe aukanan iretzako. Amari poza aundia emango dion. (GurutzeA.k eskuzapiaz legortzen du begietatik darion malkoa...).

ZUZENDARIA: Au zan bada guzia. Itxoin... beste oztopo txiki bat ere badegu: zera... jantzi kontua.

ATEZAINA: (Par-santo gozoak egiñik) Ja, ja, ja. Ta kaskamotzena! (Beste guziak parrez asi bitez).

ZUZENDARIA: Ez da parregiteko unea. Gure buruak nola ala estaliko ditugu. Jantzietan, geientsuenak kaleko soñeko bat ala beste ba-degu, bañan zarpa zar egiñik ezin aterako gera. Urrutira ezagutuko gaitue.

IZASKUN: Dituzuenak antolako dizkitzuegu. Ta zerbait peitu bazaizue gure jostundegian izango da zuentzako aña.

AINTZINDARIA: Ez det uste ortara iritxiko geranik. Gañera, monjak apainketa gutxi bear degu.

ZUZENDARIA: (AintzindariAri) Beorren baimenaz Izaskun gurekin gora igo dedilla. Onela ditugun jantzi ta puskak ikusiko ditu.

AINTZINDARIA: Bai, bai, koruko ordu arte beta ba degu (Irritsu Izaskuni) Ea bidea ikasita monja sartzeko gogoa egiten zaizun. Goazen! (Barneruntz abiaturik).

IZASKUN: Nork daki?

GURUTZE: Egia balitz! Bi izango giñake etxe batetik.

AINTZINDARIA: (Sartuaz) Gure txokolatea nolakoa dan txasta bear dezu Izaskun. Neroni noa sukaldariari gertutzeko esatea, beste agindu bat ere eman bear diot-eta.

ATEZAINA: (Atadiruntz joanez) Noan nere atea. Etxekoentzat ez bait-da txokolaterik izaten. Bañan Izaskunek merezi du. Ta baita senargai on bat ere!

X. AGERRALDIA

PAXKUAL SAKRISTAUA TA GOTZON ETXE ANTOLATZALLEA

(Elizatik irtenik, Gotzon lan tresnak eskuan daramazkila)

PAXKUAL: Ik ez al dek uelgarik?

GOTZON: Tellatua ondo antolatu arte ez beintzat. Itute aundiena aldare nagusi gañera erortzen baita. Zer bada?

PAXKUAL: Zera, gaur lan egitez toki askotan utzi bait-dute. Ibargorri tik etorriak omen dira uelga jarri ta lantegiak itxi araztera. Betikoa; istillua jartzeko aitzekia.

GOTZON: Ez da beti aitzekia izaten. Guri ez digu Alkartasunak agindurik eman, eta lanean jarraituko degu. Ez dakit zer izan diteken.

PAXKUAL: Ba kapitan-jeneral guzia asaldatuta kolpen bat eman ote duten entzun diat. Madriden izugarrizko matxinada zagokela. Langilleak kalera irten emen dituk. Bañan alperrik ari dituk. Jeneralak kontra dirala Errepublikak ankaz gora joan bear dik.

GOTZON: Ez soldadu ta jende txea alde badu. Zuek beti gudan pentsatzen. Pakea ta lana bear ditugu emen. Eta gure araudi ta lege zarrak arrotz geiago sar ez dedin. Ez beti Madrideri begira egon.

PAXKUAL: To! Bedaiora begira egongo gaituk. Fueroak Errepublikak emango zizkiguk!

GOTZON: Ez Errepublikak eta ez Erregetzak. Oiek artu, irabazi egin bear dira. Onean ala txarrean. Ori da karlistak egin nai ez dezutena. Ez bait dezute euskal maitasunik!

PAXKUAL: Aizaki! euskaltasunean ez zidak iñongo bizkaitarrik irabazten eta oraingo gazteak gutxiago.

GOTZON: (Paketiar) Ez, ez!, zu karlista piketakoa zera. Bañan salduta zaudete buruzagi maketozaleak dituzutelako.

PAXKUAL: Ortan arrazoi dek. Gure artean ez dek traizioa besterik...

GOTZON: Jakiña! traizionalistak...

PAXKUAL: Bai Marototik asita. Orain ere gure alderdian nozedaldarrak dizkiagu nagusi. Orrengatik ez nauk geiago «Circulo Carlistara» joaten.

GOTZON: Zuk gure Batzokira etorri bear zenuke.

PAXKUAL: Ez motel! Zarra nauk bide berriak artzeko.

GOTZON: Ez da beñere berandu Aberria ezagutzeko.

PAXKUAL: Ez zekiat itz berri oiek nundik sortzen dituzuen.

GOTZON: Itz eder ori ondo ulertzean «abertzale» izango zera.

PAXKUAL: Txorakeri oriek baño naiago diat baxo erdi bat edan.

GOTZON: Ortan ere lagunduko baitut. Goazen traguxka bat egitera. Bidenabar kale aldean zer dioten jakingo degu.

PAXKUAL: Ez ziok giro kalean ibiltzeko! Ea berriz ere tiroka asten ditukan. Bañan tira! goazemak, egarri niatxiok.

XI AGERRALDIA

LENGOAK, D. MARTIN ETA ATEZAI AIZPA

(D. Martin goibelago len baño)

D. MARTIN: Aitzindari Ama deitu zazu.

ATEZAINA: Goian dago bixita batzuekin. Gaztigatuko diot. (Jakin naiez) Kaletik aguro itzuli da D. Martin. (Geldi bedi)

D. MARTIN: (Kezkati) Bai, ez dago astia galtzerik. (Sakristau ta Gotzon ikusirik) Zuek ere emen? Poztutzen naiz. Zure bearra ere ba-det Gotzon. (Eskuan mallu ta igitaria dituala oarturik) Komunista biurtu al zera?

GOTZON: (Irritsu) Ea, ea! Igitariarengatik?, Tellatuko belarrak ebakitzeko da. Etxe zaarrak beti bait-du ituteren bat.

D. MARTIN: Gizartea ere alaxen dago itutez beterik. Eta tresna oiek utzita ez dakit jendea erria aldezteko armak artu bearrean ez dan izango.

PAXKUAL: Ori gazteentzat, Nik onuzkero kandelak itzaliaz jarraitu bearko det.

D. MARTIN: Uzten badizue. Guda, matxinada ta naspila izugarri bat bait dator.

GOTZON: Ez nekien ezer, Paxkualek esana besterik. Oraintxe ninjoan Alkartasunera zerbait jakitera.

D. MARTIN: Itxoin zazu pixka bat elkarrekin joango gera. Ortaz itzegin bear degu.

ATEZAINA: (Sakristauari) D. Martini arpegian ezagutu diot. Aitzindari Amak esan dit kanpairik ez jotzeko. Zuri ere agindu ori emango dizu.

PAXKUAL: Gudatea ba-dator ildakoen alde jotzea ez dute eragotziko bederik.

D. MARTIN: Or zera oraindik atezai aizpa. Zoaz aguro Aitzindari Amari gaztigatzea. Arren eta arren!

ATEZAI AIZPA: Barkatu D.Martin, ez nengon azturik Emen dezu beriala. (Bijoa)

D. MARTIN: (Kezkati) Gauza ilun dago benetan. Militarren asaldaketa zabaltzen doala dirudi. Iruñan ere nagusitu emen dira. Oraintxe radioz esan emen dute 20.000 rekete Gipuzkoa gañera datozela.

GOTZON: Zer erru ote du Gipuzkoa gaxoak, bazterrak ondatzera, onuntz etortzeko.

PAXKUAL: Etorri ditezela gaur bertan errege ta guzi.

GOTZON: Bai zaldi-zuri gañean...

D. MARTIN: Paxkual ez itzazula itz oiek nun nai esan. Oraingoa ez da jostaketa, espetxera eraman zenezakete-ta. Beraz kale aldean isilik egon. Odola isurtzen asi dedinean ez jakin zipriztiñak noraño elduko ez diran.

XII. AGERRALDIA

LENGOAK ETA AITZINDARI TA ZUZENDARI AMAK;
GURUTZE AIZPA TA IZASKUN ONDOREN

ATEZAINA: (aurretik) Emen dituzu guziak D. Martin.

D. MARTIN: Ez ziran urruti orduan. (Etorri berriai) Barkatu zuen eginkizunatik aterazi ba zaituet.

AINTZINDARIA: Ala da. Gure atezaiak alako larria eman digu.

ATEZAINA: Kapellau jaunak biadali nau.

D. MARTIN: Egia da, arnas estuka etorria naiz berri oso txarrak bait-dira. (Monjak arpegi izutuz begiraturik) Eh! Bai ote? Jesus!

ZUZENDARIA: Zer gerta bear zuan nabaitzen nuen aspaldi.

AINTZINDARIA: Gogo onez ar zagun Goikoak bidalitakoak.

D. MARTIN: (Gurutze Aizpa ta Izaskuni so egiñik). Zu ere emen Izaskun.

IZASKUN eta GURUTZE: Bai jauna bai! Arratsaldeon kapelau jauna!

D. MARTIN: Orobat zuei. Aizpa biak elkarrekin pozik izango zerate.

GURUTZE: Pentsa. Oso gutxitan etortzen ba zait.

D. MARTIN: Aldi txarretan bizi bait-gera monja sartzeko. Ez da ala Izaskun?

IZASKUN: Ori esan.

D. MARTIN: Oraintsu-orain Paxkual eta Gotzoni esaten arin nintzaien (oiek buruaz baiezten dute) eta on da guziok jakitea matxinada bete betean gaudela... (D. Martin inguruan jarri bitez antzeztokiak uzten duan eta antzez uneak eskatzen duan arabera) Azken berriak dira, militarrek Marruekos-en eta Sevillan asitako asaldaketa beste toki askotara zabaltzen ari dala.

BATZUEK: Ene! Zer gerta bear du emen! Lurrikara!

D. MARTIN: Iruñatik ere berri latzak dira. Ez da ordu laurden bat jakin dala, radiobidez, Errepublikako agintariak mendera ditzutela. Ta ogei mila gizon, reketeak geienak, Gipuzkoaz jabetzera omen datoz. Au guda da, anai-arteko guda ankerra. Erri batentzako ondamena.

AINTZINDARIA: Jaungoikoa gutzaz errukitzen al da.

ZUZENDARIA: Rekete oiek onak dira. Emengo gaiztoai besterik ez die erasoko. Errelijioaren alde egingo dute.

D. MARTIN: Errelijioaren aldezle zintzoena, aren aginduak ondoen goimaitasunez betetzen dituana da. Jesukristok erakutsi bait-zigun ezpata zorrotik ateratzea arrisko aundi dala. Pakea da errien ondasun aundiena.

ATEZAINA: D. Martin, berri ordez, sermoia egiten ari zaigu.

AINTZINDARIA: Ez bait-diogu lagatzen.

D. MARTIN: Aguro amaitzen det. Itzaldi luzeak ez ditudala maite ba-dakizue-ta. Ez dago giro berriketarako. Kalea itsusi dago; oso beltz. Gobiernoak gogor egiteko aginduak eman ditu. Ortan sozialista ta gorriak mutilak dira. Onera ere Ibargorritik sail-batzuek etorriak emen dira, izkiluz orniturik noski. Alkatearen galdera egin omen dute. Ta au igesi egin duan susmurra dabil. Circulo Carlistara joan emen dira ta ez ote duen iñor arkitu. Gauza da jendea baitzen asi dirala: Iturburu anaiak, Joxe txiki ta Kaxildo Etxezarrekoa ere bai. Ez dakit zenbait geiago.

AINTZINDARIA: D. Kasildo ere bai? Gizarajoa.

ZUZENDARIA: Ain kristau ona!

PAXKUAL: Pastelero ederra!

AINTZINDARIA: Ez orrelakorik esan, Jaungoikoarengatik Paxkual beste orrenbeste egin zenezakete zurekin.

PAXKUAL: Badakit Ama. Nik ere argizai usaia det; erle argizai garbiarena ordea, gantzik gabekoa. (Par dagite Aitzindari ta Zuzendari ez gañerako guziak).

AINTZINDARIA: Ez da arroegia izan bear. Norberak ditugu gere utsegiteak. Eta utsegite gaitzena elkarrenganako gorretoa. Katoliko artean ori gertatzen bada ez da arritzeko etsaiak egunetik egunera nagusigonetzea. Ez al derizkietzu, D. Martin, egia dala?; onak bat egin bear luketela?

D. MARTIN: Ongi mintzo zera Aitzindari Ama, Ortan leiatuko gera. Ordu erdi bat barru kristau langilleen elkartsunean bilera degu. Guzien artean erria zaintzeko. Paxkual eta Gotzon an izango dirala uste det.

GOTZON: Bai jauna, nere laguntza izango du.

PAXKUAL: Ni oraintxe meza laguntzeko besterik ez naiz gauza-ta...

ZUZENDARIA: Komentua zaintzeko mutilak bidaliko dituzu ez da ala?

D. MARTIN: Bai Ama, ez kezkarik izan. Zuek gauez lasa egon. Goazen Gotzon. Paxkual gelditu dedila nai badu (abituaz).

PAXKUAL: Ori diozun ezkero, eliza begiratzea noa.

IZASKUN: Nik ere etxe aldea joan bearko det. Emen entzundakoaz berri geiago jakiteko gogoa egin zait. Ba ezpada ere. (Gurutze Aizpari) Biar etorriko natzaizue berriz.

GURUTZE: Amatxori-ta ez beldurtzeko esan. Anaiak kontuz ibiltzeko. Emen ondo gerala.

ZUZENDARIA: Ez aztu gure jantziena egitez.

AINTZINDARIA: Zoazte Jaungoikoarekin. Agur. (Monjai begiratuaz) Zeruko laguntza izan dezagun une larri oietan, gaurtandik, goizeko ta arratseko otoitz aldia ordu betez luzatuko degu. Gertu zaitezte alaba maiteak, barau ta beste korputz ildurak pakearen alde eskeintzen.