GORAINTZI

 

(GIZA-ALARGUNAREN ESKEINTZA)

 

 

      Nere lagun guziei:

      Emaztea galtzea zerbait da. Ez dakit olerkari naizenik; bihotz samur-bera dutela, ori bai, badakit. Nereak ar dezan deskantsu, arteka behartua nauzu gogoeleketa bide, sentimenak agertzera.

      Argia ikusteko duin diraia esan didate; eztakit. Oraingo giroan eta nere berezkoari jarrarituaz, esan beharrak esaten ditut; neurritzeak lanak ematen ditu ta askotan esan nahiak ttipitu. Azke dabil, beraz, nere bihotz-eragina. Oker edo urri badabil, nere akatsa duzu. Barkatu.

      Alaere uste dut, nik bezelaxe, bere emaztea edo senarra galdu duanak barrunduko dituala nere sentimenak. Onekin aski dut.

Artola ta Sagarzazu’tar Fernando

«Bordari»

 

 

 

Nik zuri; maite!

 

 

 

EGALAK

 

Gizakumeak

egorik ez daukalarik

egalak dauzka.

Nereak, amak zizkidan

neurtu.

Hemen bai; an ez; arago bai

Egalak neurtu.

Gogo-egalak!

... ... ... ... ... ...

 

Gazteak ankak arin

—egorik ez—

Nun gogoa an zankoa!

Egan, egalarik gabe;

gogo ta gorputz

beti aidean.

... ... ... ... ... ...

 

Gero, gizondu.

Gero, gudatea...

Gero, txikiratu

Gero, emetu

Gero, koldartu

Gero...

Egalik gabe aidean,

maitearen egalean;

plats, plats.

Aide, aide!

... ... ... ... ... ...

 

Ta sendia asi

Ta familia azi.

Gero, aidean ikasi.

Aidean bizi.

Ta emaztea galdu ta

Egala autsi.

Egoera trixtia

nerea.

 

 

 

NOIZ-NAHI

 

Noiz nahi

Naiz eta hila zeran,

nere begi aurrean zakust.

 

Zure begiartea

Zure iduria

Zure maite-ixuria

Bizi-bizi, neretzat, nerekin.

 

la bi urte galdu zindudala

Atzo baino ez dirudi hor zinala

Hain bizi ikusi ta senti

Zindudan bart!

 

Bai! Atzo eleketa bide,

Zerutar jolasean,

gogo bihotzez

Alkarganatu ginan.

Ametsa baizik etzan.

Baina,

Poza gelditu zitzaidan

egun guztirako, nere.

 

Eta onela, noiz nahi.

 

 

 

BETI, BETI ZUREKIN

 

Zure arimari muxuka

Nere gorputz argala

Zurea zana

Zurea dana,

Nere emazte laztana.

 

Bai, muxuka gabiltz

—Egizko apa maiteak—

(Otoitzarenak)

Espirituzko diran

laztan ezti luzeak.

 

Muxu ta apa eten gabean

 

Jaungoikoa baitan

Zu zeruan

Ni lurrean

Eta laister biok

Jaungoikoagan betikotz

Alkar Jainkoari so.

 

Jainkoagan

Beti, beti, beti,

Zurekin.

 

 

 

NEGAR EGITEN IKASI DUT

 

Munduko ez-beharrak jasatzen

Giza-bizitza-arantzak sofritzen

Txiki-txikitatik

Ikasi nuen.

Kristori begira

—Bera eredu—

Eramankizuna nuen birtute.

Barru haundi, zentsunak garaitzen

ikasi nuen.

Eta ortzak itxita,

kanpo ta barruko minak

zotinik gabe menderatzen,

ikasi nuen.

 

Bai, bihotz beraha izanik ere

bihotz-gogor agertzen

ikasi nuen.

Eta alditan, bihotza negarrez

eta ezpainak farrez ipintzen

ikasi nuen.

 

Zu, zerura joan ziñanean;

gogoan negar

begiak legor

Ukabillak estutuz

Danon aurrean

Gizonki agertu nintzen.

Gizonki!

 

Geroztik naiz eta sekula baino

elkartuagoak bizi gure arimak;

gizonki —lanturarik gabe—

Negar egiten ikasi dut.

 

Eta ez dut damurik, nere

Nere negarra, oroitza

ta otoitza da ta.

 

 

 

MAITE, ZAITUT, MAITE

 

Jaungoikoaren baitan

Betiko atsedenean

Nola zauden,

Aski dut

naizena eskuratzea,

ta gogoaren bidez

zeruan sartzea...

 

Ta bat-batean,

zure iduri maitagarria

Begi urdin ederrak

Irripar eztitsua

Zure emana

Ikusten ta sumatzen dut.

Eta nere ezker eskuak

bizi ziñanean, maite ohantzean

egiten nun bezelaxe)

Zure esku txiki gozoa

estutzen du.

Espos eguneko

urrezko erreztunak

alkar kraxkatuz.

 

Dana, egia balitz bezela.

Gogo gozamen bete betean.

Eta fedeak

Santuen komunioa

Bizi-bizi ager arazten dit

Eta zeruko bizitza

neretzat nolakoa izango

dan, zertxo bat adierazten.

 

Gu behintzat honela

biziko gera eternidadean.

 

Gogoak alkar, estu estu.

Arnas berean

Gar batean

Malezirik gabe!

Jaungoikoari so!

 

Gureak inguruan ditugula

Zerutar giroan

Zeñen ederki!

... ... ... ... ... ...

 

Lurreko izateak, ordea

Ai, hau nere sortea!

Zu joana zerala esaten dit.

 

Ta aldamenean dudan

zure argazkiak

Bihotza erdibitzen dit.

Eta ehun kiloko gizon haundia

naizen arren

 

Begi-biak ureztatzen zaizkit.

 

Negar goxo xamurra...

Espiritu nerearen itutia.

Senar-otoitza.

 

Ez harritu, nere,

egunetik egunera

Gehiago maite zaitut eta.

 

 

 

HENRIETTE

 

Anai-arteko guduari igeska

aberri-zear, hemen beko bidean

topatu zindudan. Zorionean.

Nere pottoka ttikia!

 

Gero alkarrekin igaro genitun

Egun batzuek...

Goruntz begira.

Beti aldatz gora.

Arteka atseden eginaz.

Bide-batez irri, gosari,

bazkari ta afari.

 

Aldapa gora neke-bidean.

 

Alkar maitatzea

Haurrak ekartzea

Alkar eramatea

Alkar ezagutzea.

Alkar.

Beti alkarrekin.

Griñak, mendeko genitun.

Gogoak, geroan...

Bihotzak, leloan.

Eta gaillurrera irixterakoan

Aide!

 

                  Zu joan

                  Egan.

 

Nere pottoka ttikia!

 

 

 

KOLORE BELTZA

 

Beltza ez’da kolorea;

Fisikak horla dio,

baina, badu ondorio.

Txuria, berriz

Kolore guzien dala merio.

 

Koloreak,

Kolore gaiak...

 

Zure billo horiak

Zure begi urdinak

Zure ezpain gorriak

Dena amodio.

Ta txuria baino txuriago.

 

Ordea, zuk aldegin ezkeroz,

Beltzak,

«Nagusi naiz» dagio.

 

Eta orain neretzat,

Beltza txuritzean ere,

beltz gelditzen da.

Eta beltza; Fisikak

nahi duena esan beza,

kolorea da

Kolore beltza.

 

 

 

GUSTUA HARTU

 

Bai, badakit

Jantziak ez duela

Fraidea egiten.

 

Eta beltz eta txuri

Txuri ta beltzak

ez duela txuritzen

Heriotz-min auzirik.

 

Maitea galdu ezkeroz

—nere haurren ama—

ongi dakit hori.

 

Alaere; ez dakit zergatik,

Baina

Kolore beltza’ri

Gustua hartu diot.

 

 

 

BAKARDADE

 

                  «Gaur bi urte hil zinala»

 

Bakarrik gelditu nintzen

Utsaldi benetakoan

Zuk aldegiterakoan

Min-etsiaren mendean,

Nolapaiko egoeran.

 

Esan dezaket, ordea,

(Gauz ederra da Fedea!)

Zu joana izanda ere

Beti nerekin zerala.

 

Beraz, alkarrekin gaude

Arimen bizi moldean.

 

Eta nik ez dut sentitzen

Bakartien bakardadea.

 

 

 

GOGO-ELKARTEAN

 

Nere! nahiz eta gaberdia den

Ezin dut lorik hartu.

Egia, gure hiru haurrak

kanpoan dira, urruti

Ongi dakizu.

 

Ikaskizunak

Ogi-bideak

Munduko legea!

Betiko leloa.

 

Bestetik, iñoiz baino bizikiago

sumatzen zaitut nerean.

Eta enago prest, gaur,

Gu bion gogo-eikartasuna austeko.

Ederki eman ere!

 

Ez, ez! Honela lilluratuak,

bat bestearentzat,

alkar-izketa giroan,

Bai gaudela ederki!

 

Aizu; nola sumatzen dudan

zure laguntza!

 

Jarrai honela, maite,

beharrean nago ta.

Ta eskatu beti Jaungoikoari,

Begiz-begi dezun Horri, gugatik.

 

Ni besterik ezean,

Agur Maria’ka nabil.

Eta egiazki ikasi dut esaten:

«Egin bedi zure borondatea»

 

 

 

ZURE BILLA

 

Lau oinetan

Izerdi neketan

Odoletan

Nintzake

Bidean

Zure xeka.

 

Basamortu

Mendi

Leize

Itxaso

Ekaitz

Guziak,

Igaroko nituzke

Zure billa.

 

Billutsik

Harrikatua

Gose-egarriak

Jasanaz

Zu atzemateko.

 

Bizirik bazinake

Munduan.

... ... ... ... ... ...

 

Urbil zaitut, ordea

Hemen

Hilla

Kanposantuan.

Harri-lauza honen azpian.

Nere Aita ta amaren onduan.

 

Laister

Ni ere hor nazute

Zerraldoan

Zuen alboan.

 

Bitartean...

Bide erosogoak

ditut aukeran

Zuengana baitaratzeko.

—Arimak ez dezakenik

ez da munduan—

(Hillezkorra bait-da)

 

Ta otoitzaren bidez

Nere gogoa

Zerura doa

Eta zuekin eta zuengan

dago beti.

 

Kristoren bitartez

Zure billa

Nijoanean

Beti arkitzen zaitut

Zeruetan.

Zure etxean.

Zure xeka joan

Eta atzeman!

 

Lau oinetan

Otoitzetan

Baina beti

Penetan.

 

 

 

ERDI OARMENEAN

 

Egun guziz

eta guzian

Nola nere baitan zauden

Ez da mirakulu,

Gauean

Ametsean

Usu, zurekin alkartzea.

Erdi-oarmenean

ordea,

Bai-ezpadazko alkargoa

dala konturatzen naiz.

Ez baitditut ametsean

Zentzuak eskuratzen.

Esna naizenian bezela.

Oroitzen naiz, ordea, gaur

gauean, nola pailakatzen

zindudan.

Eta sekula ez bezela

Esaten nuela:

«Aspaldian ez zindudan ikusi»,

Nere pottoka.

Nun ibilli zera,

Nere maitea?

 

 

 

SEKRETOAK

 

Alkar eukitako zipotzkeriak

Ez-beharrak

Eztabaidak

Aserreak...

—Jainkoa lekuko—

Munduarentzat

gauz izkutuak dira.

Gauz izkutuak

munduarentzat.

 

Nereak eta zureak.

Bionak, biontzat.

Betikotz gordeak

Betikotz gureak.

Gure-gureak.

... ... ... ... ... ...

 

Hortan diraute.

Zuretzat

Neretzat!

 

Maite.

 

 

 

LILLURA

 

Gaur goizean

Etxetik irtetzerakoan

Lanera nijoala

Atzera begiratu dut

—Lehengo oitura—

Eta etzaitut ikusi

leihoan.

 

Baina alaere

Burua jaso dut

Zuri agur eginaz

 

Zuk ere

Lehen askotan bezela

Zure eskutxoa

Zure ezpainetara

Eramanaz

Apa goxo bat igorri didazu.

 

Eta bihotz-begiekin

Naiz eta aldegina zeran

Leihoan ikusi

zaitut.

 

Eta lanera

kontent joan naiz

 

 

 

BEGONI EDERRA

 

Oroitzen zera, Henriette,

nola zuk ain eztiki

zaintzen zenun

Begoni landare ura?

Ba, edertasunez iertu zan

Lorontzia puzkatu zun

Lurra sakabanatu

Sustraiak kanpoan...

Ostroak, goizetik gauera

ximeldu.

Min hartu nun hoia ikustean

Zure Begoni ederra.

 

Lorontzi berritan

ipiñi nitun lau erro-puxketa.

Eta beste ainbeste begoni eder

Lau landare berri

Bizi arazi ditut.

... ... ... ... ... ...

 

Bakoitzak badu jabe.

Mari-Lupe. Iziar. Txomin.

—Gure iru umeak—

Ostoak eder diraute

Zure begi amultsuak

Begiratuak dirudite.

 

Laugarrena nerea duzu.

Zain zaharrak, muskil eta osto

txiki ugari eman ditu.

Olerki-orriak.

Otoitz-ale biziak.

 

Zure oroitzapenetan

Malko ta sentimenez

Arrosatzen dudan

Begoni ederra!

... ... ... ... ... ...

 

Zu zera Begoni ori.

 

 

 

ZILLARREZKO EZTAIAK

 

Gurutz Santu egunez

ezkondu ginen

Gaur, 25 urte.

 

Maiatza zan;

Udaberria.

Egun artan

Goi ta be,

Lantxurda

ta euri zan.

 

Zu,

zuretakorik gabe,

guda-giroari

ta garailleai

igeska etorritako

usapala.

Loretan-lore

Nere babesera

aurtiki zinan

amultsuki.

 

Urrezko erreztunak

zin eskeniz

eta betiko gurutzatuz

uztartu ginen.

 

Bizi bazina

Zillarrezko eztaiak

genitun egun.

 

Egun ere

Lantxurda... begietan

Bihotza penetan

Oroitzapenetan.

 

Gurutze Santu eguna!

25 urte!

... ... ... ... ... ...

 

Goraintziz,

Arrosa txuri

paregabeak

—pottokotan—

Onatx zuretzat.

... ... ... ... ... ...

 

Gurutze Santu eguna.

Zillarrezko eztaiak...

Negar egizute, kanpaiak!

Negar dagi ta,

gaur ogeitabost urteko

galaiak.

 

 

 

MILLA LORONTZI

 

Ain zinan langille!

Nun eta ezin egona zan

Zure joera.

Beti zerbait ari!

Zerbait on.

 

Etxeko lanak

Aski etzenitula

Beharrak erakutsi ta

Neri laguntzeko

Lan onurakorra

Etxeratu zenun

 

Ain zinan langille!

 

Ezin iritxi ziñan

danetara.

Alaere

Milla lorontzi

behar zenitun

Lore-maitale

Lanik ez bazenu bezela.

Ta nik, jakiña.

errierta egin.

 

Orain, zu ezean

Lore-maitale

biurtu naiz.

Eta badirudi

Biok arrosatzen

ditugula

Etxeko loreak.

Eta oroitzapenen

Lili-arrosa guziak.

 

Eta oraindik

Zu zaitut

Lorerik ederrena

Ta maiteena.

 

 

 

BETS ORAS

 

Egunak egunari jarrai

Aste bat, aste bi,

llabete, urte... gizaldi;

Aldien aldi

llargi ta iduzki

Neurri ta izari

Mugaren egunkari...

 

Izpirituak, mugarik ez izaki

Ez eta gunerik

Ez eta bakerik

Nereak, ez du beharrik.

 

Gorputzarenak

Egin zenitun, lurraldean

Nere aldamenean.

Arimarenak diardute,

Eten gabean.

Otoiean.

Ez aldi

Ez izari

Gogai-solasean.

Beti orai, zurekin.

 

Ispirituak, mugarik ez izaki.

Nereak, argi dakuski.

 

Zorionean, baiki!

 

 

 

ZER PENA!

 

Pozaren-pozez esnatu egin naiz.

Ametsetan nebillen.

Ta, zer pena!

esan dut aho betean.

... ... ... ... ... ...

 

Zure gelatik ots egin didazu

Eta, ni zailu inguratu!

Ohean zinen etzana

Maindire txuri-txuriez

estalia.

 

Eder eta apain

Begiratze amultsuz,

esku biak neri eskeñiaz.

 

«Berehala nator» esan dizut.

Ta zuk erantzun.

—Nahi dezunean.

(Belarritan dut oraindik

zure mintzo goxoa)

 

Eta pozarekin esnatu egin naiz.

Ta, zer pena!

Esan dut, aho betean.

 

 

 

BEGIETAN IHITZA

 

Goi ta be

Barru ta kanpo

Buru ta gogo

Bihotz eta arima

Zure oroitzapenak,

naizena, dute egun

inguratu.

Arnasa estutu zait ainbestez.

Ain zaitut urbil!

Iraungo ahal du

Zori onek, enean, luzaroan.

Pozik damaiot nik, toki.

... ... ... ... ... ...

 

Oroitz-aldiak

Nere arima pizkortzen

ta gozatzen du

Baina,

Auxe da tratu;

Bide berean

ene begi-biak

Ezetzen ditu.

Ihitza begietan,

malkoak ixuraraz

arteraino.

 

 

 

EZ ESNA!, OTOI

 

Bego bere ortan

Ez esna, otoi.

Iritxi baitu bere kaia.

Ez esna...

Ori da nere nahia.

 

Laister dut idoroko

Eta betirako.

Nere zai dago

—zeruan baitago—

Ni ere laister harako.

(Jainkoari nahi dakiola)

 

 

 

HIL DA GERORE

 

Egunkariak

besterik ez diote

Alarguna

bi haurren ama

Bir-ezkondu dala.

 

Onekin,

min artu dut.

Min aundia.

 

Ongi dakit:

Maitasunean

Bakoitzak

Bere izaria.

Nerea, samur-bera,

ameslaria.

Geiegia?

Estuegia?

Agian.

Baina,

Batena, batentzat guzia.

Hil da gerore

Bizi-bizia.

Ezin ahantzia!

 

 

 

NIJOAN

 

Eta bakarrik...

Negar-herri onetan

Aldatz gora

Eramanaz

Nere gurutza

Gurutz-bidean.

 

Nijoan,

Mendi gallurrera

Zorrak ordainduaz

Arima arinduaz

Betiko sariaren gai

Izan arte.

 

Orduan,

Jaungoikoak nahi

duenean,

Nire gurutzaren

gurutza utziaz

Egan egingo dut

Zuzen-zuzen

zerura.

(Ala bedi)

 

Bitartean...

Negar herri onetan.

Zure urratsak

laztanduaz

eta jarraituaz

Nijoan

bidean.

Nire gurutzen

gurutzarekin

 

Goruntz begira

Zu zaren

tokira, so.

Nijoan, nijoan

Zure urratsak

Jarraituaz.

 

 

 

GEROA

 

Ni berarekin

bizi naiz

Bera nerekin;

biok alkarrekin.

Hura libreago

Ni lotuago

Baina gogaiak

lehen baino estuago.

Egizko elkargoa?

Ni hiltzean.

... ... ... ... ... ...

 

Bitartean

Nijoan apainketan

Ni ere zerurako.

Han dut idoroko

Eta BETIRAKO!