Hiru olerki sorta
Fernando Artola, Bordari

Bakoitzak berea liburutik, Sendoa, 1982

 

 

GIZADI KANTA

 

 

 

ESKARIA

 

Agitasuna on du

Nere Lelo-gaiak

Arnas-goikoa berriz

Olermen gogaiak

Oso ttipiak dauzkat

Kantore doaiak

Argi nazazute, ba

Zerutar dirdaiak

Gizonki kantatzeko

Biotzaren naiak

 

 

 

EZEREZEAN

 

— Zer da ezer eza?

... ... ... ... ... ...

 

Eguratsa?...

Ez dugu ikusten

Zerbait dala ordea

Argi dugu nabaitzen.

 

Zer da utsa?

Illuna ote...

Illuna, zerbait dala diote.

 

Utsak, utsa...

Zerbaitez esitua

Dagoala dirudi

Ta, ezer-ezak

Itxidurarikan ez!

... ... ... ... ... ...

 

Ezer eza;

             ez inguru,

                          ez bitarte,

                                       ez aldi,

ez inkirik,

             ez tutik,

                          ez pitsik,

                                       ez utsik.

 

Ez-deusa!... Ezer-ez!!! Millaka bider.

 

                                       Ezer-ez ..

 

Ezer- ez; ez, ez, ez, ez eza.

 

 

 

AITOR DEZADAN

 

Ezer-ezaren ezak

Betidanik zerana!

Adimenaren bidez

Zuregana narama.

Gauz guziak, asiera...

Zu, bakar, Betidana

Ludi, gizadi, orok!

Zaitu, Aita ta Ama

Bere gisa ezer ez

Zure itzak dan-dana

Aitor dezadan, aitor

Asi orduko lana

 

 

 

ALFA TA OMEGA

 

Egin al da deusik berez?

Zer nintzen, ni lenago, zer?

... ... ... ... ... ...

Lenago, ni? Utsa, ezer!

 

Bere gisa... deusik; bapez!

 

Utsa

      Utsa

            Utsa

                  Utsa

                        Utsa

                              Utsa

 

Utsagoa!!!

Utsagoa baino utsagoa!

 

Utsa

      Bapez

            Ezer

                  EZ!!

 

... ... ... ... ... ...

 

Jaungoikoa da

gauz guzien asiera

BER-BERA

Asiera ta amaiera.

 

 

 

IRAZAPENA

 

Ezer-ezetik zure Itzak

Egin zun lurbira

Ortze-sapai zabala, ta

Argien dirdira.

Eguna ta gaua

Berexiz erdira

Lobel zegoan ludiari

Emanik mugira

Legorra egiņik, Lurra

Itxasoa, aintzira

Belar, zuhaitz ta landarez

Lurraren jantzira

Eguneko eguzkia

Arratseko illargia

Izartxoak

Galasiak

Arkaitzak

Mendiak

Meatzak

Arraitxoak

Txoritxoak

Abereak

Oro, Zuk eginak dira.

Ta Zure antzeko

Orien errege ta jabe

Egin zendun gizona

 

Onen saietsetik

Aragi beretik

Beretzako laguna

—Zoragarrizko Ama—

Gizon ta emakume

Zure menekoak

ta Zure antzekoak

ĢAzi ta ugalduģ

Entzunatakoak

 

Gizadia Zuk nahi arte

Eta beti zu bitarte,

... ... ... ... ... ...

Iraun araztekoak

 

Lelo ta lelo, Zuri beti kanta

Lelo ta lelo, Zuri beti otoi

Lelo ta lelo, Zuri beti aintza

Lelo ta lelo, Zuri beti aitor.

 

 

 

SORKUNDEA

 

Piztu da bizia

 

Pinpilinpauxa

Ega ariņean

Ez-bai-ezean urduri

Lili-ninitik

Begi erneaz

Tximeletak du nabari

 

Alkarrekiko

Berotasuna

Eguzkiaren laguntzaz

Eragin zuten

Lora-atalean

Euren maitasun izkuntzaz

 

Menditik behera

Errekatxoa

Suge bidean zearka

Goroldioa

Zipristin zale

Ur-tanta naiez didarka

 

Ur-geldi baten

Ase-aldia

Busti-busti da guzia

Gorostiaren

Itzal gozoaz

Beroak, zildu azia

 

Illar alea

Lur eze zale

Niniaren azitzeko

Ereintzaleak

Aukeratu du

Baratzean ipintzeko

 

Lorea, berriz

Okotz pittika

Irinerrautsez betia

Noiz etorriko

Aize laguntza

Gaņezkatzeko lilia

 

Usotxo biak

Moko ta moko

Urrumatuaz eztiki

Garbi ta jori

Piko ta piko

Apaka dabiltz goxoki

 

Txori txikiak

Enaratxuak

Egoak zabal-zabaiik

Kabi eiteko

Abiki-xerka

Biņaka dira jarrjrik

 

Oi! zer mirari

Arrigarria

Duzun lurrean utzia

Iraz-indarra

Maitasun bidez

Gauza duzu txit aundia

 

Seme-alabak

Maitasun-bidez

Sabelean dira sortzen

ĢSorkundeģ ederraz

Pozaren-pozez

Emakumea duzu uzten

 

Amets goxoan

Bere erraietan

Aldakuntza du sentitu

Aurrerakoan

Odol gozoa

Semetxoak du estitu

 

Sortua dago

Leku onean

Illunean izkutuka

Gorputz berriak

Anima badu

Alkar dirade musuka.

 

 

 

SABELEAN

 

Laister da etorria

 

Arbolan dauden

Sagartxoeri

Zaiegun ongi begira

Ondo itsatsiak

Aize gaiztoen

Beldur beinere ez dira

 

Txoko beroan

Landaretxoa

Negu aldian goxoki

Lorezainak du

Ongi laguntzen

Indar emanaz eztiki

 

Oilo-kolokak

Arrautzatxoak

Luma goxo beroetan

Amorez gorde

Goiz-arratsetan

Txitatxoak ametsetan

 

Oatze bero

Miatzen dabil

Ama senti dan guzia

Buru-biotzak

Beti lanean

Ondo gorde nahi azia

 

Sekula ez dut

Ainbeste senti

Ederrespen ta kupira

Noiz eta ikusiz

Aur egiteko

Dagon amari begira

 

Dana girnati

Dana amodio

Andrea orla danean

Zapi txuriak

Oial goxoak

Gertutzen egiņalean

 

Egunak, egun

Illabeteak

Aurreruntz dijoaztenean

Azia azitzen

Semea aunditzen

Sentitzen du sabelean

 

Oņazetxoak

Orai doi-doia

Amak ditula sentitu

Sabel barruan

Omotu dana

Zerbait dalako mugitu

 

Seaskatxoa

Utsik oraino

Baina oialez jantzia

Albiste ona

Jaio berria

Laister degu etorria

 

Amatxo, Ama!

Izen ederra

Aho beteko izena

Zuri zor dizut

Nere bizia

Izatea ta naizena

Esker onez

Zugana doa

Gaurko nere aipamena.

 

 

 

JAIOKUNDEA

 

Bizi berria

 

Mendi artetik

Sorkaldetik

Eguzkia piztu

Argi ederrik

Berela sortu

Gauz ederragorik!

 

Txio-txi, pi-pi...

Txitak ezti

Urrumarra, klo-klo

Klokak maiteki

Ez naiz, ez, lo

Xauri, hel, barruti!

 

Egun sentia

Goiz argia

Illun ondorean

Da etorria

Zorionean

Jaio berria

 

Arkaitz-zulotik

Zeru goitik

Noizbait jautsia

Itur-begitik

Ur berria

Sortzen da garbia

 

Larros-ninia

Ler zorian

Ager nahiz altxorra

Begi berria

Pottokorra

Aguro da lilia

 

Ai, Oi! negarrez

III bearrez

Ezin jauts semea

Dana oinazez

Zare emea

Laister berriz parrez!

 

Punpa! sagarra

Utz adarra

Omotu danean

Belar xamurrak

Magalean

Artu du altxorra

 

Pizkor, iaioa

Aur jaioa

Alaere

Illundi-saioa

Artu arte

Bataioa

 

Jaio berria

Argiz jantzia

Dir-dir ta leiņuru

Aurtxo txikia

Dala buru

Orok degu jaia

 

            Aitak besotan artzen du

 

Atozkit, kuttun,

Nere zorun

Nere puxka txikia

Maitagarria

Beti ta egun

Egillea

Aitortu dezagun

 

Eskarrikasko

                   Jauna,

                            Eskerrikasko!

 

Biotzetik

             ialitako

                        egizko

                                  APA,

                                         orain

             artzen du

                            EMAZTEAK.

 

 

 

AMA

 

Nork berea onena

 

Amarik onena

Nerea

Nerea, neretzako

Zurea, zuretzako

Ederrena

Gozoena

Maitiena

 

Eguneroko ogia

Gaueroko illargia

Eguerdiko eguzkia

Argiaren argia

 

Egiaren egi

Jainko arpegi

Biotz sutegi

Maite begi

 

Larritasun guzien kaia

Jaio berrian esnea

Mugik gabeko aterpea

Opari guzien otseņa

 

Nerea ederrena!

 

Nork berea

 

Amatxo, Ama!

Esker onak

Zuregana

Narama.

Neretzat dana

Ziņana

Orain zeruetan

Zerana

Amatxo, Ama!

 

Oi! AMA!!

 

 

 

AMA’RI LAUDORIOAK

 

Biotzetikoak

 

Ama maite bat nahi dut egun ohoratu

Bere izaite ederraz gizonki mintzatu

Ama-nerea

Maite-maitea

Biotzez kantatu (z)

Zure esenplu ederrak behar ditut aipatu

 

Ahoa beteko izena, Ama’ren izena

Munduan ditekean gauzik ederrena

Amatxo-Ama

Gaur zuregana

Nator naizen dena

Laudorio kantari, ain zera gardena

 

Jainkoak ala nahi ta, gazterik ezkondu

Onen mandamentuan aitakin konpondu

Maite bakarra

Fedez azkarra

Zuk ez nahi berandu

Espos lehen urtean semea izandu

 

Amar seme alaba zureak dituzu

Zoinbat kostatzen diren zuk ongi dakizu

Beti lanean

Egiņalean

Alai eta kartsu

Ama Birjiņa ken-ta onena zera zu.

 

Ama oro zerate guziz txalogarri

Opari denak dute amatxoren berri

Zuen deseina

Loa arina

Oinazetan sarri

Umien arazotan buru ta belarri

 

Ainbeste aur artean norbait beti minez

Etzera geldituko, Ama, ez-jakinez

Goiz atsaldetan

Ordu danetan

Amorez ta zinez

Zintzoki zabiltz, beti ardura berdinez

 

Oial txuri-txuriak txikianarentzat

Galtza urdin berriak koxkorregoentzat

Jostetan beti

Naiz yakin gutxi

Egun eta arrats

Zure etxean lan guti dendariarentzat

 

Eskola aundirik gabe neskame panpina

Ai! besteak bezela ibili baziņa

Oitura onak

Egi mardulak

Kristoren dotrina

Etxean erakutsi, bazenun ta grina

 

Eguna argitzerako zerade iaikia

Oieratu azkena, urbil gau-erdia

Aurren musuak

Etxe txokoak

Amatxo maitia

Egunero txukundu, ain zera garbia

 

Sei orenetan zuaz Jainkoan etxera

Kristau ona bezela meza entzutera

Hosti garbia

Egizko ogia

Goizero artzera

Gorputza zigortuta anima jaztera

 

Familia alkartuta sukalde txokoan

Zeru-goiko Ama’ren irudi aurrean

Goxo-goxoki

Biotza eztiki

Apal ondorean

Errosarioa artu hillen oroitzean

 

Astegunetan onak zure bazkariak

igande ta jaietan oraindik obeak

Arrai txuria

Txal aragia

Ta sagar erriak

Amak gertatzen ditu amorez jantziak

 

Esan oi dute beti, ez arrazoi gabe

Ama izaten dela etxeko mirabe

Egi aundia

Ongi ikusia

Otz guzien labe

Ama’k izan oi ditu aur ainbeste yabe.

 

 

 

AURTZAROA

 

Famili babesean

 

Mendi-mendian

Ardi txuriak

Bildotxatxoak ondoan

Babes billaka

Itzal goxoa

Nun arki egun beroan

 

Amak millika

Ille kixkurra

Errape-zale danari

Iduri polit

Maiteagorik

Ezin diteke ikusi

 

Behorrak ere

Arin askoa

Ondoan dauka umea

Laisterka dabil

Landa zearrez

Abere pizkor xumea

 

Kloka arroa

Aunditasunez

Bere txitaren zaindari

Magal beroa

Gerturik dauka

Txitak ordea jostari

 

Naizen danean

Kabi beteak

Neri beņepein kiliki

Txio ta txio

Moko-zabalik

Txori-txikiak goseti

 

Udaberrian

Lorez betea

Ederra dago zuhaitza

Ederragoa

Alez betea

Eskeņiz bere emaitza

 

Izaki denak

Beren erara

Ederrik daude kuttunez

Nork bere enda

Maitatutzea

Itxusirikan iņunez

 

Anima dunak

Giza’k bezela

Obe dauka itxura

Adimen argiz

Jantzia dago

Begiraz beti zerura

 

Ikus dezagun

Sendi kristaua

Euskal-baserri barruan

Otoitzalea

Trebe ta zintzo

Euskaldun zaharren kutsuan

 

Batņo seaskan

Atarian, bi

Aita gogotsu lanean

Sukal-txokoan

Ama dagola

Ogi egiten labean

 

Otoruntzean

Danok alkarturik

Sendi guztia batuta

Aita irri-barrez

Ama maitale

Aurtxoak berriz zarata

 

Gora dezagun

Biotz-biotzez

Gora! gizonen sendia

Alguztidunak

Onespen beroz

Opatzen digun kabia

 

 

 

SEASKA ABESTIA

 

Kunkuna

 

Seaskatxoan

Oial txuritan

Daukat nik nere aurtxoa

LIo-IIo aguro

Egingo d.gu

Bularrez dut asetua

Bai, nere kutun,

Edergarria

Biotzeko maitetxua

Aita ta Amaren

Loretegiko

Lenbiziko loretxua

 

Usotxo polit

Xarmargarria

Gure kabitxoko izarra

Etxe ontako

Aingerutxoa

Aitatxoren irri-parra

Llo egin zazu

Llo-llo aundia

Amaren mutil ederra

Aingeruak ez

Dute egiten

Lotarakoan negarra

 

Orrela maite

Nere maiteņo

Gure aur zoragarria

Lo-lo maņarik

Gabe, egin zazu

Ne biotzeko zatia

Aitatxo laister

Lanetik onuntz

Biontzat da etorria

Ordurarte Io

Bero-goxoan

Ametsez egon zaitia

 

Nere sabelan

Sortu zindudan

Sagar gorri-txu-txuria

Pozik begira

Zuri naukazu

Amodio-onez betia

Lo.egin zazu,

Lo, kuttuntxoa,

Egin zazu lio-llo aundia

Amatxok pozik

Berriz emango

Esnatutzean titia

 

 

 

GAZTEAROA

 

Biotza abeslari

 

Gazte aroa, aro ederra; dana bizi-bizi dago

Biotz eria, maitasun-giro, nor baino nor ederrago.

 

Biotz gaztea, erdibitua, maitearen ameslari

Nola loreak baso zelaian erletxuaren egarri

 

Uso kumiak ahoa zabalik, aita-ama inguratzean

Ni ere orla iarritzen nuzu zure itza entzutean

 

Zure begiak, neskatil eder, izartxo argi dirade

Nere illunak, argian eske, zurekin nahi du mirabe

 

Arrosak dauka usainki ona, arantzak ditu ordia

Lore bat zera arantza gabea, leuna xuster gerria

 

Zure iduria eguzki antzo, ain da dizdiragarria

Kixkaltzen duzu, biotz nerea, urtutzen nere izatia

 

Arraiak ura, txorik tantaia, intz gutiziz loretxua

Nere biziak zure itzala du nahi eta nahiezkoa

 

Suge maltzurrak begi-indarrez txoritxua du txoratzen

Alaxe ni-re zure begiak benetan naute kausitzen

 

Sugar batean gu bion suak bear ginduzke alkartu

Ta bat egiņik bion gorputzak ziņez betiko uztartu

 

Atozkit, bada, maite-maiteņo, nere biotzan ondora

Jarrai dezagun uztar batean alkar biok zeru gora

 

 

 

GAZTEAROA

 

Ezkongai aldia

ĢIntza ta Loreaģ

 

Lagunik gabe bide luzea garratz ta astuna, diote

Laguna ezik emazte batto neretzat beintzat nai nuke

Bat edo batek nere bidean oakidetu bear luke

Nere biotza emazte gaiak oso-osoa dezute.

 

ĢZurekin nahi dut bide orretanģ: abots garbiak esan

Emakumea nik nahi bezela ederra dala badakit

Baietza artuta aho betean nere barne-barnenetik

Batera guaz geren eskuak ondo lotuak geroztik

 

Zure izena jakin nahi nuke, klabeliņ eder maitia

Amets goxoan zuri deitzeko, nere biziko xedea

Nola da zure izen deitura, poxpolin paregabea?

Esan zadazu, urduri bait naiz, izen politan zalea

 

ĢLoreaģ dut nik izen-deitura, landa-egiko Iilia

Egun sentian alai esnatzen naizen maitale zolia

Izpi apalez nere burua daukat zuretzat jantzia

Maite-egarriz zurbil ta txuri, naizen neskatil garbia

 

Izen polita zure izena, nerea berriz da, ĢIntzaģ

Ni naizen onek lili orori banatzen diet bizitza

Alkar-ikutzez egun sentian emanaz nere emaitza

Gizon gazteak desiatzen du lore garbien bihotza.

 

Lore ta Intza, bikote eder, itz leun goxok alkarri

Esaten jardun ziran bidean, erne buru ta belarri

Lorea ixil, Intza izlari, nolatan zuek igarri

Intza’ren itza, maite-arnasa, Loreak dauka pozgarri

 

Gau-ņabarrean, biotz barruan maitetasuna da piztu

Egun sentian barrutik kanpo zuregana dut zuzendu

Eguzki pean nere bustia, egun ez dedin idortu

Biotz txokoan, nini artean, nere bizia sar zazu

 

Geroxeago egun beroan, ezti billatzen erlea

Areri ideki beldurrik gabe lore txokoko atea

Zimiku leun, ezti, xamurra, azi-irin goxo zalea

Gure biotzak, bion bizitzak, uztartutzeko bidea

 

Lorea berez oi da apala, usai on-onez jantzia

Intza’ren itzak, apa-goxoak, txoratua du utzia

Nola ez gorde, udaberrian, intzaren priztin bustia

Izerdi orren laguntzik gabe galduko luke bizia

 

Ta txoritxoa adar ostoan kantari dabil lekuko

Gaixoa ere maitearen zai kabitxoa noiz asiko

Lore ta Intza, laztan beroan jarri dirade betiko

Neska gazteak, mutil trebeak; zuek noiz zerate jarriko?

 

 

 

GAZTEAROA

 

Amets goxo bat

 

Biotza eiztari zu ikusi ezkeroz

Girnati dago zure oldozkunez

Lorik eziņean amets goxo-beroz

lostari beti maitetasunez

 

Ene, enetxo! Lo-Zorroan esna nabil

Biotzkadak lagun, nere gidari

An emenka irauliz, beti zure bil

Illunean argi..., ameslari

 

Zure argitasunak nere gogaia

Erraxki zuregana darama

Ta izpi diztikor artean ola doia

Nai al duzu izan nere aurren ama?

 

Berez lotsatia naizena, ausarta

Biurtu naiz erdi ametsetan

Nire maitetasunak zerbait bear ta

Onelaxe dio atzarretan.

 

            Biotz nereak

            Nahi da zurea

            Neskatil eder

            Paregabea

            Eiztari dabil

            Begi ernea

            Zu kausi naiez

            Ene maitea

            Oi! banintzake

            zure jabea...

            Nahi duzu izan

            Nere andrea

            Nere laguna

            Nire emaztea?

            ... ... ... ... ... ...

            Arren ta arren

            Kupi zaitea

            Udaberriko

            Lili-lorea.

 

Gogatsu laino artean ameslari

Ikusten dut gu bion semea

Ille kixkur, aingeru iduri

Izar eder-ederrak begi parea

 

Oi! nere zoriona ta atsegiņa

Gu bion aurtxo paregabea

Zure altzoan dago, luze etziņa

Eradaten dula bular esnea

 

Gogatsu, laino artean ameslari

Ikusten dut gu bion semea

Amets au egiztatzeko, alegiņa

Egingo dut; bai ala fedea!

 

 

 

GAZTEAROA

 

Maite-miņa

 

Zurbil

duk arpegi,

Mutil,

Errak egi

Maite-miņa

duk ernegi.

 

Ubel (dituk)

Izter begik

Goibel

Kopet ori

Totel

Ire mihi.

 

Biotza eri

duk hori!

... ... ... ... ... ...

Errak neri

Nor dan bera.

... ... ... ... ... ...

Bai, zera!

Ondo ziok

 

Goi jo duk

Goizeko izar

Leņargia

Lili-berri

Usaikia

Maite-iturriko

Ur-garbia.

 

Bai, gizona!

Baiezkoa

Irea duk

Goi io duk

Nai baduk

Baina hura

Bazekiat

Ire zale dagona.

... ... ... ... ... ...

Izarra egunez lotsatia

Gauean duk maitatia

Iretzako guztia

Loreak maite-intza bear dik

Ongi zekiat nik

Eu, intza aiz segurik

 

 

 

GAZTEAROA

 

Irri-Parrez kantari

 

Arnas batean gu biak

Gar berean su berriak

Ospin gabeko eztiak

Lara la rai, lara la rai

Muin-muiņeko eguzkia

 

Zure begira amultsuak

Maite-miņen erraiņuak

Nire urtutze giroak

Lara la rai, lara la rai

Biotz barruko leloak

 

Zure arpegi alaia

Lili garbien usaia

Izar argien dirdaia

Lara la, rai, lara la rai

Loretxo txuri-gorria

 

Parrez begi-bitarteak

Parrez ille kixkurteak

Parrez ezpain goi ta beak

Larala rai, lara la rai

Parrez ortz txuri-txuriak

 

 

 

GAZTEAROA

 

Gazteari aolkuak

 

Gazte-aroa, aro txoroa; ikas zak mutil gajoa

Uste ote duk, irea dala eguna eta geroa

Oker bidetik abil, orrela betea baduk gogoa

 

Gaztetasuna, lorea legez, aguro duk igartutzen

Arrokeria lagun txarra duk, saiatu adi bastertzen

Gaņerontzian, bere saretan betiko dik ondatutzen

 

Gazte-odola, odol-beroa, bere legea orla dik

Zentsuak behar dik menderatu, ez al dek egin oraindik

Gainbera artzen, etzaiok utzi, orren berri badiat nik

 

Lagun-artea ona duk, baina, onak beharttuk aukera

Jaungoikoaren beldur santuan, eta Beraren legera

Bizi direnak aukeratu ta, egin zak ire billera

 

Bizi beharra, behar aundia duk oraingo denboretan

Langille trebe, zintzo ta apala, izan adi ben-benetan

Gizarte-gaiak ondo ikasiaz alaitsu beti lanetan

 

Lagun txarra duk, kalte aundiak egiten dizkik zurrutak

Edatekoa, tamaņaz edan, jana bezela neurtuta

Geikeriak, Ai! ondoren txarrak bere mendean artuta.

 

Bere garaian gazteak behar dik bere burua akitu

Korri ta dantza, alaitasunez, aldarte onez mugitu

Kanta egizak gazte aizela, gero ez adin kupitu

 

Bai, gizona, bai! orretarako orai dek ire garaia

Ezkontza-asmoa biotz-barruan senti baduk; andregaia

Neskatil ona, etxezalea atxematen behar duk saia

 

Maite zak aunitz gaztetasuna, ori duk egizko altxorra

Abenda zaharra izan dedin, len izandu oi dan gogorra

Bide txarretik, alde egizak, artuaz bidatz jatorra.

 

Garrantziko gauz edergarria, gorputzen txukuntasuna

Baina arren ta arren, gogoan artu, anai-arreba euskalduna!

Askoz obea dala guretzat, animen garbitasuna.

 

 

 

GAZTEAROA

 

No'ri oarpenak

 

Arkaitz arteko ur-txirriparen pare aunat oarturik

Eguzkiaren argiz jantzia iregan ez dun lainorik

Orrela gorde akidan beti, gaizki ez artu aulkorik

 

Emakumeak berez zerate biotz-samur berakoak

Pitxi aberats, maitale bero, loretxo eder askoak

Baina, kontu zan, aundiak ditun ta galbide arrixkoak

 

Leunkeriak ta pailakoak nai dizkin gure gorputzak

Entzun nazanan! Kasu, arreba; Itz-leunak... Gezur utsak

Mamu beltzari, zimaurrari lez, iges bear diņ neskatxak

 

Ia, ba, nere; gorde zan ondo ekandu paregabea

Intza goseak, erle-milikak badin ta bere bidea

Zaldun gazteak, gizon garbiak, osoa nai din lorea

 

Begi apalak, ibil eztiak, ama gaiak bear dizkin

Buru arinak, ibil-arruak ondoren txarrak berekin

Txukuna on den, apaina ere Jainkoaren graziakin

 

Loiaren beldur agertu izan dun betidanik usotxoa

Izarren moduz, gorde naiean, garbitasun argitxoa

Ik ere berdin, gorde bear den, neskatxaren loretxoa

 

Maxiatzalle eta lasaia ez adi izan beinere

Etxekoia ta Eliztiarra inolaz al bada ere

Edergailutan, apainkeritan onetakoak bait dire

 

Bai, moņoņa, bai; dantza ta yosta ondatu gabe burua

Bide onean alai ibilli, ori dun gazte modua

Lagun artean izan ordea, beti danen eredua

 

Aizan, no, eta fede gaietan bai aldakin bear den dina

Etxean ama-oi den maixua, irakasteko dotrina

Ama kaxkarra baldin baiago gauz orretan ez-jakina

 

Jaio berrien inozentzia, guztiz dun gustagarria

Hura galtzean zikoitzkeriak ondatzen din guztia

Leia gaitean, beti gordetzen Jaungoikoaren grazia.

 

 

 

SENDIA

 

Nere loretegia

 

Atozkit beldur gabe

Atoz, loretegira

Lorezainak pozik

Lagunduko dizu

baratzean.

 

Atozkit, ez izutu

Loreak atsegin du

Zure etorrera

Zatoz, beldur gabe

Barrenera.

 

Gure alaitasuna

Berdiņik gabeakoa

Emen zu ikustea

Atoztik, atoz

Guregana.

 

Ikus zazu Lorea

Iru lili orien

Ama alaigarria

Loretxo txikien

Kerizpea

 

Lore ta liliak

Lorezainarenak dira

Ni naiz Lorezaina.

Maite duzia, ene lore xorta?

Lorea nuen ondo

 

Aurrena aukeratu

Jaungoikoa lagun

Kimu berria zan

Gero piztu

Lenbiziko lilia

 

ĢMari-Lupeģ maitia

(kostata etorria)

Begi beltx argia

Kantaria!

Bigarrentxo orrek

 

ĢIziartxoģ izena

Begiak urdiņak

Amatxok bezela.

Maitatia!

Oraingo au mutilla.

 

Kaixo! Txomin

Izketan eztakik

Bai, ordea kantetan.

Ene, Ene!

Zer derizkiozu?

 

Gauz ederragorik!

Auxen da

ĢNere Loretegiaģ

Lorezaina konten

Jaunaren grazian.

 

 

 

SEASKA UTSAREN NEGARRA

 

Negargarria

 

Aita eta ama kabi goxoan ume txikiai begira

Atsegin betez, irri-parrean, alai ta pozez oi dira

Txori gabeko kaloiatxoa biotz nereak kupira

Lenbaitlen aurrak ekarri, otoi, etxe orien erdira

 

Bizi-bide errex-zale direnak, biak bakarrik kabian...

Seme-alabik ez-naika dabiltz batzu-batzuek agian

Lotsagarrizko maitekerian, oben astunen menian

Errukarriak lasai eta arin inpernurako bidean

 

Orrelakorik asko dagola, ori da gaurko esana

Lotsik ez duzu, fede gutxigo orrela bizi zerana

Zer ziņateke gaur-egunean, baldiņba aita eta ama...

Zuek bezela izan balute ume egiteko galbana?

 

Loretegia lilirik gabe danentzako da itsusi

Kimu berriak lorea nai du, ez zazula utz billutsi

Pottoko-kimu itxaronkorra, xuster gerrian itsatsi

Lili berriak bere garaian argia nai du ikusi

 

Udaberria larrosik gabe litzake gauza tristia

Ez nuke nai nik ola galtzia eguzkiaren argia

Lili larrosak, danak bezela, asera dauka txikia

Erein zazute bear bezela aur ekartzeko azia

 

Jaungoikoaren ĢBerrioneanģ argi ta garbi agiri

Sortzen diraden guztientzako bal dagola aski janari

Ipiņi gabe, egaztitxoak iatekoa du ugari

Iantzia, berriz, lorekikoak, naiz ta ez diren dendarl

 

Kabi barruan biziko zera aldi askotan negarrez

Zorionean bai eta ere sarri askotan par-parrez

Lege bidean garbi ta zuzen! Zergatik egon aserrez!

Aingerutxoak lurreratzeko ez egon, arren, beldurrez

 

Xomorrotxoak, anima aparte, arreta aundiz... begira

Lur pean sartuz arrautz parrasta, ziurtatzen du segira

Gizadiari ikas-bidea. Lotsatuko ez al gira!

Ematen ari, ekarri naiez umeak bizi berrira

 

So! Ezkonduak! Umetxo-zale, lili maitale izanak

Ezagun ditut nai ta eziņik lanean ari diranak

Orien pena, negar samiņa, ezin izanik aita-amak...

Al dezutenak, oporrik gabe, egin orien ordaņak.

 

 

 

ZARTZAROA

 

Bizia badoa

 

Maiteki nai nituzke itzak gogoratu

Gizadi-zartzaroa nai bait-dut kantatu

Begirapena

Ziņezko omena

Agure daneri

Eskeņi dezaiegun biotza abeslari

 

Gizaki-zartzaroa ohoragarria

Zuretzat dadukat nik itzal ongarria

Aitan aitona

Aman amona

Arbaso maiteak

Ontzat artzen ditugu zuen ikasteak

 

Aitonatxo nerea, gerazu biotza

Ez da orren ituna zaharren eriotza

Neketan bizi

Sendia azi

Ori da emaitza

Orla bizi izateak, merezi du aintza

 

Zuregatik, amoņa, zer nezake esan

Maiterik maiteena zuretzako nintzan

Sagar ximelak

Goxo, pastelak

Eskupeko oroitzak

Eta biotz errotik zerurako otoitzak

 

Amoņa, amonatxo, zure lan nekeak

Billobatxo onentzako pozarren beteak

Magal goxoa

Laztan beroa

Muxu biotzkorra

Ez nezaizuke ondu nik dizudan zorra

 

Akatsakin batean dator zartzaroa

Edo zartzaroakin akatsen aroa

Dan dana dala

Aldi makala

Estu ta larria

Gogaia erne baina, gorputz elbarria

 

Bizi dan gauz guziak ba-du udaberria

Uda gozo beroa ta udazken argia

Izotz eria

Negu gorria

Burua billotsa

Orduan urbill dauka zor dun eriotza

 

Adiņean sartuta azala gallendu

Ximur-ximela antzeko musua omen du

Arnas laburra

Begi makurra

Ibilltze errena

Agure dan gizonak laister du azkena

 

Ostroak erortzean orbela ugaritzen

Aize epel xumeak erraz du mugitzen

Krixki-karraxka

Arrast-marraxka

Igar dan ostroak

Eriotzari kontu eman dio gaxoak

 

Sukalde basterrean, suaren ondoan

Aiton amon maiteak otoitza lanean

Oi! Zartzaroa

Aldi naroa

Eriotz eskatza

Orduan nai nuke izan anima aberatsa

 

 

 

ERIOTZA

 

                                              0

                                           00000

                                              0

                                              0

                                              0

                                              0

                                             HIL           Omega

                                        EZI

                              MAITE

                        BIZI

                  AZI

Alfa      ASI

                  AZI

                        BIZI

                              MAITE

                                        EZI

                                             HIL           Omega

 

 

Bost puntokoa.

 

                        Morroitza

                        Eriotza

                        Egoitza

                        Oroitza

                        Otoitza

 

E

Er

Eri

Erio

Eriot

Eriotz

Eriotza...        ERIOTZA!,

 

Nun duk ire garaipena?

Petral alena!

                           Amaia duk Asiera

 

HIL-ETA BIZI!!!

                               BIZITZEKOTAN... HIL!!!

                    ..................................

 

Zu, Zera, Zu;

                    GURE AITA ZERUETAN ZARENA

                                                      ASIERA TA AZKENA

 

Argitasuna estimatu du nere olermen gogaiak.

 

 

Hiru olerki sorta
Fernando Artola, Bordari

Bakoitzak berea liburutik, Sendoa, 1982