BIGARREN GERTALDIA

Joka-lekua:

        Hiru bulego. Erdian, handi bat, sahetsetan, bi ttipi. Erdiko bulegoan, jaun bat (A) eta neskatx enplegatu batzu. Ezkerrekoan, jaun bat (B) bakarrik, zilo gibel batetik ageri. Eskuinekoan, beste jaun bat (C), hau ere zilo gibelean. Nonnahi, trufaz bezala ezarriak, paper batzu irakur daitezke, letra handi hutsez beteak. (L.A.O, V.C.E, Service, Administration eta holako edozoin) Bulego horien aintzinean, bi sahetsetan badira bi ate... Bulegotarat heldu diren jendeak, batetik dira sartzen eta bestetik ateratzen.

I

        Koxe sartuz, C-ri paper batzu erakusten diozka.

C: Paper hauk ez dira enetzat... Zoazi sahetseko bulego horietarat. (Koxek A-ri erakusten diozka bere paperak)

A: Ez dira paper hauk enetzat... Zoazi sahetseko bulegorat.

KOXE: (Badoa B-ri paperen erakusterat. Bainan B. eskributan ari da bururik altxatu gabe... Koxek behin eztul egiten dio, gero taula jotzen, azkenik, mintzo zaio) Jauna, paper batzu baditut zuretzat.

B: (Samur) Ez duzu ikusten okupatua naizela! (Koxe han egoiten da beha nardatua)

II

        Uxera sartzen da eta deneri emeki so egin ondoan, badoa erdiko bulegoaren barnerat.

A: Nun zabiltza, jaun uxera?

UXERA: Zuen ikusterat heldu... (Barne hartan dabila, begi goxo batzu eginez hango neskatxari) Zernahi lan baduzue-eta!... Ikusten dut, ikusten!... Zuek ere kanpoan nahiago hemen baino.

A: Ean, uxera jauna, zer nahi zinuen! Zure gomendio nauzu. (Emeki, bulegotik kanporat igortzen duela)

UXERA: Badakizu, ez dut gero nahi ene amaginarrebak jakin dezan, lur hori salmentan eman dudala.

A: Ez, ez du zure amaginarrebak deus ere jakinen. (Anartean, C. jauna, erdiko bulegoan sarturik, ergelkerietan ari da hango neskatx batekin) Zuk ez baduzu salatzen, ez dugu guk salatuko.

UXERA: Konprenitzen duzu!... Holakorik jakiten badu, xahu bainaiz!... Ez dut gero nahi jakin dezan...

A: Ezetz, ezetz... Ez duela pits jakinen.

UXERA: Bon beraz... Ez baitut nahi jakin dezan.

III

        Kontesa sartzen da, xakur bat arropatua, sokatik duela.

KONTESA: Ene paperak prest direa?

A: Ez dira oraino prest anderea.

KONTESA: Andere kontesa: Kontes de Kontesa Marabillosa. (Uxerak kontesa begiz jan nahi du) Zer duzu zuk, hola eni so egiteko?

UXERA: Bai... Kontesa pollita!

KONTESA: (Samur) Galdetzen dautzut errespetua, bestenaz erakutsiko dautzut, nik, nor naizen.

UXERA: Bai... Kontes de Kontesa Marabillosa, bainan moltsa hutsa. Bere mubleen sesia nik egina diot... Zorrak ez zituen-eta pagatzen. (Irri mehar bat)

KONTESA: (Samur) Gezurra diozu hori... Gezurra! Zaren bezalako jaun tutula zu!... Beti edarian sartua.

UXERA: Bai!... Zuk ere, ahal bazinu, edan zinezake ba...

KONTESA: (A-ri mintzo) Jauna, lekuko hartzen zaitut gizon hunek errespetua galdu dautala...

A: Ezti zaite otoi, anderea!...

KONTESA: Andere Kontesa, eta ez Anderea... Nun da zuen buruzagi nausia?... Hura nahi dut mintzatu... Ene adixkidea baita... Ikusiko dugu ean, haren aintzinean hoin harro agertuko zirezten.

A: Nik ez dautzut errespeturik galdu, anderea.

KONTESA: Andere Kontesa.

UXERA: (Trufaz) Ba, Marabillosa.

A: Gure jaun buruzagia ez da hemen.

KONTESA: Telefona-ozue, ene partez, segidan etor dadien.

A: Ez dakigu nun den... Aski duzu sarrixago berriz etortzea.

KONTESA: Segur etorriko bainaiz, eta ikusiko dugu nork izanen duen azken hitza... Eta zuk ere bai, ikusiko duzu, jaun «arno zipotia»! (Ateratzen da, errabian)

UXERA: (Irri egin ondoan, A-ri mintzo) Hurbil zaite hunarat. (Beharrirat mintzo) Ez gero deusez sala ene amaginarrebari.

A: Ezetz, gizona, ezetz.

UXERA: Bon, bon... Ontsa da... Banoa... Banoa!...

A: Ba, ba, zoaz!

UXERA: Eta, bestaldi bat artio. (Ateratzen da)

A: Ba, ba!... Nahi duzun artio. (Anartean, C. jauna itzuli da bere tokirat. Koxe kexu da... Taula jotzen du)

B: (Heldu zaio, frango mokorrean) Ez zaitut ahantzia ez!... Zer nahi zinuen?

KOXE: Jakin nahi nuke zer ageri behar den hunarat ekarri, etxe berri baten altxatzeko, diru laguntza ukan dezadan.

B: Ontsa da. (Badoa paper bat hartzerat) Huna zer paper behar duzun fornitu, nahi baduzu diru laguntza hori ardietsi. Lehenik, zure laneko nausiari galde-zozu iragan urteko irabazi guzien ageria, bere sinadura eta tanponarekin... Ageri hortan ezar ditzala ere, zure laneko egunak eta orenak... Eta ere, ean diruz bestalde, laguntza edo abantailik ukan duzun harenganik. Bigarrenekorik, geldi-denbora pagatuak, zonbat izan dituzun eta noiz, ageria behar dugu... Ageri hori eman dautzu geldi-denbora pagatuen moltseroak. Hirugarrenekorik, egon bazira langabezian, ageria behar dugu, noizetik noizerat egon ziren eta zonbat hunkitu duzun denbora hautan... Ageri hori galda-ozute langaben bulegokoeri. (Emazte tindatu duda-mudazko bat sartzen da, C-renganat joaiten eta harekin soberasko hurbilki gurutzatzen... Erdiko bulegoan, C-ren neskatx «adixkidea» ez dagoke bere tokian... Jelos da) Laugarrenekorik, familien alokazionetako bulegoan galdatuko duzu ageria, zer ukan duzun zure haurrentzat eta zer zure emaztearentzat, edo eri zelakotz eta haur ukaitez etxean egon delakotz. Bosgarrenekorik, zergetako bulegotik jaliko duzu ageria, hau paper tinbratu berezian, erranen duena zonbat zerga pagatu duzun, zertaz jabe ziren, titre edo iduzkiko ontasun.

KOXE: Bainan, jauna, burutik joaitekoa bada paper tzar horien guzien ondotik behar badut abiatu.

NESKA: (Delako neskatx «adiskidea», bizi-bizia xutiturik badoa C-ren aintzinerat... Goxotasunik gabe pusatzen du bere kontrarioa) Barkatu anderea!... (Papera sinarazten dio C-ri, begiz erretzen du etsaia eta bere tokirat doa)

B: Seigarren paperean naiz... Badira oraino beste bederatzi fornitzeko... orotarat hamabost.

KOXE: (Kexu) Jendetaz trufatzea da, aipatzea ere laguntzen duzuela etxegintzako obretan.

B: Legea hola da... Nik deus ez dezaket... Arrangura zaite lege egileari.

KOXE: Badu hiru hilabete, erditan lana galduz, paperketan nabilela bulegoz bulego... Jadanik eskorga bat paper badut forniturik... Eta heien ukaiteko, diru alde pollit bat xahuturik... Lepo zintzurreraino asea naiz zuen trafikuaz.

B: Ez da gure trafikua... Gu mutil gira.

KOXE: Mutil ba, bainan ere trafiku huntaz baliatzaile...

B: Zer abantail dugu guk, lana hola izan dadien, eta ez bestela?

KOXE: Paper tzar gehiago eta zuen nonbrea handiago behar baita heien ibiltzeko... Zuen nonbrea handiago eta zuen larderia ere azkarrago... Lan debaldez zirezte kargatuak eta ez lan beharrezkoez... Nahi bazinute denen ongia eta ez zuen baliamen hutsa, aspaldian jats kolpe on bat emana izanen zinuten zuen lanmolde eta paper askori.

B: Ez da hau mokokan aritzeko lekua eta ez dut nik mokokan aritzeko astirik. (Irakurtuz) Zazpigarren papera... ekarriko duzu oraino zure biziaren gainean hartu asurantzako papera...

KOXE: Ez du balio denborarik gal dezagun paper horren irakurtzen... Ekazu hori eta eremanen diot jaun merari, orainokoak bezala.

B: Zuhaurek ikus!... Ori papera.

KOXE: Ongi da. Jaun meraren eskuetan pausatuko dut. (Ateratzen da... C-ren eta «anderearen» arteko gurutzamenak bururatzen dira mila goxokerietan eta «anderea» ateratzen da... C. jauna badoa erdiko bulegorat neskarenganat... Hau nahi luke balakatu, bainan oldartzen zaio... C. jauna samurtzen da eta berriz itzultzen bere lantokirat... Neska orduan, hipaka nigarrez hasten da)

V

JOSET: (Sartuz, C-ri mintzo) Eta?... Zertan dira ene paperak?

C: Zer paper, jauna?

JOSET: Zer paper!... (Kexu) Etxe egiteko paperak, dudarik gabe!

C: Ha, ba!... Ba... Bainan eskas ziren zonbait.

JOSET: Zer, zonbait eskas zirela? Hiru hilabetez ari izan naiz forni eta forni, zuk galde ahala, eta zuhaurek erran zinautan oro hor zinituela.

C: Ha, ba... Ekarri zinuena elektrika buruzagiaren baimena?...

JOSET: Ba, ekarri nuen.

C: Eta, bidetako buruzagiena.

JOSET: Bai eta ere... Trein bidetakoena ere ba.

C: Eta, lekuko edergailuen zaintzaleen baimena?

JOSET: Bai eta ere.

C: Herriko etxekoa?

JOSET: Bai eta ere.

C: Etxearen planak, hiru andanetan?

JOSET: Bai eta ere.

C: Etxea zuretzat bizitegi nahi duzulako ageria.

JOSET: Bai eta ere!

C: Zure familiako menbro guzien sort-paperak?

JOSET: Bai eta ere.

C: Beste etxerik ez duzuelako ageria?

JOSET: Bai eta ere.

C: Etxe egin behar duzunaren inguruko lekuen planak.

JOSET: Bai eta ere.

C: Lurraren jabe zirelako ageria?

JOSET: Bai eta ere.

C: Zer zerga pagatzen duzun ageria?

JOSET: Bai eta ere.

C: Etxeko zerbitzuak nola egingo dituzun planak?

JOSET: Bai eta ere.

C: Orduan beharrenak bederen fornituak dituzu.

JOSET: Badakit fornituak ditudala, bainan orai nahi nuke lantegiaren idekitzeko baimena...

C: Bainan hori ez dugu guk emaiten, eta paper horiek gure aintzinekoeri igorriak ditugu, eta behar duzu egon hango errepustaren aiduru...

JOSET: Izatu naiz zuen aintzinekoetarat... Handik heldu naiz... Ez omen dute beren bulegoan, ene paper demendrenik.

C: Ha!... Nola daiteke ba hori?...

JOSET: Paperak igorriak?... Gezurra diozue... Ez dituzue ene paperak igorri... Hemen dauzkazue nonbait.

C: Ez, hemen ez da zure paperik... Segur naiz igorriak ditugula.

JOSET: Igorriak izan balire han izanen ziren... Mia-zkitzue zuen papertegi horiek.

C: Ez du balio mia ditzadan... Badakit igorriak ditugula... Han behar dituzu miarazi eta ez hemen.

JOSET: Han ba!... Izan banintz neskatx bat, miatuko zinituen ba hemen ere eta paper horietaz hobeki arta hartuko zinuen. (Gero eta samurrago mintzo)

C: Otoi, jauna!... Neskatx edo beste, hemen lana denentzat berdin egiten dugu.

JOSET: Ez da hori egia... Nolaz ba, lur berean, etxe egiteko ezetza eni eman dautazue eta baia ematen diozue Koxe harginari?

C: Koxe harginak ez du oraino baimenik ukan. Galdezka ari da...

JOSET: Nahi duzuena egiten duzue barne huntan... Giderdunentzat legea hauts eta gidergabeentzat, legea tinka... Atxemanen ditut nik ere aski gider handiko gizonak, eta, ene paperak ez badira laster nonbaitik agertzen, jakin-azue dantzatu beharko duzuela... Zortzi egun emaiten dauzkizuet... (Ateratzen da)

VI

C: (Badoa erdiko bulegorat... Hango enplegatueri mintzo zaiote)...Errazue, gizon horren paperak igorri zinituzten bederen?... Ala, beti hemen dira? (Neska mutur dago... Beste enplegatu bat badoa papertegirat miatzerat)

ENPLEGATUA: ...Ez dira igorriak... Huna, hemen dira.

C: (Samur) Ho!... Errana nautzuen ba berehala igortzeko... Horra nola gertatzen diren gero saltsa eta nahaskeriak....

ENPLEGATUA: Bon, igorriko ditugu berehala...

C: Igor-zkitzu otoi, berant bada berant.

VII

        Pantxika badoa B-renganat.... Hunek noizbait solas ematen dio.

B: Zer nahi zinuen?

PANTXIKA: Paper batzu nola bete behar ditudan galdatzerat etorria nintzen.

B: (Paperak ikusiz) Ez dira hauk nik betetzekoak...

PANTXIKA: Nork lagunduko nau ba horietan konprenitzen?

B: Galde-ozute sahetseko horieri.

PANTXIKA: (Badoa erdiko bulegorat... Neskak begiz segitzen du bere tokitik) Paper batzuentzat heldu nintzen...

A: (Paperak hartuz) Zer nahi zinuen paper hauekin?

PANTXIKA: Ez dakizkit nola bete... Nahi nuke laguntzen baninduzu.

A: Ean ba!... Zer ez duzu konprenitzen?

PANTXIKA: Hunako lerro huntan, galdea da ean deus ontasun moten jabe naizen?... Nik baditut muble batzu eneak, diru pixka bat ere eta bertze gauza batzu...

A: Ho, ba... Nekez dira horiek aipatu behar... Nik uste, iduzkiko ontasunik baduzun da galdea...

PANTXIKA: Ez dakit-eta... Beheraxago preseski hortaz bada galde bat... So egizu!... Ean deus lur edo etxeren jabe naizen!... Nekez dute eginen bietan galde bera.

A: Hori ere hala da... Zaude. (Irakur eta berriz irakur, gogoetak egiten ditu) Gaixoa, ez dakit zer ihardets...

PANTXIKA: Zuek ez jakitekotan, nola nahi duzue nik jakitea?...

A: Zaude. (Berriz ere ari da irakur eta irakur) Ez... Ez dut ikusten... (C erakutsiz) Zoaz horrenganat... Beharbada horrek argituko zaitu. (Pantxika, paperak bilduz, abiatzen da C-ri buruz... Bainan, Neska brau xutitu da eta mozten dio bidea)

NESKA: (Kopeta tzarrean) Zer nahi zinuen?

PANTXIKA: Argitasun zonbait nahi nituzke.

NESKA: Nola duzu izena?

A: (Neskari fermuki mintzo) Otoi, utz-azu bere bidean... Ez da horren lana zuk egitekoa!... Zuk segi-azu zureari. (Neska badoa bere tokirat... Jelosiaz urtua Pantxika ez du begietarik galtzen)

PANTXIKA: (C-ri mintzo) Nahi nuke laguntzen baninduzu paper hauen betetzen.

C: (Grazia hoberenarekin) Bietan plazer izanen dut zu laguntzea: Zuri zerbitzu egiteagatik eta neskatx pollit bat zirelakotz.

PANTXIKA: Nahi nuke jakin zer errepusta behar dudan eman hemengo lerro batzueri. (Papera erakusten dio)

C: (Papera ixilik irakurtzen du) Ez zira, nik uste, oto baten jabe?

PANTXIKA: Ez jauna!

C: Ez... Otoan ibiltzen, bainan jaun gazte eder batenean... (Irriz) Ez dea hala?

PANTXIKA: Tronpatzen zira... Serorgaia naiz!

C: Hum!... Ez dakit haatik hori arras hola den... (Neska brau xutitzen da, kanporat joaiteko arropez beztitzen eta nigarrez ateratzen... Laneko lagunak, irriz eta keinuka ari dira elgarren artean) Nik ez zaituta ikusi, joan den igandean, zinemako atean gazte batekin!... Hee!

PANTXIKA: (Motz) Jauna, paperen betetzerat etorria naiz.

C: (Irriak sartuz) Bon, bon... Ontsa da... Galdatzen duzun xehetasun hau, xuxen xuxenenik, zerga biltzaleen bulegoan ukanen duzu... Aski duzu harat joaitea...

PANTXIKA: (Motz) Ongi da... Banoa. (Ateratzen da)

VIII

UXERA: (Sartuz... C-ri mintzo, irriño txar batekin) Zer zuen beste harek nigarrez? (C-k ez dio ihardesten. Uxera badoa erdiko bulegorat. Nahi luke han sartu)

A: Ez sar, uxera jauna! Lanez itoak gira... Geroxago izaitekotz...

UXERA: (A-ri mintzo) Oroit gero! Ez ene amaginarrebari deus sala...

A: (Ez dio kasurik egiten. Bainan, kanporat so egin ondoan, Enplegatuari ahapetik) Hor heldu da gizon bat, ikusi nahi ez dudana... Errozu ez naizela hemen. (Ateratzen da)

ARTZAINA: (Sartuz) Agur, jaun andereak!

UXERA: Agur, agur, jauna! (Beste nehork ez dio ihardesten)

ARTZAINA: Nun da bulego huntako gizona!

UXERA: Oraintxet hemen zen!...

ARTZAINA: Zer da?... Ni ikusi-eta gorde?

ENPLEGATUA: Ateraia da...

ARTZAINA: Luzeentzat!...

ENPLEGATUA: Ez dakigu.

ARTZAINA: Bon... Egonen gira goait, usaiaren ez galtzeko.

UXERA: Zu artzaina zira?

ARTZAINA: Bai jauna eta zu uxera... Zu etorri zinen, paper txar bat eskuan, auzitegirat joan nadien...

UXERA: Ba, igorri ninduten... Nik, manatu lana egin nuen.

ARTZAINA: Ez omen nuen dretxorik, bulegotako jaunen baimenik gabe, ene ardientzat borda txar baten altxatzeko, han, gure mendi zokoetan... Eta, xuhur banuen, behar nuen desegin hasi lana.

UXERA: Ba, akort naiz... Eta, nola antolatu zinezten?

ARTZAINA: Antolatu?... Zikiro izter batekin... Edo bederen, uste nuen antolatu ginela... Bainan ez omen... Beste paper bat igorri dautate atzo, eta, xuriketen egiterat etorria naiz, paper hori sakelan.

UXERA: (Irri mehar batekin) Nindagon ba, zu, tenore huntan hemen ikusi-eta, ez ote zinen bederen bulegotan lanean hasia.

ARTZAINA: Hobe nuke ba naski, bainan ez naiz hortako aski alferra eta aitamek ez zaitaten behinere ikasi besteen bizkar bizitzen.

UXERA: Ba, haatik bazinuke buruhauste horko eskribatzeko mekanika hortan zure eriak trebatu artio.

ARTZAINA: Zer da, ttapa ttapa botoin horien jotzea!... Berdin ikas nezake nik, hortan ere, hor ari direnak artzaingoa ikas lezaketen baino lehenago.

UXERA: Bai eta horiek, buru fuinetan duten jakitatea, noizko munta zinezake?

ARTZAINA: Beren jakitate aberatsena, horiek ere, hor daukate ba, liburu pila horietan, beren buru fuinetan baino segurago... Eta, beren burua xorokeriz beteago dute funtsez baino, bestenaz ez zautaten sakelan dudan papera igorriko. (Kontesa sartzen da bere xakurrarekin)

UXERA: (Irriz trufaz) Horra, horra bestea!... Artzain xakur baten beharretan bazira, huna hemen bat pollita...

ARTZAINA: (Irriz) Urrixa da ala orotsa?

UXERA: Ez da errex jakitea duen arroparekin.

ARTZAINA: Iduri dik oraiko jendetarik... Ez zakik gehiago zoin diren ardiak eta zoin marroak.

KONTESA: (Samur) Ene xakurra errespetatuko duzue gero?

ARTZAINA: Ba, emaztekia ba... Ez diogu lumeroa kendu nahi... Ikusi nahi bakarrik.

KONTESA: Ziren bezalako gizon larri gaizki ikasia, zu!... Jakin-azu ni naizela: Kontes de Kontesa Marabillosa.

ARTZAINA: (Irriz) Ezagun duzu segurki, ez zarela Larrebordako Tatalin... Ez zinuke zakur troxatzen denborarik galduko.

KONTESA: Ho... Hori soberakina da haatik... Nun da bulegoko nausia?... Nun?...

ENPLEGATUA: Jalia da... Ez dakit norat joana den...

KONTESA: Bon, ekazu telefona! Telefonatuko diot ba nik den tokirat.

ARTZAINA: Telefonatzen ahal diozu, ene partez ere, jin dadien.

ENPLEGATUA: Telefonak ez du kurritzen...

KONTESA: (Burutik joana, mintzo da B-ri) Ho, ho... Jauna, entzun duzu gizon peste hori!... Galdatzen dautzut kanporat mana dezazun hemendik.

B: (Gaxtoki) Bakea eni... Nik etxean manatzen dut, eta ez auzoan!...

KONTESA: (Beti errabian, badoa C-renganat... Hunek irriño bat egiten dio) Ho, jauna, zuk bederen!... (Bainan urriki bezala du hari solas emanik) ...Ez, ez... Ez dautzut pitsik galdatzen... Ez dut zutaraino jautsi nahi... (Oihuz deneri) Bainan, ukanen duzue ene berri... Ene berri! (Ateratzen da. Oro irriz ari dira)

ARTZAINA: Bon, horiek hola arras ontsa, bainan ez naiz ni hunarat etorria irriz asetzerat. (Enplegatuari mintzo eta paper bat erakutsiz) Hurbil zaite hunarat... So egizu... Paper hunek dio, ene borda ez badut errotik aurtikitzen zortzi egunak barne, auzitegirat deitua izanen naizela... Ez dea paper hau zuek igorria?

ENPLEGATUA: Ba hala da... Hemengo nausiaren sinadura du.

ARTZAINA: (Samur) Nolaz du zuen nausiak kopeta paper hau eni igortzeko?... Ez du zortzi egun, berarekin buruz buru egon nintzela... Zikiro azpiki bat ekarri nion saritzat... Zikiro azpiki bat... ba... Ez kexatzeko (Uxera ihesi doa kanporat) ene bordarentzat, erran zautan... Borda hortaz jinen ziren paperak, surat aurtikiko zituela... Nun dira orduko solasak? Zer da komedia hau?

ENPLEGATUA: Nik ez dakit... Ni langile naiz hemen...

ARTZAINA: (Gero ta samurrago) Beti gauza bera da zuen bulegotan... Paper tzar baten igortzeko, mila bazarete, eta, paper hura zuen gain hartzeko, nehor ez zarete... Barnean eta beroki, gu kanpoan lehertuak lanean ari girenen izerdiz bizi zarete... Eta, gure bizkar bizitzea ez zaitzue aski... Nahi gaituzue oraino... larrutu... Ez zarete ahalge ere!

ENPLEGATUA: Ofizio guziek badituzte beren gorabeherak, eta, lan mota bakotxak egiten du, bere gisan, zerbitzu!

ARTZAINA: Zuen lanak, zueri ba egiten du zerbitzu, bainan beste nehor gutiri... Zuek bezalako jendeak, nik, denak trein handi batean karga nitzake eta debruetarat igor... Ez dugu zuen beharrik gure gasnen jateko... Guhaur aski gira hortako.

ENPLEGATUA: Solas horiek hemen debalde dira... Gu baino goragotik heldu da makurra, makurrik balin bada...

ARTZAINA: Preseski, ez nintzen horien zuri erraiterat jina, bainan zure nausiari... Salatuko diozkazu ene partez... Eta zuen paperez, huna zer egiten dudan. (Papera porroskatzen du) Eta, nausiari erranen diozu oraino, xuhur badu ez eni gehiago holako paperik igortzeko, edo bestenaz, bizkarra berotuko diotala makila hunekin!... Makila hunekin!... Eta... adiorik ez! (Ateratzen da)

X

        A sartzen da.

ENPLEGATUA: Entzun duzu, dudarik gabe, jauna!

A: Ba, entzun dut... Aski nardatua bainaiz. Hitzemana nion ahal nuena eginen nuela bere bordaren alde... Bainan goragotik etorri zait manua... Legea lege dela... Horrentzat bestentzat bezala... Beraz, borda hori ez dezaten onart.

ENPLEGATUA: Eta, orai, zer egin behar dugu?

A: Ez dakit... Izanen dugu lan, urratuen peraxatzen.

XI

MERA: (Sartuz) Agur, jaun andereak!

A: Agur, jaun mera!... Zuk, kopetatik ageri duzu, berri txarrez zabiltzala.

MERA: Ba, kexu naiz... Ez dut gordetzen... Jendeak etxe berri egiterat pusatzen ditugu... Baietz ba, lot daiten lanari... Lagunduko ditugula. Eta denenganik arrangura bera entzuten dugu... Ez dituzuela laguntzen... Izaitekotz paper pean lehertzen, eta beren gain zerbaiti lotzetik, betikotz desgustatzen.

A: Nor dituzu arranguratzaileak?

MERA: Doidoia, ero baten pare, herriko etxetik jalia zaut Koxe hargina.

A: Koxe harginak, erosi duen Gurutze landan, ez du aski eremu, etxe baten altxatzeko. Zabaldura eskas du zerbitzuetako ixurgientzat.

MERA: Zerbitzuetako ixurgiak?... Inguruko larre guziak ez ote ditu han?... Norat ixuriko dira hobeki haren zerbitzuak?

A: Legeak galdatzen ditu ixurgiak joan daiten herriko kanaletarat edo, bakotxak nahi badu bere zilo berezia muntatu, hortakotz izan dezan aski eremu...

MERA: Gurutze landako kartiereko etxek ez dute, ez kanalik, ez zilo berezirik... Heien ixurgiak ongarri metarat doatzi... Ez ote dezake gauza bera egin Koxe harginak?...

A: Lehen hala zen, eta orai bestela... Legea lege da...

MERA: Legea lege nahi dut... Bainan hirikotz on dena, ez da baitezpada kanpañakotz on... Tokian tokiko gisa behar du legeak baliatu...

PANTXIKA: (Hats hantua sartuz) Fite, jaun mera, fite!...

MERA: Zer da?... Zer gertatzen da?

PANTXIKA: Ene koinadoak burua galdu du... Jende guziak hil nahi ditu plazan... Otoi, zato fite!

MERA: Zer?... Koxe harginak?

PANTXIKA: Ba... Koxe harginak ba!

MERA: Ha debrua!... Ez nian beste beldurrik... Goazen... (Ateratuz) Paper madarikatuak!... Madarikatuak!...

OIHALA