LEHEN GERTALDIA

Joka-lekua:

        Gure muga huntan gira. Mugaz bertzaldean, karabinero bere etxolan. Mugaren erdian, gorputz bat zazpi pusketan: Hiru hunaindian, lau haraindian.

GUARDA: (Agertzen da, buruari hazka eta aharrosika. Seinale du mozkor-ondo dela) Edana, lagun ona... Bai segur, ez balu hor biharamuna... Atzo bentzutu nintian bizpahiru... Oro espainolak... Bizpahiru botoila, Malagako gozotik... Ez mia heien ageririk aduanako paperetan... Ez nintian paperetan sartu, bainan klik, nere tripa-kakuan... Berdin, gero ere edatekoak ziren. (Betbetan ikusten du gorputz puskatua) Heu!... Oi-oi-oi!... Zer da hau? Zer gertatzen da hemen? Gizon bat puskatua? Oi-oi-oi!... Hemen zango bat!... Hor, bertze bat... Bat, bi, hiru... Hiru puska. Oi-oi-oi... Bainan bainan zer, gertatzen da hemen! (Karabinero deituz) Errak to, hi, karabinero!... Ho karabinero! (Bere buruari mintzo) Nor ote da karabinero mutur beltz hori? Berri zonbait, oraino ere... Bat gehiago... Bertzalde hortan, karabineroak sortzen dituk, onddoak larrazkenean bezenbat. Diotenaz, hor, hiru mutikotarik bat ateratzen omen da bere amaren sabelatik, ezpainak muztatzekin eta pixtola bat sahetsean... Beharrik horko gobernuarentzat!... Bertzenaz, bakea nola begira? (Oihuz) He, karabinero, haugi hunat!

KARABINERO: Zer da!

GUARDA: Zer den galdetzen duk! Ez duk ikusten hemengo saltsa! Gizon hau, zazpi pusketan! Lau hor eta hiru hemen!

KARABINERO: Eta gero!

GUARDA: «Eta gero» diok? Zer uste duk? Puska horiek, kaka pikor batzu direla edo zer?

KARABINERO: (Hotz) Huna muga... Muga hunek baditu bi eskualde. Zure eskualde hortan manatuko duzu, bainan ez sudurrik sar mugaren hunaindian.

GUARDA: Nungo pittika zukan, to, hire ama, holako birikaren jabe den umea sortzeko?

KARABINERO: Zuk errana edo iazko haizea, berdintsu dira neretzat. Ez da nere falta, gorputz puska horiek, mugaren bi eskualdetan balin badira. Zuk bilzkitzu zureak, nik bilduko ditut nereak.

GUARDA: Zer duk, gorputz bera, bi nazionen artean puskaturik, lurperatu nahi?

KARABINERO: Eta gero? Zuri edo neri zer zaigu?

GUARDA: Eta, hil hori, hola lurperatu nahi duk, deus inkestarik egin gabe, nola ote den hortaratu?

KARABINERO: Hila hil da... Zer behar dituzu? Puska horiek usaintzen hor utzi? Doatzila pala eta pikotzari.

GUARDA: Urde karabinero basa! Ez duzue segur, lehen aldia, muga huntan, pala eta pikotzaz, zuen krimak tapatzen dituzuela. Bainan, gaurko huntan, agerian beharko duzue jokatu. Hor izanen gaituk zuen laguntzeko, inkestaren egiten.

KARABINERO: Ba ote dakizu zer derasazun?

GUARDA: Ez... Hi, hunat etorri artio egon nauk, nere ofizioa ikasteko. Nork ezarri dik, to, gizon hau, hola, zazpi pusketan? Ez ahal dakik hortaz deus ere?

KARABINERO: Galde hori egin-ozute zure eskualdeko jenderi eta ez hemengoeri... Frantses ustelak! (Sartzen da bere etxolan)

GUARDA: (Bakarrik) Habil, mutur beltza, habil hire zorrien hazterat!... Bon, eta orai behar dut paperean ezarri, gertatuaz zer dakidan. Horixe da, nik maite ez dudan lana. Bainan, zer debrutako, gizon hau etorri da hiltzerat, gisa huntako lekurat!... (Hartzen ditu lapitz eta papera) Bon, egin dietzogun legezko galdeak... (Hilari mintzo) Errak to, nola dituk izen-deiturak? Ha... ez du errepustarik emaiten!... Ala... zer ote da? Emazte bat edo zer?... Gaurko egunean, denak berdin galtzak soinean dabiltza-ta... Erran no, hi, nola ditun izen-deiturak? Mintza hadi, no!... Ala, zer haiz, mutua!... Bon, hago beraz ixilik!... Erradazue orai, nik zer behar dudan izkiriatu paper huntan!... Bai-eta, zer debrutako jende hau etorri den hiltzerat toki huntarat! Ha, huna matrona heldu! (Matrona agertzen da) Erran no, hi, matrona, hire ofizioa baitun jenden biluztekoa, ikusteko ean kontrabandarik gordetzen dutenetz, hiretzat badinat hemen lan bat xarmanta!

MATRONA: Zer lan duzu neretzat?

GUARDA: Hurbil hadi eta so egin-zan... Zerria hil-eta bezala dun hemen. Xingarrak alde baterat. Tripak eta burua bertzerat.

MATRONA: Hooo! Zer gertatu da hemen? Jesus! Nor da, hola xehakatua den hil gaixo hori!

GUARDA: Nik ez zakinat!... Ez zakinat nor den, ez-eta, urrixa ala orotsa, zer den!

MATRONA: Jes, ez duzu ikusten gizonkia dela?... Gutixago edan izan bazinu, ez zintazke nehoren beharretan, hortaz konturatzeko.

GUARDA: Hik, zertarik ezagutzen dun, hil hori gizonkia dela eta ez emaztekia?

MATRONA: Aski diozu ongi so egitea... Hori, argi eta garbi seinale da soinean dituen arropetarik!

GUARDA: Bon, mia zan halere! Ni, ez naun itxurari fidatzen. Lumeroari baizik... Ardia balin bada, ez dinat gero marroa dela ezarri nahi nere paperean.

MATRONA: Aski duzu zuhaurek miatzea. Nik, biziak ditut miatzen eta emaztekiak bakarrik. Hori gizonkia da eta hila.

GUARDA: Bon, jar hadi nahi badun greban, bainan ez hadi otoi lotsatua agert horren miatzeko, gizonkia delakoan. Ez din bererik, hire burua, ohoratzen aritzea, nere aintzinean. Badakin berdin, nik bazakinat hi zer haizen.

MATRONA: Errazu, zuk, nun duzu errespetua! Ez dautzut nik erraiten, sudurra tapa ahalako edari usaina duzula!

GUARDA: Ez dainat nik ere erran, galtzen miatzea maiteago dunala, zaien miatzea baino.

MATRONA: Zure xuriketak egin-zkitzu eta bertzenak beren gain utz.

GUARDA: Bai, konpainia onean sartua naun, no, ni hemen. Alde batetik, matrona-patrona, ondoan hil puskatua, eta bertzaldetik, hortxetako mutur beltz hori.

KARABINERO: (Haserre) Errazu, hil bat ez bazaizu aski muga huntan, bigarren bat berdin planta dezakegu gero!

MATRONA: Emotzu bi tiro, emotzu, zikintsu horri!

GUARDA: Ez nauk batere hiri fido... Ofizio hortakoak baitzirezte zuen arropakoak... Errak egia: Zonbat gizon hil izan dituk gaur artio?

KARABINERO: Ez uste izan gero, muga gure artean dela-ta, oro haizu zaizkizula. Jaungoikoa lekuko, hor izanik ere, berdin berdina bi tiro botako baitauzkizut, aski nazkatzen banauzu.

MATRONA: Bota, bota! Noizbait ixil dadila aho zikin hori!

GUARDA: Bazakiat hire Jaungoikoak, jende tirokatzea onartzen duela eta batzuetan manatzen ere, zerua irabazi nahi duteneri. Bainan, gaizoa, oroit hadi gurutzada santua bururatua dela. Eta Hitler ala Mussolini, ez dituzuela gehiago hor, zuek zeruan sartzen laguntzeko.

KARABINERO: Ez eta zuek Napoleon, zuen larderiaz guri beldurra sartzeko.

GUARDA: Utzak Napoleon, den tokian. Aspaldi duk zizari bazkatzen ari dela. Agian, gaurko bertze Napoleon batzu, laster joanen dituk haren laguntzerat.

MATRONA: Bai, eta, zu ere heiekin.

KARABINERO: Anartean bakea emozu hemengo jendeari. Abisu hau emaiten dautzut zure onetan. (Sartzen da bere etxolan)

MATRONA: Ez da goizegi, norbaitek noizbait ahoa hesten baitio. (Ateratzen da)

GUARDA: (Bakarrik) Pasori inbido, inbidori hordago, hordagori iduki bainan nere papera beti berdin garbi... Matronak ez eskurik zikindu nahi. Eta mutur beltzak, bere eremuak zaintzen ongi. Bon, hil huni, azken aldikotz, mintza gaiten fermuki: Errazue, zuek, mugaz bertzaldeko puskak, jin gogo duzue eskualde huntarat, bai ala ez!... Ez duzuenaz geroz ihardesten, hanbat gaxto zuentzat!... Legearen izenean, hemendik aintzinat eta betikotz, izanen zirezte «desertur». Zauzte hor edo zoazte debruetarat, bainan ez sar Frantzian. (Ateratzen da, nazkatua, ez baitaki zer izkiria bere paperean)

MATRONA: (Sartuz eta eskualde guzietarat behatuz, hurbiltzen da karabinerorenganat) Nola hil duzu?

KARABINERO: Bonba bat ezarri diot eskutan, erranez ean paketa ttipi hori eremanen zuen holako lekurat. Bonba zartatu zaio. Horra hor ondorioa!

MATRONA: Hainitz diru bazuen sakeletan?

KARABINERO: Zituenak kendu diozkat... xo, xo!... Norbait heldu da... Gero eginen ditugu konduak. (Biak gordetzen dira)

FRAILE: (Agertzen da, liburu bat irakurtzen duela. Noizbait ikusten du gorputz puskatua. «Aitaren» eginez) Jesus, Jesus, zer da hau! Jainko ona, urrikal zaite hunen arimaz?... Eta nehor ez hemen!... Zer gertatzen ote da? (Karabinerori mintzo) Ez zirea ohartu, gorputz bat badela hemen, dena puskatua?

KARABINERO: Ba, fraile-aita, ikusia dut, aintzindariak abisatuak, ditut... Heien beha nago.

FRAILE: Zer ote zaio? Auto zonbait, gainetik iragan edo zer?

KARABINERO: Ez dut uste... Gaua zen... Bunbako bat entzun dut... Berehala hurbildu naiz... Eta, gorputz hau aurkitu dut, den bezala.

FRAILE: Zer gertatu ote da ba? Zer zaizu iduritzen?

KARABINERO: Ez dakit... Iduripena dut terrorixta bat zitakela, bonba bat zekarkena. Eta, nik uste, hemen iragaitean, bonba hori zartatu zaio.

FRAILE: Ta, nor ote da?

KARABINERO: Ez diozkat sakelak miatu... Aintzindarieri baita inkestaren egitea, gauzak diren bezala nahi ditut utzi, hek etorri artio.

MATRONA: (Agertuz) Zer diozu, fraile-aita, heriotze latz huntaz?... Azkenean, terrorixta horiek, kasik beti, beren burua hondatzen dute.

FRAILE: Ba, Ebanjelioan errana da: «Ezpata erabiltzen duena, ezpataz hilen da».

MATRONA: Egi handia hori!

FRAILE: Ba, bainan egia denentzat. Mugazainentzat ere bat!... Zeren-eta, aitor-azu, mugazainen tiroek, hemen gaindi, asko jende badaukatela zauriturik.

MATRONA: O fraile-aita, gu ez gira gaxtakeriatik bizi, bainan ordrearen alde, lan egitetik.

FRAILE: Bai, bai... Dena da ean zuen ordreak, jendeen arteko maitasuna duen laguntzen edo trabatzen.

MATRONA: Hil hau bezalako terrorixta batekin, nola nahi duzu, gu, maitasunean sartzea?

FRAILE: Hori ere nonbaiteko amaren semea da. Jainkoak daki nola den hortaratu.

MATRONA: Jainkoak ez badu gure ofizioko jenderik nahi, aski ditu jende gaxtoak ontzea!

FRAILE: Delako terrorixta hunek ez ote lezake, gauza bera erran, bainan aintzin-gibelka: Jainkoak ez badu jende gaxtorik nahi, aski ditu poliza armatuak kentzea.

GUARDA: Ai-ai-ai! Kasu, fraile-aita, kasu Ebaren alaba horri!...

MATRONA: Bon, su-pitx hori ginuen hemen eskas!

GUARDA: Orroit zaite zer gertatu zen fruitu debekatuarekin!

FRAILE: (Irriz) Beharrik hor dugu zu bezalako baten guardia, bide galgarritik begiratzeko!

MATRONA: Ni banoa hemendik, ez baitut horren ele zozoen entzuteko gutiziarik.

GUARDA: Bazakinat badunala ni baino puttu leunagorik, bainan zer nahi dun: Denetarik bagaitun munduan!

MATRONA: (Ateratzen da, sorbaldak altxatuz eta murmurikatuz) Zozoa!... Zozo handia!...

FRAILE: Ikusten dudanaz, galernak izaiten dira zuen lurreko parabisu huntan!

GUARDA: Bai, liztafina bizi den lurretan, piperrak laster dira gorritzen.

FRAILE: Nola ez, zu bezalako jorrariarekin!...

GUARDA: Eta zu, zertarat etorria zira... Piper jorratzerat ala saltsatzerat?

FRAILE: Ez bat eta ez bertzerat!... Hil hau da nere lantegia.

GUARDA: Eman diozu holaxet (gurutze ttipi bat eskuz egiten du), bertze munduan ongi hartua izaiteko billeta?

FRAILE: Billeta hori, hil aintzin ematen da eta ez hil ondoan. Zergatik ez nauzu deitu, ordu zelarik?

GUARDA: Eska-zozu hori hortxeko Jainko-adoratzaile zintzo horri!... Horrek dazki holako xehetasunak!

KARABINERO: Frantses perttoli, putz-untzia!

GUARDA: Horra zer katoliko pizkorra duzun, jaun hori! (Gurutzearen seinalea egiten du espainol moldean) Holako simagre zernahi egiten badaki, bainan hil aintzin, apeza deitu behar dela ez daki. (Irriz)

FRAILE: Bon, joana joan da! Bainan, pentsatzen dut ez dituzuela gorputz puska hauk hola, elgartu gabe, barreiatuak utziko!

GUARDA: (Trufaz, predikuan bezala mintzatuz) Girixtino maiteak, gorputz bat eta haragi bat egiten duzue. Gizonak ez beza berex, Jainkoak elkartu duena!

KARABINERO: To, gaizo apostolua, hori bederen ikasi zuen bere katiximan!

FRAILE: Ba, hori errana da senar-emaztentzat. Eta hek, gorputz bat eta haragi bat egin behar badute, bietan behar lukete «bat» egin, hemen diren gorputz beraren puska horiek.

GUARDA: Gaixo fraile-apeza, hortan arras ados nauzu zurekin! Bainan zure aldeko fededun handi hori, ez da beretik ari. Nola nahi duzu axola ukan dezan gorputz batetik, haragi bat egiteko? Ez eta bitarik «bat» egitea, ez zaio aski... Hirutarik «bat» egitea du bere neurria.

KARABINERO: (Haserre) Mihi zikin ustela!

GUARDA: Ez hadila samur, gaizoa... Hire kofesioa egiten ari nauk fraile-aitari. Hola, aitormena errexago izanen duk hiretzat!

FRAILE: Kofesioa, «Bakotxa bere» da gero! Aitor-atzu zureak, bertzenak beren gain utziz.

GUARDA: Bai, onartzen dut hori, fraile-aita, bainan nola, jauntto hori, gezurtietan gezurtiena baita, argitu nahi zaitut, ez zaitzan zakuan sar.(Ertzo sartuz, orgatxo bat pusatzen duela, ohartzen da kalapita bat badela... Orgatxo gainean jarririk, jestu asko eginez, kalapitan parte hartzen du. Kalapita mintzen delarik, beldurrez joa, ateratzen da)

FRAILE: Eta zuk, noiz egingo duzu zuhauren kofesioa?

GUARDA: Ni, girixtino ona naiz. Hortakotz ez noa kofesatzerat.

FRAILE: Jes, hauxe jokabide bitxia!

GUARDA: Ba, ez dira kofesatzerat joaiten mandilgotik bizi direnak. Eta ni, hetarik naiz.

FRAILE: Nolaz hori?

GUARDA: Ez ahal dakizu mugazainak direla kontrabandixtarik handienak? Eta, ez ahal dakizu, karabinero sartzeko, behar dela bere arima gobernuari saldu?

FRAILE: Arima saldu?

GUARDA: Arima saldu ba! Karabinero horrek, zin egina du, bere aintzindarieri obedituko diotela eta hek manatu guziak, on ala tzar, beteko dituela... Beraz, horrek, bere arima saldua du.

KARABINERO: Berea ezin salduz ari da, nehork ez baitio erosi nahi.

GUARDA: Eta zu, fraile-aita, mesfida zaite alimale hortaz. Gaur, elizarat etortzen zaizu, jaun handi, Jainkoaren adoratzerat. Gobernuak hola manatzen dio-ta... Bainan, gobernua alda dadiela, eta bihar, elizarat etorriko zaizu, berdin berdina, aldarea tirokatzerat.

KARABINERO: Asto tirokatzeko manua ukan baneza, banakike nortarik lot!

GUARDA: Berak aitortzen du, fraile-aita... Horrentzat, jendeak dira asto batzu. Eta, ni hilen ninduken bezala, berdin hil lezake bere anderea... Eta hura bietan. (Ertzo, solasak aintzina doatzila, ateratzen da)

KARABINERO: (Errabian) Zerri ustela! Holakoeri, nik, bi bala... bi bala.

FRAILE: Otoi, jaunak!...

GUARDA: Karabineroen ofizioa, fraile-aita, bekatu untzi bat da. Untzi hortan, saltsa-maltsan bizi dira karabineroak eta munduko satan guziak.

FRAILE: Oroit zaite, bat ala bertzea, tupin bereko saltsaki zireztela.

GUARDA: Ez, nere tupinak ez du, horrenak bezain usain gaxtoa. Eta nik, nere itzalak aitortzen ditut... Horrek ez. Hori da zuriko... Ez dut gero erran: Zuria. Zeren-eta, horren azala zuria balin bada, horren barnea, ximineko keldarra bezain beltza baita.

FRAILE: Ez ote duzu, zure buruaz, kukuruku gorasko jotzen! Gure Jainkoak ez ditu gero maite haga gaineko oilarrak!

GUARDA: Ez dakit ni haga gaineko oilarra naizen, bainan banakike erraiten zer den zure eskualdeko karabinero hori!

FRAILE: Zer dela diozu ba!

GUARDA: Karabinero hori eta bere iduriko guziak dira: Hitlerren burugainean hazitako zorri batzu.

KARABINERO: (Errabian) Bota, bota beti pozoina!

FRAILE: Ez zirea beldur, holako solasek ukan dezaketen ondorio gaxtoez?

GUARDA: Ni beldur? Noren beldur?

FRAILE: Ez dakit, bainan, hola ari bazira, karabineroak ere, noizbait oldart ditazke gero!...

KARABINERO: Ongi egiten duzu, fraile-aita, aho zikin horren abisatzea

GUARDA: Zer uste duk? Frantses guardak, Espainol karabineroen beldur girela. Atozte nahi duzuelarik. Horien kasatzeko, fraile-aita, gibel-aldeak aski ditugu. Guk, purrut-purrut egin-eta, erbiak bezala joanen dira denak ihesi.

KARABINERO: (Arma altxatuz, erotua) Aski delarik, aski da gero! Ikusiko dugu nor joanen den ihesi.

FRAILE: (Karabineroren armari lotuz) Ez. Holakorik ez!... Eta zu, guarda, zoazi hemendik...

GUARDA: Ba, banoa... Ez, horren beldurrez... Bainan zintzurra agortzen hasia dutalakotz. (Ateratzen da, baina seinale du beldur dela)

KARABINERO: Doala eta, bere onetan, ez dadiela gehiago hunarat agert.

FRAILE: Ha, eta gorputz puskatu hau beti hemen!... Hauk, ez ditazke hola utz.

KARABINERO: Errana dautzut, fraile-aita, aintzindarien beha nagola, horietaz zer egin jakiteko.

FRAILE: Bon, banoa, heien pixka bat mugiarazterat. (Ateratzen da. Karabinero bakarrik. Bere etxolarat doa)

ERTZO: (Agertzen da, bere orgatxoekin. Hauen gainean dakarzki pala bat eta iguzki-onbrela bat) Ha bon!... Denak joan dira!... Hobe!... Hola lanean aritzen ahalko naiz deskantsuan. Nik ez dezaket lanik egin, jendea kalapitan ari den lekuan. (Goiti so egiten du) Aro txarra, aro txarra, jende maiteak! (Onbrela idekirik, jartzen da orgatxoen gainean) Parasol hau idekitzen dut, ez bustitzeko... Zuek ere, beharrik hor baituzue teilatua, buruen gainean... Ba, Parisetik heldu naiz... Jaun presidentarekin mintzaturik. Pompidou ba!... Ostatu ttipi batean nintzen. Ta, Pompidou-ri telefona kolpe bat eman nion, etor zadien, arroltze eta xingar nerekin jaterat. Eta, jin zen gizona... Ta, lastersko ale... Gormanta baita... Mintzatu ginen buruz buru, Europa berri bat muntatzeaz. Nere laguntza baitezpada behar zuela, erran zautan. Lanez itoa izanagatik, baietz ba, lagunduko nuela, hitzeman nion. Zeren-eta, presidenten artean ez badugu elgar laguntzen, populuak iretsiko gaitu... Ha, beharbada, ez nauzue denek ezagutzen Xuxen da. Batzuek nahiago dute politikan ez sartu... Ez baita laket bustitzea... Ni naiz, hemengo xoro, burtxoro eta ero guzien presidenta. Eta, president legezkoa gero. Bozak emanez hautatua. Beraz, nere kargua da, nere balioaren saria. Eta ez dut hori zor nehori. Hortakotz, ez naiz ni nehoren xakur edo esku-makil... Bada hainitz hemen gaindi, ez baitezakete bertze hainbertze erran, beren buruentzat.

PEXETA: (Agertuz, Espainiako aldetik) Errazu, Ertzo, noiz pagatuko dautazu, zor dautazuna?

ERTZO: Andere Pexeta, nik ez dut zorrik zure etxean. Beraz, zoaz zure zerbitzuen zaintzerat eta, utz nezazu ni bakean!

PEXETA: Zu, atzo, nik zaintzen ditudan komunetan, sartu zinen. Eta gero, ihesi joan, hortakotz zor zinuen pexeta, neri pagatu gabe.

ERTZO: Ba, egia da, zerbitzutan sartu nintzen. Bainan, deus ez nuen egin barne hartan. Beraz ez nintzen zurekin zorretan.

PEXETA: Bai jauna. Komunetan sartu zinen eta beraz sar-paga zor dautazu.

ERTZO: Paga-saria zor da, komunak zikintzen badira edo hango ura xahutzen bada. Nik ez nuen deus holakorik egin... Ez naiz ni aski eroa, zor ez dutanaren ordaintzeko.

PEXETA: Ez badautazu ordaintzen lehenbailehen, zor duzun pezeta, dei eginen diot polizari. (Ateratzen da)

ERTZO: Dei egizu, nahi baduzu, polizari, gobernadoreari, minixtroari edo debru zaharrari. Bainan, ez duzu, nere sakelatik, pilik ukanen!... Pexeta «pixinta» zu!... (Hilari so dagola) Horren begiak, neri so dagozi... Piztuko haiz, gaizoa, piztuko... Hor nauk ni... Bon, lot gaiten lanari! Hementxet behar dut lurra itzuli eta, gorputz puska horiek, behar ditut landatu. Horien inguruan sartuko ditut zernahi lore mota: Xuri, gorri, ferde... Bon, goazen lanera! (Lotzen da tirahala, lur itzultzen bezala, bainan laster gelditzen da) Lana, gauza sanoa da osagarriarentzat... Nik, ez banu lanik egiten erotzea segur nuke. (Berriz lan eginik, gelditzen da) Haatik, beti buruz ari behar da lanean (izerdia xukatuz), indarrak eta ahalak neurtuz... Hori ez zakiten lehengo zaharrek. Gaur, holako zernahi gauza berri ikasten da. (Hilaren beso bat hartuz) Hunako beso hau, landatuko dut hementxet. Hum, beso indartsua!... Agian ongi pusatuko du!... Holako batzuen beharra badugu, panpako on batzuen zonbaiti emaiteko.

KARABINERO: (Agertuz) Errak, Ertzo, zer ari haiz hor?

ERTZO: Zer ari naizen? Aski duzu so egitea... Lore eta gorputz puska landatzen.

KARABINERO: Muga-bide erdi erdian?

ERTZO: Beharko, muga kentzekotan.

KARABINERO: Ta, zer egin gogo duk hemen? Nun haizela uste duk?

ERTZO: Muga huntako haga kenduko dut, jendea ibil dadien harat eta hunat, deus trabarik gabe. Mugako eremu hautan denetan, landatuko ditut gorputz puska eta loreak. Han hemenka ezarriko ditut jarleku batzu, jendea pausatzeko.

KARABINERO: Eta, gure guardiako etxoletarik, zer egingo duk?

ERTZO: Ez kexa. Bakotxak ukanen du bere baliamena. Bat, beteko dut lore untziz, bertzea arrain gorriz, bertzea izanen da haurren jostaleku eta hola, denetan ezarriko ditut gauza pollit-atsegingarri batzu.

KARABINERO: Eta gu, zer bilakatuko gaituk?

ERTZO: Ez zaituztet ahantzi. Ez zirezte izanen, orai artio bezala, denetaz higuinduak eta gaizki ikusiak. Zuen buruko kasola itsusi horien orde, ukanen dituzue baratzezainen xapel pollit batzu. Eta, armen orde, eskutan ibiliko dituzue lur laneko tresnak.

KARABINERO: Arras eroa...

ERTZO: Ez ote gintezke hola merkeago aterako, alferrak lanean emanez!

KARABINERO: Arras eroa!...

ERTZO: Eta, muga hau kenduz, ez ote diotegu deneri zerbitzu eginen, mila nardamendu izaiten baitira hunen trebesatzeko?...

KARABINERO: Arras eroa!...

ERTZO: Ilargirat joaiteko, paperik ez daukute eskatzen; bainan ba, auzorat, gure etxekoetarat joaiteko... Ha gizona, gizona... arras eroa!

OIHALA