L I T E R A T U R   A L D I Z K A R I E N
G O R D A I L U A

 

 
 

                   - Orrialde nagusira itzuli
                   - Susa aldizkaria
                   - Ale honen aurkibidea

                   - Ale honi buruzkoak (azalaren irudia eta fitxa)

Aurreko artikulua— Susa-10/11 (1984-martxoa) —Hurrengo artikulua




 

 

Cretan ohosturiko poema slovaniarrak

 

Violet Font

 

        Joan den urteko abuztuan Cretarantz abiatu ginen Bartzelonako lagun bat eta biok, han lagunak zituela eta. Paleiochora-ra heldu ginenean zai genuen Veronika. Bere etxea Mediterraneoko etxe zuri horietakoa da, handia eta kanpotik tapizez apaindua. Hantxe ezagutu nuen Karel Raab; oso tipo alaia, argala eta beltzarana. Veronikak «idazten eta horrelakotan» ibiltzen zela adierazi zidan afal ondoren. Hondartzan igarotzen genuen egun osoa hango ortze konpaktuari behaka, sor; eta gauez sua irazekitzen genuen keak agian lainotuko zuelakoan. Egunsentian hare epeletan itzartzen ginen eta gauerarte isiltasunean iragaten, suaren gorritasunak aurpegiotan irribarre egin arte. Poema batzu ohostu nizkion behin; karpeta urdin batetako paper mordoxka bat, eslovanieraz idatziak. Karel 1961. urtean jaio zen Yugoslavian. Hegazkin istripu batetan galdu zituen gurasoak hamazazpi urte zituela. Hiru anai-arrebak Marsellara joan ziren osabekin eta handik itsasontzi batetan ihes egin zuen. Sidneyen ezagutu zuten elkar Karel eta Veronikak; eta ez dakit ezer gehiago, hondartzako sutondoko ixtoria dardartiz at. Opio pedo luze baten letargo eguzkitsu bat bezala gogoratzen dut egotaldia (itsasoa bare eta oskarbiegia). Eta poemekin (ez dakit poesiak ote diren ere) egundoko burruketan ibili ondoren hor dituzue batzuren ene itzulpen inposibleak... Eta barkamena Kareli (auskalo non hagoen oraingo honetan) bere idazlantxoei Donostiaraino hega egiten irakasteagatik.

 

* * *

 

«Irtetean, kristal eta zilarrezko edifizioek, buruen gainean okerturik, ilgoraren gisara, osta zastakatzen zinaten. Eta gorri, astiro, odoletan gatzatzen hunan oro. Egunsentian eguzkiak, suak ezkoa bezala, urtu nindinan. Zementu artetik, oskorritasuna imagina subliminal baten antzera desagertzen dun: hiri puzkertiak infernutako zirko torturatzaileen olana gris, beltz eta zuriak eskekitzen dizkinanean kafetetxe ilun batetan sartuko haiz. (Beti zegon tokia). Jazza entzungo dun hatz beltzetan, ia urduri. Eta kalearen kiratsean, burruka etengabean, amerikar eta indioen arteko gudutik zaparrastaz galduriko gezi edota lantza batek zaurituko hau. Zorionez bizirik gelditzen bahaiz, biharamunean, ke urdin artean berriz ekingo diotenean, Siberiako tigrea haizelakoan ehizatuko haute olanek. (Ez haiz inolaz jarkiko). Orduan, dirudunen baten basoko lorartetik ihes egin nahiko dun, kafetegira, iagoitikoz, erdilo, violoncelloz jazzean, mesto, pianissimo, smorzando, ia ad li b i t u m.»

 

* * *

 

«Sumatrako tigrearen begi beilegiez itsuturik,

junglako landarezko tuneletik zehar etxeko kumunera

bajoari ekitera bidaliko nindiotekela banekien.

Eta hire betaurreko punky beltzak jantzi nizkian putada hura ukatu nahiean;

eta hik esan bezala, bost dukateko globo gorria puztu nian

sudurpunta zorrotzaz lehertu arte:

sans-culotten haragi torturatuez diamant eta esmeraldak fabrikatu

eta musei titiburuetako kakalardo erdigogorbustiak arrankatzen zizkieteken

teloi granatearen bestaldean;

eta bahekien torerook urrezko jainkosa haiek antsiaz desiratzen genizkiala;

bahekien nire ahoko espata dirdiratsuek

bular gazte hobenge haiek koskatuko zizkiatela ijoputak antzo;

eta ezpainetatik odol epela jarioko zitzaidaanean tertzioa saludatuko niala;

eta kakalardodun esku boteretsua jeitsi

eta bost dukateko globo gorriak eztanda egingo zidaala aurpegian;

(eta danborren erredobleetaz berandu konturatuko niñuala).

 

Eta jadanik (indarge?)

termidorianoen gilotinako bizarlabantzarrak bixigu arrosetan dakuskit;

eta sagu korbatadunetakoa haizela entzuten diat,

orain, toreroaren potroez alabastros lortzen ari haizenean,

kaleargi beltz ugertuen argi hilduek loak hartzen duten abar tartetik

ilargiaren arrasto heze lanbrotsuak,

Florentzian kupula hondatuko den eran,

giroa busti xahutzen duenean,

eta hotz,

oso hotz,

lepoa erdibitzen did

DZAST!!zueneann».

 

* * *

 

« papuen soak solstizioko diskorantz

erabat beilegituriko aurpegitan

izpi zorrotzen ziri metalikoek

ediporen begi zastakatuak malkotu dizkiete

eta lumazko oihanetan

larrutako kolpeak ttanttaka oihartzuntzean

eguzkituen kezko azaletan erotzen dira

hegazti nabarren isladak

gauak kokatuko zaizkie energia garaian

eta sudur betondo eta ezpainak

hileroko horigorriz gantzatzean

arotzen belarritako lapitzen antzeko

adarrak haziko dituzte artez

bekokitako ilbete itzel tartetik

pawah-pawahtan iratze

tropikalak ernetzen zaizkiela

zementuzko etxez zetakatzen diren

zuhaitz gorri eta goibelpetan

jadanik inglesen auto beltzak ibiliarren

ginea berriko kostaldetan

hondartuko ahal haiz buke!

papuek lepamoztu nazaten

baina sidneyraino gidatuko gaituk ostera

hire marinel eskizofrenikook

operako esfera zatikatuen hormigoi

zurizko maskorretan surf egin dezagun

eta mila pisutako edifiziotan julistuko nauk

eta jotabez mozkortuko ondoren

fenizioen belerotik (itsas hotsa kulunka)

fireworksak harrapaka»

 

* * *

 

«sua darion herensuge edota

zerbeza botila apartsu bat izan nahi duen

zaldizko almohada gainean hagoela

oilar txinar gorri bat buztantzen dun

izara zuritatik gora

ia-ia arranoak eklipse garaian ohi ditunan eran

eta nykwisten kuadrotako balusezko

neskato batutsiaren ditiburuak isladatzen ditun

nikietan antzo

ispiluaren beirari beren erliebe

jostagarriak inprimatu nahiz

eta hireak

bi elektrodo bailira

hatzez heltzen ditunala

etamine grisezko kanapea odoltzen dun

izter barnetako zauriaren jarioaz

zetan zabiz violet

marcel proust irakurtzen

biluzik               bai               a»

 

(Idatzi berria zen poema hau, eta zenbait hitz tatxaturik zegoen: "zakil bat izan nahi duen", "masturbatzen ari hintzela", "aitaren errebista pornoko", "udako menstruazio", "antsiatu", "eta hezeak", "zoratzen haiz haurrek egosten dituzten sugandilak bezala", "eta suaren atzean bularrak erretzen zaizkio..." amaieran.)

 

* * *

 

«Bonbilatatik ihesiko den argi zulatu ebakorrak belarri politeneko diamantean printz egitean, plastikozko bi miloi gezur Montmartren lepamoztuko dituztelako, Parisko izar zuri sargoritsupetan ustel desobituko nau Luis erregek. Eta gauez, purpurinazko gurditzar txairo eta odoltsutik irteten diren gortelari martzulek beren panpinen diti eme antsiatsuak esperma gisako champagne apartsuz bakarrik busti ahal izango dituzte komediako hasperenez. Sortilki bular maitagarritara plazer burbuiltsua izurtzean, balusetan gorputz guztitik aurpegiraino barreiatuko diete hatzetako muin hezea, sabel lodipetako pittilin zizaretuen nokutasuna krabelinetan dantzatzen den artean.

Azarez jazoko da oro. Ez du ezerk zentzurik. Inflazio garaian amets eta betiro iturri zikin batek bezala ziprizinka pix egiteko desioak buruhiltze kolektiboa eragingo du haragikerizko gau arrosa honetan. Paris brontze eta atxabitxizko condotiero arrotzez birrindua izango da. Birus hilurranen usaina du, jaitsapen dotorezko udaberitzarrarena.

(Eguzkirik gabeko zuhaitz biluzi urreztatu tartetik lote usaingeak aieneka zimurtzean, plastikozko bi miloi gezur Separen urertzetan itoko direlako, Paris lanbrotasun gris goibelpean ehortziko dute taupadez berriz. Eta gauez, ilargi kalertzetsuko ezpain idor lore-loredun printzesa hautseztatuak inoiz edan nahi izan ez duen esperma gisako zerbeza botila zutunduko aparta miazkatu behar izango dio nardaz nigarrez. Zirtzilki ahotxo maitagarrira plazer koipatsua kolpeka isurtzean, kontrako zulotik sartuko zaio ttuzko gorroto zitaldua, sabelpeko zainezko mamu zaurtzaile napalmtsua odoldu arte horzkatzen duen artean.
Ezerkzentzurik ez duenez oro azarez jazoko dela Veronika). »

 

* * *

 

«aire barean,

                     xori eta gizon torturatuez eginiko

                        harrizko hegazkintxoen antzo,

flavio anfiteatroko munera gladiatoria batetako iugulak ziruditen

                 aralde hizugarriaren ankerkeria zenentzuten.

                                         aho hotzean,

               haur eiharrek tiratakoz ehizaturiko

                      sagar borobilen eran, ttanttaka,

             hortza zuriak kriskitin kraskaka lehertu eta,

         zuena ez den irri batek erraietatik irtetzean,

     eztarriaren urraketa lazgarriak oihuska etsitua eman zuen.

                                           hiletamartxan

                    greziar falangeko gudugizonek,

              haragizko puxika eme eta gorriekin,

                      bonba nuklearra egurastuz,

          odolezko diti epel hegalarien modura, noraezean,

        haize mutuen doinuan soraioki dantzatzen zuten

             aranondoen lore zuriz estalitako lur hezetan. »

 



Literatur Aldizkarien Gordailua Susa argitaletxearen egitasmoa da.