Literatoen oinarrizko hiztegia

(lehen entrega)

Plazido

Antzerkia: 1.— Teatroa, idazleak oso trebeak dira publiko aurrean egiten baina ez idazten; zubergipuzkeraz: Ankerkia; bizkaiarabera klasikoan: Akerkia.

Artikulo: 1.— Nobela bat idatzi nahi duten idazleek beraien buruei permititzen dieten lizentzia. 2.— Berrogeitamar idatzi behar dira Euskal Idazleen Elkartean sartu ahal izateko. 3.— Gaztelaniari lapurtu zaizkion bi esklamazioz osatutako euskal idazleen esklamazio jatorra; adibidez: lehen aipatutako nobela idazten ari den eskritoreari artikulo bat idazteko enkargua ematen zaio, gaztelerazkoak esango luke «estoy harto» «me da por el culo» pentsatuko lukeen bitartean... euskaldunak dio pentsamenduarekin batera: «Artikulo!!!». 4.— Hitz askoren atzetik jartzen ez dugun partikula, artikulo eta partikularen artean gauza itsusi asko gerta bait daiteke.

Beka: 1.— Literatoen arriskurik haundiena, ente publikoek bere ohorea zuritzeko erabiltzen duen metodu deslaia. Arrisku horretan erori eta gero honela tamaltzen dira idazle horiek: «Bekatuan nago, bekatuan nago!»: eta irakurleek badakite hurrengo urtean nobela bat gutxienez irakurtzeko aukera izango dutela, eta idazle horrek ez zuela goserik pasako; halaber, idazle bekatu horren izena maiz entzungo du, hori bait da absoluziorako bide bakarra. 2.— Bokadu-tik datorren hitza, gero Bekadu-ra transformatuz, batzutan Pekatu eta bestetan Beka hitza eman du. 3.— Musulmanak Mecara bezala, euskal idazleak Bekara egiten dituzte beraien peregrinazioak bizitzan behin gutxienez (gustoa hartzen zaionez gero errepikatuko duenik egongo da).

Editorea: 1.— Arte mailara igo nahi den ofizioa, bere sustraiak Donostiako Txofre zaharrean omen zeuden, han hasi bait ziren zeregin ohoretsu horretan zenbaitek bertan bizia utziz. Gaur egun, lantze peligrosoak alde batera utziz, liburugintza den bariante ohoretsura dedikatzen dira. 2.— Problemak eta zenbait arazo ere txuliatzeko artea. 3.— Eddye Torea gangster famatuaren bandako partaideen izena; editorealaritza: sekta horretako partaideen sinismena, zeina praktikarekin gauzatzen bait den.

Erreseina: 1.— Liburu baten aipamen apolitikoa, baina badago zeregin honetan abilki politika sartzen duenik; adibidez: erreseinarik ez egin liburu zehatz bati. 2.— Zeregin horretan hiru urte botatzen dituenak hatzetan eduki ohi dituen erredura seinale argiak.

Idatzi: 1.— Literatoek izateko eginbehar duten ekintza. 2.— Behin eginez gero bizitza guztirako da (kriston txollua!). 3.— Literato deritzan piztiak pasatzen den lekutan uzten dituen hondakinei demaieten izena; Euskal Herriko kobazulo batzutan horrelakorik aurkitu da eta etnologoak pozez zoratzen dabiltza «Euskara hizkuntza mundiala, hi!» deadarkatuz.

Ipuia: 1.— Lanbide guttietsi baten parterik inportanteena, sariketetara aurkeztuz gero dibidendo onak ematen dituena, honoko esaldi hauen sorrera bultzatuz: «Ni ipuietik bizi naiz», «Yo vivo del cuento», «Je vive du conte».

Makina, idazteko: 1.— Gailu, instrumento, tresna baliosoa, hau da, idazle anonimoak desenmaskaratzeko oso baliosoa, berri bat erosteko baliosoegia. 2.— Asko idazten duen idazlea; adibidez: «makina bat idazten du horrek».

Nobela: 1.— Letra asko juntu-juntu abilidade asko edo gutxirekin elkarturik, ehun eta piko orrialde lortu arte; motxa: hirurogeitamabost bat besterik ez baditu; luzea: Joan Mari Irigoienengatik ez balitz ez litzateke esistituko; normala: inork idazten ez duena. 2.— Lehen aldiz idazten duen idazlea; baita ere, ja euskal idazle guztiak; eta baita, nobelarik idatzi ez duen idazlea; kontsagratua ez den idazleari horrela deitzen zaio.

Poesia: 1.— Ez zara zu. 2.— Herri baten heldutasun literario eza neurtzeko balio duen jenero literarioa (birredizioak alde batera utziz). 2.— Herri baten literaturaren maila gorena neurtzeko jenero preziatua. 3.— Merkea eta garestia. 4.— Adibide orokorra: Gustabo Dixen poema hau: «Poesía / poesía... / yo poesía un gato / pero se me escapó / el muy perro».

Pott: 1.— Eginda egon, farra dezente baten ondoren, hurrengo goizeko egoera. 2.— Bilbo aldean sortu zen talde literario profetiko bat, zeinak bere izenari ohore eginaz idem egin bait zuen (halere, laster ale bereziren bat aterako omen dute, agian Pottphoenix izenarekin, hiztegigile guztiei edizio errebisatuak egitera behartuz). 2.— Poeten pribilejioa bertsolarien aurrean, lehenengan primatzen den kualidadea izanik, bigarrenengan erru lastimosoa bait da. 3.— Adibide orokorra: «Potta kaka».

Txeke: 1.— Si yo fuera rico-a. 2.— Euskal literaturaren ondorengo urrats erraldoiak gidatuko dituen jainko-sa hermafrodita-lesbianaren izen internazionala. 3.— Adibide orokorra: «Gero eta zuriago, baliosoago».