Hil arte torturatu ondoren
lagunari beste mundura jarraitu zion

Saikaku Ihara

        Ipui hau, "Historias de amor entre samurais" Saikaku Iharak idatzitako liburukoa da. Geure kasa hartu dugu itzultzeko baimena.

Urtearen bigarren egunean, Iga probintziako jaunak elurra egin zuela amets egin eta biharamonean elurra mara-mara erortzen hasi zen. Zerbitzariei esan zien: «Atzo amestu legez ari du elurra». Sasanosuke Yamawakik, ezkutariren bat, beste gelara abiatu eta Tonyo pintatzaile izendunak pintatutako Fuji Yamaren koadroa ekarri eta hango zizkuan eseki zuen. Ekintza zuhur eta burutsu honek jauna liluratu zuen, Fujiren gailurrean elurra amestea pertsona superstizioarentzat zoriontasun seinale bait da. Sasanokuren ekintza Seishyônajon, enperadorearen gorteko poetisa zahar eta omendunarekin konparatu zuen. Tjijo enperadoreak egunen batetan itaundu zion: «Zein itxura izango du Koro mendiak goizeko elurrak estalirik?» Orduan Seishyônajonek jauregiko iparrateko banbuzko pertsiana altxatu zuen, bere poema batetan poeta txinar batek esaten bait du:

                Taiji tenploko exkilak entzun ditzakezu

                burkotik burua altxatuz besterik gabe,

                baina Koro mendiko elurra ikusiko baduzu

                ateko pertsiana altxatu beharrean zaude.

        Sasanosuke zuhurtziaz eta argitasunez jantzirik zegoen eta bere jaunari egundoko atsegina eman zion dama ezagun honi imitatzean.

        Garai hartan, jaunaren faboritoetako bihurtu zen; eta Jaunak Shogunari bere errespetuak eskaintzeko Yadora aldegin zuenean, Sasanosuke probintzian geratu zen, bere gisara ibiltzeko libre. Egunen batetan beste hiru ezkutarirekin zelaietan zehar txoriak ehiztatzera joan zen. Luzaro ibili ziren txolarre bat ere aurkitzen ez zutela, beren desplazerrako, eta etxeratzea erabaki zuten. Baina, banbu sastraka baten atzean udan lapurrengandik eta txoriengandik nekazari jendeak bere meloiak gorde ohi zituen txabola zegoen, eta gazteak haren ondotik pasatzen ari zirenean, tak handik hegaka faisaia ikusi zuten. Banbuen laguntzaz ezkutariek faisaia harrapatu zuten, eta une hartantxe agertu ziren beste faisai gehiago. Gazteek horrelako adur onez liluraturik zeuden. Haietako batek, ordea, hainbat faisai ikusteaz txunditurik, txabolaruntz zuzendu zituen bere urratsak. Han bi gizon ezkutaturik ikusi zituen txori horiez betetako kaiola handi bat zutela. Gogor egin zien errieta gizonei: «Jaunaren legearen kontra ari zarete. Ez al dakizue ediktoz herriko jendeak ezin duela hegaztirik ehiztatu?».

        Gizonak interrogatzen ari zen bitartean, hauetako batek ihes egin zuen aurpegia ihi lastozko sonbrailuz estalirik. Besteak ez zuen paradarik izan eta gazteak sumindurik zeudenez, ia ia gaizki pasatu zuen. Baina Sasanosukek gizarajoaren alde egin zuen, esanez: «Beharbada gizontxo hauek txoriak jateko hartuko zituzten. Erruki gaitezen eta oraingoz bederen barka diezaiegun». Gizona soltatu eta pozik etxeratu ziren, hegazti haiek hain erraz harrapatzeagatik. Faisaiak aranondo adarretan lotu zituzten. Sasanosukek, ordea, oinetan zerbait zuenarena eginez, atzean geratu zen eta besteak bistatik desagertu ahala galdetu zion gizonari tai gabe: «Zu eta laguna zergatik zeundeten han ezkutaturik esan arte ez dizut joaten utziko. Izan egiatia eta aitor ezazu zera honetan zerbait arraroa dagoela». Izuaren izuaz, gizona berehala hasi zen aitortzen: «Hayemon Bannoren esklabua nauzu: Zuek ni harrapatu baino lehen ihes egin du».

        «Ezagutzen dut Hayemon. Bazter guztietan da ezaguna. Zergatik joan da ihesi? Oso arraroa da».

        Esklabuak erantzun zuen: «Ugazabak esan dit gaur goizean: "Sasanosuke Yamawaki txoriak ehiztatzera etorriko da hona, baina samuraiak aspaldidanik ehiztatzen egon direnekin, urriak izango dira aurkituko dituenak eta etsiturik joango da. Niretakoez hornituko dut". Horregatik egon gara ugazaba eta biok zure atseginerako libratzen hegaztiak».

        Zoriontsua da gazte hori —esan zuen Sasanosukek— Hayemon bezalako gizonaren gogokoa izatearren. Gazte horren tokian egotea gustatuko litzaidake— eta bere tunika soinetik kenduz, esklabuari opari gisa eman zion. Esklabuak, hala ere, nahiago zukeen botila bat ardo izan balitz.

        Gero esklabu horixe Hayemon eta Sasanosukeren arteko mezulari bilakatu zen, hauek amodiora entregatzeko aukera emanez, biak gizon bipil eta ohorekoak bait ziren.

        Udazken batetan Saimendi tenploko lorategiko arbola. Rayata mendian, bigarrengo aldiz loretu zen. Ikuskizun hau dastatzeko bildu ziren tenploan samuraiak eta jaki gozo eta ardo ugaria zutela festa alaia ospatu zuten. Horren kariaz loreak ahaztu zituzten, baita beren buruez ere eta arrats apalera arte hantxe geratu ziren. Jaunaren ezkutariren batzu ere tartean zeuden. Hayemon loreak ikustera eta samuraiekin libertitzera etorria zen. Itjisaburo Igarashi, ezkutarietako batek ardo kopa, erdia irentsia zuena, eskaini zion. Hayemonek lausenguz eta hitz goxoez eskertu zion: «Benetan gazte liraina zara. Zure edertasunak ematen dit zirrara, edaten ari naizenean ere». Eta ardo oparoaz berriro kopa bete ziezaion utzi zion. Horditurik egon zenean Itjisaburerekin bilatu zuen plazera; hala ere aldegitean ez zituen bi ezpatak ahantzi. Hauek dira samuraiaren arima.

        Norbaitek Sasanosukeri Hayemonen Itjisaburorekiko joera salatu zion; eta Sasanosuke haserreak eta zeloek asaldatu zuten. Hurrengo egunean, supitoki aldatu zen eguraldia, hotzago egin zen eta haize bizi-biziak jotzen zuen. Sasanosukek Hayemoni bere etxe aurrean itxon zion eta iritsi zenean, eskutik hartu eta barneko etxartera eraman zuen. Ate eta etxeko sarrera guztiak hertsi zituen, Hayemon etxartean utzirik. Hayemonen burutik Sasanosuke amodiorako prestatzen ari zela pasatu zen eta zain egon zen une batez. Baina bazkalondoan erortzen hasi zen elurra eta lodiagotzen ari zen. Hayemonek haseran bere soinburu eta mauketako elurra astindu zuen, baina nahiz eta paulonia batenpean gorde zen, luze gabe hotza gogorki jotzen hasi zitzaion. Ahots lodiz hotsegin zion maitatzaileari: «Sasanosuke, hilgo naiz jarraitzen badu hotzak». Sasanosukek, lehen pisutik, non sehiarekin joslatzen ari zen, burlazka erantzun zion: «Ziur naiz ezkutari hark zuretzat atera zuen ardotik nahiko bero gordetzen duzula oraindik». Hayemonek zinkurinaka: «Gaur arratsaldean ederra ari zatzaizkit erakusten. Geroan zuhurragoa izango naiz. Ez diot zutaz beste mutil ederrari begiratuko. Barka nazazu Sasanosuke».

        Sasanosukek, hala ere, bere hartan zegoen: «Benetan badiozu, pasa iezazkidazu zure bi ezpatak. Ez dizut bestela sinetsiko». Eta Hayemonek bere bi ezpatak eman zizkion.

        Orduan, erdenu amorosa mendekatzeko, Sasanosuke Hayemonez trufatzen hasi zen. Arropa guztiak erantzarazi zizkion. Ondoren, zorigabekoa dardarka eta biluzirik gera zedin eta aurpegi gainera ile sueltoa bota zezan behartu zuen, eta Hayemonek agindua bete zuen. Sasanosukek idatzitako paper zuri triangularra bota zion, eta bekokian ipintzeko manatu. Ehorzketa budistetan, gorpuak idatzitako paper triangularra bekokian eraman ohi du. Eta Hayemonek esan egin zuen.

        Airea gero eta hotzago eta elurra haren gorputz gorri, izoztu eta dardartiaren gainean ari zen erortzen. Apenas hats hartu ahal zuen. Hil itxura hartzen ari zen. Barkatzeko eta salbatzeko errogatu zion Sasanosukeri, bere esku izoztu eta gogortuak harengana altxatuz. Baina Sasanosukek bihotz-gogor jarraitzen zuen. Goian, bere gelan, ahots ozenez, doinu garbiki deskuidatu batez, danbor erritmoaz Nô drama ospetsu baten zati hau abesten ziren: «Nire arimaren aldeko zure otoitz zoragarriaz liluratu naiz». Behin behinerako olgura bukatu zuenean, etxartera so egin zuen.

        Hayemonek lurrera egin zuen minez eta agoniaz inguraturik. Sasanosuke, zirraraz zulaturik, etxarteruntz korri egin zuen eta maitea zuzpertzen saiatu, bero eta botikaren poderioz. Beranduegi zen. Hayemon hilik zegoen. Sasanosukek ere bestearen bidea hartu zuen, hara-kiria eginaz.

        Bere logelan Sasanosukek berarentzat eta Hayemonentzako festatxoa prestatua zuen. Janaririk zoragarrienak zeuden han eta ohean bi burko, bera eta Hayemon maitearentzat. Jazkiak perfumatuak zeuden. Gogor zigortu ondoren Hayemoni barkatzea pentsatua zuen, baina urrunegi joan zen eta honela bai maitea eta bai bere burua hil zuen.