—Itz Lauz—

Itun Berria (I)

Orixe

Ez da goizegi. Esatea lotsa ere ba da; orain arte ez genezaken irakurri euskaldun katolikuok Itun edo Testamentu Berria, Yainkoaren itza, gure izkuntza gaisoan. Lotsagarriago oraindik, argitara azalduriko lenengo Itun Berria protestante batek aterea da, ta katolikuak irakurtzea debekaturik dauka. Ba ziran, egia esan. Lapurdiko euskeraz lau Ebangelioak, Haraneder'ena 1755'garren urtean agertua, ta Duvoisin'ena, Haristoi apaizak 1898'garrenean bereiz eta katoliku erara emana; baiña Itun Berria edo Testamentu Berria oso osotan azaldu bagea zan gure egunetara arte. Yesus'en Lagundiko Aita Olabide'k argitarazi du txukun eta garbi. Yainkoak esker on diola.

        Gure erri elizkoiak ez du izan berari dagokion irakurgai gisakorik. Saritan esan oi dugu, euskerazko liburuak irakurrita ez dala santu asko sortu: guziak erderara yobearra izan dute beren gogoa goiko argiz asetzeko. Yainkoak euskeraz emateko asmoa duna ba da; baiña liburu au ondo ausnartzea aski dugu, beste guzi oien iturria da-ta. Entzun Olabide berari:

        «Idaztirik ez zaigu au bezain onurakor ta bear bearrekorik. Beude noski, aietatik yetxitako argiz ta adorez gizon yakintsu ta zintzoak atontzen dizkiguten irakurgaiak. Eguzkia dugu argita rako, eguratsa arnasarako. Illargiak gauez ez digu argi apurtxo ori ere elkartzen, eguzkitik artuta gurera okertuz baizik. Yainkoaren idaztiak eguzkia dira, gizon onenak illargia. Eguzkitan dagonari illargia zertako? Eguzkia etzandakoan illargia on zaigu. Landa zabalean, egurats erdian arnasa erraz ta osasuntsua; etxe barnean, zail, ta baita eziña ere, leio edo irrikituetatik landako eguratsa sartzen ez ba da. Zeruko eguratsa, zeruko eguzkia, Yainkoaren idaztietan daukagu; gizonenetan illargia ta leioak besterik ez. Ona on; baiña obea obe; ta gizakumeak baño Yainkoa obe dan giñoan, Aren idaztiak ere aienak baño obe ta etekintsuagoak ditugu.»

        Ezin esan obeki.

        Naiz Eleizan bertan, naiz etxeko sukalbaztarrean irakurtzeko liburu oberik ezin asma, Yainkoak berak idatzia da-ta.

        Zerutik yausten dan intzaren antzera yotzen du Yainkoak Berak Bere itza. Lurra garastatzen du, ta berriro ez da gora itzultzen. Alaxe Yainkoaren itza ere, Berak dionez. Zabaldu ditzagun bada, gure gogoko lur onen arrakak eta irrikituak; iretsi dezagun itz eder ori, ta gure gogoa zabaldu bedi, garasta bedi, uanditu bedi, ase bedi, guziz Yainkotu gaitezen arte.

        Begira ordea, asmo garbiz irakurri bear dugu, egika dan bezala. Ikusi edo duzute arto-landare oker bat, yorratzekoan ongi zuzendu ta zuti ipiñi-bagea. Aren kukuluan ez da kokatzen urtxortarik. Legorteak orriak bildu egiten ditio ta oso mutur-okerturik uzten du. Gure gogoa zutik eraiki dezagun, asmo garbiaren bitartez, intza-xorta ori barrura sartzea nai ba dugu.

        Euskerara bikain itzulia dago. Orain arte egin diran itzulpenen aldean lana ta nekea ugari du.

        Besten lana urruñatu bage, ta beti begien aurrean idukita beren yoera eman dio Aita Olabidek. Onetaz aurrekoak, oztoporen bat billatzen zutenean, itzulinguru egiten zuten geienez, al zuten bezala, beti argalkiro, Yainkoaren itza adieraziz; onek ordea, oztopoari bekoz beko begiratzen dio, ez dio egika edo aldear egiten, eta bidea zuzen urratzen du oztopoari bizkor alderagiñez.

        Lau Ebangelioak dira errezenak, eta ala bear ere, mundu guziak ulertu ditzan. Itz bat edo beste ba dira erri txeak bakarka ulertuko ez ditunak; baiña oriek ez dute ainbesteko oztoporik, batez ere eleizan Yainkoaren itza entzuten oiturik daudenentzat. Inguruko itzak aski ematen die agiz, eta neketan geldituko da iñor euskera ori ulertzeke.

        Yesukristoren Berri Ona beste liburu santurik irakurri nai dutenentzat, ba dago or zer irakurri ta zer ulertu. Yondone Paulen idazkiak batez ere, atsegin izango zaizkie ikasiagoari. Latiña ongi dakiten apaizentzat ere errezagoa derizkiot Olabideren itzulpena. Sail ontan lan gogorra egin du.

        Edozein orrialdetan zabal dezazula, nonai aurki dezakezu yanari eztia zure animarentzat. Ez bada eskutik utzi, alegiñean.

        Euskerari ere liburu ontatik zer onura datorkioken asmatzea neke da. Aurrena Yainkoa billatu bear dugu olako liburuetan eta urrena ere bai, baiña, oarkabe, euskera ere indartu liteke olako liburua irakurriz. Gogora dezagun oraintsu il eta santu-zantzuan daukaten Ama Sorazu. Emakume Yainkoti arek erderarik ozta ozta yakin eta, ikus nolako liburuak utzi ditigun erderaz, alakoak irakurri zitulako. Gauza beroriek euskeraz irakurri izan balitu, etzun noski erderara yo bearrik, bere argitasunak adierazteko. Euskeraz errezago idatziko zitun.

        Berriz ta berriz eta berreun aldiz enaiz esaten aspertuko. Euskaldunak! ekin or gogoz eta asmo garbiz, eta liburuak berak zirikatuko zaituzte gerogo ta sarriago iturri garbi ortara etortzeko

(1) Olabide'k lenengoz orgilaratu zuenekoa.