L I T E R A T U R   A L D I Z K A R I E N
G O R D A I L U A

 

 
 

                   - Literatur Aldizkarien Gordailua
                   - Euzko-Gogoa aldizkaria
                   - Ale honen aurkibidea

                   - Ale honi buruzkoak (azalaren irudia eta fitxa)

Aurreko artikulua— Euzko-Gogoa
(1956 gko. iraila-urrila) —Hurrengo artikulua




 

 

—Itz-Lauz—

 

Abere-itz-eta edo abere-itz-adi

euzkerez edo euzko-elez

 

Mendiola Imanol

 

«Abere-itz-eta» edo «Abere-itz-adi» ager-nai-dautzuegu.

        Zer-gaiz, «Itz-eta» edo «Itz-adi» dabilgun, galde-daizakezute. Geuk orain dagigun lan au, ez da erdera «Zoologia» edo «Zoografia». Au geuk genegiken, bertze iaki-gai etsi, eta iakin bear-genituke, eta berariz euzko-elez oinarri-ets, bertze iaki-gai sor eta ager-bear-genituke.

        Bearr-er eta egoki-er «Zoologia» «Zoografia» genegiken, aurrez bertze-arte Pisike, Kimi, Matemati, eta abar, eta abar, bear-genituken. Au-gaiz, geure lan, ori-baino apal-ego da; geuk amen datzazkiegu bakarrik «abere-izen» edo «Abere-itz».

        Abere oro amen, ez dagoten-ets, ager-ageri da; nork audin dagoten, abere oro, ezarri-zeizateken lan txiki baten?

        Iarri-dautugu abere-etan oar bear-dautugu; batzu dira euzko-izenez esan-oi-diran, bertze batzu berriz bein ere euzkerez esan-ez diran.

        Euzkerez esan-oi-diran, eta esan-izan-oi-diran aie, geuk oi-izenez dasategu; euzko-elez ibilli-izan-oi-ez diran aie orde, geuk euzko-edin eta euzko-etsi-dautugu.

        Sarri, abere aie, egon-oi-diran erri-izenez; sarri, abere-iza, ager-daizaketen itz eta izen-bidez; sarri era erder-elez esan-oi-diran itzez.

        Lan au oso-oso ez da; ba dira bai abere-euzko-izen, geuk amen iarri ez dautugun, eta ibili-oi-diran, au-gati, inork, bertze abere-euzko-izen ba zekiteke, geuk eske-dagiogu, geu-edi abere-izen aie esan-daizazgun, lan oso-ego eta zabal-ego dagigun.

        Euzko-erri eta euzko-ele-maitez egin daugun lan au, zearo egoki ez ba da, eta oker batzu oar-baldin ba zenitukete, euzko-anai, azke-gatsazute, eta azke-gagizute.

        Agur.

Egileak

 

AbereAnimalAnimal
Abere-etsZoologia (estudio)Zoologie (étude)
Abere-iakiZoología (ciencia)Zoologie (science)
Abere-esaZoología (exposición)Zoologie (expression)
Abere-adinReino animalRegne animal, Faune
AdinSuma, contenidoSomme, contenu
Ezur-abere (Ezurti)VertebradoVertebre
Ugatz-abere (Ugazti)MamíferoMammifére
Egatz-abere (Egazti)AveOiseau
Suge, Suge-abere,ReptilReptile
Igel, Igel-abereBatracioBatracier
Arrai, Arrai-abere, Arrau-aberePezPoisson
   
UGAZTI UGATZ-ABEREMAMÍFEROSMAMMIFÈRES
XimiMonoSinge
Giz-ximiPrimatePrimate
OranguteOrangutánOrang-outang
GorilGorilaGorille
TxinpantzChimpanzéChimpanzé
Txakur-ximi, Or-ximiCinocéfaloCynocéphale
MandirilMandrilMandril
Makake, Luze-buztanximiMacacoMacaque
BabuiBabuinoBabouin
Gibon, Indi-ximiGibónGibon
TamariTamarinTamari
SakiSakíSaki
SaiuSajúSajou
Orru-ximi, SapaiuAulladorHurleur
SaimiriSaimiriSaimiri
AmadirHamadryasHamadryas
Eme-ximi, Ximi-emeMonaGuenon
XimitxoMonitoPetit singe
Asi-ximiSemnopitecoSemnopithéque
PapioPapiónPapion
UistitiTitiOuistiti
Eme-Ximitxo, Ximitxo-emeMonitaGuenuche
Ximi-erProsimioProsimien
Atel, Luze-ximiAtelesAtéle
Gau-airara, Gau-airarMurciélagoChauve-souris
Ega-beso, Ega-beso-abereChirópterosChiroptóres
Aun-buru-ainar, Aundi-buruCefaloteCephalote
Arpi, Ego-arranoArpiaHarpie
Belar-ainarOrejudoOrsillard
Banpir, Zabal-ainarVampiroVampire
Arrats-sinarVespertilioVespertilion
ArtzOsoOurs
Eme-artz, Artz-emeOsaOurse
Artz-umeOseznoOurson
LeoiLeónLion
Eme-leoi, Leoi-emeLeonaLionne
Leoi-umeLeoncilloLionceau
Leoi-adats, Buru-ileMelenaCrinière
Ao-bizar, Mutur-bizarMostachoMoustache
BuztanColaQueue
Leoi-orru, OrruRugidoRugissement
ErminArmiñoHermine
PumePumaPuma
PanterPanteraPanthère
UainHienaHyène
ZabatzZabatVivette
GinetzJinetaGenette
LintzLinceLynx
Nabar-katuGato pardoGuépard
Baso-katuTigreTigre
KatuGatoChat
GuarJaguarJaguar
OntzOnzaOnce
PitotxMartaMarte
AzeriZorroRenard
Itsas-otso, Its-otsoFocaPhoque
Nabar-leoiLeopardoLéopard
Otari, Itsas-leoiOtarioOtarie
MurtsuMorsaMorse
SatorTopoTaupe
Sarroi, SagarroiErizoHérisson
SaguRatónRat, Souris
ErbiLiebreLièvre
SatsuriRatón campesinoRat
UrtxintxArdillaEcureuil
KatardeCastorCastor
KerbuJerboGerboise
IdiBueyBoeuf
Ergi, IditxoBoyezueloJeune bceuf
ZezenToroTauresu
Zekor, Zezenkor, IdigaiTerneroBouvillon
TxalTerneraGénisse
Ikel, IdikelBuey para engordarBoeuf à l'engrais
Bei, AbelgorriVacaVache
Baso-idiBúfaloBuffle
Baso-bei, Oian-beiHembra de BúfaloBufflène
Baso-zekor, Oian-zekorCría de búfaloBuffetin
BasoAxal, Oian-txalBúfala pequeñaBuffetine
Konkor-idiUro, BisonteUrus
Aker-idiCebúZebu
Ibai-idiHipopótamoHippopotame
Zerri, UrdeCerdo, puerco, guarroPorc
Aketz, Ordots, Orots, ArMacho en generalMâle en général
EmeHembra en generalFemelle
Urde-eme, Eme-urde, UrritxCerda, marranaTruie
Amardi (Eme-urde, Urdama (Urde-eme)Cerda, marranaTruie
Aketz-urde, Ordots-urdeVerracoVerrat
Xin-urdePuerco cortoPorc chátré
Zerri-ume, Ume-zerri, Urde-ume, Ume-urdeCochinilloGoret
Baso-urdeJabalíSanglier
Baso-urritx , Baso-AmardiJabalinaLaie
Baso-urdetxoJabatoMarcassin
Kamelu, Bi-konkorCamelloChameau
Eme-kamelu, Kamelu-emeCamellaChamelle
Bat-konkorDromedarioDromadaire
AkerMacho cabrioBouc
AuntzCabraChèvre
Auntztxo, Auntz-ume, Ume-AuntzCabrita, ChivoChevreau, Chevrette
Baso-akerYviceBouquetin
Aitz-aker, Aitz-auntzGamuzaChamois
Lats akerCorzoChevreuil
Lats-AuntzCorzaChevreuille
Mendi-aker, Mendi-AuntzBicerraIsard
AkuriConejoLapin
Indi-akuriConejo de IndiasCobaye
Lats-Auntz-umeCorcitoPaon
Nau-aker, Nabar-akerGamoDaim
Nau-AuntzGamaDaine
GazalGazelaGazelle
Orein, OrkatzCiervoCerf
Eme-orein, Orein-emeCiervaBiche
Ipar-oreinAntaElan
Eren, Lan-orein, Elur-oreinRenoRenne
Karibu, Kanadan-oreinCaribúCaribou
Motz-aker, Adar-be-akerAlmizcleroChevrotain
AusnarRumiaRumination
Ausnar-abere, Ausnar-oiRumianteRuminant
Ausnar-abereRumianteRuminant
Ardi-abereEspecie ovinaOvine, mouton
Arari, Aari, aratzar, Ar-ardiMoruecoBélier
ArdiOvejaBrebis
Ardi-ume, Ume-ardi, Arkume Bildotx, AxurCordero, corderaAgneau
Ardi-akel, ArakelOveja estérilBrebis stérile
ArditxoOvejuelaPetite brebis
Azun, IzorPlena, oveja plenaPleine, brebis pleine
AntzuEstérilStérile
Ardi antzu, Antzu-ardiOveja estérilBrebis stérile
Kuku, Bildotx-kuku, Kuku-bildotxCordero raquíticoAgneau chétif
ZaldiCaballoCheval
Zaldi-abere, Zal-abereEspecia caballarEspèce chevaline
Zaldi-ar, Ar-zaldi, ZaldarCaballo padreEtalon
BeorYeguaJument
ZalditxoPotroPoulain
BeortxoPotra, jacaPouliche
Irantzu, Ira-antzuCastradoChâtré
Zaldi oso, Zaldi aketsCaballo enteroCheval entier
Oso-zaldi, Aketz-zaldiCaballo enteroCheval entier
AstoAsno, burroAne
Asto-ar, AstarPollino reproductorBaudet
Asto-eme, Eme-astoAsna, BurraAnesse
Astotxo, asto-umeBorricoAnon
Mando-abereEspecie mularEspèce mulassière
Mando-ar, MandarMuloMulet
Mando-eme, Eme-mandoMulaMule
Astar-mandarMulo de asnoMulet d'âne
Astar-mando-emeMula de asnoMule d'âne
Zaldar-mandarMulo de caballoMulet de cheval
Zaldar-mando-emeMula de caballoMule de cheval
Baso-asto, Oian-astoOnagroOnagre
Asto abereEspecie asnalEspéce asine
Zaldi-asto, Zal-astoHemionoHemione
Nabar-zaldi, Nau-zaldiCebraZèbre
Lepo-zaldiJirafaGirafe
ElepanElefanteEléphant
Adar-zerri, Adar-urdeRinoceronteRhinoceros
Pekari, Baso-zerriPécari, BaquiraPecari
Elor-zerriPuerco espínPorc-épic
Tamanuar, Txianaur-artzOso hormigueroTamanoir, Fourmilier
Azeri-otsoChacalChacal
OtsoLoboLoup
Otso-emo, Eme-otsoLobaLouve
Otso-ume, OtsotxoLobito, LobeznoLouveteau
Or, Etxe-or, Etxakor, TxakurPerroChien
Eme-or, Eme-txakorPerraChienne
Etxe-or, EtxakorPerro guardianChien de garde
Laster-txakur, Lats-or, Laster-orGalgoChien courant, Lévrier
Eize-or, Eize-txakur, Eize-txakorDe cazaChien de chasse
Artzain-or, Zabal-orPerro mastínChien de berger
Ardi-txakur, Ardi-txakorPerro mastínChien de berger
Eper-or, Eper-txakurPerro perdigueroChien d'arrét
Sagu-or, Sagu-txakurPerro rateroChien ratier
Ortzar, Ar-txakurPerro machoChien mâle
Ortxo, TxakurtxoPerritoPetit chien
Elur-or, Elur-txakurPerro (San Bernardo)Chien appelé SaintBernard
Ile-kiskur, Kiskur-or, Kiskur-txakurPerro de aguasCaniche
Aragi-txakurAlano, perro de presaBouledogue
Ur-txakur, Itxas-txakurPerro de pescadorChien de marin
Sagu-txakurZarcero (perro de caza)Fox-terrier
Or-abere, Txakur-abereRaza caninaRace canine
BaleBallenaBaleine
Zerri-bale, Itxas-zerriMarsopaMarsouin
Its-urde, ItsurdiDelfínDauphin
MarrasuTiburonRequin
   
EGAZTI, EGATZ-ABERE, TXORI  
Egazti, Egatz-Abere, TxoriPájaro, AveOiseau
Egazti-ets, Egazti-iakiOrnitologiaOrnithologie
Lau-atz, Lau-atz-egaztiPalmípedaPalmipéde
AntzarGansoOie
Itsas-antzarGanso de marOie de mer
Eme-antzar, Antzar-emeGanso (macho)Jars
AntzartxoAnsarón, Ansar pequeñoOison
Aate, aatePatoCanard
Ar-aate, Aate-arPato machoCanard mâle
Eme-aate, Aate-emeAnade hembraCane
AatetxoCaneton, CanardeauBeltzarge
CisneCygneMartin, Pinguin
PinguinoPingouinPelikan
PelicanoPatitoPelikan
Gotzurri, Ur-erroiMergo, cuervo marinoCormoran
Itsas-bele, Its-erroiMergo, cuervo marinoCormoran
Itsas-urtzo, ZinlingeGaviotaMouette
AntxetaGaviotaMouette
Itsas-aate, Its-aateAlbatrosAlbatros
PotorroPetrelPetrel
Urrun-potorroRabihorcadoFrégate
ZangeBrasanFou
Ekaitz-aateTadorneTadorne
EiderEiderEider
SerkelCercetaSarcelle
Urrun-antzarOca marinaBernacle
Urril-aateNegretaMacreuse
XiliporteSomongujoGrebe
Elur-antzar, Egal-motzGanso polarManchot
GabarratsZambullidaPlongeon
Izotz, Iphar-pinguinPinguinoMacaroux

 

(iarraitzeko)

 



Literatur Aldizkarien Gordailua Susa argitaletxearen egitasmoa da.