—Idazti Deunak—

Matai Deunak-logezko Josu-kisto'gazko goizparra

Arriandiaga'tarr Imanol M.B.S.'ak

5. JON UGUTZARIJA.

III ATZALBURUBA.

1. Eta egun aretan Jon Ugutzarija agiri zan basamaurtuban, edasten, 2"Garrbai-zadikez, —esanaz— goi-ala (1) urrbildu egin baita». 3 Auxe da, ba, Ixai iragarrhak iragarri lebana,

                «Jabe'ren bidia gertu

                bere bidezkaik zuzendu,

basamaurtuban oyuka danaren oyuka, esaten.

        4 Jon'ak berak soñekua korkoizto-ulezkua leban, eta gerruntzian narruzko gerrestuna; eta bere janari oti-baseztijaik ziran.

        5 Arian, Jerosolin eta Juderri osua, ta Jordan-aldeko zertan gustija urtetan ziran agana, 6 eta Jon'ak ugutzau egiten leuzan Jordan'en, norberak norbere obenaik lautorrtzalarik.

        7 Eta bere ugutzetara parixetarrik eta sadukarrik asko (2) etorrten eguarrtuki», Ziraukumioik, —irausten leutsen— geroko aserrekuntzatik igesten nok irakatsi dautzube ba? 8 Garrbaitako igalijaik ekarri, gero, 9 ta Abarran dogu Aitalena (3) ez esan zuen burubetan. Jabe'k Abarran-umiaik arri onetatik eraso al daikezala bai'tirautzubet. 10 Aizkorea zugatz-errayetan bai'tzagotzube. Eta igali-zindo-bako zugatz oro, oñetik ebaki, ta sutara egotzi ixango dozube»

        11 Ugutzau, ba, uraz, garrbaitarako, ugutzetan bai'tzaudaze; nitzaz oste zatorrtzubena, baña, ni baño indarrtsubagua dozube, ta enozube ni be re oskinaik eruateko iñortxu (4); Goteunaz ta subaz ugutzauko zauze berak. 12 Bere sarrdetzia bere eskuban; eta aozlaztua axatuko zozube; eta garija galdegitan bildu, aozlaztua, barriz, su itxalgatxetan erre.»

6. JOSU-KISTO'REN UGUTZA

        13. Orduban, Josu, Galilai'tik Jordan'era, Jon' gana, Jon'ak ugutzau ledintzat eldu zan. 14 Jon' ak, baña, eleban ugutzau gura, eta» Nerau nok erorrek ugutzau biarra, —esaten leutsan— eta eu atorr nigana? «l5» utzi eik oinguan, —erantzun eta iño leutsan Yosu'k— aulan betatu biarr yuagu, ba, zuzen betia».

        Arian (Jon'ak Josu'ri nai lebana egiten) utzi leutsan. 16 Eta Josu, ugutzau ta berialaxe urten zan uretatik. Eta ara, ortzijaik urratu egin ya kazan; eta Jabe'ren Gogua, uso-antzoz, jasten eta bere ganera elduten ikusi leban. 17 Eta ara ortzijetako abotsa: «Auxe da neure seme laztana; berauxegaz naz ni ase» -esaten. (5).

7. BARUKALDIJA ETA ZILTZAIK

IV ATZALBURUBA

        1. Arian, Goteunak basamaurtura eruan leban Josu, goteungiak ziltzau legintzat. 2 Eta berrogei gau-egunetan baru-eginda, gose-gose ixan zan. 3 Eta ziltzaillia urrbildu yakan, eta «Jabe'ren semia ba-az, -ifio leutsan-, arrijoik ogituteko esakek». 4 Eta berak: «Gixona eztok ogijaz bakarrik bixi, —erantzun eta iño leutsan,— Jabe'ren abotiko edozein itzaz baño, idatzita yagok. «5 Orduban, txerrenak oratu egin, eta uri deunera eruan, eta jauretxe-gallurran jarri leban, 6 eta» Jabe'ren semia ba-az, —iño leutsan— goitik bera egikek;

                Eutzaz bere gotzonai agindu yautsek,

                eta eskubetan arrtuko abe,

                arrijan jota errendu ezaditentzat (6)

                idatzita yagok ba»

        7 Orobat idatzita yagok, -iño leutsan Josu'k, -eztok eure Jabe Jauna ziltzauko». 8 Eta txerrenak barriro oratu ta mendi garai-garaira eruan ieban; 'eta ludiko agintzerri gustij aik eta euroen arrandija erakutsirik, 9 «Au, gustijau, emon damoskiat, —erautsi leutsan—, lurr-jota jauretsi egingo ba'nenduk». 10» Ken orrtik, etsai irautsi leutsan Josu'k, eure Jabe Jauna jauretsiko dok, eta berari bakarrik otseintzaz dagiskiak, idatzita yagok». 11 Eta arian goteungiak itxi egin leban, eta gotzbnaik etorri ta zuzkitu egin leutsaen.

II taldia (IV, 12-XIV, 12)

        JOSU'REN BIZTALDI NABARIJA

        JOSU JABE'REN BIDALIJA

        JAUNGO-ALERRIJAREN IXAKEREA.

        GALILAI'RA ATZERA DATORR

        12 Josu'k, ba, Jon giltzapetu lebela entzuki, Galilai'ra alde-egin leban; 13 eta Nazaret utziki, itxasaldeko Kaparnaun'era etorri; ta bertan bizten zan, Zabulon eta Natali-mugerrijetan, 14 Ixai iragarrliak iragarritakua betatu ledintzat:

        15 Zabulon-zertan, eta Netali-zertan,

        Jordan'ez andiko itxaso-bidia, gixelijen Galilai:

        16 Illundijan jezarritako errijak ikusi dau argi aundija; (7) 17 Orduban, edasten, eta «Garrbai zadikez, goi-ala urrbildu bai'yatzube», esaten asi zan Josu.

2. LENENGO IKASLIAIK

        18. Eta Josu'k, Galilai'ko itxasertzez lebillalarik, anai bi ikusi leuzan Simon, Kepa deretxana, eta Ander, aren anaya, sariaik egozten itxa suan, arrantzaliaik ziran ba; 19 eta «Erdu niri jarrai, eta gixa-arrantzaliaik zagikedaze» —esan leutsen—. 20 Eta areik berialaxe, sariaik utzirik, jarrain yakazan (8). 21 Eta urreraxiagotu zalarik, beste anai bi, Jagoba, Zebedai'rena eta Jon, aren anaya, ikusi leuzan markean, Zebedei euren aitarekin, sariaik adobetan, eta dei egin leutsen. 22 Eta areik, be, marka-aiteak bertantxe utei ta jarrain yakazan.

3. MENDIKO JARDUKIXUNA

        23. Eta Josu'k Galilai —osuaz— ziarr egiten leban, euren batzarrtegijetan irakasten, eta goi-alagoizparra edasten, eta errijan edozeinbere makal eta gexo osatzen.

        24 Eta bere ospia Siri osora zabaldu zan, eta erbail legozan gustijaik eta beredin gexo ta erimiñaik jotakuaik, eta goteungadunaik, eta aldi tsubaik, eta elbarridunaik opetsi leutsezan, eta gustijaik ontsatu leuzan; 25 eta Galilai'tik, eta Amarrurijetatik, eta Jerosolin'dik, eta Juderri'tik eta Jordanez anditik lagunabarr aundijaik jarrain yakazan.

A) Zori-onaik

V ATZALBURUBA

        1 Eta lagunabarraik ikusiki, mendira igon zan; eta jezarri egin zalarik, bere ikasliaik alboratu yakazan; 2 eta, abua zabalduta, lirakatsen, jardunaz: 3 Zoruntsubaik gogoz landerraik, goiala eurena bai'ta.(9)

        4 Zoruntsubaik otzanaik, ludijaz eurek jabetuko bai'tira (10)

        5 Zoruntsubaik negarrtijaik, eurek oldasauko bai'tira.

        6 Zoruntsubaik zuzenaz gose-egarri diranaik, eurek asebeteko bai'tira.

        7 Zoruntsubaik errukijorraik, errukija eurek jaretsiko bai'tabe.

        8 Zoruntsubaik bijotz-garrbijaik, Jabe eurek bai'takuskie.

        9 Zoruntsubaik gentzatsubaik, Jabe-umiaik bai'tereiskie.

        10 Zoruntsubaik zuzena dala-ta uxetubaik, goi-ala eurena bai'ta.

        11 Zoruntsubaik zubek, nerau nazala-ta borostu, ta uxetu, ta gaitz oro guzurrez maxijatuko dautzubenian; 12 poztu, ta jauzi egin, goyan zu ben sarija jorija ixango dozube-ta; onelan uxatu bai'tabez zubek baño lenago ixan diran iragarrliaik, be.

G) Lurr-gaiza ta ludi-argija

        13 Zubek lurr-gatza zarae. Gatza gazatuko ba'litza, zegaz gatzituko da? Lekorera egotzi, ta gixa-emiaik ostikopetuteko baño ezer geyagora ko ezta gauza. 14 Zubek ludi-argija zarae. Mediganeko urija eskutau ezin daike. 15 Ezta argija, be, piztu egin eta imillaupian jarrten, argi-mutillan baño, etzeko gustijai argi-dagitsentzat. 16 Onelantxe argi-egin biarr dau zuben argijak, be, gixa-emien begijetan, zubek ondo egiña ikusi ta goiko zuben Aitea goretsi dagikientzat.

K) Lagi-Zarra ta Lagi-Barrija

        17 Lagija ala Iragarrliaik (11) makaltzen etorri nazanik ez uste; enozube kentzen etorri, betatuten baño. 18 Baiki dirautzubet: ortzi-ludijaik diraukezanarrte, eztau Lagi'ko izkirik, ez kulatzik, gusti-gustijaik betetzeka uts-egingo. 19 Orobat: iñorbatek agintza txikarren onetarik bateño kenduta onelan irakatsiko ba'leutse gixa-emiai, berari, be, txikarrena eretxiko dautsae goi-alan; ordian, baña, betatu ta icakatsiko leukenari, nagusija eretxiko dautsae goi-alan. 20 Zin-ziñez, dirautzubet: zuben zuben-egiña idazkari ta parixetarrena baño joritsubagua ezpa'litza, goi-ala-barru sarrtuko etzarae.

Y) Boskarren agintzaz

        21 Ez erail iñorbat; iñorbat erailgo leukena auzitegijan epai-errudun ixango da, anbijolakuai esan yakela entzun dozube. 22 Nik, baña, bere anayari aserretuko litzakikiana epai-errudun ixango dala dirautzubet. Eta anayari «gangarra» eretxiko leuskana, batzarr-errudun ixango da. Eta «astokillo» eretxiko leuskiana su-basterr-errudun ixango da. (12) 23 Eure oparija, ba, oindiganian opaltzen dualerik eure anayak ezertxobat eutzaz atxin yaukeala, bertan gomutauko ba'intzake; 24 bertan, oindi-ganian, uzkek eure oparija ta uake, lenago eure anayagaz aizkidetu aike; eta orduban atorrke, ta eurex oparija eskeinkek. 25 Eure arerijuagaz lasterrtxe, berarekin bidez agonarrtian, aizkidetu aike; arerijuak ezpait'agintzat epaikarijari ukañi ta epaikarijak otseñari, giltzapetu agikientzat. 26 Baiki dirauskat: azken-lauzirikua ordaindu arrte ezaike urtengo andikan.

J) Seigarren agintzaz

        27 ezkontobenik eztok jaukiko (13) esan yakela antxiñakuai entzun dozube; 28 nik, baña, emakumia, berau guratan, begiratuko leuken edo zeinberek gogoz jauki daula berekiko narasa, dirautzubet. 29 Eure eskumaldeko begijak sostorreragiten ba-dausk, atera ta iraizkek eugandik; oba bai'tok soin-atalen bat galdu, soin osua su-lezaratu baño. (14). 30 Eta eure eskumeak sostorr eragiten ba-dausk, ebaki ta iraizkek eugandik; oba bai'tok soin-atalen bat galdu, soin osua su-lezaratu baño. 31 Norbere emastia oildu dagiñak, oil-idazkuna ukañi begiskia, esan zan ondiño. 32 Nik, baña norbere emastia, naras-obenagaitik baño, oildu dagiñak, ezkontobena eragiten daula dirautzubet; eta oildubarekin ezkontzen danak, ezkontoben egiten dauke.

X) Bigarren agintzaz

        33 Eztok ziñautsi egingo; betatuko dautsazak, bai, eure ziñitzaik Jabe'ri-esan yakela zarrai, entzun dozube orobat. 34 Nik, baña, edozelanbere ez ziñesateko, dirautzubet, ez ortzijagaitik, Urtzi'ren aulkija dalako, 35 ez ludijagaitik, bere oñetako oñarrija da-ta; ezta Jerosolin'gaitik, bakaldun nagusijaren urija bai'ta; 36 ezeikek eure burubagaitik ziñesan, eure ulerik bat be zuritu ala baltzitu ezin bai'taikek. 37 Zuben mintzua, ba, «bai, bai, ez, ez», bixate, ori baño geyagokua txarretikua bai'ta.

AU) Etsayekiko maitasunaz

        38 Begi-ordez, degija, ta agin-ordez agiña esan zala entzun dozube. 39 Nik, baña gaiztuari ez jarrki egin, dirautzubet; eskumaldiko masa llan joko ba'endu iñorbatek, baña eskerraldekua, be, opetsi berari; 40 ta atorra kentzeko auzi-eragin gura dagijanari, soñekua be emoskiak; 41 eta anei oinkadako bidia erazo dagijanarekin beste anei bi oinkada (15) egikezak. 42 Eskatu «leuskianari emoskiak; eta euk txindija aurreratuteko gura dayanari, ez atzeratu.

        43 Gcidia maite ta arerijua gorrotoko dok, —esan dala entzun dozube. 44 Nik, baña, arerijuaik maita egixubez, —dirautzubet-eta gorroto zabezanai on-egiskiezube; ta zubei guzurr baltza ezarri ta jazarrika egiten dautzubenen aldez otoiegikezube, 45 zuben goiko Aitearen semiaik zaitezentzat, berak, ba, bere eguzkija gaiztuentzako ta onentzako sorrerazoten dau, ta zintsuentzako ta zingicntzako euri-eragiten dau.

        46 Maite-zabezanaik maite ba-dozubez, ba, zein sari dozube? Zergaseiñaik, be, ez-al-dabe ori berori egiten? 47 Eta senidiai bakarrik agurr-esa ten ba-dautsezube, ganengorik zertxo egiten aldozube? Atzetarraik be, ez-al-dabe ori berori egiten? 48 Zubek, ba, uskiaik zadikez, goiko zuben Aitea, be, uskia dozubenetz.

AI) Ukarraz, otoyaz ta burubaz

VI ATZALBURUBA

        1 Egiten daukezuben zuzena gixa-agerrijan, gixa-emiaik ikusteko ez egitiaz ardura zadikez; ostera, saririk eztozube ixango goiko zuben Aiteagandik.

        2 Ik, ba, ukarr-dagikialarik ezeikek eutzaz aurrian turukiña jo-eragin, azalguzurraik batzarrtoki ta auzuctan, gixa-emiaik aupatu ixateko, egin daruen letz, ziñez dirautzubet; euren sarija arrtu bai'tabe. 3 Ik, ba, ukarr-egiten dualarik, ezpayekik eure eskerrak eskumiak egiten yuana; 4 eure ukarra ixillian yaitiantzat, eta ixilla yakusan eure Aiteak ordeztuko bai'tausk.

        5 Eta otoitan, ez ixan azal-guzurraik letz; batzarrtegijetan eta zei-basterretan zutunik, gixaemiaik ikusi ixateko, otoi-egiten maite ixaten da be; ziñez dirautzubet; bai'tabe euren sarija.         6 Eu, ba, otoitan, eure gela-barru sarrtu adike, ta atia ertsiki, eure Aiteari eskutuz otoi-egiskiak; eta eskutuz yakuskan eure Aiteak berrdamoskek. 7 Eta otoitan, ez itz asko, arrotzaik letz egin, itxaskuaz entzun ixango dirala-ta bai'tagoz. 8 Ez, ba, euren antzoz egin. Bai'taki zuben Aiteak zubek eskatu baño lenago zeren biarr zaraen.

        9 Zubek, ba, aulan otoi dagikezube:

                Geure Aita goikuoi,

                eure ixena donetsi bedi

        10 Eure ala bel;

                eure gurea egin bedi donokijan letz

                ludijan be;

        11Egunoroko geure ogija emoskeguk gaurr,

                be

        12 ta gure zorraik azketsi geuri geuk, be, geure zorrdunai

                dasketsegun letz;

        13 eta ezkagixak ziltzaldiratu,

                gatxetik jabon baño.

        14 Zubek, ba, gixa emiai azketsiko ba'leuskiezubez euren bagiaik, zubei, be, azketsiko dautzubez zuben obenaik goiko zuben Aiteak; 15 baña, gixa-emiai ezpa'leuskiezubez azketsiko, zubei, be, eztautzubez asketsiko zuben obenaik zuben Aiteak.

        16 Eta barutan, ez agiri, azalguzurraik letz, betillun; orreik bai'taruez gixa-emiai barutan agiri ixateko, euren mosubaik zargaildu. Ziñez dirautzubet: euren sarija artu bai'tabe. 17 Euk, barriz, barutan buruba gantzutu ta mosuba ikuzkek; 18 gixa-emiai ez, eskutuz dan eure Aiteari baño, agirtzeko barutan; eta eskutuz dakusan eure Aiteak sariztuko au.

E) Ogasunetazko ardurakerijaz

        19 Altxorrik ezeikezube ludijon bildu; ugerr-sitsaik jan eta lapurraik zulo-egin eta ostu egiten bai'tabez; 20 Goyan, bai, bildu altxorraik, an ez pai'taruez ugerrak ezta sitsaik jan, ezta lapurraik zulo-egin eta ostu. 21 Egon, be, eure altxorra yaguan lekuban, antxe bertantxe bait'yagok eure bijotza be 22 Eure billo-argija eure begija dok; eure begija garrdena ba-dok, eure billo osua, be, garrdena ixango dok. 23 Eure begija, baña, lausua ba'litxok, eure billo osua, be, illuntsuba litxokek. Eta eurekiko argija illuna ba-dok, illuna bera zeinbatekua ixango ete-dok?

        24. Iñorbatek ugazaba biri otseintzaz-egin ezin deiskie; edo bata gorroto ta bestia maite; edo batarentzako adeitsu ixan eta bestia iguindu egingo yok. Urtzi'ri ta txinditzeari otseintzazegin ezin daiskiezube. 25 Augaitik, ba, dirautzubet: ez ixan burubaz zer jango dozuben-eta artega, ezta soñaz zegaz jantsiko zaraen-eta. Ez-al-da, ba, buruba jakija baño ariago, ta soña janzkija baño? 26 Sorotzi eguko egaztijaik; ezpai'tarue erein, ezta galebaki, ezta alegijetan bildu; eta goiko zuben Aiteak jaten emoten dautse, ezpaial-zarae zubek areik eta nagusijago? 27 Eta zubetariko nok, larrijaren larrijaz, be, dan andijari besobetetxuba azi ete-leiskia? 28 Eta zegaitik janzkija dala-ta artegatuten zarae? Landa-bijaik, zelan azten diran, sorotzi. Eztira jgrantzen; eztabe irun egiten; 29 Salomon bera, be, baña, bere aintzaldirik nagusijenian onetariko bat aña ezta ederrtu, dirautzubet nik. 30 Eta gaurr dan, eta bijarr sutara egoizten daken landa-bedarra Urtzi'k orrenbeste ba'leban ederrtu, ezpai'zauze zubek, zin-urrijoik, areik eta ariago jantziko? 31 Ez, ba, burubaik larritu, zer jango, zer edango, ala zegaz jantziko ete-garan?-esaten. 32 Oneik gustijoik, ba, atzerritarraik billetan bai'tabez; eta gustijoyen biarr zaraela bai'taki zuben Aiteak. 33 Billatu, ba, lenik-len, Urtzi'ren ala ta beronen zuzena, ta garaiko gustijoik ganenduko yatzubez.

        34 Eta bigarrko egunaz ez larritu; bigarrko eguna berez larrituko yatzube. Egunak naikua bere arlua.

(Jarraituteko)

(1) Goi-ala Urtzi'k sarritan abindu ta bere Bidaltzekuak irasiko leban alerri betikorrari deretxa Matai deunak. Ikusi II Sam. VII, 12 eta a. Ps. LXXXVIII, 38; Isai, XLI; Jer. III, 13-17; XXII, 2-8; Dan. VII, 14; Mich. IV, 7 eta a. Dabi ta Salomon-aldijetako antzekua ixango zala, biztoki onetakua, aberaskiz, omenez ta arrandiz betia, uste leben judarraik. Jaungoikuaren alerrija, baña, ezta biztoki onetatikua, goitikua baño; (Jon XVIII, 36); ezta judarr aragikoyaik litxaroen lakua, jatedatekua, zillegi-gentza-Goteun'azko pozorrduna baño, Paul deunak diñoskun letz (Roma XIV, 17). Augaitik Jon Ugutzarijak, Josu-Kisto'ren alerrija aurrenik iragarri ta gertu biarr daularikan, garrbaya dedats lendanik.

(2) Parixetarraik eta Sadukarraik judarren arrteko alderdi bi legijezan Areik Mois-lagija ta asabaetandiko askitzen garr-zaletasun gorija erakusten, eta done-zuzen-arrandja erabilten leben. Euren zuzentasuna, baña, euretariko geyenetan beintzat, azalezkua bakarrik zan, ez barruzkua: bijotza zikin-ustela leben. Azalez zuzentasuna erabilten leben-eta, errijak onesten leuzan, errijari berari zama gogorrgatxaik ezarrten ba-leutsaezan, be. Sadukarraik, barriz, arrotzaliaik ziran, aragikoyaik, txindi-zaliaik, agintzamen-guratsubaik, Mois'en lagija eleben esten, erri-buru -jaubetasuna eleben aintzat arrtzen, eta agintza-guraz uskurrtz-nagusiguaik txindijaz erosten lebezan. Parixetarraik azalez zintzuaik, barruz ustelaik ziralarik, bai ziran, ordez, sadukarraik barruz eta azalez okerr, gaizto, zirtzillaik.

(3) Judarraik, batez be Parixetarraik, Abarran' gandiko odol-belaunetaz aulia ziran. Jon'ak, baña, eztirala Urtzi'ren abintz-umiaik Abarran'en odol-belaunetakuaik, Abarran'en beraren ziñesmen-egikunaik dabezanaik, baño, duarrtse. Abarran'ak Ixaka'z beste seme ixan leuzan, Ismael batez be. Alabaña Ixaka bakarrik ixan zan abintz-umia, bestiaik ez. Orobat, Urtzi'ren abintzaik jadesteko, ezta naiko Abarran'gandiko belauna; biarr-biarrezkuaik dira bijotz-garrbaya ta egikun onaik. Urtzi'k atxaik gixatu daikezan letz baita gixendaidiaik, Abarran-umetu, be, ziñesmen-egikunetaz.

(4) Judarren arrteko oiturea zan oñutsik etxebarru-eta sarrtzia; eta sarrturikoxe, otseñak oskinaik azkatu ta eruaten leuzan. Otseinke-ta au Josu'ri egiteko, be, iñor eztala dautorr Jon'ak.

(5) Ortzija urratu egin zan, oztiñian arrakala egin zalarik. Arrakalatik argi-moltsua jasten edo-zan Josu-ganera, ta usua buru-ganian ko katu yakan; eta batez, Josu'k eta Jon'ak ikusi leben, eta ango erritaldiaik be, bai, askoren gardiz, ortzij etatiko abotsa entzun egin leben bezela.

(6) «Arrijaz biaztarri eztagikiantzat» (Vulgata'k)

(7) Josu'ren Galilai'ratze au ezaun lenengua ixan, bigarrena baño. Josu padutik urten eta, Jordan-aldeko urijetan ibilli zan, Galilai'n. Josu bertan ezaun leben Simon Kepa'k, Ander'ak, Jagoba-Jon anayaik, Pillipa'k eta Natanel'ak. Gustijoik noxiax beinka Josu'ri jarrai, noxianbeinka euren etxietan eta lan edo arrantzubetara jarduten leben. Bigarren Galilai'ratze au Jon'ak laugarren atzalburuko irugarren eta berrogeta-maseigarren atalkijetan diñona da. Orduban asi zan Josu Kaparnaun'en bixi ta edasten, juderritarren marrubetatik iges.

(8) Kepa'ren dei au ziatzago edesten dau Luka deunak. Lagunabarrak, Jaungo-itza entzuteko guraz, Josu ertsatuten lebalarik, ertsakunetik iges Kepa'ren markatxu-barru sarrtu zan Josu, ta lagunabarrai markatxutik irakasten liñarduban. Gero, aintzira barrura egin markatxuba eta arrantzu tara iraizteko agindu leutsan Kepa'ri; eta barrteko gau osuan elebelarik arraiñik bapez arrtu, oin arrantzuarrantzuba, sarijaik etetako ainbatekua egin leben. Kepa'k Jagoba'ren markatxukuai urrgazten etorrteko dei-egin leutsen; eta markatxu bijaik pulunbatu-iritan legozala uarrtuki, txunditurik eta laborriz, Josu'ren oñetan auzpeztu zan, eta bera zan obendijagandik alde egiteko leskatsan. Orduban Josu'k jarraitzeko agindu leutsan, gixa-arrantzaletu gura lebala-ta.

(9) Gixadi onen señen aburuz aberatsaik dira zoruntsubaik: Josu-Kisto'ren aboz, barriz, ez aberatsaik, landerraik edo txirwaik edo abelgiaik baño. Landerrtasuna, baña, iñorbait zorunduteko, norberaren gurazkua edo bere buruba landerrtuteko ogasunaik utzi dauzanarena, edo berez landerra, txirua, abelgia edo eukijeza ixanik, landerrtza au bijotzez, gogo onaz ta Jaungoikuarren arrtu ta eruan darua-. narena da. Augaitik, gogoz-landerraik diño Josu-Kisto'k.

(10) Ludijaz jaubetute au, ezta ludi onetako ogasunaik edugitia, Urtzi'ren ala emen ludijon asi, ta gero donokijan-betiko edugitia, baño; auxe da otzanen etorrkija edo jarauntsija. Zori-on au irugarrena da Gerkerean eta irugarrena bigarren.

(11) Idazteun Zarra.

(12) Aserrekuntseaik eta abo-irañaik gaiztesten dauz Josu-Kisto'k mallarik malla ta nausijenetaragiño, edo gaiztokiko su betikorraz zematu arrteño. Jerosolin-aldian leguan aranbasterrtxubari «gehenna», edo «hinnon» leretxaen; bertan erretan ziran umiaik antxiña Molock jaungixunari opaz; arik-eta su-basterr ori gaiztokiko su-labearen irudija ixan zan.

(13) «Gorputz-obenik eztok jaukiko» (Vulgata'k).

(14) Eskumalde-begija ta eskumia baxen ala biarragua dan edozeinbere gauzeak goguari sostorra, edo jauspide-zorija gertuko ba'leuskia, berialaxe geugandik urrun iraitzi biarrko leukegu, geure gogua jauspide-zorijetatik zaindu-zainduten biarrtuta gogoz-ta; auxe da goizparrkijaren irakaskixuna.

(15) Beste oinkada bi (Vulgata'k)