aurkituak: 49
- arnasean
Azalpena: arnasik hartu gabe
Adibideak:
Arnasian, itsaso azpian oxigenorik gabe aritu, *a pulmón libre*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Gazteleraz: a pulmón
- astean bi ostiral (eduki, pasatu...)
Azalpena: (etxeko) ekonomian larri ibili
Adibideak:
*Astian bi ostiral* esaera ere bada; diruz larri zebilenagatik esaten zen, garai batean larunbatean jasotzen baitzen jornala: *pasako dituzte hoiek astian bi ostiral!* HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- babodolki
Azalpena: ergel
Adibideak:
Babuolki, babolki, erremediorik gabeko babua, *babuarrayua*. Nagusien artean oso erabilia izan da HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- baldinbaitere
Azalpena: hala izatea espero
Adibideak:
Baldinbaitez, baldinbaitez, gaztelaniazko *espero* izan daiteke. Hau da, norbaitek badio *Lasai, eingo dik!*, besteak erantzungo du *baldinbaite*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- buerda batean (egon...)
Azalpena: minak egon
Adibideak:
Buerda batian eon, minez egon, oinaze batean HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: SUFRIMENDUA
- burutik beherako
Azalpena: hoztura, marranta
Adibideak:
Hotzeria, marranta HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- buruz gain
Azalpena: (lanean...) ezin iritsirik
Adibideak:
Neurriz kanpo, ahal dena baino gehiago. Batez ere lanarekin erabiltzen da, oso-oso lanpetuta zaudela esateko: *azkenaldiyan lan mordua dakat, buruz gain*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- buruzgainka egin
Azalpena: jauzi egin gorputzari buruz behera eraginez
Adibideak:
Txiribueltak eman HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- buruzkin egin
Azalpena: jauzi egin gorputzari buruz behera eraginez
Adibideak:
Txiribueltak eman HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- derrepentean
Azalpena: ezustean
Adibideak:
Bat-batean HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: EZUSTEA
- ederra eduki
Azalpena: arazoak eduki
Adibideak:
Ederra eduki, ederra jasan behar. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- egurra (eman)
Azalpena: jipoitu
Adibideak:
Pasada eman: Pasaa eman, paxaa eman. Egurra eman, norbaiti jipoia eman. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: JIPOIA
- elorrio eduki
Azalpena: arazoak eduki
Adibideak:
Ederra eduki, ederra jasan behar: *Elorriyo daukak itxea juten haizenian*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- gaztalehor
Azalpena: ergel
Adibideak:
Artaburua, baboa HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- gorri hotsean (ibili...)
Azalpena: biraoak bota
Adibideak:
Juramentuka aritu, iseka jardun: *hori beti gorri-hotsian!*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- gorrian (jardun...)
Azalpena: biraoak bota
Adibideak:
Juramentuka aritu, iseka jardun. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- harrapazka egin
Azalpena: harrapatu, lapurtu
Adibideak:
Lapurtu, ostu, ahal den gehiena harrapatuz; *gozokiak mahai gainean jarri eta harrapazka hartu.* HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: LAPURRERIA
- herio batean
Azalpena: larri
Adibideak:
Larritasun egoera, *Heriyo batian aillatu zan alaba etxea. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- hezurbeltz
Azalpena: kanpotar (mesprezuzkoa)
Adibideak:
Kanpotarra, kastellanoa. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- jan-txakur
Azalpena: alfer
Adibideak:
Ezertarako balio ez duen txakurra; hedaduraz, baita pertsona ganoragabea ere. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ALFERKERIA
- (ezeri) jantzia eman
Azalpena: (ezer) dotoretu
Adibideak:
Ekitaldi edo jarduera bati distira eman, indartu, dotoretu ú *Honek?e jantzi haundiya eman ziyon Zaauzko udarai*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- jotama
Azalpena: jota, etsita...
Adibideak:
Zur eta lur, *Lagunak hoi esandakuan jotama laga natxiok!* HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- kabitu ezin
Azalpena: urduritasuna, ezinegona
Adibideak:
egon ezina HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- (inori) kaka egin burutik behera
Azalpena: iseka egin
Adibideak:
Burutik behera kaka in, burla egin, trufatu, iseka egin, modu nabarmenean. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- kale egin
Azalpena: erratu, ez asmatu
Adibideak:
Huts egin. *Hoi dek kalia ein duna aurrelaiyak.* HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ERRAKUNTZA / OKERTZEA
- karga eginda
Azalpena: mozkortuta
Adibideak:
Mozkortuta HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: MOZKORKERIA
- karga-karga eginda
Azalpena: mozkortuta
Adibideak:
Mozkortuta HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: MOZKORKERIA
- kribi egon
Azalpena: ezer gabe geratu
Adibideak:
Kribi natxiok: jokoetan, ezer gabe geratzea (kromoetan, txapetan...); kaniketan jokatzean, adibidez, kanika guztiak galtzean esaten den esapidea. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: EZA
- kuku-mikutan
Azalpena: ezkutaketan (haur jokoa)
Adibideak:
Ezkutaketan egin HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- lapazorri
Azalpena: alfer
Adibideak:
Alperra HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ALFERKERIA / ERGELKERIA
- leporaino egon
Azalpena: (lanean...) ezin iritsi
Adibideak:
Gainezka egon HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- ospa egin
Azalpena: alde egin, ihes egin
Adibideak:
Alde egin, joan HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: IHESA
- pasada (eman)
Azalpena: jipoitu
Adibideak:
Pasaa eman, paxaa eman. Egurra eman, norbaiti jipoia eman; kirolean eta jokoan ere erabiltzen da: *Paxaaearra eman ziyon!* HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- piper egin
Azalpena: eskola huts egin
Adibideak:
Eskolara joan ez, sasieskola egin. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- piperrak egin
Azalpena: eskola huts egin
Adibideak:
Eskolara joan ez, sasieskola egin. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- sardinzarrak
Azalpena: guerdia zibilak
Adibideak:
Guardia zibilei ere esaten zitzaien. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- sasieskola egin
Azalpena: eskola huts egin
Adibideak:
Piper egin, piperrak egin: eskolara joan ez, sasieskola egin. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- senperrenak (esan...)
Azalpena: sekulakoak, larriak
Adibideak:
Kristorenak esan HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- tontolapiko
Azalpena: txolin
Adibideak:
Tuntunpaela: Buru gutxiko neska; gizonezkoentzat tontolapiko erabiltzen da. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- tuntunpaela
Azalpena: txolin
Adibideak:
Buru gutxiko neska; gizonezkoentzat tontolapiko erabiltzen da. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- txahala egin
Azalpena: gonbitoka egin
Adibideak:
Lagun artean, botaka egin. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- tximini-kuartaka
Azalpena: ezkutaketan (haur jolasa)
Adibideak:
Ezkutaketan jostatu HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- txiribueltak eman
Azalpena: jauzi egin gorputzari buruz behera eraginez
Adibideak:
Txiribueltak eman HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- txitxiezpada
Adibideak:
Oso argala, ihar-iharra, *txitxiezpada ematen dezu!* HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ARGALTASUNA
- txoropito
Azalpena: txolin
Adibideak:
Txoriburua, kaskarina HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- xakaponetan
Azalpena: haur jolasa
Adibideak:
Tortolosetan, asajetan egin; bildots hezurrekin egiten den jolasa. *Zer zan hori? Xakapona zer zan? Hori, arkumian hexur bat izaten da, barrutik... horrek lau zea izaten dittu, ta...* (Juana Lizarralde). HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- zanbuila jo
Azalpena: murgil egin
Adibideak:
Murgil egin. Batez ere Getariako hitza, Zarautzen *murgil* egiten baita. Bi herrien arteko txantxak ere izan dira, hitzongatik. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
- zipitzik ere (ez)
Azalpena: ezer ez
Adibideak:
Beti ezezko esaldietan, ezer ez, hutsa: *ez daki zipitzik ere*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: EZA
- zokor-mazo
Azalpena: ergel
Adibideak:
Zokorrak jotzeko eta txikitzeko egurrezko mazoa; hedaduraz, *babua, kaikua*. HERRI MINTZOA Agirrebeña, A. / Maiz, B. / Muniozguren, F. / Sarasua, A. / Zabaleta, M. Zarautz hizketan, 2007.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
|
|