- alderdirik ez ukan
Azalpena: pobrea izan
Adibideak:
Onekin alderdirik ez du familiyak
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Kontzeptuak: POBRETASUNA
- (neure, heure, bere...) artean
Azalpena: norberaren baitan
Adibideak:
Orren barrenen umerik danik nere artian emango.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: para (mis, tus, sus...) adentros
Frantsesez: dans son for interieur
- (inoren) banderan ibili
Azalpena: inoren aldeko izan
Adibideak:
Etsaiaren banderan baldin bazabiltu maiz idukiko dezu aparte eliza
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- behingo batean
Azalpena: fite
Adibideak:
beingo batian esan zion.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- behinik behin
Adibideak:
kabu gabia iduritzen ark digun borondatia askok beiñik-beiñ disponitu du ofrendarekiñ juatia.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: al menos
Frantsesez: au moins
- buru-hauste
Azalpena: kezka
Adibideak:
badauka naiko buru-austia!
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: quebradero de cabeza
- (inoren) dotrina garbi irakurria egon
Azalpena: inoren esana ongi publikatua egon
Adibideak:
Nere dotriña dago garbi irakurriya
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- esku aldatu
Azalpena: jabez aldatu
Adibideak:
Esku-aldatua da asko interesa
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- fondo jo
Azalpena: indarren azkenetan egon
Adibideak:
Azpeitiarra dago jo gabia fondo orren fabore zana.atera da ondo
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- gaitzerdi
Azalpena: uste baino gaitz tipiago
Adibideak:
gaitz erdi iñorekin ez banu utsegin.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: mal menor
- (ezertarako) gogoa egin
Azalpena: gutiziatu
Adibideak:
Eujeniyo orri gogua egin ura dirutan artzeko
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Kontzeptuak: GUTIZIA
- gogoak eman
Azalpena: otu
Adibideak:
Munduko gauzai begiratu ta au ematen dit goguak
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- (inoren) gramatikan letra zuzenak egon
Azalpena: arrazoi sendoak eman
Adibideak:
Letra zuzenak daude gure gramatikan
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- granorik (ez)
Azalpena: batere ez
Adibideak:
aurrenatikan azkeneraño granorik ez du utsegiñ.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: ni uno(a)
Frantsesez: pas même un(e)
- hankak dantzatu
Azalpena: lasterka egin
Adibideak:
Puntu artatik beiak etzirala aparte ankak dantzatu ziran aiek ikusi arte
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- hezurrak beheraturik
Azalpena: nekaturik
Adibideak:
ezurrak berarikan etorriyak dira.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Kontzeptuak: NEKEA
- hondo jo
Azalpena: indarren azkenetan egon
Adibideak:
Iri onak zituzten indarretan sendo / puerte gobernatuak jo gabiak ondo
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- leon-kastillo bota
Azalpena: zozkatu
Adibideak:
Leon-castillo botatzen formal ziran asi
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: echar a cara o cruz
Frantsesez: jeter pile ou face
- mingainetan ibili
Azalpena: aipatua izan
Adibideak:
Zenbaitek adituta egingo du farra pena det mingañian ibilli biarra
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: andar de boca en boca
- noizik bakoitzean
Azalpena: aldizka
Adibideak:
ikusitzen genduen noizik bakoitzian.
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: de vez en cuando
Frantsesez: de temps à autre
- salbo eta ipurdian larri ibili
Azalpena: larri ibili
Adibideak:
Arriya eraman dute bost oiñ da erdiyan larri ibilli dira solbo-ta epurdiyan
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- (ezeri) (inori) tamaina hartu
Azalpena: (ezertara) egokitu, moldatu
Adibideak:
galdubak oñazia lengo errepaña / zeñek artuko die iriai tamaña?
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: coger las vueltas
- zagia trabeska tragatu
Azalpena: edalea izan
Adibideak:
ardua eskañi ta kalian igeska tragatuko luteke zagia trabeska
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
- (inori) zerraila giltzan ajustatu
Adibideak:
Pello, asi al zera gaizki arrantzan? ajustatuko dizut zerraill ori giltzan; pobriak askorentzat ez lezake izan
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: ajustar las cuentas
- (neure, heure, bere...) zortzikoan ibili
Azalpena: norberaren alde ari
Adibideak:
Gaztiak badabiltza beren zortzikuan ezkera akordatu lendabizikuan
ALKAIN, J. J. "Udarregi" (Bertsolaria, 1829-1895)
A. Zavala Udarregi bertsolaria.
Gazteleraz: ir a lo suyo