- akabo izan
Azalpena: hil
Adibideak:
Akhabo izanen-cen hartaz
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: HERIOTZA
- anartean
Azalpena: artean
Adibideak:
haren emaztea ere han artean Sarai çariotçona.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: mientras tanto
Frantsesez: entre temps
- arta hartu
Azalpena: arduratu
Adibideak:
artha gorrotz bat hatu behar-dute
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: AXOLA
- azken hariraino eraman
Azalpena: azkeneraino eraman
Adibideak:
Ambicioneaz ixutua denac badarama bere goramendua azquen hariraino
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: llevar hasta sus últimas consecuencias
- baina bai
Adibideak:
, Agar ihes abiatcea etcela heldu Saraen garratztafunetic, ba;nan bai, Agarec berac Guen penatic.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- baltsan bizi
Azalpena: nahi bezala bizi
Adibideak:
Aberaxeguiac cirelacotzat balxan bicitceco
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: BIZIMODU ONA
Frantsesez: être couché sur des roses
- begietarat eman
Azalpena: erakutsi
Adibideak:
Ematen-darocu beguietarat salbat9aillea gurutcean gure gatic egarria
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- behialako
Azalpena: aspaldiko
Adibideak:
echanfona orhoitu-cen bere behialaco ametsaz.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ANTZINA
- behin betikotzat
Azalpena: betiko
Adibideak:
hargatic ere confecratu eta bereci-çuen egun hura behin bethicotzat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: de una vez por todas
Frantsesez: une fois pour toutes
- bekokia ukan
Azalpena: ausartu
Adibideak:
Eta bekhatoreac baduque bada bekhoquia errencuratceco bere nahicabez eta sofricariez
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: AUSARDIA
- beregainki
Adibideak:
eta beregainqui gafteago direnentzat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: sobre todo
Frantsesez: surtout
- bereiz utzi
Azalpena: baztertu
Adibideak:
Heltcen ciren seirehun milla guerla- guigonetarainocoan, emaztequiac eta haurrac berech utciric
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: dejar a un lado
- bet betan
Azalpena: kolpetik
Adibideak:
bet-betan.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: de repente
Frantsesez: tout à trac
- betiereko
Azalpena: betiko
Adibideak:
bethiereco adizquidetafuna.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
- (ezeri) bidea pikatu
Azalpena: eragotzi
Adibideak:
Emantcen beraz,cen gucia, gudu hei bidea picatcerat
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: cortar el paso
- bihotz ukan
Azalpena: ausartu
Adibideak:
Bihotzic guehien çutenac, baçohala bera Aaron eta hurequin mendi garat
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: AUSARDIA
Gazteleraz: tener agallas
- bihotza altxatu
Azalpena: kontsolatu
Adibideak:
Ahuen ta nigarretan çaçala, aingeru batec deithu-çuen cerutic, eta altchatu-cion bihotça.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: levantar el ánimo
- bihotza hautsi
Azalpena: penatu
Adibideak:
Bere femearen ikhufteac etguen hauftuten haren bihotza
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: DAMUA
- bihotzaren zolaraino ukitu
Adibideak:
Joseph, ordu hartan, ijan-cen uquitua bihotzaren golaraino
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ZIRRARA
Gazteleraz: llegar al alma
Frantsesez: toucher au coeur
- bizia eraman
Azalpena: bizi
Adibideak:
Haurrideec eraman-cioçoten bicia?
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: BIZIA, BIZIMODUA
- burdinetan ezarri
Azalpena: kartzelan sartu
Adibideak:
Prefo altcharazten era burdinetan eçartçen cituzten Jaunaren leguea leyhalqui begiratcen çutenac
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Frantsesez: mettre en taule
- buru egin
Azalpena: eraso
Adibideak:
Printce hei buru eguiteco
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ERASOA
Gazteleraz: hacer frente
Frantsesez: faire face
- buru eman
Azalpena: amaitu
Adibideak:
Eman-ciogon buru bere etcharen gobernuari
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: AMAIERA
Gazteleraz: dar término
Frantsesez: mettre un point final
- burua arrailatu
Azalpena: zorabiatu
Adibideak:
Berri hauc entçutearequin batetan, Heli erori-cen alkhitik; arraillatu-citçaion burua, eta hil içan-cen
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: perder el sentido
Frantsesez: perdre ses esprits
- (neure, heure, bere...) burua garbitu
Azalpena: norberaren burua justifikatu
Adibideak:
Bere burua garbitu juen etchetic ichillic ilquitce hartaric
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- (neure, heure, bere...) buruari eman
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
Bere buruari eman-cioen behar cituela galaraci
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- burupez
Azalpena: pazienteki
Adibideak:
buruphez iguriqui behar.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: PAZIENTZIA
- (neure, heure, bere...) burutik
Azalpena: norberaren sortzez
Adibideak:
deufere eguin bere burutaric.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: por (mi, tu, su...) cuenta
Frantsesez: de son propre chef
- (ezer) deusentzat eduki
Azalpena: mesprezatu
Adibideak:
Jacobec etçaucan deuferentzat bere nekhea
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: MESPREZUA
- (neure, heure, bere...) egunak bete
Azalpena: hil
Adibideak:
Çahartce dohaxu batean bere egun guciac betheric
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: HERIOTZA
Frantsesez: souffler sa chandelle
- esker onez
Azalpena: eskertzaz
Adibideak:
etcioten ematen hitz bakhar bat ere, efquer onez.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- esku hartu
Azalpena: agintea ukan
Adibideak:
hartcen-ere dute gure gainean, egun-dainoco efcu bera
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- (neure, heure, bere...) eskuko eduki
Azalpena: agintepean eduki
Adibideak:
azpi milla guiron ene efcuco daduzcadanac
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Frantsesez: tenir dans sa manche
- eskuko ukan
Azalpena: menpean ukan
Adibideak:
Eta hek guciak, adoratcecotan erresuma guciac bere efcuco cituena
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- ezinbestez
Azalpena: behartuz gero
Adibideak:
Gure Jaincoac, nekhez, eta ecin bertcez, punitcen du bekhatorea.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: en última instancia
Frantsesez: en dernier ressort
- ezpatan pasa
Azalpena: (inork inor) hil
Adibideak:
Eta paffaraci-cituen guciac ezpatan, azquenzgoiti bulharreco haurrac berac
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ERAILKETA
Gazteleraz: pasar por el filo de la espada
Frantsesez: passer au fil de l'épée
- ezpataren puntatik pasa)
Azalpena: (inork inor) hil
Adibideak:
Beldur-naiz paffa-detçan ezpataren puntatic
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: pasar por el filo de la espada
Frantsesez: passer au fil de l'épée
- ezpere(n)
Adibideak:
hortic heldu da archa deithcen baitçuten, lekhucotasunaren archa, ezperen, allientciaco archa.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: de lo contrario
- (neure, heure, bere...) gain hartu
Azalpena: ardurapean hartu
Adibideak:
ene gain hartcen-dut malediccione hura: eguiçu çuc nic erran bezala
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: cargar sobre (sus) espaldas
- gaindi egin
Azalpena: konplitu
Adibideak:
Ceruco ur guciec gaindi eguin-quten
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Igan-bedi gaindi-eguina benediccionez
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- gogoan erabili
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
Gogoan çarabillan nola libra ceçaqueien
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: GOGOETA
- gogoeta erabili
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
Gogoeta hau çarabillan
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- hala hala
Azalpena: nolabait
Adibideak:
hala-hala, fainduqui bici denac.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: NOLABAIT
- halarik(an) ere
Adibideak:
halaric ere haren alderat buen inbidia triftea emendatuz çohan?
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: no obstante
Frantsesez: cependant
- hanbatik hanbatean
Azalpena: zirkunstantzia berdinetan
Adibideak:
Davitec hambatic-hambatean, galdetu çuen içurria.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- handik harat
Azalpena: ordudanik
Adibideak:
handic-harat lurrac etçuen alhorriric baicen hequientzat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ETORKIZUNA
Gazteleraz: de allí en adelante
- (inorekin) haria ukan
Azalpena: harremanak ukan
Adibideak:
Ez dute ariaric batere behar heiequin
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- harri batekin ile izpi bat ere ez hutsegin
Azalpena: tiratzaile ona izan
Adibideak:
Hain ciren fida efcu ezquerraz, nula efcuinaz eta huntaraino ciren artechac, non ez baitçuten huts eguinen harri batequin ille izpi bat ere
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- hauts eta errauts izan
Azalpena: hilkorra izan
Adibideak:
Badaquit hauts eta errauts naizela
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: HERIOTZA
- hemendik harat
Azalpena: aurrerantzean
Adibideak:
ecin hemendic harat erranen da efcal herria gabetua dela bere erdaraco liburuez.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ETORKIZUNA
Gazteleraz: de aquí en adelante
- hil gogor(ra)(k)
Azalpena: guztiz hilik
Adibideak:
erori-ciren hil-gogorrak.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- hitz(a)(k) eman
Azalpena: zin egin, egindu
Adibideak:
Hitz-ere eman-çuen
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: AGINDUA
Gazteleraz: dar (su) palabra
Frantsesez: donner sa parole
- hitz estaliz
Azalpena: isilka
Adibideak:
handic eman-cioten, hitz eftaliz, fichmitarrei beguitarat bere efquer-gabetafuna.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ISILTASUNA
Frantsesez: à mi-voix
- inor gutxi
Azalpena: jende guti
Adibideak:
eguia da, nihor guti mintço dela penitentcia hartaz.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- jordango ura iragan
Azalpena: hil
Adibideak:
Jourdaingo ura iragan duquetenean, erran nahi da, mundu huntaco nekhe eta axecabetarik lekhora
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- (ezertaz) (inortaz) kontu egin
Azalpena: arduratu
Adibideak:
Jaincoac behar cen guciez contu eguinen-çuela
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: AXOLA / GOGOETA
- kontu eman
Azalpena: ezertaz erantzun
Adibideak:
Bekhatuez begala, gordeenez ere contu eman beharco-dugunean!,
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: rendir cuentas
- lehenbailehen
Azalpena: ahal den arinen
Adibideak:
çohaçi lehen bai-lehen menditarat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ARINTASUNA / LEHENTASUNA
Gazteleraz: cuanto antes
Frantsesez: dès que possible
- (inorentzat) leku bera gisa ez izan
Azalpena: elkar ezin eraman
Adibideak:
Etcirela on elkharrequin egoteco, eta lekhu bera etcela guifa heientzat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: no caber en el mismo saco
- menderen mende
Azalpena: beti
Adibideak:
ezen jaincotiarrac, menderen mende, gaixtaguin becachtien eta bere anaieen herraren meneco içanen-diren.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: por los siglos de los siglos
- mundu herria
Azalpena: mundu osoa
Adibideak:
mintçatce hura hedatu igan-da mundu herri gucirat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- mundupean ibili
Azalpena: mundukoia izan
Adibideak:
Eliçaco aiteec diote Egyptoa, erran nahi da, mundua, beldurtceco dela eguiazco Ifraeldarrentzat... Cer nahi itchura eder eta lausengu handi duqueteien mundutiarretaric, ez dute ceten behin ere hetan fidatu: goiz edo berant, bethi egaguturen dute caltiar dela mundu-pean ibiltcea
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- noiz edo noiz
Azalpena: noizbait
Adibideak:
noiz edo noiz erorico-dela.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA / ETORKIZUNA
- (inori) (ezeren) oinean
Azalpena: inori dagokion begiramenaz
Adibideak:
Etcion guehiago behatcen buruzagui baten oinean
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- orobat
Azalpena: berdin
Adibideak:
orobat içanen-dela gutaz.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: ANTZA
- ortzadarra
Azalpena: ostarkua
Adibideak:
nahi içan çuen hortz-adarra baita-çadin batafun haren feinaletzat.
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: arco de San Martín
- parte(a) eman
Azalpena: gaztigatu
Adibideak:
Hemorrec eta sichemec parte eman-cioten populuari eguiten-çuten galdeaz
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Kontzeptuak: IRAGARTZEA
Gazteleraz: dar parte
- urmariatu
Azalpena: deuseztatu
Adibideak:
Exaiic borthizenac garaitceco eta urmariatceco
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- zein aldetara hartu ez jakin
Azalpena: ez ulertu
Adibideak:
Etçaquien nihorc cein aldetarat har amets hura
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- zeruko ihintza eta lurreko frankia desiratu
Azalpena: zoriona opa
Adibideak:
Eta defiratu-cioen ceruco ihintça, eta lurreco franquia
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
- zintzurra egin
Azalpena: lepoa ebaki
Adibideak:
Eguitencion, coren cintçurrac, eta aphecec ematen-çuten yarro batean victimaren odolai
BIBLIA
Larreguy, B. Testamen ?aharreco eta berrico historia I.
Gazteleraz: pasar a cuchillo