Mahai bat mahai bat da

Peter Bischel

euskaratzailea:
Pello Zabaleta

Gizon zahar baten historia kontatu nahi dut, ez du batere hitzik esaten, aurpegi nekatua du, irrifar egiteko nekatuegia eta gaiztoa izateko ere nekatuegia. Hiri txiki batetan bizi da, kale bukaeran edo bidegurutzetik gertu. Ez du merezi ere egiten haren deskribapen bat egiterik, ez du ezerk besteengandik bereizten. Kapela gris bat darama, galtza grisak, txaketa grisa eta neguan beroki gris luzea, eta azal lehor eta zimurrez betetako lepo argal bat, alkondara muturrak haundiegiak ditu.

        Etxeko azken pisuan du gela, beharbada ezkondua izana eta semeak izana, beharbada beste hiriren batetan bizi izana lehenago. Dudarik gabe inoiz haur izana zen, baina dudarik gabe haurrak gizonak bezala jazten ziren garai batetan. Horrelakoak amonaren argazki albumean aurkitu ohi dira. Gelan bi aulki, mahai bat, alfonbra bat, ohe bat eta armairu bat ditu. Mahai txiki baten gainean, despertadorea dago, eta haren ondoan egunkari zaharrak eta argazki liburua daude, horman ispilu bat eta irudi bat daude esegita.

        Gizon zaharrak goizetik ostera bat egin ohi zuen, eta arratsaldetik beste pasio bat, hitz pare bat mintzatzen zituen etxekonekoekin, eta gauean bere mahaian esertzen zen.

        Hau ez zen sekula aldatzen, igandetan ere ez. Eta gizona mahaian esertzen zenean, despertadorea entzuten zuen tik eta tak, beti despertadorea tik eta tak.

        Behin egun berezi bat gertatu zen, eguzkizko egun bat, ez beroegia, ez otzegia, txorien txiotxioz betea, zarata pozgarriz, jolasean ari ziren haurrez... eta harrigarria izan zen hori guztia gizon zaharrari gustatu egin zitzaiola.

        Irrifar egin zuen.

        — Orain dena aldatuko da —pentsatu zuen.

        Alkondararen azken botoia askatu zuen, kapela eskutan hartu zuen, pausoa bizkortu zuen, belaunak dantzatzen zituen eta pozik zegoen. Bere kalera etorri zen, haurrak agurtu zituen, bere etxe aurrera joan zen, eskailerak igo zituen, giltza poltsikutik atera zuen eta bere gela ireki zuen.

        Baina gelan dena beti bezala zegoen, mahai bat, bi aulki, ohe bat. Eta eseri zenean, berriro tik-tak bera entzun zuen eta poz guztia uxatu zitzaion, ez baitzen ezer aldatu.

        Eta gizonari amorru haundia sartu zitzaion.

        Aurpegia gorri jarri zitzaiola ikusi zuen ispiluan, begiak kukika ari zirela ikusi zuen; orduan eskuak ukabil bihurtu zituen, altxatu eta haiekin mahai gainean jo zuen, lehendabizi kolpe bat, eta gero mahai gaina danbortzen hasi zen eta behin eta berriro egiten zuen garraisika:

        — Aldatu egin behar du, aldatu egin behar du!

        Eta ez zuen despertadorea gehiago entzuten.

        Orduan eskuak min ematen hasi zitzaizkion, ahotsak hutsegin zion, eta berriro despertadorea entzuten hasi zen eta ez zen ezertxo ere aldatzen.

        — Beti mahai bera —esan zuen gizonak—, aulki berak, ohea, irudia. Eta mahaiari mahai deitzen diot nik, eta irudiari irudi, ohea ohe deitzen da, eta aulkiari aulki esaten zaio. Baina eta zergatik?

        Frantziarrek oheari "li" deitzen diote, mahaiari "tabl", irudiari "tablo" esaten diote, eta aulkiari "xes", eta elkarri ulertzen diote. Eta txinatarrek ere elkarrekin ulertzen dira.

        — Zergatik ez ohea irudi deitzen —pentsatu zuen gizonak eta irrifar egiten zuen, gero algaraka hasi zen, etxekonekoek horman jo eta "isildu" deitu zioten arte.

        — Orain aldatzen da —deitu zuen eta harrez gero oheari "irudi" esaten zion.

        — Nekatuta nago, irudira nahi dut —esaten zuen eta goizetan sarri luzaro geratzen zen irudian etzanda eta pentsatzen zuen zein izen eman behar zion aulkiari, eta aulkia "despertadore" deitu zuen.

        Beraz, jaiki zen, jantzi eta despertadorean eseri zen eta eskuak mahai gainean jarri zituen. Baina mahaia ez zen gehiago mahai deitzen, orain alfonbra deitzen zen. Beraz, goizean gizona iruditik altxatu zen, jantzi zen, alfonbraren aurrean despertadorean eseri zen, eta pentsatzen jarri zen zeri nola deitu.

        Oheari irudi deitzen zion.

        Mahaiari alfonbra esaten zion.

        Aulkiari despertadore esaten zion.

        Egunkariari ohe esaten zion.

        Ispiluari aulki esaten zion.

        Despertadoreari argazkiliburu esaten zion.

        Armairuari egunkari deitzen zion.

        Alfonbrari armairu deitzen zion.

        Eta argazkiliburuari ispilu esaten zion.

        Orduan:

        Goizean luzaro geratu zen gizon zaharra irudian etzanda, bederatzietan jo zuen argazkiliburuak, gizon zaharra altxatu zen eta armairuan geratu zen oinak ez hozteko, orduan jantziak egunkaritik atera zituen, jantzi zen, hormako aulkian begiratu zen, alfonbra aurrean zegoen despertadorean eseri zen, eta ispilua orriz orri irakurtzen hasi zen, arik eta bere amaren mahaia aurkitu zuen arte.

        Interesgarri aurkitu zuen gizonak hura, eta egun osoan aritu zen hartan eta hitz berriak asmatuz ari zen. Orain dena izenez aldaturik zegoen: bera ez zen jadanik gizona, baizik hanka, eta hanka goiza zen eta goiza gizona.

        Hemendik aurrera zeuek idatz zenezakete historia. Eta gainera, gizonak egiten zuen bezala, beste hitzak ere alda zenitzakete:

        Jotzea jartzea da.

        Hotzak geratzea begiratzea da.

        Etzatea jotzea da.

        Zutik egotea hotzak egotea da.

        Jartzea orriak pasatzea da.

        Eta hortik sortzen dena:

        Gizonen hanka zaharra luzaro geratu zen irudian jotzen, bederatzietan argazkiliburua zutitu zen, hanka hotzik geratu zen eta orriak pasatzen zitzaizkion armairuan, goizari ez begiratzeko.

        Gizon zaharrak eskola koaderno urdinak erosi zituen eta hitz berriez bete zituen azkeneraino, eta lan asko zuen hartan, eta gutxitan ikusten zitzaion kalean.

        Orduan gauza guztientzako deitura berriak ikasi zituen eta geroz eta gehiago ahaztu zitzaizkion egokiak. Orain bere berea bakarrik zuen hizkuntza berri bat zuen.

        Noizbehinka hizkuntza berrian egiten zuen ametsetan, eta orduan eskola garaiko abestiak bere hizkuntza berrrira itzultzen zituen, eta isilpean beretzat bakarrik abesten zituen.

        Baina laster itzultzea bera ere zail egin zitzaion, bere hizkuntz zaharra kasi ahaztu egin zitzaion, eta hitz egokiak bere koaderno urdinetan bilatu behar izaten zituen. Eta jendearekin hitzegiteak beldur ematen zion. Luzaro pentsatu behar izaten zuen jendeak gauzak nola deitzen zituen.

        Haren irudiari ohe deitzen dio jendeak.

        Haren alfonbrari mahai deitzen dio jendeak.

        Haren despertadoreari aulki deitzen dio jendeak.

        Haren oheari egunkari deitzen dio jendeak.

        Haren aulkiari ispilu deitzen dio jendeak.

        Haren argazkiliburuari despertadore deitzen dio jendeak.

        Haren egunkariari armairu deitzen dio jendeak. Haren armairuari alfonbra deitzen dio jendeak. Haren mahaiari irudi deitzen dio jendeak.

        Haren ispiluari argazkiliburu deitzen dio jendeak.

        Eta jendea hitzegiten entzuten zuenean, gizonak farre egin behar izaten zuen, hain urruti joan baitzen gauza.

        Benetan farre egin behar zuen norbaiti entzuten zionean:

        — Bihar futbolpartidura joan behar al duzu?

        Edo norbaitek esaten zuenean:

        — Bi hilabetetan ari du euri atergabe.

        Edo norbaitek esaten zuenean:

        — Osaba bat dut Ameriketan nik.

        Farre egin behar zuen, ez baitzuen ezer ulertzen.

        Baina hau ez da historia farregarri bat.

        Tristuraz hasi da eta tristuraz bukatzen da.

        Beroki grisa zuen gizonak ezin ziezaiokeen jendeari ulertu, hau ez zen hain txarra.

        Askoz txarrago zen, haiek ezin ziezaioketela berari ulertu.

        Eta horregatik ez zuen aurrerantzean ezer esaten.

        Isildu egiten zen, bere buruarekin bakarrik hitzegiten zuen, agurrik ere ez zuen gehiago egiten.