Diálogo de misantropos

Bernardo Kapanaga

— Gure mendebaldeko gizartea kirtenkeria moralari emana da, benetan. Errespetu handiagoa diet oihanean zehar biluzik ibilkatzen diren basatiei edozein hiritan paseiatzen den handigura eta sasiaurrerakoiez osatutako fauna honi baino.

        — Hallward jauna, benetan harrigarria zara. Filosofo batek bi esaldietan esan dituzunaz ehundaka folio aterako lituzke, denoi gogait eragiteko asmoz, jakina. Egia esan denok gara filosofo, nor bere erara, beti baitugu ergelkeriaren bat esan beharra. Filosofoak dira, ideiarik ezean, inork jasan ezin dituen eta denok onartzen dituzten aholku moralak egiteari lotzen zaizkionak.

        Hallward-ek, besaulkian erdi etzanda, eskuan zuen kopa bete ginebra hustu egin zuen. Hainbat ordu zeraman horditurik eta, hala ere, berarekin hitz egitea ez zen inola ere aspergarria. Bere aurrean, Campbell jauna, mediku erretiratua, txokor handi bat izotzen ari zen.

        — Ikusten duzu? Zuk bizibeharragatik edaten duzu eta nik neure buruaren aurka egiteagatik erretzen dut. Badakit jakin birikiak zeharo erreta dauzkadala eta horregatik ekiten diot erretzeari, hain zuzen ere.

        — Iso, Campbell jauna! Nik edaten badut behar dudalako da, bai, baina hil beharragatik. Izan ere, erabat debekatuta egon beharko luke 30 urtetik gora bizitzea. Oraindik burua hil ez badut neure endekatzea aztertzeak eragiten didan plazerragatik da.

        Une batez isildu egin ziren. Aretoko giroa apalduta zegoen. Afaldu ondorengo hizketaldia gehiegi luzatzen ari zen. Mahaikideak aretoan zehar sakabanatuta zeuden, taldeka nagiki hitz eginez.

        — Begiratu nolako irudi eder eta negargarria! —Hallaward-ek, kopa bete eta aurreneko ginebra dzangadak berpizturik, inguruari so egin zion— izaki guzti hauek, geu barre, zerbaitek biltzen gaitu: Gogaitasunak. Bai, ez zaitez harritu. Estatuek gerrak asmatzen dituzte, herriek iraultzak. Dena gogaitasuna ekiditeko. Ai, lagun, gizarte honentzat gizaki aspertuak dira arriskutsuenak! Ez zaie ezer adieraztea axola, ezta logiko eta arrazoizkoena ere.

        Campbell-ek txokorra ezpainetaratu egin zuen. Errautsa bere jaka zatarrean erori zen: Modan zegoena jazteko ohitura itsusia zeukan, nahiz eta modernitateari egiten zizkion maiseaketak denok ezagutzen zituzten. Azken batean, Campbell apropos bilatutako kontradikzioaren pertsonifikazioa zen.

        — Berriro ere arrazoia duzu. Gogaitasuna mendebaldeko gaitzik handiena da. Jendea lana amaitzeko irrikan dago gero aspertu ahal izateko. Bikoteak gogait eginda bizitzeko ezkontzen dira. Laburki esateko, gogaitasuna nagikeria eta utzikeriaren ondorena baino ez da. Dena den, ez didazu ukatuko bioi biziki atsegina zaiguna, ezta? Ezin dut zoriontsu bizitzearen ideia onartu!

        — Ai, zoriontasuna! Zein hitz tristegarria! Hala ere, begira Leaf andereari. Neskazahar horrek zoriontsua ematen du. Begira, guri so egiten digu. Badaki berataz ari gerala, eta luze gabe hurbilduko zaigu —Hallward-ek begikeinu bat egin zion medikuari— Emakumezkoari izaki barregarria deritzot.

        Iragarri bezala, Leaf anderea aretoa zeharkatu eta beraien ondoan eseri zen.

        — Lagun maiteok! Hain nekatuta ikusten zaituztet seguro nagoela zuen elkar hizketa areto honetako interesgarriena dela —Leaf anderea erantzun baten zain geratu zen, baina bere solaskide berriak ixilik jarraitu ziren—. Bai, nire ustez berritsuneak dira gutxien pentsatzen dutenak. Begieman bestela Willoughby horri. Inoren lepotik bizitzeaz harrotzen da, eta horrela da benetan. Ba, gau osoan ez dio bere hitz jarioari atsedenik eman, eta oraindik inork ez du bere ahotsa ere ezagutzen.

        Campbell-ek, nekearen nekez, begiak itxi zituen. Haatik, orduantxe hasi zen gogorik handienez hitz egiten.

        — Orain dela urte batzu pertsona harrigarri bat ezagutu nuen. Badakizue zer egin zuen? Bada, bizitzan esan behar guztia esana zuela konturatuta, mihia ebaki egin zuen, eta norbait hizpide bila zetorkionean jakaren poltsikotik karteltxo bat atera ohi zion, hau zioela: "Ez daukat inolako eritzirik ezein gairi buruz".

        Hallward eta Leaf andereak burutasun hura biziki txalotu zuten.

        — Egia aitortu behar badizut —bota zuen Hallward-ek barreka— loak hartzen zaituenean hitz egiten duzu hobetoen. Uste dut honek beste kopa bat edatea merezi duela. Zuk ere nahi duzu?

        Leaf andereak ezetz egin zuen buruaz.

        — Goizetan bakarrik edaten dut. Burua leihotik behera ez botatzeko moda bakarra da.

        Une horretan Clouston izeneko bat sartu zen gelan, inork gonbidatu ez arren tertulia areto guztietan azken orduan agertzeko ohituragatik ezaguna. Izatez, edaten jarraitu ahal izateko etorri ohi zen, txiriboga eta ardandegi guztiak itxitakoan. Txarrena zera zen, mahai batera igotzeko berebiziko joera zuela, handik kontsigna eta arenga ulertezinak jaurtikitzeko. Mihia trabatu ohi zitzaion, eta bere hitzak ez ziren inola ere koherenteak. Agian horregatik uzten zuten bakean. Inork ez zion arretarik jartzen, nahiz eta, maiz, entzulegoaren jaramonik ezagatik samindurik, birao eta mehatxuetara jotzen zuen.

        — Antza denez gaur ere entzun beharko du gu pertsonaia horren erretolika zakarra —kexatu zen Leaf anderea—. Gehien aspertzen nautenak munduko problemak ebatzi nahi dituztenak dira, gero koldarkeriak jota mozkortu eta enparauei gogait eragiteari ekiten diote eta.

        — Dena dela, niretzat detaile on bat dauka tipo horrek —esan zuen Campbell-ek, zurrunga zaratatsuen artean—. Bera agertuaz batera, jendeak badaki alde egiten hasteko ordua iritsi dela. Clouston-en moduko pertsonarik gabe gaueko tertuliak desagertu egingo ziren, gehiegi luzatu eta jasangaitzak bihurtuko baitziren.

        — Tertulia honi falta zaiona pizgarri bereziren bat da —orain Leaf andereak suturik egiten zuen berba, esaten zuena sinestuko balu bezala—. Nik mutil gaztetxo lirain bat ekarriko nuke, eta honekin batera neskatxa eder bi, hirurak errezel erdigardenez jantzirik. Gure ondotik pasatzerakoan beren gorputz birjinalen iguriketak berak atseginik haragikoiena piztuko liguke!

        — Nire andere maitea! Sexua herstuki hartzen duzu, agi denez! Nire aburuz —orain Hallwardek besaulkian erabat etzanda hitz egiten zuen— sexuaren gozamena handiagoa izango da moralarekiko eskandalagarriagoa den heienean. Niri atseginik handiena eragiten didana zuk aipatu moduko mutiko bat atxetikatzea da, eta mundu guztiaren begi bistan ahal delarik. Bazenekien tribu askotan hasierako erlazio jenitalak bost urterekin egiten direla, eta ez direla inola ere erreprimitzen, txalotzen baino?

        Campbell-ek, lozorroan murgildurik txalo bi jo zituen.

        — Kenduidazue txokorra ahotik! —agindu zuen—. Ezpainak erretzen ari zaizkit!

        — Nik ezagutzen dudan pertsona bat —esan zuen Hallward-ek, medikuari begiratuaz motxikina lurrera botatzen zuen bitanean— etxera zeharo horditurik ailegatu ohi zen. Behin berogailu piztuaren gainean geratu zen lo. Harrezkero beso bat moztuta dauka. Miragarriena zera da: Bere ardankoitasuna, desagertu beharrean, handitu egin da.

        Norbaitek gauza bera berriro gerta dakiokeenaren beldur ez den galdetzen dionean, hauxe erantzuten du oso-osorik: "Berriro gertatuko balitzait kezkatuko ninduena edalontzia haginez hartzeko moldatu beharko nuela izango litzateke".

        Aretoan zalaparta handi bat entzun zen. Clouston zen, mahai batera igotzen saiatu eta orain haren pean zetzan, hankaz gora jarri ondoren. Jauskeran whisky botila apurtu zuen eta orain lurretik zabaldutako isurkia lamikatzen ari zen, ero antzean.

        — Ezagutu nahi duzu izan nuen nire lehen fantasia erotikoa? —galdetu zuen Leaf andereak, bere solaskidea harritu nahiean.

        — Baina, oraindik daukazu gogoan? Nik den-dena ahazteko ohitura daukat, ohitura honetatik hasita.

        — Ba —jarraitu zuen Leaf-ek—, nire pubertaroan beti desiratu nuen bahitu nintzaten. Etxetik alde egin nuen baten geltokira joan eta geratu zen lehen trenera igo nintzen. Gizon galant baten aurrean jarri eta bahitu nintzala proposatu nion, nirekin nahi zuena egin anal izango zuela aginduz. Ezetz igarri gizonak hartu zuen erabakia!

        — Aukera bi zituen —esan zuen Campbell-ek, pixkanaka besaulkian behera labain eginez, lurrean erabat etzanda geratu arte— edo baietz erantzun zizun, eta gizon hori izan zen, hain zuzen ere, gorputza saltzeko arte atseginkoia erakutsi zizuna, hain ondo dakizuna eta ahal izan duzun besteko maiztasunez praktikatu duzuna (eta honegatik gizateriaren izenean zorionak ematen dizkizut), edo baietz erantzun zizun, eta hala ere ihesari eman zion, prakak erantzi ondoren zuk jauzi egin eta zakila zein potroak haginka klaskatu baitzenizkion. Denok ezagutzen ditugu hemen zure perbertsio antropofagoak.

        Hallward-ek medikuaren berbei garrantzia kendu nahi izan zien, Leaf anderea gorri-gorrituta ikusi zuenean.

        — Ez egin jaramonik —kontsolatu zuen—. Erretzaile porrokatu honek mozkortuta edo lo egongo balitz bakarrik esango luke pentsatzen duena.

        — Batzutan gizonok gorrotagarriak zarete! —aldarrikatu zuen Leaf andereak, malkoei ozta ozta eutsiz— Hala ere, behar beharrezkoak zarete. Ezin dut emakumez betetako mundu bat iruditu: Hekatonbea izango zen! ikusi duzue inoiz etxe berean ondo konpontzen diren bi emakume?

        — Areago esango nuke —gehitu zuen Campbell-ek, irribarre maltzur bat erakutsiz— nahikoa da emakume bat inguruko bizidunei bizitza izorratzeko.

        — Baieztapen horrengatik —esan zuen Leaf-ek— edozein feministak begiak aterako lizkizuke. Nik, hala ere, uler dezaket zuk esanikoa. Azken batean, emakumeak bilatzen duena gizonaren lepotik bizitzea da, bere nahikeria guztiak asetu ahal izateko. Eta gizonok inozo gaixo batzu baino ez zarete, zurikeriarik txikienaz lortzen baitugu nahi duguna. Emakumeak badaki gizona menperatzeko bi arma garaitezin dituela: Negar egitea eta garrasika hastea. Ez dago hau jasan dezakeen gizonik, eta horregatik zarete beti galtzaile. Guk, emakumeok, geure pribilegioez baliatu behar dugu. Honegatik zaizkit feministak nazkagarriak: Ezin dute ar bat bereganatu ase ditzan, bai ohean, bai diruzorroan, eta feminista bihurtzen dira. Lesbianismoa eta lan egiteko eskubidea aldarrikatzen dituzte —Leaf anderea barre algaraka hasi zen—. Nola eskatzen dute eskubide hori, beraien ezaugarririk handienetakoa etxeko lanak egiteko erakusten duten alferkeria denean? Ba, horixe da, hain zuzen ere, harrikoa zein oheak egitearen aurka egoteko beren benetako arrazoia.

        — Leaf maitea, batzutan zure hitz-jarioak zirimola geldiezina dirudi —esan zion Hallward-ek—. Politikoen erraztasuna daukazu hitz egiterakoan. Hala ere, sekula ez zara politikoa izango. Izan ere, akats bat daukazu: Esaten duzuna sinestu egiten duzu. Nik neuk, berriz, ez dut, ezertan ere sinesten. Politika nire ogibidea izan ez bada, behin boterera helduz gero egingo nukeen gauza bakarrak luzeegi joko lukeelako da: Banan banan, neure eskuez, meneko guztiak iratotzea.

        — Nola esan dezakezu hori! Zein basatia zaren! —egotzi zion Leaf andereak.

        — Ba nik botoa emango nizuke —aitortu zuen Campbell-ek—. Gizakia huts genetiko bat da, eta beraz desagertu egin behar da. Gure gizarteari adjetiboren bat jartzekotan, ergela dela esango nuke. Gero eta gorrotagarriagoak zaizkit beste gizakume zein emakumeak. Kaletik noanean ezagunak agurtu beharrak berak ere goragalea eragiten dit. Oraindik nolabaiteko bizitza soziala badaramat, besteek egiten dizkidaten kritikei barre egiteko da bakarrik. Egiatan, izaki arruntzat hartzen dut neure burua, eta horregatik hain zuzen ere, apartekotzat. Egunen baten, agian, mihia moztu ez baina gortzea gustatuko litzaidake, inoren tentelkeriak entzuteari utzi ahal izateko.

        Hau esanik, Campbell zurrungaka hasi zen atzera. Aretoa ertutsik zegoen jada. Airea ketsua zen eta, hala ere, leihoek itxita zirauten. Izan ere, denok atsegin zuten aire biziatu hura arnastea. Beraientzat huraxe zen ingurunerik aproposena.

        Orduan gertatu zen harrezkero denok nahi zutena: Clouston-ek mahai gainera igotzea lortu zuen eta, botila eskuan, korroskada luze bat jaurtiki ondoren, bere betiko erretolika nahaspilatuari hasiera eman zion. Atoan, andan zerbitzua agertu zen. Sotiltasun handiz, gelditzen ziren gonbidatuak ohatilaratzen hasi ziren, harrezkero inor ez baitzen bere kabuz irteteko gauza.

        — Inoiz gizakia perfektoa bada —adierazi zuen hallward-ek ohatilan eratzaten zuten bitartean— lo dagoenean da. Ezagutzen dudan plazerrik gozoena da. Duen akats bakarra hauxe da: Ezin da edaten jarraitu.

        — Nire lagun hori— xuxurlatu zion Campebll-ek, andariek kanporantz zeramatela— benetako perfekzioa jaio ez izana da.