Hiru poema

Ismail Kadare

euskaratzailea:

Iñigo Aranbarri

        Etengabean jausi da elurra Sjiperian Luciano Tovolik Mastroiani eta Piccolik jokaturiko «L'armata ritorna» filmatu zuenetik. Ordurarte mendebaldeko finisterre ttiki honetan ia ezezagun genuen albaniar baten lehenbiziko nobelan zuen abiapuntu Tovoliren lanak.

        36an Gjirokastran jaioa, narratiban eman ditu testurik ezagunenak, dozenatik gora direlarik albanieraz argitaratu dituen elaberriak, Europako hizkuntza hedatuenetara itzultze bidean gehienak.

        Poesia da ordea hasera haseratik, 18 urte besterik ez eta 'Gaztaroko etorriak' ezagutarazi zuen hartatik etengabean jorratu duen arloa. Albaniak gerra ostean izan duen belaunaldirik interesgarrienaren buru dugu Driteno Agolli, Fatos Arapi eta Natasha Lakorekin batean.

        Albaniako Herri Asanbladako deputatu 1970-1982 bitartean, Fronte Demokratikoko Lehendakariorde hautatu zuten iaz Parisen Michel Métaisek prestaturiko edizioaz baliatu izan gara Kadareren gaztaroko hiru poema hauek itzultzeko: 'Ismail Kadare et la nouvelle poésie albanaise' Ed. PJO, Alain Bosqueten hitzaurreaz.

New York la nuit

Gaua lilura beldurgarriko ziudade gainera abaildu da

Non lorerik, txoririk, belarrik ez dagoen...

Etxe aurrekaldeetan ez da dantzaleku, denda

Edota taberna izen besterik ikusten musker bizkorren antzera.

Suge bihurtu dira muskerrak ordea urrunago

42. karrikan,

                                boskarren abenidan.

Horra hor Brodway, zainak zabaldurik bailitzan

Argi multikoloreetan itorik.

Etxeorratz erraldoiak kolokan dira zango gainetan.

Batak baso whisky bati eragiten dio publizitatearen beharrez

Besteak txiklea mazkatzen du

Drama baten tituloa dauka

                                        egilearen izenarekin hortzartean hirugarren batek.

Orain, han goian narrazti-erreklamoak

Elkarri auzka dira gatazka odoltsuan.

Oihana

              asfaltupean zapaldua behiala

Lilura beldurgarriko ziudadeaz mendekatzen.

Requiem Maiakovskiz

Hiltzaileen mahaira eseri naiz

Idazleen opor etxean,

                                        Dabultin, Yaltan.

Errealismo sozialistaz mintzo dira farre artean

Haren odolak

                     euren autoetako kristalak,

Jantziak, besaulkiak, dirua,

Yermilov kritikoaren arpegi gorriska

                      ziprintintzen zituelarik.

Sabel beteak igurtzi eta errealismo sozialistaz mintzo

Gorriz apaindariko estartetan

                       bandera izartuaren pean.

Bitartean, hura zerraldo zetzan lur beltzaren bihotzean

Izoztu egiten du Errusiako neguak

                                                   apirilean urtzeko.

Uniforme sozialistaz jantzitako indar ilunek,

Kritiko higuingarriek, espekuladoreek,

                                                                    kargugoseek

Erasoari diote ekiten mediokreen mendeetako leloa kantatuz:

«Handia hintzen, hautsi egiten dituk handiak ordea».

Baina horra hor haren irudia Maiakovski Plazan.

Tentetu eta tristerik die begiratzen datozen urteei.

Ezagutzen dituen bere hiltzaile andanaren atzean

Kontrairaultzaren lehen hodeiak altxatzen ikusi ditu.

Albania Mina

Minak heldu nau Albania minak

Arrats hontan trolebusez etxeratzen nintzela

Errusiar bat erretzen ari zen «Partizan» zigarretaren kea

Bihurrituz, urdinduz, espiralak eginez zihoan

Isilean mintzatuko balitzait bezala

Albaniarren, ene herritarren hizkuntzan.

Inoiz gaiztakeriaren bat egin dudan

Tiranako kale artean paseatu nahi dut arrastirian

Eta inoiz gaiztakeriarik egin ez dudan kaleetan.

Zurezko ate zaharrek ezagutzen naute

Arrenkuraz gogoratuko naute

Keinu egingo didate

Baina ez dut txarrera hartuko

Herriminak heldu nau eta.

Eta hosto hilez estalitako karriketan ibili

Horbel hilak, udazkenekoak

Zeinentzat konparazioak egokiro aurki daitezkeen.

Karrika batetan paseatu

Aurreiritziak bezain estua

Ahaztura bezain iluna

Motz eta bihurria

Gizon zekenaren gisa;

Zigarreta piztu,

Txiste on batekin farre egin

Eta oroimen bat zapaldu

Neuk lur gainean diren

Hosto hauek zapaltzen ditudan bezala.

Minak heldu nau Albania minak

Zeru handi, zabal eta sakonarenak,

Olatu adriatikarren lasterka azularenak,

Ilunabarrean gazteluen gisa nabarturiko hodeienak,

Adats zuri eta bizar berdedun Alpeenak,

Brisarapean ikaratzen diren nylonezko gauenak,

Indioak bezala egunsentian dabilen lanbroarenak,

Lokomotore eta zaldienak

Bafaka eta intzirika izerdiz estaliak,

Alzifre, saldo eta hilobienak,

Herriminak heldu nau,

Herriminak heldu nau,

Albaniarrenak.

Minak heldu eta banoa agudo

Lainoen gainetik desioak bailiren.

Hain zaitut urrun eta min, herria.

Dardarrez aerodromoa burrunbapean,

Dindilika den lanbroa amildegi atzean ageriko da.

Erreaktoreen abiadura asmatu dutenek

Beren herritik urrun egon behar izan dute inoiz.

Moskun, 1960an.