—Hitz lauz—

Berdin, beti berdin

Arantxa Mendieta

Lurrera bota zuen kolpe zakarrak esnatu zuen.

        Wagoia hutsik zegoen.

        Gortina zaharrek Ramon Salgao lo arazi zuen iluntasun atsegina sortzen zuten. Kanpoan bero zegoela zirudien; noizean behin, trenaren abiadaren eraginez jaiotako haize bolada lasaiek jolasean jartzen zituzten gortinak.

        Aire beroa zen.

        Bere burua lurrean ikusi eta barreari ekin zion. Gorputza mindurik zeukan, baina ezin zitzaion erosotasun gehiegirik eskatu bigarren klaseko San Fernando-Caracas bati, eta wagoiaren iluntasun-loarazle goxoan gustora zegoen. Pozik. Bizirik sentitzen zen.

        "Es lo más que puede hacerse, Sr. Salgao. De su lucha depende en gran parte el desarrollo de la enfermedad."

        Biriketan minbizia. Irtenbiderik ez. Maria negarrez; haurrak gelatik kanpo. Itxaropenik zuen bakarra bera izanda ere, ez zuen amone emango; Caracas bezalako hirian behar zuen mediku onik aurkitu.

        Zutitu eta lehiotik kanpora begiradatxo bat botatzeko asmoz gortinak eskutan hartu zituen; trabatu egin zirela zirudien, ezin bait ziren elkarren artetik banandu. Berdin dio.

        Erlojuari so egin, bekokia zimurtu eta belarrirantz gerturatu zuen. Ez zebilen.

        Dena den, ez zen lo-kuluxka sakona izan. San Juan de los Morros pasa berri izango zutela pentsatu zuen. Bidaia luzea zen; bere jarlekura itzuli eta begiak itxi zituen.

        "Ba-do-a, ba-do-a, au-rrera, ba-do-a." Trenaren erritmoak ez zuen akatsik, beti berdin, bere gorputza kulunkatuz, "ba-do-a, ba-do-a, ba-doa, ba-do-a."

        Oinhotsak iruditu zitzaizkion, norbait gerturatzera zihoan. Ramon korridorerantz altxa zen mementu berean igaro zen wagoi paretik ezezaguna. Bere irudia une batez besterik ez zuen ikusi, hala ere, imajina bizi-bizi mantendu zuen, horren antzekoa zen...

        Uztaileko egun beroa etorri zitzaion gogora: Aita ikusi zuen azken goiza, Ramon herritik itzuli zenerako hilik zegoen. Amak ez zion sekula barkatu azken egun hartan etxean egon ez izana; Mariak ulertu egin zuen, ez zeukan lanera huts egiterik, gauzak oso gaizki zeuden San Fernandon, biharamunean beste gazte bat aurkituko zukeen bere lanpostua betetzen.

        Korridorera atera zenerako, gizona beste wagoira pasatzen ari zen, bere janzkera bitxiaz, oharturik, ticketak egokiak diren gainbegiratzen duten horietako langile bat zela pentsatu zuen Ramonek.

        Bost axola. Galdetuko zion beste edonori non aurkitzen ziren, edo behintzat, zer ordu zen. Ezker eskubi begiratu zuen, inor ez zebilen bertatik, bidaiari gehienak lotan aurkituko zituelakoan, barrura itzuli eta ezker aldeko jezarlekuari begira gelditu zen. Aldizkari bat. Ez zuen lehenago ikusi. Iluntasunean ez zen erraza ohartzea. Gortinak ezin ireki eta wagoietan egon ohi diren argietako bati eman zion.

        Horrelakorik ikusi behar ere! Sekulako errata erakusten zuen aldizkariak. Biharamuneko data. Halakorik ere izango da, bada, posible ene diagnostikoan, ala?

        Gaixoari erraz asko eskatzen zaio fede eta kuraia nahiko izan dezala; nola, ordea, gertuen dituenek ere sinisten ez badute? Mariak ez zion aldegiten utzi nahi, beldur zen itzuliko ez zen. Bizirik sentitzen zen, ordea, bazuen nahiko indar, gogoz gainezka aurkitzen zen, lortuko zuen.

        "Sarraskia Cunavichen. Gobernuaren tropa leihalek armetara jo behar misiolari kanpotarren erasoen aurrean." Ja! Galde diezaiotela Aita Guillermori. Ez, hobe isilik egon. Ez dabil ezer onik inguruan. Beldurra eta isiltasuna. "Hamabi yanomami gazte hilik. Beraiekin aurkitzen ziren misiolari europearrak desagertuak. Bilakuntzak jarraituko du." Desagertuak. Hilak.

        Bero dago.

        Trenaren doinuak, berdin "ba-do-a, ba-do-a, au-rre-ra, ba-do-a, ba-do-a".

        Yanomamiak urrutiratzen doaz, ekonomia atzetik doakie.

        Bertako berriak.

        "40 urteko gizon batek bere burua hil zuen atzo."

        Ez da albiste onik irakurtzen. 40 urte besterik ez, bizitzeko gogorik ez, arrazoirik aurkitu ez da oztopo gehiegi; familia? "Ezkondua, bi seme txiki zeuzkan". Malerus ez sentitzea bilakatuko da harrigarri, ez dago zorionik. "Gizon gaztea". Lagun gazte ezagunik ez San Fernandon. Argazkia behekaldean.

        Ez! Ez, ez... Oroitzapen gertu bat datorkio: geltokia, burdin hotzaren kontaktua, trenaren gerturatzea, minbizia; ondoren, beldurra, beroa, iluntasuna. Datan ez dago erratarik...

        Ticket errebisorea badator berriro ere. Irribarre goxoa ahoan. Aitak ez zuen erraz barkatzen. Orain ziur dago, bera da...

        Bero dago.

        Erlojua ez dabil.

        Ez dago leihoaren bestekaldeko paisaiarik.

        Trena ba-do-a, ba-do-a, ba-do-a, ba-do-a, ba-do-a...