Ama-lur

Artetxe-Egia'tar Eulogi

1. Mendien lelua

O Ama lur!... Erri zaarren aitona zeran erria!

Noiztiko, eta nundikoa ete zure sortze iturria!

Noiz ta nundiko zure ezkutukizko jatorria!

Nori itaundu, eta nok ase lei jakin-nai onen egarria?

                Jakin egarri

                Misterioz betea,

                Erantzun ziurrik

                Iñok emon gabea.

Itaun, itaun bai. Or dituk nai aiña aran eta zelai,

Guztiz orlei, zuri-gorri lore-pitxiz, dan-danak alai,

Baita beste ainbat baso-mendi, iturri ta ibai;

Or baita Kantauri, bere asarretan dana irentsi nai.

                Mendi-itxasoai

                Naita itanduko

                Misterioa ezta

                oso argituko.

        Aixak... i...

Lepoa zabal ta gain-gain doan mendi mardul guri,

Zenbat eunkiz dauzkak, inguratzen auen lur menditsu ori?

—Mundua mundu, emen naxak zai, aterri nai euri,

GORBEI nazanetik beti eta beti, beti naxak adi,

Inguru guztitik, euzko lurra jatak, ikuspegi ori.

                Antxiñatan ta gaur

                Gizaldiak ezkero

                Berau da Euzko lur,

                Berau beti-betiro

                Euzkotarren ama lur.

        Aixak... i...

Goi-goiena aixan bizkar-legorreko, mendi gaillur gorri,

Zenbat eunkiz dauzkak, inguratzen auen lur basotsu ori?

—Mundua mundu, emen naxak zai, elur ta euzki gori,

AIZGORRI nazanetik beti eta beti, beti naxak adi,

Inguru guztitik, Euzko lurra jatak, ikuspegi ori.

                Antxiñatan ta gaur

                Gizaldiak ezkero

                Berau da Euzko lur,

                Berau beti-betiro

                Euzkotarren ama lur.

        Aixak... i...

Kondaira ta entzutez, nagosien aixan, napar mendi andi,

Zenbat eunkiz dauzkak inguratzen auen lur menditsu ori?

—Mundua mundu, emen naxak tinko ta zai, gizaldiz gizaldi,

ARALAR nazanetik, beti eta beti, beti naxak adi,

Erromatar, nai godu aurretik, Euzko lurra yatak inguruko ori.

                Alboz arraza asko

                Izan igaroak,

                Emen dituk bertoko

                Betiko euzkoak.

                Bere lur emen dau

                Euzkoak len ta gaur,

                Biotzez maitatzen dau

                Berbere ama lur.

                Itaun beste bati:

                Orra AUÑAMENDI!

                Sor ta sarkaldeti,

                Bai iparraldeti,

                Nai ego-aldeti

                Dakustan lur ori

                Noizkoa dirudi,

                Nortzuk dituk bizi?

                Noizkorik ez dago,

                Or beti bai-dago

                Arri-aro ta lenago,

                Burdin-aro ta gero;

                Mendi nazan ezkero

                Erri ori or dago.

                AUÑAMENDI

                Nazaneti

                Lur ori ta ni

                Jaio-jaiotzati

                Euzkalerri

                Gaituk beti.

                Euzkalerri

                T'euzko lur

                Euzkotarren

                Ama lur.

2. Itxasoaren kantua

Kontau kantaz KANTUARI

Itxaso artega ta urduri,

Noizbein bare ta kantari,

Geien zezen burrukari.

Baiña...  ixii!...

Laga eik lelu ori!

Ixo ixo... ixi!

Noizbat bare adi!

Ixo... ixo... ixi!

Naita une erdi!

Aupa!, ta murruntz andi,

Aupa!, ta purrutz emendi;

Joo... bein goi-goiti,

Joo... gero azpi-azpiti.

Ixo... ixo... ixi!

Ago pizkat geldi!

Ixo... ixo... ixi!

Geldi... geldi... geldi!

Izanik eure sorterri,

Mundua mundu burruka dautsak

Lur eder menditsu orri?

Gorrotu ori azaldu eistak!

—Diñoan dana ez dok egia,

Gorrotua ez dok neurria,

Ez dok ezta asarria,

Emon bakotxari beria.

Olaxe dok neure izatia,

Ori ene betiko egitia,

Urduritasun guztia

GUZTI-EGILLEAK ezarria.

BERE gogoa betetatia

Neure onen zergaitia,

Ortara dago itzia

Ene iraupen guztia.

         * * *

Zer dakik ainbat eunkian

Lurralde orren gaiñian?

Ikusten urriñean

OIZ Bizkai erdian?

Aruntzago ANBOTO,

Eskoira GANEKO?

Emen itxas-aldean

SOLLUBE aldamenean?

Sortaldera ERNIO,

IGOTZ onuntzago?

Beste milla lekutan

Bai da emen menditan

Bizkai ta Naparro,

Laburdi ta Zubero.

Orrek Euzko mendi,

Ni euzko KANTAURI,

Beti gaituk anai,

Beti bai kantari.

Araba'ko aldetan,

Baita Gipuzkoa'n;

Danak esat-ezkero,

Ezta amaituko.

Mendiok eta ni

Sortu giñaneti

Olan gaioazak beti

Lotuak alkarri.

Ibai eta iturri

Ditugu lokarri,

Euron erraietati

Jatorkak jatorri.

Izanik burrukari

Eta orrulari,

Bai nok ameslari

Alan ameslari.

Olaxe nok ari

Gizaldiz gizaldi,

Mundua Jaungoikoak

Sortu ebaneti.

         * * *

Arrezkeroz antxiña-antxiñatan,

Denpora zarren denporetan,

Lenengoz gizon agertu zan

Bizitzen mendi onetan.

Azkarra zoan benetan

Itxas-ertz ta ibaietan,

T'abere basatietan

Jan bizi-bide lorretan.

Baita artzuloetan

Ta pisti narruetan,

Laster moldatu zan

Soiñeko gaietan.

Alan lur auzketan,

Bai abere zaintzan,

Naiz itxas-lanetan

Guztiz ausarta zan.

Len bere etxia

Artzuloa ba'zan,

Gero borda alaiak

Egiten ari zan.

         * * *

Ona emen Euzkalduna,

Zintzo ta gizon ona;

Argia dau adimena,

Bai besoetan almena.

Baso ta etxeko jauna,

Berea izkuntz biguna;

Beste iñork ez dauana

ALGUZTIDUNAK emona.

Agur, euzko luri

KANTAURI'n goralmena

Artu egistak gaur;

Izan beti euzkaldun,

Jaungoikoa beti gur;

Sorterri Berak emona

Iraun bedi Ama Lur.