—Itz Lauz—

Nik ez!!!

Etxeberria'tar P. S.I.

Au ez da ipui. Txina'n aspalditxo gertatu zan. An lbizi zan Ping-mei agintari zital-maltzurra. Yaurle yarri zutelarik, nolanai ibili zitekela zeritzaion. Ardurapean zitunak maitez erabili bear zitunik, gogoratu ere ez ari. Guztiengana makurtu eta ayekin txeratsu izaterik, ez ari eskatu.

        Menpeko guztiak ikara-beldur zioten. Erbestera aldatu bearra ez zitzayen latzegi izango. Arek agindutakorik egin gabe ezin utzi ziteken. Toki guztietan, luzarora, mar-mar geitxe sortu zan.

        Beraz, eskupean zitun morroi nagusienak elkar artu zuten, Ping-mei'ri ezezko biribil bat bein esateko. Alabañan, orrelako ukoa ez zuten garrantzi gabeko zerbaitetan burutu. Aren erabaki anker eta agindu zeken bat noiz irtengo zai egon zitzaizkion. Okerrari lagunkide agertu ez. Bañan, zetorkiena ikusi zutelarik, erasoari bekoz-beko egin.

        Ping-mei'ren etxean ugoloa zabarregi erabiltzen zalako, alea aitzen ziyoan. Orrela, aletegikoak nagusiari esan zion laister yateko geyeririk gabe zirala. Garai ayetan zergak aletan bildu oi ziran. Alearen ori entzun zuneko, nagusi zikoitzak berialaxe erabaki gogor bat atera zun. Eta morroi nagusietako lenari deitu ere bai. Onek aren aurrean

        — Zerbaitetara deitu al nauzu?

        — Etxean alea urritzen asi zaigula esan didate.

        — Ez dakit, nagusi yauna.

        — Oraintxe zure laguntaldeko berreun bildu eta ayekin erriarengana yoan    zaitez, ale apur bat pillara ekartzeko.

        — Urte-garai txarra aukeratuko genduke.

        — Nere agindua atzera biurtu ezin ditekena dala ba-dakizu.

        — Alea kentzen ba'diegu, erri xumeak barau ikaragarria izango du.

        — Nik baño ayek egitea obe da.

        — Erria ere zurea dala gogoan izan bear dezu.

        — Berriketa gutxi, neri!

        — Egia besterik ez det esan.

        — Egia nere etxekoa da: alerik eza!

        — Ori ain egia ez dala erakuts nezake.

        — Zaude isilik; eta, aletara aguro.

        — Ni ez!

        — Nola?

        — Orrelalkorik, nik ez!

        — Zoratu egin zera.

        — Ez det uste.

        — Seta gaiztoko biurtu zera.

        — Ez nuke nai.

        — Bizi nai al dezu?

        — Beste edonork añean.

        — Nik esana egin!

        — Oraingoa ez.

        — Il egingo zaitut!

        — Bein bakarrik izango da...

        Yaurle zoroak ez bide-zun lenbiziko sakailketa. Ping-mei'ren izatea geroz ta zakarragotzen ziyoan. Bakarti bilakatu zan. Aolkulariei ezertara ez zien deitzen. Iñola ere ezin zun igarri menpekoak bete zitzaizkiola. Andik egun bira, ildakoaren urrena zanari ots egin zion

        — Zerbait nai ote-du nere nagusiak?

        — Etxean alea urritzen ari zaigu.

        — Noizik beinka gertatu oi dana.

        — Zure esku dituzun orietatik berreun artu, eta indarrean ere erritik nere etxera alea inguratu.

        — Uzta berria arte, illabeteko tartea dago.

        — Zuk esan gabe ere ba-dakit. Aletara zoaz.

        — Agindu orrek negarra dakarke.

        — Nere aginduak beti burutsuak izan dira. Bai izango ere.

        — Erritarrak adiaka asiko zaizkigu.

        — Erriaz zuri axola, beraz. Guztiek gera erritik irtenak.

        — Luzakeritan ari zera.

        — Oraintxe bertan irten!!

        — Ni ez!

        — Zure lagunari gertatu zayona ez al dakizu?

        — Aren emazte eta etxekoak illeta latzean dabiltza.

        — Esana egiten ez ba'dezu, zuretzat besterik ez dago.

        — Agindu ori hete? Nik ez!

        — Alegitan al zabiltza?

        — Bein ere ibili ote-naizen gogora ezazu.

        — Ona berriro esan: il egingo zaitut.

        — Ez bi aldiz...

        Ping-mei'ri, bigarren onek, lenbizikoak baño amorru geyago eman zion. Eta, au bizirik zatitu zun. Ondoren, zatiak surtan erre. Berria yakiten zutenengan izu beltza sartu nai zun.

        Odolak ots aundia ateratzen du. Ping-mei'ren baranoan ez zan atsegin. Yaurle ziraunak, bere leloari ez zion uzten. Andik egun bi baño len, irugarren morroi-nagusietakoari deitu zion.

        — Zer nai, nagusi?

        — Etxean yateko alea urritxo degula.

        — Eta?

        — Zuk zerbait asmatuko ote-zenduken...

        — Oso motela naiz ortan.

        — Berreun mutil lagun arturik, beartu erria, dun alea neretzat emateko.

        — Benetan agintzen al didazu?

        — Zure bi aurrekoekin gertatu zaidanaren ondoren, yolaserako gogoak yoan zaizkidala uler zenezake.

        — Damutzea obe dezu, lengo basakerian yarrai baño.

        — Zoaz atetara!

        — Erria bera ere yatekoz urrigi dabil.

        — Ni gaizki ba'nabil, erria nekez yaurri dezaket zuzen. Arin ibili.

        — Ni ez.

        — Nola esan dezu?

        — Belarritara sartu zaizun bezelaxe.

        — Zure aurreko biak ere luza-muzaka ibiliak dituzu.

        — Iru aundizki iritzi bateko diranean, zerbaitegatik izango da.

        — Ayen bidetik yoan bearko dezu.

        — Ayek ainbat bider geyenez ere.

        — Biguindu zaitez eta izan eskurakoi.

        — Besterentzako onua zerorrek yaso.

        — Ayek biak eriotz lotsagarriz bukatu dute beren bizitza.

        — Iñorekin okerkide ez izatea aintzagarri da.

        — Zuek elkar artu dezute!

        — Zuzen ibiltzeko elkartzea zillegi da.

        — Ez neri parrik egin.

        — Parrez ez-baña, benaz ari naiz.

        — Ez zoaz, benaz, alezun?

        — Erria ustu? Nik, ez!

        Ping-mei beldurtu egin zan. Berak astakeriak egiteko biotz gaiztoa bazun. Aren morroyak, ordea, beren bizitza erriarentzat emateko gertu zeuden, alako agindu eta zema setatsuak garaitsu zapalduz. Morroiek askozaz ere gurenago ziran. Eta Ping-mei ez bait-zan berez senik gabe, itzuli egin zan. Zeraman bidexka galgarri zitzaiola ulertu zun. Agintetza bera besteren eskuetara yoan ziteken.

        Bioztuna izan bear dala irakatsi nai dutenean, len-lenagoko gaztedi guztiari, edesti auxe erakusten zioten Txina'n. Neronek ere bein baño geyagotan entzun nien irakaslei azalpen auek egiten ari ziralarik.

        Aldi auetako zenbait adiñekok, iru morroi orien NIK EZ ortatik zerbait ikasi lezaketela uste det.