—Idazti Berriak—

La Bible de Jérusalem

Etxeberria'tar P.S.I.

Yainkoaren atsez idatzitako idaztiak sarritan izkuntza askotara aldatuak ditugu. Izan ere ayek ez dira erri bakar batentzat osatuak, guztien onerako baño. Eta egitan gero, idazti deunen orrietan guztientzat dago zerbait. Egoki esana. Barneko goibelaldiak uxatzeko aolkuak aukeran daude an. Oraingo begi eta belarrientzat, azal lakar antzekoz emanak, bear bada.

        Oraingo ontan aitatu gogo dudana, lerro auen burutzat ageri dan ori dut. Irakurle batek baño geyagok idazti orren berri ba-du, nolanai ere. Itzulpena ez da gizon batek bakarrik egiña. Baizik ere, Idazteunetan ikasienak aukeratu zituztelarik, bakoitzak ederkina mami biurtu zun ua erabili izan dizu eskuartean. Beraz, azkenerako lan bikaña irten da. Argitaratzen asi zanetik, 1948-garren urtetik, alegia, yakitunen ongi-etorri beroa azkar izan zun. Beren buruak aintzat dituzten eliz-gai-ikastetxeak bere idaztitegietara laister eraman zuten.

        Lenbiziko argitalpena (dei dezayogun «A») atalka burutu zuten: esan nai da Itun Zaar eta Berri'ko idazti bakoitza bereiz, gutuntxo bat osatuz, emana izan zala. Geroago, Idazteun osoa iyeki batean bilduz, bi irartaldi ditugu, (dei ditzagun «G» eta «K»). Bat azigoa, «G», alegia. Bestea «K», noranai eraman diteken alako tiki polita oso: garbi irarria, eta «G»ri bezela orriak tolostatzen ez zazkiona. Ingi me-mea, iyeki aundian oker-erreza bait-da; ez ala, idaztia tikia danean. Alde on orixe dizu «K» orrek. Oraingo eleberri aldizkari xoragarri bat bezin maita-larri.

        «A» edo atalkakoak luzagarri eder asko ditu: luzagarri ba'diot ez arritu. Onak bait-dira; eta, idazle deun bakoitzak esaten diguna ulertzeko egoki-egokiak. Guregandik, bai aldiz bai mugaz, ain urruti bizi izan ziran ebertarren asmakizunak eta esakunak ulertzeko azalpenak bearrezkoak dira: gutxigo ikasientzat lenbizi; eta, gai askotan yakintsu diranentzat ere bai. Bizi geran garai auetan, gai guzitik zertxobait ba-dakigula uste izaten dugu; bañan, arroxkokerirako zaigun ua eta dakigula uste duguna, bein baño geyagotan oso axalekoa oi da. Sakonera yeisten asiz gero, berialaxe galtzen gera; eta, eskutan deguna irakur gaitz gertatzen zaigu. Oraingo itzulpen onek, luzagarrietako azalpenen laguntzaz une zail guziak argi eman dizkigu. Ortan, parentzetarrak mutil, dirala ederki erakutsi digute.

        Arako irartaldi eskurako «K» deitu diogunak, oar edo luzagarri orrek guziak bilduta dakartzi. Itun Zaarrekoak, azkeneko igarlearen ondoren. Itun Berri'koak Yon'i Ageritakoaren ondoren. Irarpen lana errexteko, nolanai ere. Gañera, idaztia bera txukunago dago orrela: begientzat guzia alai eta txairo. Begiak ere, zerbaiten pozgarriya bear bait-dute.

        Iru irartaldi oriek, elkarren arteko aldaketa gabe bear lutekela dirudi. Esan nai da, atalka argiraratu izandako «A» ark dakarrena, urrengo irartaldiak ere ezertan ikutu gabe ekarri bear zula. Zortzi urteko tarte motxean orrenbesteko batasuna itxaro izatea, ez bait-da ainbesteko uste zoroa. Batez ere, ortan ari izan diranak, lenengo ekiñaldi artan ez bait-zuten batetxo estuka ibilienik; eta, itzultzailearen biurpena ikusi eta zuzendu naiz orrazteko beste arduradun batzuk ere an bait-ziran.

        Bañan, lenengo irartaldian batasuna osatzea buruauste geyagokoa zan: iya, buru baño aburu geyago izateko bidea bait-zan ua.

        Irartaldi tiki «K» 1956-garren urteko epailaren 21-garrenean amaitua da. Ori irakurriz, aldatu izan dituzten une batzuk emen aitatzea gogoratu zait. Lenbizikoa, Yosue'ren idaztiko 8 garren ataleko 28-garren txatalean: 1950-garren urteko «A» irartaldian dio: «il en fit un tell eternel», eta aldatuz «K»-an onela dago: «il en fit pour toujours une ruine». Olabide'k betirako zakartegi bat egiña utzi zun. Une ontan aldaketa iya bearrekoa zan. Batez ere tell itza ez bait-da pantzerazkoa, ebertarrena baizik; eta, irakurle asko eta askok ez zezaketen ulertu, oarretan azalpenik gabe. Oar askodun idaztia luze gertatzen bait-da, txatalean bertan itza biurtu. Gero, berriz, 119garren eresiko 91-garren txatalekoa: 1950-garrenean «A» irartaldian au dakar: Tes arrêts. Esan nai bait-du «zure ebazketak»; eta «K» irartaldian aldaturik «tes jugements», esan nai du «zure erabakien», Olabide'k dakarren bezela.

        Matai Deunarenean, 1950-garreneko «A» irartaldiak 18garren ataleko 15-garren txatalean onela dago: «commet une faute»; eta «K»-an onela: «vient á pécher». Olabide'k 1931-garrenekoan «uts egin» dakar.

        Mark Deunarekoan aldaketa geixego daude: 1948-garreneko «A»-an, 7-garren ataleko 7-garren txatalean au dago: «Puisqu'ils enseignent des doctrines que ne sont que préceptes humaines» eta «K»-n onela «les doctrines qu'ils enseignent ne son que préceptes humaines.» Olabidek, onela: «giza-arau diran irakaskizunak irakaski». «Atal bereko 10-garren txatalean au dakusgu: «Honore ton père et ta mère...», «A» irartaldian, 1948-garrenekoan alegia. Eta «K»-n onela ipiñi dute: «Rends tes devoirs à ton père et à ta mère». Olabide'k, berriz, onela: «Aitari ta amari lotsa erakuskiezu». Geroxeago, «A»-n 9-garren ataleko 5-garren txatalean, au dakar: «Et nous allons faire trois tentes»; eta «K -n aldaketa au: «Faisons donc trois tentes». Olabide'k onela, «Iru txabola egin ditzagun».

        Esandakotik ikasi dezakeguna, auxe da: Idazteun-idazleek idatzi zutena bat dala. Geroagokoak, ayek idatzi dutena eskuz aldatu bear zuten, berridazteko aldi luzeak artuz. Irarkola asmatu zanetik bestelako errextasunak dira batasunari eusteko. Eskuz ari izan ziran ayek, lanean erdi-lotan zenbait aldiz ari bear ote zuten? Eta, asper-asper eginda, berriz? Beraz, berak uste gabe, idazle deunaren itz bat edo beste antzeko bat idatziz aldatzen zuten. Ortatik oraingo kezkak eta buruausteak, idazle deunak idatzi zun ua zein ote dan ezin erabakiz. Bañan, orrek ez du arrituenik guretzat.

        Itun Zaarra eta Berria erriarentzat ipintzen ari oi diranak, beti ere idazle deunak esan zuna ipiñi nai izaten dute; eta, lenbiziko ekiñaldian asmatu ez zana, urrengoan egokigo adierazi nai izatea, bidezkoa da. Gañera ez da aztu bear, toki batetik bestera itz egiteko era ez dala berdiña izaten. Gutxiago oraindik, gizaldi batetik bestera. Eta, beti ere, idazteutenetan asko ikasiak ortara yo oi dute: gizaldi ontan bizi diranek Yainkoaren itza ulertu dezatela. Ai lira yakitunen alegiñak beti aintzakotzat artuko!!