Atarikoa

Gure asmoak berriz ta berriz aditzera eman nai ditugu. Orain zazpi urte euskera ez-il bai-il ageri zan bazterretan. Bildurra zan nagusi. Jaungoikoaren esku-begidunaren mendean, euskaldunik zintzoenak barreiatuak ziran eguzkipeko bazterretan. Beste asko giltzapean zeuden. Euskal-idazleak berak aspaldion ixilik ziran. Gudu-aurrean inolako orriloa iritxi zigun euskerak. Bazterrak arrotu ta arritu ziran. Euskeraren aldeko ekinaldi bizkor artan euskal-olerkariak genitun aurrenengo gudari: Orixe, Lizardi, Lauaxeta, Loramendi, Yauregi, ta abar. Oietatik zenbaitek betiko agur egin ziguten, Jaungoikoak ala naita.

        Eusko-gogoak dei eginda etorri ginan, non-naiko alderdietatik iparralde, egoalde, sortzalde ta sartaldetik. Eguzkiaren galdapean zuriaren zuriz dizdizka dauden eskualdeak ezagunak ditugu, baita, urte-erdian, elurpean dauntzan aldeak ere izoztu gaitue. Alare, eusko-gogoa geroago ta barnerago ezagun ta azaldu nai dugu: euskaldunaren biotzondo, zarrada ta ikarak. Ez diogu otsemailaren antzera, aurrera mutilak, io barneaa baino. Io ezak etenbage barneruntz barnean baituk izar-arri dizdizkorra: mamia, ale bikaina, azala gogorra.

        Arrezkero, euskeraz bakarrik idatzi dugu eusko-gogoaren barne-muinetaraino eltzeko asmotan, erri bezela bizi izaterik ezpaitugu, euskera galdu ezkero. Orra, bestetara esan: bere izkera galdu dun erriak erri berri ta zindoen artean bizi izaterik ez du artze. Soinez iñoren morroi, gogoz, ordea, bere buruaren iabe dan erria, inoiz, ezpaita iñoren otsein izango, naiz-ta egoera lazgarrienean izan.

        Europa'ko erririk aurreratuenak alkartuz doaz. Norberak bere gogo berezia ukatu bage, lagun-urkoari eskua luzatu dio: ortaz, zei bakarra ta Euratom sorterazi dute. Orain, berriz, Eurafrika nai lukete. Goiz edo berandu, guk ere alkartasun ortan sartu bearra izango dugu, nik uste, agindu ta egina baitirudi erri txikien onelako. Ortaz, bearrezkoenik dugu gure gogoa lantzea, gure nortasuna ez galtzeko.

        Euzko-Gogoaren deiari euskaldun ikasiek eta olerkari-idazleek baikor erantzun diote. Zerbait dakiten gazteek bero, ameslari ta mardul inguratu gaitue; uste aundiena oiengan ezarririk dugu, gure erriaren ira kasle ta buruzagi izango baitira gerokoan. Oihenart'ek esana eztugu azturik: arraina burutik asten omen da kiresten. Euskera ere euskaldun ikasiek bazterrerazi ziguten. Orain, berriz, alderantziz diardute gizon ikasiek, euskeraren alde, alegia. Ortarako gure aldizkariak zerbait egin du, Buenos Aires'ko «Euskaltzaleak» idatzi zunez:

        «Euskel-gaietan gabiltzanok ongi dakigu, gure arloan ari diranai inguruko ixiltasun eta bakartasunak gogora dakarkion ilunkeria. Orregatik bada, ez dugu ixillik geratu nai. Orain toki askotan nabaitzen degun euskeraren aldeko zaletasun au, Euzko-Gogoa'ri zor zaio askotxo. Ongi gogoratzen naiz, aldizkari onen lenengo banakoa dena euskeraz zetorrela ikusi nuenean, nere arterako esan nuena: zein ero ote da Guatemala'ko zulotik onelako abantadan datorrena? Baina aldizkaria bere bidea egiten joan da. Ondo auznartutakoa zala bere elburu au adierazi zigun: erriko goi mailetatik galtzen joan dala euskera, ta goi ontatik zabaldu bear dula berriz. Onelako aldizkaria dena euskeraz idatzia izatea beste erakuspen bat izan da, beti epelkerian eta erdizka erderaekin ibiltzen oituta geunden da. Orain arte bazirudin euskera izkuntza aspergarria zala jende dotore ta jakitunentzat. Euzko-Gogoak erakutsi digu euskel-aldizkalari bat atsegina izateko ez dula erderaren makulorik bear. Ta azkenik, Guatemalan agertzea izan da beste erakuspen aundi bat, beste tokietako euskaltzaleoi agertu digulako NAI IZATEA AL IZATEA DALA. Euzko Gogoa'ren agerpena danontzako akullu bat izan da, ta agertu zanetik, beste eusko izparringi ta aldizkariak toki geiago eman diote euskerazko idaztiei. Esan oi da, sukaldeko laratzak daki etxeko berri... Eutsi iozu aldizkariari; bioztunak euskeraren sokatira joko ontan biguntzen bazerate, nagiagoak aurki gera lurrean etzinda. Eta beste euskaltzalei esan bear zaiote: Euzko-Gogoa bezalakoa ez dala nunai ta noiz-nai sortzen, eta bere bizitza danon egitekoa dala»... Len eta orain, gure poza eta esker-ona erakutsi nai dizkiogu ori idatzi zun «Bat»i, L. Mendizabal Ixaka euskal-idazle azkarrari, alegia.

        Oraindik gure egitekoa eztugu bukatu; gure erri xea ta ez-ikasia iratzarri bearra daukagu euskeraren alde. Nola, ordea? Or dago untzea, biztaitarrek diotenez.