—Itz Lauz—

Betlehem

(Akuarelaki)

Oianburu

GOAZEN...

Bi asto atarian. Zurizka bat, gorrantza bestea... Nazareth'eko arotzaren etxe aurrea.

        Jose oinutsik, jantzi basi larru hiolorekoz, asto gorrantza zamatzen ari zan. Mariak biderako aukeratutakoak astogaineratzen.

        Gauz askotxo bidazti b-eartsuak oi dutenez. Gabaren gaberdi Mariak erre zituan ogi zuriak, lan-orde Jose'ri emandako irinarekin. Mahats eta piku ximurrak... Usoak, menditar bati artutako bi gazta...

        Etorri zan Maria. Gaztea, aurdunen antzo berebaitaratua. Jose'k lagundu zion asto zurizkaren gainera igortzen. Nazareth'eko goizalde ubela, ederrenean. Neguko eguna jaio berria.

        Jose'k urratu zuan ixilaldia: «Goazen.»

OTORDU

        Iturria... Arri zabal baten gainean eseri zan Maria. Bide bazterreko negu-belar gozoa biltzen asto ortz-luzeak.

        Jose'k ebaki zitun ogi takel aundiak, beartsuak oi bezela. Emazteak ekin zion Dabid igarlearen edesti bati, begiak itxirik. Senarrak gizon latz, zaintsuak-jarraiki lurrera begira.

        Biotz eskertuen otordua.

        Zimitzezko otarre batean (otarre ondo-biribil, Jose'ren aita otargileak egindakoan) arrautz gordinak. Lurrezko ontzian eztia, Jose'ren eultzeko jaki gozoa. Etxeko ardoa...

        Jatorduko mustiyoan itz pozdunak... Ondo gorderik zegoala aien etxea. Auzoko andreak zainduko zituala Maria'ren usoak, ategaineko giltza, Jose'k etxe-atzean zituan zura-gai guztiak.

        Pozik jaso zuan Jose'k emaztearen biotz-jalkia: ondo zetozela ama ta semea. Iturri baten ondoren, Jose ta Maria bidazti, Izkutapenaren lekuko. Nork esan etzala ura Messias Askatzailearen otordua?

OTOITZ

        Yabe'ri otoitz... Yudutar uzkurtzlari bikainenen gainetikoak ziran Jose ta Maria'ren otoitz-sakontasun, Jainko gores-naia. Zurizka zan Maria'ren soinekoa, eta txuriago beraren aurpegia. Eta gainetik, Palestain'go zerua bezain urdin, soineko kapa luzea.

        Eskuk bildu zituan bular-aurrean, bere izate osoa —buru eta biotz— Jainkoaren otoitz biurtu bait-liran. Zorioneko Jainkozaletasuna. Errugabeko emaztearen otoitza. Zerutar ontziak bere baitan kokaturik zeraman otoitz asiera, otoitz bukaera.

        Jose'k bi astoak sastraka batean lotu zitun. Zut-zutik, Jerosolin aldera begiak biurturik, Maria'ren alboan.

        Aingerua bere emaztea. Eta bera umea. Gazte liraina zan. Zaintsua, beltz-gorria. Aspaldik ere —aingeruak emaztearen aundia eta garbia iragarri zionetik— aunditasunen artean arkitzen zala nabari zuan. Jainkoagandik urbil. Umea. Miresgarrizko gauzen artean ez dago ume izan besterik.

        Aingerua bere emaztea. Begiak lurrean. Bainan —bere aurpegi argiak dionez— burutapenak zeruan. Ile luze-luzea, matrail biribil polita. Aurpegiak dager emazte aren barrunbea ona, argia, atsegina, jaungoikozkoa.

        Mariak edesti bat aboratu zun itz xotilez. Jose'k ere jarraitu abots bortitzez... Dabid Igarlearen edestiak arkitzen zuten emazte gaztearen ezpainean betetasun osoz, biotz-eragin giarra, jainkozaletasuna. Etzuan Palestain lurraldeak, asabengandik ere, goratzarre sutsuagorik entzun.

        Betlehem'go bidean, otoitzerako garaian, Maria munduko gauzetatik aldendurik gelditu zan. Aurdunen matrail-zuritasuna areagotu zitzaion elur biurturik. Jose'k besa-zurtenez bizkar gainetik elduta, b-eregan tinkatu zun.

        Gorri —odol gorri— sartaldea... Yabe'k onetsi ta onartu du senar-emazteen otoitza.

GABA

        Izar argitan erriratu ziran; Gaba lainozko izara iruten ari zan, neguak eraginda... Mastiak, olio zuaitzak, bidea.

        Dorre-txiki-biribil-dun etxe txuria. Tellatu aldetik ixuririk gabea: gain xapala.

        Jose'k eskatu zuan tokia.

        Txoko batean, estera baten gainean, eratu bearrak ziran gaba igarotzeko. Inguruan beste bidazti asko: Galilaiarrak, Samariarrak, Jordan'en bertzaldikoak...

        Gaberdian, bat-batean, esnatu zan Jose. Alboan Maria, amets gozoren bat egiten. Senarra, gertaturikoak berrituz, oroitziruten asi zan. Zenbat egun garratz aingeruak iragarri artean.

        — «Zergatik ote nigandik emaztegaia, ain on eta argia, apal eta atsegina, zergatik ote nigandik urrun?»

        Amets bat zeritzaion, elgaitz, arkaitz-gibeleko kristal-beta antzo. Urrundurik beti... zeruko mandatariak itz egin zun arte... Ona egia jakin: Jauna zegoan tartean.

        Itxi zituan begiak. Irudimenean argi zitzaion Nazaret'ko sukaldea: Maria lanean ari. Lantegitik etortzean, jaki usai gozoa eta emaztearen irriparra ditu arrera egile. Inoiz goizetan kantari jardun du emazte gazteak, Yerosolim'en ikasiriko edestiak abestuz; inoiz alea txesen Anak erabiliriko errotarriakin... Ez da gari igotzen obeto dakian andrerik, ogi gozogoa erretzen dizunik... Atsegina benetan Maria'rekin bizitzea...

        Lo zegozten bidaztiak ostatuko gela luzean. Aizeak —egu aize naiak— entzun arazi zun Jordan'go ibai-ots anpatua. Neguko gaba.

IEROSOLIM

        Astoak eman zizkizun bideko aldapan azken oinkadak eta... — «Ona Yerosolim.» Urrun, dizdizari —ilunabar argiz— Eleiz Nagusia, Yabe'ren etxe ospetsua...

        Bidaztiak barne-zirrara suma zizuten. Aundi t'oroigarri diran gauzak eman oi duten taupada larria.

        — «Yerosolim.» —birresan zuan Jose'k bere begi beltzak urrun ageri zan ortze-muga aztertzen zutela.

        Irripar bat izan zan Maria'ren erantzuna. Bainan galdera batek moztu zuan irripar ura, biotz-galderak: «Jaungoikoaren arri», «Guzi-altsuaren seme»... zertarainokoan ikusteko ote?» — Ez ote zituan bere biotzean batuko Goiangeruaren itzak, sabeleko Seme berdin-gabearen itzera, eta Yerosolim?

        Ekin zioten, biok batera, Igarlearen eresiari: «Poztu naiz Jaunaren etxera goazela esan didatenean»... Itz bakoitza barne berogarri zitzaioten; senar-emazteeri.

        Erriak dituzte «amets-leku», «otoitz-kabi»... ororen opal-mai, mendi gainetan. Orobat Ierosolim Yudutarretan. Inoiz etzuan Mariak, erromes Yerosolim'a etorri zan aldietan, ainbeste zer-pentsa eta zer sentirik arkitu. Aurdunak, beren buruaz ezezik daramatenentaz ere oldozkuntzak izan oi. Eta Mariak, Gurengurena'ren Semea berak zeramana; onen etxea, aurrez-aurre, dizdiratsu zaukana... Biotz-bira ederra yudutar ama batentzat.

        Yerosolim uri aundi. Gudorma zarretan atea... Iru eskale zar, bizar-luze-dunak, yudutarrak lez jantziak, lurrean eserita.

        Mariak luzatu zien Nazareth'ko ogi zuri zati bana. Eta ogiarekin batean irripar egin ere aurpegi xotil arek, inork ate artan azaldu etzuan ontasunez... — «Andre maratz, ogi egilea, ogi emailea: Yabe'k ugaritu beza zure ondarea.» Itz oiek jaurti ziozkan Maria'ri eskaleetan zarrenak.

        Gero Eliz Nagusian.

        Jose'k astoak lotu zituan eliz-sarrerako abere lekutan. Bere esku latz, gogorretan, artu zituan asnas-taupaka zeuden usoak Nazaret'ko arotz'enekoak ikustaldirako ekarri zituzten emaitzak ziran. Eta zango gorriak askatu orduko, Eliz Nagusian zebilen uso taldera bildu ere laister... Mariaren begiak zaitu zituzten tellatu gainean gorde ziran arte. Eta usoak bezela senar-emazteen gogoak ere Jaunagana iges egin zuten... «Sancta Sanctorum»dik aruntz... ilunabarreko zeru zurizkaruntz.

JAIOTZA

        Gau beltzak bete ditu mendi-arteak, eta azitzen dijoa —goratzen— izarretatik aruntz... Izarrak berriz —aleak lez— zeru zear dute abia. Izarrak, gau-itsas iluneko ontzi txiki, dirdirakor... Aizearen arnasak urrundik artua dirudi: betieraren altzotik.

        Maria, bular aurrean eskuak bildurik, oldozkor. Zinez biziak iragartzen dio ba-datorrela.

        Bizi-ernetze berriarekin bat eginik, izaera osoarekin jaiotzekoa gurtzen du. Ez du etxerik, eta ez da seaskarik ere. Bainan andre gazte arek gogoz tajutu zunean Jainkoari dagokion arrera. Aurkezten diozka datorrenari —eskerraren eskerrez— oroitz kutunenak. Eta oroitz oiek biotzeratzen diozkan susmo biziak dira zeru-erregeari jaiotzekoan eskenirikoak.

        Ibai bat bezela datozkio —kinema argiz— bere bizitz zoragarrizko egun eder aiek.

        Nazareth'ko etxean, egal argiko Gabirelen berri zerutiarra. Nola aztu goi-aingeruaren iduria, itzez agertutako diosala «Agur, Maria... graziaz betea»...? Espiritu Santuaren egintza. Boskarren zerutik aruzko bizibide jainkotiarra... Emaitz Santuaren egintza. Bozkarren zerutik aruzko bizibide jainkotiarra. Emaitz gurenak bizi ta gorputz eginik nabari zituan egun pozkarriak...

        Egunen bidean, agiriago eta adigarriago zitzaion bere seme izango zanarekin bat egiteak zekarkion zoramena. Ez da iduripenik, ez biotzik, bizitz ori, batasun ori, urrundik ere antzeatu lezkenik.

        Atzenean berriz... ona eguna atetan.

        Estalpeko sarreratik aruntz, zeruratu ditu begi urdinak. Zeruan ere izarrak dirdirakor ba-zetozen, biziak ziran, bere sabeleko lorearen antzo. Gau ilunak ere bazirudin erdi bearra zula.

        Itxi ditu begiak. Argia bezin xume; poza bezin bizi... eta «Jauna, Jauna... Magnificat.» Belaunikatzen da Maria: bere eskuetan dardaraz artzen du Emmanuel, ainbeste urtetan itxarotakoa. Pozez jasotzen du gora, bularreratzen du: berea.

        Jose esnatzen da Mariaren pozarekin. Alde guzietara begiratzen du. Aurrari musu ematean Jose'k nabari zuan poz, biotz-asetze eta gizon-bete-izatea ez da izan inor urrundik ere munduan lortu dubenik.

        Eder zeruan abesti... Izar guztiak melodi argi bat ziran, ao txikiz eskenia, gauerdiko antzokian... Betlehem'en entzun da, Eliz-abesti baten antzo —gregoriar ritmoz— antiphon zerutiarra, aingeru goratzarrea: Mariaren «Magnificat»i erantsi dioten GLORI ospetsua.

BETLEHEM

        Nazareth degu lore-erri, Betlehem berriz ogi-erri. Ura Maria'rena, au Jesus'ena. Eta Maria dan lorearen zitu da Zerutik datorren ogi Bizi Ura, Jesus Askatzallea, lore irinakin Maria'gan oretutakoa. «Betlehem, —ogi erri— etzera zu Yudeako errietan txikiena.» Zuk eman diguzu ta gure gosea aseko duan Ogia, Zeruko Ogi Bizia.