—Olerti / Aurraitz'en olerkiak—

Neure bizitza zear

Aurraitz

Itxaro baten zorion urrunak

goiz bateko argiak naroa saminez,

gogai baten neke ta oztopoak katez,

beti aurrera, asperge, atsekabe-pozez.

Lo netzan, basoen isil biguna nere,

mutikotako lo gozaon, barna bare,

kezka barik biotza, samiñak lekore,

iolasak amets, ira-lurriña maindire.

Katez esi gentza zauri zanik enekin;

kemenik etzan agiri ingurua zirkin.

Ots bat bai entzun oi nuen noizbeinka samin;

Zorion galduaren anotsa zirudin.

Barne errugetik gizarteko kutsua urrun

pozez nebilen, landen orlegia zorun,

gaztetxutako amesen gozoa lagun;

enekin gorrotoa bizi zanik iñun.

Irakasle erdeldunak amurrua eden:

«erderaz mintzo beti» esan oi ziguten:

«Españi da munduko errietan uren»...

Euskera gogor zigortuko dugu emen.

Euskera zigortu! Zelan utzi geure era?

Gurasoekin euskera, otoitz euskera...

Geure bizitzaren zatia kendu gura?

Mutikoaren gentza urratzen asi dira.

Artegatzen asi danak ezin lo nasai.

Pizkunde kanten biguna aizean sastakai,

Askatasun galdua dei ta dei alderrai!

Enuen lo gozoan luzaroan iarrai.

Mendien erostak arruak zear kaden,

goizalde belun batez itzarri ninduten.

Len alai ziran otsak, tamal, negar-baten,

zauri ager zan dana oindio odol garden.

Menpetzailleen agiñak inguruan zorrotz,

gentza apurtuan lo zetzazan geienak,

Askatasun bidera yo nun buru-biotz;

arrezkero berein zauri gogoan mingots.

Naiz-ta etsaien gorroto inguruan zital,

txedezko zadorretaz elburua marzal.

Maitasunaren menpe bildurra isil ta argal,

matxinada zantzoak asi ziran zabal.

Egun latzen bizkarrean gogoak oldar,

kateak eten guraz egin gendun indar.

Arrotzen iskil-otsak, geure erria zear,

pizkunde egoak austen asi ziran su-gar.

Nekezko mendi zelai izan nintzan gudari,

Eraso gogorretan bizitza opari.

Gauerdi samin batez odoletan zauri

gudaren erpe zorrotzetan neke ugari.

Erioren toki berezietan gero,

amaika neke izan nituen egunero!

Orma illunen barruan saminez luzaro;

Gorputza atsekabez, baña gogoa giro.

Aberriaren zoritxar latzak arantza,

sumin dariola asi zitzaidan biotza.

Gotargi emole mendirarteko isitza,

Olerkari diardut il eztedin izkuntza.