—Irakurlearen Txokoa—

Irakurlearen txokoa

Eskutiz, galde, irauzki ta berri

Olerkaririk onena. Aurraitz'ek galdetzen digu nor ote dan egungo euskal olerkaririk onena. Gizona, ateka makalean ez gaituzu sartu! Olerkariekin ereslariekin bezin bat gertatzen da. Batzuk Beethoven naiago, besteak Wagner ark Bach, nik Ravel. Guziak ereslari aundiak; antxen dauka ordea, bakoitzak, bat bederaren norasuntxoa zirikatzen digun ezten ernarazle ta atsegingarria. Olerkariekin ere orixe gertatzen zaigu; urliak Orixe kutun, sandiak Mitxelena, Amillaitz edo beste norbait, berendiak Zaitegi eta arako ark berriz, Mirande maiteen. Izan ere olerki sare-maillak segaillak dira: ritmua dala, izkera dala, durundia dala, irudimena...nik dakidala, izkera dala, durundia dala, irudimena...nik dakita? Olerkari bakoitzak amuzki bereziak ditute gu geran arraintxoak atzemateko. Ni, egia aitortu, ez naiz olerkari; lerro- motxetan idazten ez dut iñoiz ikasi, damurik, bestela izango zenuten zuek ere nork itzal egin. Bañan biotz-andi izaki, olerkari guziok atsegin zatzakidate, Euzko-Gogoa'n ari zeratenok batik bat: zuek zerate ezpai gabe, olerkaririk aundi eta onenak gure euskera bere aur-mimtzo motelak iaulkutzen asi zanez-geroztik. Bañan, noiztanka, lerro-luzeetan ere idatzi ezazute, arren, Buru-neke gutxiago izango duzute.

        «EMAKUMEAK ZERGATIK EZ DUTE ZUEN ALDIZKARIAN IDAZTEN?» Orixe galdetzen diot maiz nere buruari, «Zarautz'ko Eleder» adiskide ona. Zergatik ez dute euskeraz idazten? Gure ateak zabalik dauzkate beñipein... Alare bat baizik etzaigu urbildu, «Emakume bat» abertzale zintzo ta euskal-idazle apaiña. Lenago ba'ziran emakumeen artean idazle punterenguak, Azpeitia'tar Julene, Tene, Zipitria t.a. Orantsu zerura zaigu Mañari'ko Errose (g.b.) bere ipui ederrekin. Ez ote ditu norbaitek aren ipui bikaiñak liburutxo baten bilduko? On eta bearrezko litzake. Azken galdera au, gurean oi bezala, basamortuan galduko da iñolako erantzun gabe. Lotsagarriak gu! Bañan goazen emakume bizietara. Zergatik ez dute euskeraz idazten. Bear bada, seme-alabatxoei gure izkera ederra irakasten gogoz ari dira eta ez daukate idazteko betarik. Ai orrela balitz! Barkakizun lirake, ezin dezkete bada lan ederragorik burutu. Beldur naiz ordea, geienak beren agure saloen sabel-zorroak nola bete ezin asmaturik ote dabiltzan ater-gabeko erdeljarioan. Emakumeak; noiz iarri bear duzute bete-betean euskerari begira? Zuek nai ba'zenute laister pizkortuko eta apainduko litzake gure izkera maitea: emakumeen ezpain zamurrek doai berezi bat dute ortarako. Gure ateak zabalik dauzkatzute; ekin bada, itzez ta idatziz.

        Irunsheme iator baten itzak: «Eskumen dauzkat zuek bialduriko ingurtiaren bi iyekiak. Esker erakusmen minena zueri. Ba ordean ezin dizuet esan zenbat ikaraz artu ditudan, poz-ikaraz esan nai det. Ingurti au dugu euskaldunok onagiño ukan dugun bikañena, mamiaz beintzat. Zorionak biziki». Guk ere badugu zertaz poztu gure aldizkaria ain errezki eskuetara zaizulako. Dakuskezunez zure olerkitxoa banako ontan argitara dugu; zure idazlanek txerarik amultsuena ukanen dute gure baitan; igor bada gogotik. Gure ametsa zure iri eder ortan Eusko-Gogoa edatzea litzake. Arpidedunik bil diteke or, guk uste. Iruña ta Naparroa zaharreko berriak ere eztitan artuko genituke.

        Olariaga'tar Kepa adiskide ta aberkide bikaiñak Caracas'tik: «Zuen asmo arduratsuak orain arte izan duen baiño sari obea bear luke, egizko abertzaleak bagiña. Garrantzi aundienekoa, Aberri eta izatearentzat, gure izkuntzari eustea; Aberri-miña gugandik aldentzen danean gauza zailla lortzea! Bañan albertzaletasuna gugandik at dijoa!  Au degu gure gaurko eria. Urteen bidez, indarge, oztutzen zarrak eta gazteriaren kemen eta sugarrik iñondik nabaitzen ez. Ekin aurrera zuen asmo bikaiñen aldez». Bai adiskide, egi aurrera zuen asmo bikaiñen aldez». Bai adiskide, egi mardulegiak zureak iñork ukatzeko. Lurralde auetako giro beroegiak, gure euskaldun iator ziranak auleriz iota usteldu ditu. Ez da iñun abertzalerik, bestela, zuk diozunez, gure aldizkariak esker obeagoa ukanen luke Amerika'ko ingurumari guztietan. Noizbait ere gure lanari begira iarriko al dira orko abertzaleak, euskera ta aberria dauden leze beltzetik ateratzeko. Emen, Euzko-Gogoa'n alegia, ari geranok ez daukagu beste amesik, itsuak ere argi ikusi dute ori. Iñoiz diru amesak ere egiten ditugu ez ordea, guretzat, Euskera ta Aberria iasotzeko baizik. Auxe da egi bakarra, alaiainkoa!

        J.U. Iaunari, Errioxa'n.— Bai orixe! Pozik igorriko dizugu antxiñako Euskalerri ortara gure aldizkaria. Zu bezelako euskalzale zintzo napartar guziak iraun ba'lute, erderak ez zun egingo egin duen sarraskirik biotzetik maite dugun erreinu zahar artan. Biotz xuspergarria bestalde, aldizkaria ordaintzeko erakusten duzun ardura. Zuk aipatzen duzun bidetik ezingo da nunbait ere ordaindu, baiñan antolatuko gera. Zuek, ozta bizi zeratenok erakusten duzute, ontan ere, zintzotasunik alaigarriena. Aberatsak ikasiko ai lute zuregandik. Logroño'ko adiskide irakasleari milla goraintzi.

        Erroma'ko Irisarri'ri.— Ez diguzu zure izenik igorri, adiskide, eta ez dakigu nor zaitugun aldizkaria biltzeko ere. Bial iguzu, otoi, zure benetako izena baita zuzenbidea ere. Olerkari bikain zaitugu eta zure lau amalaukoak pozik argitara ditugu; Oiartzun'go loku onenenan sortuak dirudite. Esango diguzu. Pasai'ko diplomatiku argiari mila goraintzi, ikus ba'zeneza.

        Berri laburrak

        Arrese'tar Emeteri, olerkari garaia, Tolosa'n il zaigu larogeitabost urte zituelarik. Euskadi'ko olerkaririk zaharrena zan, amaikatxo olerki txukunen egillea. «Nere Bidean», «Lide ta Ixidor», «Olerki Berrizte» ta beste zenbait bilduna argitara zitun. Goratzarrerik io genion zenduari, azkeneko bere liburua argitara zuenenan. Badakigu gaiñera, biotz ukiturik irakurri zituela «Euzko Gogoan» eskeiñi genizkio itz beroak. Biziki maite zun ark gure euskera, ta bere bizi-luzea zear beti erabilli izan zun itzez ta idatziz. Apala zan izakeraz eta atsegiña Arrese iauna, benetako euskaldun bati dagokion lez. Siratsik artuko dugu oraindik euskaldunok aren olerki ederretan; aren oroitzapena ez da guregandik iñoiz aldenduko. Merezi zun zeru-gaindegitik sutuko al ditu euskaldun guztiak bere iarraibideetati ibilli ditezen. Bego pakean, olerkari maitea.

        Euskal-ikastaroak.— Iakin dugunetik, Donostia'ko Aldundi eta Círculo Cultural'en gogotik ari omen dira euskera ikasten. Iruña, Bilbao ta Gazteiz'en ere, gazteak euskal iardunean atergabe dabiltza. Berri pozgarriagorik ezin diteke amestu ere. Bañan ikastaro auek erri txikietara ere zabaldu bear lirateke, ez uriburuetara bakarrik. Ez ote litzake egingarri erri kaxkarretan ere? Euskal erri guztietan, txiki ta andietan, euskera darabiltzen eta ez darabiltenetan euskal-ikastaroak sortu bear dira, gure erri izkerari eusteko. Gutxi edo asko, norbaitek burutu dezake lan ori Euskadi'ko erri geienetan: apaiz iaunak batez ere. Gure erritxoetan oietxek izaten dira ikasienak. Bañan beldur naiz «Surge» ta «Lumen» bezelako erdel aldizkari arroak egitea atsegiñago ez ote zaien. Ain zuzen ere, gure erri errukarriak «surge» ta «lumen» bear ditu baiñan euskeraz, datzan lozorrotik esnatzeko. Eup.! gazteak! Euskera pizkortu desagun danon artean.

        Irakurleari. eta idazleei.— Banako au bear baiño geiago atzeratu da emengo gora-berak dirala-ta. Izan ditugu kalteak ere: zenbaki ontan sartzeko geneuzkan «Zelai» ren «Euskera Arri-aroan», Aldapeko'ren «Euskeraren Batasuna» eta Andima'ren «Antonin Dvorak'en Erio-urtemugan» idazlan ederrak, irarkolakoek aldendu dizkigute. Ez estutu alere, adiskideok, alegin guztiak egiten ari gera aipatu idazlanok berri eskuratzeko.