—Idazti Deunak—

Pillipe Samari'n

(Bid. Eg. VIII, 5-13)

Zaitegi eta Plazaola'tar Iokin

Kistar berrien azia omen da, ziñopen odola. Burupide itzalgarri au bete zan lenengo yazarrian ere. «Bitartean, barreyatu ziranak, an emen zebiltzan, Berri Ona zabaltzen» (4).

        «Auznartu ezazu Estebe'ren eriotzak ekarri zitun on ugariak. Yuda ta Samari zear barreyaturik, Berri Ona aldarrikatu ta alatzak egin zituzten eta ezarian-ezarian Yainkoaren emaria onartzen zuten lagun berriak (Kisostomo deunak, in acta, Hom. XVIII itzaldiaren laugarren zenbakian)».

        Etsaien gaitzetatik ona ateratzen daki Yainkoak.

        Barreiatu ziran ikasleetatik, Pillipe diakonak Samari ta Kaisarai'n lan egin zun. Beste zenbait Poinike, Kiper ta Antiokei'n barna zebiltzan Berri Ona zabaltzen (XI, 19).

        «Pillipe'k Samari'ko iri batera yetxirik, Kisto'ren berri angoei zeramaien» (5). Enura gabe, Samari'ko iriburua zan. Yon Irkan'ek suntsitutako erria, ederrago ta azkarrago berreraiki zun Erode Andiak. August Kaisarraren opaz «Sebaste» izena ezarri zion. Galtsoroetan or-an-emen dirauten ondakiñak iri aren ederra darakuste.

        Sarri gertatu oi da: Yainkoaren egiagandik bakanduago bizi diranak errezago onbideratzen dira.

        Ala yazo zan Samari'n: Yerusalen'en baño biotz zabalagoz onartu zuten Yesu Beraren aldarria: Kistoa deritzan Mexia'ren zai bizi ziran. Yesu'k erri aiei buruz zion: «Yaso begiok eta begira alorrak itaiterako engoitik orituak» (Yon, IV, 35).

        Arrezkero, gizadiaren gaizkatzallea, noski, Yesu dala angoek siñetsi zuten (Yon, IV, 42).

        Samari barna ari zan Pillipe, zazpi diakonetatik bat zan. Diakonen zerrendan, Estebe'ren ondoren bigarren ageri da. Zazpietakoa ta Berri Onaren zabaltzallea zala esanaz izendatzen du (Bid. Eg. XXI, 8) Luka deunak.

        Epesokoentzat Paul'en idazkia bost antzi ageri dira. Aurrenik bidali ta igarleak, azkenik zaitzalle ta irakasleak, tarteko Berri Onaren zabaltzalleak aitatzen ditu.

        Arazo oien arloa mugarritzea zailtxoa da. Izlari ibilkoiaren antzekoa omen bide zan Berri Onaren zabaltzallea. Ez zan gotzaia izaten, eta Bidaliek baño eskubide urriago oi zun.

        Orra Eusebi edeslariak ortaz idatzia: «Orduko ikasle ainitz, Yainkoaren itzak eraginda, yakintza egitiaren maite-miñez ari ziran. Aurrenik, Yaunaren aolkuari atxikirik, landerrei banatzen zizkien beren ogasunak. Gero, beste lurraldetara yota Berri Onaren zabaltzalleari zegokionez ziarduten. Siñesteari buruz tutik etzekitenei erakusteko yoranez yoaten ziran, eta Yainkoaren Berri Onaren idaztiak uzten zizkien. Siñestearen oñariak bazterretan ipiñi, bertan zaitzalleak yarri ta oien ardurapean ziran siñestera zetozanak oro. Gero, Yainkoaren eskerrez ta urgaziz, beste lurraldetara zoazten lenengo aiek, Yainkoaren Goteunak arrigarri aundiak egiten baitzitun aien bitartez. Onela, lenengo aldarria ezkero, oste kopurutsuak bildu, ta Ludi-Egillearen yaurespidea onartzeko leiatzen ziran beren biotzetan».

        Azalpen onek Pillipe'ren egitekoa argitan yartzen du. Diakon utsa izanarren, Berri Ona zabaltzen aritzeko gai zan. Goteunez ta senaz betetsu izanik, Yainkoaren itza azaltzeko beste ere izan bear.

        «Ta Pillipe'k zesaiena gogotik entzuteko guziak bat ziran, egiten zitun alatzak ikusirik. Izan ere, txerrendun askorengandik txerren satsuak deadarrez irten ta elbarri ta erren asko sendatzen ziran. Argatik poza iri artan aundia zan» (6-8).

        Aspaldi ezkero, Yesu gogoz onartu zuten Samariar zenbaitzuk: Ark erein eta ekarri zun uztaroa ustiatu zun Pillipe'k. Lurberri artan itza, erori-ala, ernetzen zan, eta iri osoa pozez gaindika zegon.

        Pillipe'ren aldarriak, ordea, Yudai'n ez oi bezelako poxelua izan zun. An, lege-irakasle ta idazlariek ezin zenbatu alako agindu xee ta bete-eziñez Torah inguratu zuten esi igaro-gaitzaz antzera. Egia esan: makurik aski ba-zun Yahbe'ren yaurespideak alako babesean: bestetik, ordea, atzerrikoen kutsutik ere yarei zan.

        Orrelakorik ez zan gertatzen Samari'n. Emen, Parisaitarrik ez zan legearen zai tukuz aritzeko; ta nekez itzuri al izaten zuten inguruko errien siñeskeria. Beraz, azti itzontzi ta sasi-yakintsuak sapa aundia izaten zuten bazter aietan.

        Pilat yaurlearen aldian, adibidez, orrelako batek ziri ederra sartu zien Samariarrei. Carizin mendi tontorrera yoatea siñisterazi zien, bertan Mois'ek eskutatu zitun ontzi bikañak erakutsiko baitzizkien. Gizatalde siñiskoiak sail aunditan bildu ziran, iskillu ta guzti. Yaurlea larritu zan, zer gertatuko zanik ezin asmaturik. Ordun, gudari zagai batzu igorri zitun ardailla itotzeko. Gudariok iñolako sarraskiz bazterrak larrutu zituten. Ankerkeri gordin ori zala-ta, Pilat yaurleak bere alkia ustu bearra izan zun: Biteli, Siri'ko ordezkariak Erroma'ra bidali baitzun , egiñaren berri Kaisar'i ematera.

        Ora, ba, Pillipe Samari'ra ezkero, irian «Simon zeritzan norbait aspaldi bizi zan aztiketan, eta erria lilluratuta zeukan, aundiren bat bera zala esanaz. Guziek txiki ta aundi, aditzen zioten, esanaz: «Au duk, bai, Yainkoaren indarra ta aundia gero». Oro adikor azaltzen zitzazkion, berriz, bere aztikeriz aspaldi luzetik lilluratuak zeuzkalako» (9-11).

        Nor dugu Simon urlia? Yustin deunak dionez, Samariarra omen zan, Giton auzoan yaioa. Erria orrela lilluratzeko aztiketan ari zan. Alegia, etorkizuna igarri ta sorginkeriz oi ez bezelako sendaketak egiten ziardun, txerren satsuak eriengandik yaurti eraziz-ta.

        Antziñatean, al andia izan zuten Yudai'ko azti gaiztoak. Salomon'en ikasle omen ziran, aurrerengo aztia izana baitzan beren ustez. Elexuriketan beren araoak egitean, atsonak eta sorgin-korapilloak zerabiltziten, Aigito ta Asiri Babiloni'ko aztiengandik ikasita. Nil ibaiaren eta Tiger-Euparate'ren bazterretan gora andia baitzuten sorgin eta aztiek, txarteletako gorabera ta xira ugariak darakustenez.

        Yakingarriago zaigu, ordea, Simon'ek irakatsia. Antxiñeko kistar idazleen iritziz, targo guzien erroa bertan zenun. «Egia urardotu ta Elizaren ederra itsusten dutenak oro, Simon aztiaren ikasle ta ondorengo dira» (Irene deunak, Adv. Haereses, I, 27, 4). Aoberokeriren bat ote?

        Baliteke. Ark irakatsiaren aztarrenak artzea zail da, ordea.

        Egitienik aren erkide zan Yustin deunak azaltzen du, oiez: Siken zarrean yaioa baitzan, aren berri ikasi zezaken. Irutan aitatzen du azti ospatsu au.

        Simon'ek bere burua «danaren gañekiko aita», «al izate gorengoa» omen zeritzan: alegia, Yaungoikotzat zun bere burua. Aren baitan, naasirik gordin azten ziran zantarkeririk gorriena ta andi-nairik eroena. Elene zeritzan Tir'eko emagaldu bat diruz beraganatu ondoren, berakin batera erriz erri ibiltzen asi zan. Andre zirrilda, egon-eziña ta alotza zan. Oldozpena omen zun Elene au ta aren bidez irazan omen zitun Aingeruak. Oldozpen au zerutik yetxi ta noizean beinka emakume batzuen soiñez yantzita agertu izan ei da: adibidez, Alexander yainkotiak ebatsi zun Elene, Menela'ren emaztea lez. Oldozpen au oraingoan Tir'eko emagaldu aregan gizatu zan. Ardi galdu ori arkitu ta gaizkatzera yetxi zan Simon, Yainko gurena.

        Simon aztiak lilluratuta zeukan erria Pillipe'ganatu zan. «Baña Yainkoaren yauraldia Yesu Kisto'ren izenean aldarrikatzen zion Pillipe'ri sinetsi zioteneko guziak, gizon ta emakume, ukuzten ziran: Simon'ek berak siñetsi ta ukuzpena artu zun; ta arrezkero, Pillipe'ren yarraille egin zan, onek egiten zitun alatz ta arrigarriak txoratuta ikusirik» (12-13).

        On-ustean, ala, gaitzustean kistar biurtu ote zan Simon? Eskuarki, aren gaitzustea bipil larrutzen dute Eliza'ko gurasoek. «Kistarren al izatea naiago zun zindokuntza baño» (Augustin Deunak, Tract. In Yoann., VI, 18).

        Pillipe'ren alatz arrigarriak erabat birloratuta utzi zuten, enura gabe. Ura azti lazgarria! Arrezkero, aren yarraille egitea erabaki zun, beraren kuxeluaren berri ikasi, ta oi ez bezelako eskubidea zezan, nonbait. Ortarako, bearrezko zun, axalez bederik, onbideratuta, kistaren ukuspena artzea: barnez, ordea, lengo lepotik zun burua.