—Elerti—

Uda-lan, sorhuan

Txomin

Pellen'dar Txomin. Ora EUZKO-GOGOA'KO sailean idazlerik gazteena. Emezortzi urte doi-doi, dagoneko, ordea, idazle pollit agertzen zaigu. Paris'en ikasketak burutzen ari zaigu xuberotar mutiko au, euskerarik baztertu gabe. Beti aitzina Txomintxo, gazteei dagokizue-ta euskera pizkortu ta edertzea. A.

Egunaldi ederra. Goizan, bost orenetan, aidia chorotch mazelan, bena mendi gañetarik hegoa artetaik ezagun da; ibar-zolan huronduan, lanhua baratzen ahin-ahina. Ahuñe gibeleko ekhia jelkitzen da. Oihan thipilian bordalte bat, sorho handi bat ungurian.

        Hirur gizon dallen ari dira, phatarian gain behera; tahalliak onutsa phikatuik tchestu hunian ardall gochua mosten dire. Belharra thallu pian eorten da, ihitz tchortak turustaz ichurten lurrilat; eskalapuek naiartean, hesa luziak egiten tire, orgabideko bi ilduak iduri. Dalliaren chorrochteko, artetaik gizun bat ukhuatzen da, gerrikoti kopa harria bustirik elkitzen, dalliaren bi gaintietan igaiten gero naia ara hartzen du, bulltan konkortcherik, lurrilat so. Geroago eta aitzinago salla llabursetan da, ekhia burien aldegañilat heltzen, izerdia langillen begithartian agertzen, urhatsa baratsago da eta sahakua mehatzen.

        Hitza hurtu unduan, belhar ebakia, berhala jaurrik eta utzulirik izan da, etchekanderia bazkaiakilan heltzen denian, eta denak, dallariak eta bedakaiak jateko trenpian dira.

        Jan dezagun. Haintcheko haritch haren aldepian, langiliak jaten hasi: lehenik salda, baatchuri salda, ez beroegi, gero phiperrada, tzinkor gorri edo arrautze, eta urhentzeko ahatze gabe, gazna edo senbera buchi bat: zuntzurran garbitzeko ardu tchirista bat, eta maite.

        Ardalla idorsetan den artian, phausu amiñi bat hartzen da, zuhaintze peetan: girgitchak, chichateak, ttiri, ttiri, emaztiak elhekian ahapetik, gizunak etzanik, lo. Bena ez luzaz, behar beita lana arra aztaparkatu. Denbor baten burian langilliak phausatuserik, lanilat ara lotzen.

        Sorhuan harat hunat, buru bateti bestila ardalla eta herriko berriak utzuli tire: artetaik belhar tzar, garde, laphatiña zunbaiten behestez lana aitzina ba'doa.

        Ardalla aski idor denian, itzalak atzeman gabe bibilkatzen hasi behar da, batak naiatzez bestiak mazkatzez. Iratzunetan, belkar mazkak athetzen, aski badenian hasekariak berak, hasia tinkatuko du: tchotcha ziluan sarturik, belharrian zilo bat egiten du burian sartzeko, laguntzale batek hasia ahintuko dio. Emek-emeki, petigora, marraz marra hasia sabailat iramaiten du eta beste holako bat ulhuna gabe sarthuko du.

        Arratsalde ederra. Ekhi itzaltzian, sorhua lein-leina bizkaraturik, langiliak eñherik, eguneko lana urhenturik, arrestelia, iratzuna edo dallia bizkarrian etcherat sartzen.