—Euskera—

Euskalzain berriak

Orixe

Zer da euskalzain edo eskualzain?

Lengo Akademi zar hark asmatu itza. Hark etzigun gauza onik egin eta baztertu bearko dugu itz ori. Esan dezagun, beraz, akademitar edo olako zerbait... gure erriak onartu ba'leza.

        SAINT PIERRE YAUN APHEZPIKUA. Etzen goizegi, Yaun agurgarri eta adichkide ona. Lehenik atzerrian ibilia zaitugu; gero gudu eta bat eta bertze ez duzu ukhan egokierarik Biltzarre hortan sartzeko.

        Ontsa gira orhoit ESKUALDUNA'n egin zinituen lanetaz, bai eta ere «Anxuberro» izenez eman dituzun artikuluetaz. Gazte ginen oraino, eta charmaturik irakhurtzen ginuen zure eskuara, zernahiz mintzo zinelarik. Zure erhaztunari muñ eman eta gero, ba-nuke bekoki zuri zerbait galdatzeko.

        Igor detzazula nozpeinka gure Aldizkari huntarat zenbait artikulu eskuaraz, gure adichkidegoaren seinaletzat. Ainitz esker aintzinadanik, eta on dagizula!

        LEKUONA YAUNA. Gure eskualdean ongi ezaguna zaitugu, adiskide begiko. Zuk euskeraren alde egin duzun lana, geiena ixila da, baiñan ez ixiltzekoa. Olerkarietan saria atzeman zenun; anaia zanerekin «Eun dukat» komeri polita eman zenigun; Apezpiku yaunaren gutunak euskerara biurtu zenitun goxo goxo; baiñan ori ezer gutxi da zuk egin duzunaren aldean. Apezgai-etxean irakasle, gizadi osoan urbil, zenbat ikasleri landuerazi diezu etxean ikasi zuten izkuntza! Xoraturik egon oi giñan.

        Meza nagusietan zure apaiz gazte oien itzaldiak entzuten. Ongi merezia duzu aipamen ori. Aski berandu egiña, iñolaz ere. Nere atseginik miñenak zuri!

        LAFITTE YAUNA. Adichkidea su ere. Zertako ez? Bakoitza geure bidetik goatzala, eskuara dugu aintzinaraziko. ESKUALDUNA, AINTZINA HERRIA, GURE HERRIA, dituzu egin lanaren lekhuko. Bainan, Lekuona yaunari erran diotana, ichilik egin duzun lana handiago da, Semenarioan irakhasle. Zuzenez eta bidez egin zaitute eskualzain. Etzazu nere zinezko atseginak.

        DASSANCE YAUNA. Eskuara garbiz D'anzantza, adichkide zaharra. Eskualzaleen Biltzarreko Buruzagi bezala ez ezen, aspaldi Eskualduna'n idazten zinituen artikuluengatik, zor zautzu, arauz, ohore hori. Ba dakizuia nortaz nizan orhoit memento huntan? Ez dago zangoen gainean, gu biak hirugarren ginuen «Lizardi» zena. Haren zorion-agurra etzinuken eskas, bizi ba'litza. Har ezazu nerea ere, mundu berri huntatik. Besoak horreraino luzatzen zauzkit egun, zuri besarka ertsi baten emaiteko.

        ESKUALZAIN URGAZLE. Urgazle edo murgazle, Eskualzaindi xaharrak egina du bertze bekhatu hau ere, hitz hori kausitzearekin. Urgaizi (lagundu) hitz umela ginuen eskuaraz, ots, zaharrez hila. Ez dea hobe horri bizi emaitea, Correspondant erraitea baino? Ez dakigu Akademi berri horrek zer izen eman dakon bere buruari.

        SOUBELET YAUNA. Eskuara garbiz Zubeleta, aspaldiko Eskualdunaren zuzendari. Berantegi ekharri zaitute zu ere, bainan hobe da berant, sekulan ez baino. Baizik ere, ohore tipiskoa dela, egia erran, zuk merechi duzunaren eretzean. Ene zorion-agurra, Kalonge Yauna.

        YAUREGIBERRI. Adichkide gehiago oraino. Irria yalitzen zaut oraino, Atharratzeko mintzaldi hartaz orhoitzean. Emazu aurpegi, bethi bezala, Xubero-üskara plainaren fagoretan, eta... igorrazu artikulu bat edo beste gure Revue huntarat.

Ene esku-zartarik beroenak zuretako.

        GILSOU YAUNA. Zu zirea? Giltzu, Baiona aldeko errichka batean aphez? Ene hondar adichkidea Laphurdin, bainan adichkide suharra. Ba-dakizu zertarat behartua ziren: zure zakuto hortako puchkarik hoberenak igor etzazu gure Agerkari huntarat. Ainitz esker. Gazte zira eta bulhartsu. Zakuto hori handi bilhakatuko da, Jinkoa lagun, eskuararen onerako. Sic itur ad astra.

NARBAITZ YAUN KALONGEA. Behin mintzatu gira helgarrekin. Ezaguna ginuen lehendanik zure eskualtasun khartsua, eta zure eskuara ederra, Meza liburutik behinez behin. Ez duzu astirik aski, Aphezpiku-orde ziranez geroz, eskuaraz idazteko. Damurik! Har ezazu nere atseginik bihotzekoena.

        CHARRITON YAUNA. Begi thartez ez baina letraz ba duzu nere berri, Eliz-istorioa argirat eman zinuelarik. Ontsa ari omen zira eskuaraz. Urgazle egin zaitutelarik, ba dukete arrazoinik aski. Orhoit zite Pierre Broussain zenaz. Talo zuri!

        AROTZARENA YAUNA. Etzaitut ezaguna, bainan ba dakit Gramera egina duzula, eta gaurgoitik moldetan emana. Ez dea? Gure etche huntan abegi ona dukezu, bertze edozoin eskualdunek bezala. Atseginak zuri.

        EPPHERRE YAUNA. Zu bakharrik zaitut arras ez-ezaguna. Ez dio axolarik. Gure Aldizkari huntarat zenbait artikulu igortzen ba dituzu, hobeki ezagutuko zaitut. Behin erran bethikotz: edozoin eskualdeko eskuara gogotik hartuko dugu. Ad multos annos!

        HUTS IZIGARRIA! Nor ediren dugu eskas eskualzain berri horien artean? Ez dugu izenaren erran beharrik. Aspaldi handian eskualzain behar zuken. Nahiz solhas arruntean, nahiz bertsutan, zonbait dira Eskualherrian berhogoi urthe hautan horrek bezain ongi egin dutenak? Gure eskualdean, Etchepare zenak baino estimu handigoa du. Yaun miriku hark azala eder garaia zuen bere iskribuetan; bainan khar gutisko, Iratzeder'en ustez. Orai bazterrean utzi duten yaun honek, ba du bihotz ba du gurin bere luman. Alegietan zalhu, gertaera lazgarrietan barnekor, mintzaldietan suhar. Orok dakite nortaz nizan mintzo. Ez dakienik balin ba da, horra izena: OXOBI.