—Idazti Berriak—

Kepa'ren itzaldia

(Bid. Eg. II, 14-36)

Zaitegi eta Plazaola'tar Iokin

«Ordun Kepa'k amaikakin aurreratuz, otsa yaso ta itzaldi au egin zien: Yuduok eta Yerusalen'en zaudeten guziok; Yaki zute ta belarrietan nere itzak ar itzazute. Ez daude auek mozkor, zuek uste duzutenez; goizeko bederatziak dira-ta. Yoel igarleak esana ontan duzute, ordea: Yaunak dio:

                  Azken egunetan nere arnasa gizaki guziei ixuriko diet,

                  eta zuen seme-alabak igarri egingo dute;

                  zuen mutillek ikuspenak

                  eta zuen agureek ametsak izango ditute.

                  Nere morroi-neskameei

                  nere arnasa ixuriko diet

                  eta igarri egingo dute.

                  Alatzak ortzian ta arrigarriak lurrean

                  sortuko ditut,

                  odol, su ekaloak.

                  Eguzkia illundu

                  ta illargia odolduko da,

                  Yaunaren eguna,

                  egun aundi ta ospetsua,

                  etorri baño len.

                  Yaunaren izena aitortu lukena

                  yarei egingo da.

        Isrraeldarrak, itzok etzun. Yesu Nazaretarra Yainkoak ederetsi dizue Aren bidez zuen artean egindako alatz, zantzu ta agerkariz, zerok dakizutenez. Alabaña, Yainkoak erabaki ta aurretik yakiña zunez, gizon ura zuek, etsayei emanda, gaiztoen eskuz gurutzean yosi ta il duzute. Baña Yainkoak berpiztu ta erio-miñetatik atera du, eriok ezin azpiratu baitzezaken. Dabid'ek Artzaz dio, ba:

                  Yauna beti nekarren begi aurrean;

                  nere eskui aldean dago koloka ez nadin.

                  Andik nere biotz-poza ta mingain zolia;

                  andik uste onaren aragi-atsedena;

                  leze illunean Ni egoten

                  ta zure kutun au usteltzen

                  etsiko ez duzu-ta.

                  Bizirako bideak erakutsi dizkidazu;

                  ta zure aurpegiak pozez beteko nau.

        Senideok, zillegi bekit zuen aurrean zabal esatea, Dabid gure arbasoa il ta obiratua dagola; guardaño ere gure artean aren illobia baitago. Igarle zan, ta ba-zekin bere belaunek bat yartzeko Yainkoak zin egin ziola. Beraz, etorkizuna ikusirik, Kisto'ren berpizteaz esan: Ez da leze illunean utzia izan, ta usteltzerik ez du Aren aragiak izango. Or, ba, Yesu ori Yainkoak berpiztu du, ta gu guziok aitortzalle gera. Beraz, Yainkoaren eskui aldera yasoa izan dan ezkero, Aitak agindutako Goteuna Yesu'k bidali digu, zerok ikusi ta entzuten duzutenez. Ez zan, zerura Dabid igo, ta ala ere dio:

                  Nere Yaunari Yaunak esan dio:

                  Eseri zaitez nere eskui aldean,

                  zure etsayak zure oin aulkitzat Nik yarri arte.

        Onezkero, Israel etxeko guziek zin-ziñez yakin bezate zuek gurutzeau duzuten Yesu au, Yainkoak Yaun ta Kisto yarri dula» (14-36).

        Orra Kepa'ren lenengo itzaldia: arduraz aztertu dezagun. Eskuarki uste danez, iru millaren bat lagun omen ziran entzule: ez. Orrenbeste egun artan ukuziak izan ziran. Ortarako, baña berriz ta berriz itz ta aolku egin zien (40). Aurreneko aldiz, enparantzaren batean edo yauretxeko aterberen batean itz egin bear. Narritariak lez narritaka ari ziranen esamesak belarriratu zitzazkion Kepa'ri. Etzan larritu, zenbait astebete lenago, neskame baten otsak beldur-erazi zun ura. Oraingoan bera ta beste bidaliak Goteunaren indarrez bestelakoturik daude, sendoagoturik.

        Kepa'k zutik, bekokia yasota, beste amaika lagunen izenean, aurreneko aldiz urbi et orbi itz egiñaz ots zolia atera zun. Beraren itzaldi au bi atal egin dezakegu: lenik, bere burua ta lagunena gaintxuritzen du (14-21), gero, Kistoa dala Yesu egiztatzen du (22-36).

        Leporatzen dieten iraiña labur sayesten du: «ez daude auek mozkor, zuek uste duzutenez, goizeko bedaratziak dira-ta». Yudu yatorrek etzuten goizean-goiz yanedaten: ori salokeritzat zuten. Areango yaiburuetan: bederatzietako ta eguerdiko otoira baraurik yoaten baitziran alako egunetan. Beraz, Bidaliek-eta, ekandu orri eutsirik, ez daude mozkor. Yainkoaren Goteunak blei-blei egin ditu, igarleen esanen arauz, ta Yoel igarlearen esana aitatzen, irurogei ta amarren itzulpenari yarrai gutxi gora bera.

        Azken egunetan Yainkoak bere arnasa gizaki guziei ixuriko diela aitortzen du igarleak. Goteunaren ixuri onek gizaku meak oro berriztuko ditu ta oputz arrigarrien bidez azaleratuko omen da: orra, Mesiaren aldiarekiko ezaupidea. Goteuna bete betean kokatuko baida Mesiaren gain, ta Arengandik, iturritik bezela, sortu ta beste lagunetan banatuko da. Ori Yainkoak Berak sarri itz emana zun (Begira Isai, LIK, 21). Egungo egunean epea bete ta zortzireun urte aurretiko iragarria, egiz gertatu da.

        Goteunaren ixuriaz Mesia-aldiaren sarrera asten da: berealakoan, orpoz-orpo datxikola, aldi ori itxi bear dun Yaunaren egun aundi ta ospetsua gomutara dakar igarleak, biok ikuspide bakarrean ikusi baitzitun; aldiari begiratzeke, aldez-alde yartzen ditu. Zeru-lurretan arrigarriak yazoko dira, ta ludi osoa itxulastuko da. Yerusalen'en itxesa ez, audiaren amaya aitatzen dute itzok. Mesia-aldiaren sarreran eta azken egunean berebat, Yaunaren izena siñestez aitortu lukenak yarei egingo dira.

        Aurreneko atalean, Yesu'ren izenik ere etzun aitatu Kepa: ezperen, dana alperrik galdu ziteken. Ezagun da: biotz ba rrenean ostenik du oraindik iskillu zorrotzena, entzuleen biotzak alderen alde yoteko. Azkenik, ezpaiñak arrotuta esatekoak esan zizkien: Yesu'ri Yainkoak egotzitako egitekoa egiztatzen du Kepa'k. Berau da Yainkoak bidalitako Mesia, yuduen artean egindako alatz, zantzu, ta agerkariak darakustenez. Yainkoak erabaki ta aurretik yakiña zunez, gurutzean yosia Yainkoak Berak berpiztu ta erio-miñetatik atera du.

        Dabid'ek alde aurretik iragarria zun berpizte ori: eriotzari pozez begiratu ziola zionean, beraren buruaz ezpaitiardu, Me siaz baño: xeol illunean etzala egongo ta beraren illotsa etzala ustelduko, Yainkoak esana baitzun. Dabid, ordea, illa zan eta aren illotsa usteldurik: guziok zezaguten aren illobia, barnez aberaski itzalak izaki. Bertatik iru milla talenta ostu zitun Irkan erregeak. Erode'k ere illobi barnera indarrez sartzea gogo izan omen zun zillargosez, ango urre, zillar eta eun ederrak ebasteko: oyen artean baitzetzaten Dabid'en illaunak.

        Ba-zan, ordea, beste illobi bat, utsik; bertatik belauneko bat atera irtetzen ikusi zun igarle ark, bere aulkian yarri ta bein betiko iraungo zuna. Dabid'en belauneko ori dugu Yesu: igarkizuna bete da. «Or ba, Yesu ori Yainkoak berpiztu du, ta gu guziok aitortzalle gera» (32). Egiztabide onek ba-du funtsa; areago, igarleak esanak. Esanok, ordea, Yesu Kisto'gan soillik bete 'ira zeatz-meatz: ori ukatzeko bekokirik dunik ez da yudutartean.

        Mesia berpiztutako berau Yainkoaren eskui aldera yasoa izan da. Ori etzion egokitu Dabid'i, ta ala ere igarle zan ezkero, beraren Yauna Iahwe'ren eskui aldean exerita ikusi zun. Goteunaren agindua bete ta Kisto aintzatsuak bidali du, ta guziak oartu dezazkete ixuri orren ondoren arrigarriak.

        Itzaldia amaitzekoan egi biribil au dio: «Zuek gurutzatu duzuten Yesu au, Yainkoak Yaun Kisto yarri du». Lenango Yesu Berari Kaisarai aldean esana, yudue esaten die Kepa'k: «Zu zera Kistoa Yainko biziaren Semea». Oraingoan, baña, egi ori osoago ta marnitsuago ulertzen du: neke asko ta eriotza yasan ondoren, aintza bete ontara eldu dala beraren Irakaslea ba-daki, alegia. «Yainkoak Yaun ta Kisto yarri du».

        Esan au urardotu oi zuten Ariandarrak, Itzaren yainkotasuna ukatzeko. Alexanderi'ko Kuiril deunak burutik buru abarra kitu zun ayen asmo zitala. «Guzion Yainko ta Yauna dan Itza'k gizon egiñik, yopu-tankera artu zun. Arrezkero, gizona danez, gantzutua (Kisto) da ta ala deritza. Yaun izateraño yasoa ba-da, gizaketz da, Yainkoa danez Yaun da-ta... Yaun yarri du ta alakotzat ezagutu dugu, bere odolez berrerosi giñuzanean, Kisto ta Yauntzat agertua izan baitzan» (Alexanderi'ko Kuiril deuna, Thesaurus, P. G. LXXV, 364-368) Arean, gizon eginda, beraren giza-bizitza oso-osoan Kisto, Yaun eta Yainkoaren Semea izan zan; baña, ezari-ezarian agertu zitun gallaldiok, Pizkunde ta Igokundean bete-betean azaldu arte.

        Itzaldi onen irrardausi kementsua ta erabide neurritua goraipatzen ditu Krisostomo Yon deunak. Ater gabe Idazteunaren itzak aurkezten ditu, entzuleak yudu izaki, onartu bear baititute. Itzoi eztie erasten iruzkiñik, larru gorritan dakartzi: berak daudenez, gertariak antzo, mintza ditezan. Zertako Bidalia azterrika asi? Nork bere ondorea atera dezala, orrelakorik doi-doi aitatzen baitu. Eskuz ta bidez Mexia'ri dagokiona, Dabid arbaso itzalgarriari kentzean «zillegi bekit» dio. Otsa ere leunagotzen du oraindik Yesu'z egitean. Aurrenik, beraren izena ixildu egiten du, entzuleak ez ditezan gaitzitu; berari dagokion igarkizunak aitatu besterik ez ditu egiten. Izlariaren itzak sendoagotu ta sutuagotu egiten dira Yesu'ri buruz egindako okerkeriak yaukitzen dizkienean: «Zuek gurutzatu duzuten Yesu au» esan, ta, alderen alde sakaildu zuten ura beatzez erakusten die: etzun Kepa'k agiñetan giarra asko.

        Itzaldiaren mami bera aztertzen badugu ere, zur eta gurbilki Kepa ari izan zala ikusiko dugu. Mexia dala Yesu egiz tatu nai die. Ortarako, igarleen esanak Kisto'ren alatzak eta batez ere Beraren Berpiztea aitatzen ditu egiztabide. Orrela aldarrikatzen dun Mexia, ordea, yuduek itxaro zutena baño garayagoa da (J. Lebreton, Histoire du dogme de la Trinité, I, 343-344 garren orrietan). Aitak agindutako Goteuna ere Kisto'k bidali du ta Yauna da: «Ogen-asketserako ukuzpena Yesu Kisto'ren izenean» artu bear dute guziak, su baitute osabide bakarra: orra Yainkoari dagozkionak Yesu'ri ezarrita. Erabat esateko: Yesu Nazaretarra Yainkoak ederretsi du, Aren agiriko bizitzaldian egindako alatz, zantzu ta agerkariak Yainkoak berak egin zitun eta Yainkoak berpiztu ta goretsi du. Beste onelako azalkizunetan, egi-sail bikoitz su berriz ta berriz azaldu ta nolarebait osoagoturik, Mexia'ren izatea argi-argitan aurkesten zaigu; alegia, Beraren gizon ta Yainko izatea: morroi ta Seme izaki, dana Aitagandik dauka, ta eskubide berdiñez dana Aita'kin batera du.

        Asmakizun ximenak erabat alde bat utzirik, egi lauak azaltzen ditu Kepa'k. Yesu'k Berak berriz ta berriz esana yalkitzen die: Kisto'k nekaldia yasanda bere aintzan sartu bear zun. Asmo orren argitara azaldu zizkien Yesu'k Emaus'ko bidean ikasle ayei, Idaztietan Beratzaz esandako guziak, Mois'engandik asita igarlerik igarle (Luka, XXIV, 13-27). Zarberri beren altxorretik ateratzeko giltza auxe eman zien Yesu'k almena argitu zienean Idatziak ulertzeko (Luka, XXIV, 45-46).

        Nekaldiaren aurreko egunez, atustan yarri zitzazkion parisaitarrak erabat ixillerazi zitun Yesu'k eun eta amargarren eresia aitaturik: alegia, nola Kisto'a Dabid'en seme besterik ezpada, Dabid'ek berak Yauna esaten dio? (Luka, XX, 41-44). Eresi bera aitatzen du Kepak bere itzaldian: iñola ere, beraren Irakaslearen aotik belarriratua zun ikasleak eta Israel'eko apaizpuru ta idazlarien lotsa gorria ikusia zun. Orra arrantzale izandako onek edan zun yakintzaren iturri izkutua.

        Itzaldi yator onen egia, irakurri-ala nabaitzen dugu, zarmiñak yota, alako keru berezia baitu. Bai usai aspaldikoa! Bai aogoxo lazkarra! Oi bezela, esatekoa arkitu dunez aurkezten digu Luka'k beraren eskuz orraztu bage, azala dala-ta pitxi ta mitxi ibilli bage: zorroztu, ertzetu, leundu, gañe-barruak uldu gabe. Labur-sur eladeraz aldatu ditun aramaikerazko itzaldisk, islara, gai zarra ta izkera zakarra azaleratzen dute, ur-azal gardenak barreneko arri txuri-gorri urdiñak antzera. Artillearen igurtzi bigunik ez dute: esanak oro naasi-maasian ageri dira, irakiten eta elkar-yoka ari dan ugoldearen ur iperlokak iduri.

        Bitxia benetan! Itzaldi onek mami-azalez antz andia du Kepa'ren idazkietako lenarekin, bixkiak dirudite. Izan ere, bion mamiari begira, ta buru bakarraren igalia dala ematen du. Yesu-Kisto buruz gai bera irakasten du: il eta obiratu izan zala, Yainkoaren erabakiz bere odola ixuri zula, ta gero Yainkoak berak piztu ta goretsi zula, alegia. Bion azalari gagozkiola ere, idaztankera berdiña darakuste: diranak oro bakoizka, aleka yalkitzen ditu: toki ta gertarien sayetsak itz ñabarrez azaldurik ageri dira: esan-nai berdintsua duten itzak ugari darabiltzi ta aditz batuak atsegi zazkio.

        Berebiziko antz ori benetan arritzekoa da. Ordukoek orri ezertako garrantzirik ezpaitzioten ezartzen: atzo ta gaurko aos, payak berdiñak ez izan, noski: ekandu oi zerraikiotela, ayen alegin beñena bidalie egiten zituten itzaldien gaya soillik eustek zan. Arilkaya eskupean arturik, ez zitzayen gogoko ari-mataza biurria egoki ari tzea: bilbearen ari zutak eta zearrak azaltzea aski oi zuten. Arau oni zegozkielarik, Kepa ta Paul deunak, izakeraz, ayurriz ta azikeraz bestelakorik izan-arren gutxi-gora bera izkera berdintsua darabilte, antzeko entzuleei izketan ari diranean.