Bigarren atala

Nickelodeon

Gauerdia baino lehen, nickel batez biharra erosten da... Banku-lapurreten titularrak, makinako kafe bat, paseo bat Woodlawn, Fort Lee, Flatbush-en zehar... Zirrikitutik sartutako nickel batez txiklea erosten da. Somebody loves me, Baby Divine, You're in Kentucky Juss Shu'as You're Born... fox-trot-en nota minberatuak herrenka ateratzen ziren ateetatik, bluesak, baltseak (We'd Danced the Whole Night Through), jira eta bira, arrandiazko oroitzapenen ekarle. Artean Seigarren Etorbidean eta Hamalaugarren Kalean linterna magikoak zeuden, euli-kakaz beteak, eta han nickel baten truke antzeman zekiekeen atzo-herenegun horailei. Itura tiro egiteko gela zalapartatsuaren ondoan ikus zitekeen: UNE BEROAK, SENARGAIARENTZAKO EZUSTEA, GALTZARI LAPURTUA... Paperontzia, gure amets suntsituen hilobia... Gauerdia baino lehen, nickel batez atzo-herenegunak erosten dira.

        Ruth Prynne medikuaren kontsultategitik irten zen, larruzko bekokia lepoaren inguruan estutzen zitzaiola. Oso ahulduta sentitzen zen, kordea galtzeko zorian. «Taxi». Barrura sartzean, kosmetikoek eta ogi xigortuek sortarazitako usaina eta Mrs. Sunderland-en etxeko korridore anabasatua etorri zitzaizkion burura. «O, ezin naun orain etxera joan!»

        — Taxilari, Berrogeigarren Kaleko Old English Tea Room-era, mesedez.

        Larru berdezko bere diru-zorro luzea ireki eta barrura begiratu zuen. «Jainko maitea, dolar bat, quarter bat, nickel bat eta bi penny baino ez!». Taximetroan saltoka ari ziren zenbakietatik begirik kendu ezinik zegoen. Negar egin nahi zuen... «Diruak hanka arinak ditin, ene!». Taxitik jaisteaz batera, hautsez betetako haize hotzak eztarria laztu zion.

        — Laurogei zentabo, andereño... Ez dut bueltarik, andereño.

        — Ongi da. Bueltak zeuretzat. Hogeita hamabi zentabo besterik ez dut, ene!

        Barrualdea bero zegoen eta te eta pasta usaina nabaria zen bertan.

        — Hara Ruth!... Zu Ruth bazara... Urte asko igaro dira, laztana, zatoz nire besoetara.

        Billy Waldron zen. Lehen baino gizenago eta zuriago zegoen. Besarkada bero bat eman zion eta bekokian muin bat paratu zion.

        — Zer moduz? Esaidazu... Zeinen dotore zauden kapela horrekin!

        — Eztarriaren erradiografia egin didate oraintxe bertan —esan zuen irribarreka—. Oso gaizki sentitzen naiz.

        — Zertan ari zara orain Ruth? Urteak dira zure berri ez dudala.

        — Boleto zahar baten modura bota naute paperontzira, ez al da egia? —esan zuen Ruthek bortizki.

        — Hara, The Orchard Queen-en egin zenuen paper ederraren ondoren?

        — Egia esan, Billy, azken bolada honetan ez dut zorte onik izan.

        — Badakit dena hilda dagoela.

        — Belasco-rekin hitzordua daukat datorren astean... Baliteke zerbait ateratzea hortik.

        — Ea horrela den, Ruth... Norbaiten zain zaude?

        — Ez... O, Billy, beti adarra jotzen... Ez adarrik jo niri arratsalde honetan. Ez nago txantxetarako.

        — Gajoa! Eseri eta hartu tea nirekin. Benetan diotsut, Ruth, aurtengo urtea ikaragarria da. Antzezlari on batek baino gehiagok bere erloju-katearen azken begia ere bahituko du... Zu ere enpresaburuekin hitz egitera joango zara, ezta?

        — Nahiago dut horretaz hitzik ez egin... Eztarria guztiz ondo baneuka behintzat... Horrelako gauzak edonor suntsitzeko modukoak dira.

        — Gogoan dituzu lehengo garaiak Somerville Stock-en?

        — Bai, noski. Ez ditut sekula ahaztuko, Billy. Makina bat barre egin genuen orduan!

        — Seattle-n, The Buterfly on the Wheel-en ikusi zintudan azken aldiz. Ni ere hantxe nengoen.

        — Zergatik ez zinen sartu, nirekin hitz egiteko?

        — Garai hartan haserre nengoen zurekin, nik uste. Gogoa oso behean nuen. Itzalaren... malenkoniaren... neurasteniaren... bailaran. Ez nuen sosik bat ere. Gainera, gau hartan pixka bat alkoholaren eraginpean nengoen, ulertzen didazu. Ez nuen nahi zuk nire baitako basapiztia ikusterik.

        Ruthek beste te bat ipini zuen berarentzat. Bat-batean, sukarra bailitzan, poza jabetu zen haren barneaz.

        — Baina Billy, oraindik ez duzu kontu hori ahaztu?... Garai hartan ni neskato tentel bat besterik ez nintzen... Beldur nintzen ea maitasunak edo ezkontzak edo horrelako zerbaitek oztopatuko ote zidan karrera artistikoa... Izugarrizko irrika nuen arrakasta lortzeko.

        — Orain berdin jokatuko zenuke?

        — Ez dakit...

        — Nola zen hura... zera... The moving finger writes and having writ moves on...?

        — Honelako zerbait: Not all your tears wash out a word of it... Baina Billy —burua atzerantz eraman eta barre egin zuen—. Uste nuen prestatzen ari zinela berriro zeure maitasuna niri aitortzeko. A, nire eztarria!

        — Ruth, hobe zenuke X izpien tratamendua uztea... Entzunda daukat oso arriskutsua dela. Ez zaitut larritu nahi, laztana... baina entzun dudanez, tratamendu horren eraginez minbizi-kasuak gertatu izan dira.

        — Hori bai txorakeria, Billy!... Hori gertatzen da X izpiak behar bezala erabiltzen ez badira, soilik orduan, eta gainera, denbora luzean egon behar da haien eraginpean. Ez, nire iritziz, Dr. Warner gizon fidagarria da.

        Geroago, metro espresoan eserita, Ruthek artean sentitzen zuen haren esku leuna bere eskularrua ferekatzen.

        — Adio, neskato, Jainkoak bedeinka zaitzala —esan zuen supituki.

        «Ziur nagon munduko aktorerik kaskarrena izan dela...». Ruthen baitan zerbait isekari ari zen une oro. «Jainkoari esker, ez din inoiz horren berri izango...». Bere hegal zabal malguarekiko kapela astindu eta zetazko ile zuria inarrosi zuen, Monsieur Beaucaire antzezpenean parte hartuko balu bezala. Gero, bira egin eta Broadwayko jendetzaren artean desagertu zen. «Nik ez dinat zorterik izango, baina oraindik ez naun mutur horretara iritsi... Minbizia, esan din». Ruthek ezker-eskuin begiratu zien aurrean zituen bidaiari erdi lokartuei. «Hauetako batek gutxienez eduki behar din». BOSTETIK LAUK DAUKATE... «Bai ergela, hau ez dun minbizia eta». EXLAX, NUJOL, O'SULLIVAN'S... Ruthek eskua eztarriaren inguruan ezarri zuen. Eztarria oso handituta zeukan, eztarriak pilpira egiten zion, oso azkar. Agian okerrago zegoen. «Haragian hazten den zerbait bizia dun, bizitza jaten duena, oso gaizki, ustelduta uzten duena...». Beraren aurrean eserita zeudenek begirada finkaturik zuten: gizon-emakume gazteak ziren, jende heldua, aurpegi berdeak argi zurbilaren eta kartel hitsen azpian. bostetik lauk... Gorpuen kargamentu bat zabuka zihoan, Laurogeita Hamaseigarren Kalerantz orroka zihoan espresoaren triki-trakaren doinupean. Laurogeita Hamaseigarren Kalean beste tren bat hartu behar zuen.

        Dutch Robertson Brooklyngo zubiko jarleku batean eserita zegoen, bere longain militarraren lepoa jasota eta egunkari bateko lan sailari so. Arratsalde hartan lainoa trinko-trinkoa eta itogarria zen. Ura zorrotadaka zeriola, zubia zut ageri zen, baporeen adar-hotsen lorategi sarri bateko zuhaitza bezala. Bi marinel igaro ziren handik. «Buenos Aires-en egon nintzenetik ez diat halako zorterik izan».

        Bazkidea, antzoki-zinema, auzo jendetsua... baimen guztiak jasota... 3.000 dolar... «Nik ez ditiat hiru mila dolar...». Estankoa, eraikin jendetsua, nahitaezko sakrifizioa... Musika eta irrati denda erakargarria, ondo atondua... jendetsua... Moldiztegi modernoa, ertaina, zilindroez, Kelley-ez, Miller elikagailuez, prentsa txikiez, linotipo-makinez eta koadernatze-tailer oso batez hornitua... Kosher jatetxe eta janaridenda... Bolatokia... leku jendetsua... Dantzarako areto handia eta beste gela batzuk. ORDEZKO HORTZAK EROSTEN DITUGU, urrea, platinoa, antzinako bitxiak. «Ze urre, ze bitxi eta ze bitxiondo! Hori sinesten duenik ez zagok». LAGUNTZAILEA BEHAR DA, GIZONA... «Hau nire asmoetatik hurbilago zagok». Eskribauak, lehen mailako idazlariak... «Ezinezkoa!»... Artista. Laguntzailea. Autoa. Bizikletak eta motozikletak konpontzeko tailerra... Gutunazal baten atzealdean helbidea idatzi zuen. Zapata-garbitzailea... «Oraindik ez. Mutila; ez, uste diat dagoeneko ez naizela mutila». Goxotegia, agenteak, auto-garbitzaileak, plater-garbitzaileak. IRABAZI IKASTEN DUZUN BITARTEAN. Odontologia mekanikoa, biderik laburrena arrakasta eskuratzeko... Lan jarraitua, gorabeherarik gabea.

        — Kaixo, Dutch... Uste nuen ez nintzela inoiz helduko.

        Kapela gorria eta untxi-larruzko jaka grisa jantzirik zituen neska musu gris bat haren ondoan eseri zen.

        — Jainko maitea, nazkatuta nago lan-eskaintzak irakurtzeaz.

        Dutchek besoak luzatu eta aharrausi egin zuen, egunkaria bere hanketatik behera erortzen zen bitartean.

        — Ez al zara hotz hemen eserita, zubian?

        — Baliteke... Goazen bazkaltzera.

        Jauzi eginez Dutch Robertson zutitu egin zen eta sudur okertu meheko bere musu gorria neskarenari hurbildu zion. Beraren begi gris zurbilak neskaren begi beltzetan iltzatu ziren. Halako batean, Dutchek zapladatxo batzuk jo zizkion, besoan.

        — Kaixo, Francie... Zer moduz dago ene maiteñoa?

        Manhattanerantz itzuli ziren, neskak lehenago erabilitako bideari jarraiki. Euren behealdean, ibaiak ñir-ñir egiten zuen ganduan zehar. Handik bapore handi bat igarotzen ari zen, poliki-poliki; argiak jadanik piztuta zituen.

        Espaloiaren ertzetik tximinia beltzei so egin zieten.

        — Europara eraman zintuen itsasontzia horkoa bezain handia zen, ezta Dutch?

        — Handiagoa.

        — Gustura joango nintzateke ni ere, arranopola!

        — Egunen batean eramango zaitut eta hango leku guztiak erakutsiko dizkizut... Garai hartan, baimenik gabe ihes egiten nuen eta leku pilo batean egon nintzen.

        Tren jasoaren geltokira iritsita, zalantza egin zuten.

        — Francie, sosik ba al duzu?

        — Bai, dolar bat daukat... Baina biharko gorde nahi nuke.

        — Nik quarter bat besterik ez daukat. Berrogeita hamabosna zentaboko bi afari hartuko ditugu jatetxe txinatar horretan... Hori dolar bat eta hamar izango da.

        — Nickel bat gorde behar dut, bihar bulegora joateko.

        — Kaka zaharra! Diru apur bat izango bagenu...

        — Oraindik ez duzu ezer aurkitu?

        — Hala balitz, dagoeneko jakingo zenuke.

        — Goazen, nik dolar erdi bat aurreztuta daukat neure gelan. Horrekin tranbia ordainduko dut.

        Neskak dolarra aldatu eta bi nickel sartu zituen zirrikitutik. Hirugarren Etorbideko trenean eseri ziren.

        — Aizu, Francie, alkandora kaki honekin utziko didate dantza egiten?

        — Zergatik ez, Dutch? Oso ondo zaude.

        — Ez nago guztiz eroso.

        Jatetxeko jazz taldea Hindustan jotzen ari zen. Chopsuey-k eta saltsa txinatarrak isuritako usaina nabaria zen. Berehala eseri ziren mahai batean. Ile distiratsuko mutilak eta adats laburreko neskak pega-pega eginda ari ziren dantzan. Esertzean, irribarreka begiratu zioten elkarri.

        — Gose naiz.

        — Benetan diozu, Dutch?

        Dutchek belaunak aurreratu zituen neskarenak ukitu arte.

        — Zu neska ona zara —esan zuen zopa bukatzean—. Benetan diotsut, aste honetan lana aurkituko dut. Eta gero, gela polit bat aurkituko dugu eta ezkondu egingo gara eta hori dena.

        Dantza egiteko altxatu zirenean, halako moldez egiten zuten dar-dar, ezen nekez ibili baitziren erritmoari atxikitzeko.

        — Jauna... ez egin dantzalik jantzi egokilik gabe —esan zuen gizon txinatar dotore batek, eskua Dutchen beso gainean ezarri zuela.

        — Zer nahi duzu? —purrust egin zuen dantza utzi gabe.

        — Alkandoraz ari dela uste dut, Dutch.

        — Pikotara joan dadila!

        — Nekatuta nago. Dena den, nahiago dut hitz egin dantzatu baino...

        Euren mahaira eta postreko ananara itzuli ziren. Gero, Hamalaugarren Kalean zehar ibili ziren.

        — Dutch, zure gelara joango gara?

        — Ez dut gelarik. Sorgin zaharrak kalera bota nau eta ez dizkit nire gauzak bueltatu. Benetan diotsut, aste honetan lanik aurkitzen ez badut, erreklutatze-bulegora joan eta berrengaiatuko naiz.

        — Ez, ez egin horrelakorik! Horrela ez gara sekula ezkonduko, Dutch... Zergatik ez didazu ezer esan?

        — Ez nuen zu kezkatzerik nahi, Francie... Sei hilabete lanik gabe... Edonor erotzeko modukoa da.

        — Baina Dutch, orain nora joango gara?

        — Hortik zehar... Ontziraleku bat ezagutzen dut.

        — Hau da hotza!

        — Ni ez naiz hotz, zu nirekin zaudenean, maitea.

        — Ez hitz egin horrela... Ez dut atsegin.

        Elkarren kontra bermaturik zihoazen ibai ertzeko kale ilun eta lupeztuetan barna, itzelezko gas-tangak, hesi eroriak eta hamaika leihodun biltegi luzeak atzean utziz. Kale-kantoi bateko farol baten azpian, mutil batek isekari txistu egin zien haien pasakeran.

        — Muturra txikituko diat, putakumea halakoa! —bota zuen Dutchek ahoa bihurkatuz.

        — Ez iezaiozu erantzun —xuxurlatu zuen Franciek—, talde osoa gure gainean erortzea nahi ez baduzu.

        Isil-isilik, hesi garai bateko ate txiki batetik sartu ziren; beste aldean, ohol pilo izugarriak zeuden. Ibaiak, zedro-zurak eta zerrautsak isuritako usainari antzeman zekiokeen. Euren oin azpitik, ibaiak piloteak milikatzen zituen. Dutchek Francie berarengana erakarri zuen eta euren ahoak batu egin ziren.

        — Aizue! Ez al dakizue ezin dela hona sartu gauez hori egiteko? —zaunka egin zien ahots batek. Zaindariak eskuargia haien begietarantz zuzendu zuen.

        — Ongi da, egon lasai... Ostera bat egiten ari ginen.

        — Bai zera!

        Berriro kalera irten ziren. Ibaiko haize gozoak bisaia ferekatzen zien.

        — Kontuz.

        Bere baitan bildurik, polizia bat txistuka hurbildu zen. Lipar batez elkarrengandik bereizi ziren.

        — O, Francie, komi-ra eramango gaituzte, horrela jarraitzen badugu. Goazen zeure gelara.

        — Ugazabandreak bota egingo nau, badakizu.

        — Ez dut zaratarik egingo... Zuk zeure giltza daukazu, ezta? Hanka egingo dut egunsentia baino lehen. Arraioa! Izurriduna banintz bezala sentiarazten naute.

        — Tira, Dutch, goazen etxera, datorrena datorrela.

        Eskailera lupeztu batzuetatik gora igo ziren, azken pisuraino.

        — Erantzi zapatak —esan zion belarrira Franciek, giltza sarrailan sartzen zuen bitartean.

        — Zuloak dauzkat galtzerdietan.

        — Ez dio axola, txotxolo hori. Ikusiko dut dena ondo ote dagoen. Nire gela bukaeraldean dago, sukaldea atzean utzita. Hortaz, denak ohean badaude, ez digute entzungo.

        Bakarrik geratu zenean, Dutchek bere bihotzaren taupadak entzun zitzakeen. Neska lipar batez itzuli zen. Dutchek behatz-puntetan jarraitu zion korridore kraskagilean zehar. Ate batetik zurrunga batzuk ateratzen ziren. Korridorean barazki eta lo usaina zegoen. Behin beraren logelara iritsiz gero, Franciek atea giltzaz itxi eta aulki bat haren kontra ezarri zuen, heldulekua-ren azpian. Errauts-koloreko argizko triangelu bat sartzen zen kaletik.

        — O, Jainkoaren izenean, zaude isilik, Dutch.

        Dutchek, artean zapatak esku banatan zituela, estu-estu besarkatu zuen.

        Francieren ondoan etzanda eta ezpainak haren belarriari erantsita, Dutch xuxurlaka ari zitzaion.

        — Ikusiko duzu, Francie, nola egingo dudan aurrera. Ni Europan sarjentu izatera iritsi nintzen galoiak kendu zizkidaten arte, baimenik gabe alde egitearren. Horrek argi uzten du zerbait egin dezakedala. Aukerarik txikiena dudanean, diru-pilo bat irabaziko dut eta biok joango gara Chateau-Thierry, Paris eta leku horiek guztiak ikustera. Gustatuko zaizu, ikusiko duzu, Francie... Hiriak zaharrak, dibertigarriak eta lasaiak dira; han gozo sentitzen zara eta taberna paregabeak dituzte eta kanpoaldean eguzkitan esertzen zara jendearen joan-etorriak ikusteko. Janaria ere ona da, behin horretara ohituz gero, eta ehundaka hotel daude gaurkoa bezalako gauetan joateko, eta ez dira arduratzen ezkonduta zauden ala ez. Eta ohe handiak dituzte, guztiak ere zurezkoak eta oso erosoak eta gosaria ohera eramaten dizute. O, Francie, zeinen ondo pasatuko zenukeen!

        Kale elurtuetan zehar afaltzera zihoazen. Elur-maluta handiak jira eta bira zebiltzan, haien inguruan kiribilka, kaleen erlantzean zipriztin urdinak, arrosak eta horiak txertatuz eta ingurumariak lausotuz.

        — Ellie, amorrua ematen dit zuk lan hori onartu behar izateak... Zure karrerarekin jarraitu beharko zenuke.

        — Baina Jimps, bizi egin behar dugu.

        — Badakit... Badakit. Egia esanda, zu ez zinen zeure buruaren jabe, Ellie, nirekin ezkondu zinenean.

        — O, ez dezagun gehiago hitz egin horretaz.

        — Bota dezagun parranda bat gaur gauean... Lehenengo elurtea da.

        — Hemen da?

        Soto ilun bateko atera iritsi ziren. Atea engranaje zurruneko burdinsare batez babestuta zegoen.

        — Ikusiko dugu.

        — Txirrinak jo du?

        — Baietz uste dut.

        Barruko atea ireki zen eta amantal arrosako neska batek adi begiratu zien.

        — Bonsoir, mademoiselle.

        — A..., bonsoir, monsieur, dame.

        Neskak gas-lanparez argiztatutako hall batera eraman zituen, non janari-usaina nagusi baitzen. Berokiak, kapelak eta bufandak esekitokietatik dingilizka. Gortina batetik jatetxeak aurpegira bafada bero bat bidali zien. Hartara, hango giroan sumatu zituzten ogia, koktelak, gurin frijitua, lurrinak, ezpainetakoak, kalapita eta berriketa.

        — Absenta-usaina dago —esan zuen Ellenek—. Goazen mozkor eder bat harrapatzera.

        — Hara! Hortxe dago Congo... Gogoan duzu Seaside Inn-eko Congo Jake?

        Korridorearen bukaeran zutik zegoen, sendo, eurei keinuka. Aurpegi beltzarana zuen, bibote beltz dirdaitsu batez apaindurik.

        — Kaixo Mr. Erf... Zer moduz?

        — Primeran. Congo, emaztea aurkeztu nahi dizut.

        — Sukaldean trago bat edango dugu, ados?

        — Bai noski... Etxeko lekurik onena da... Zer dela-eta zabiltza herrenka?... Zer gertatu zaizu hankan?

        — Foutu... Italian utzi nuen... Moztu eta gero ezin hona ekarri.

        — Zer gertatu zen?

        — Ezer ez, lelokeria bat. Mont Tomba-n gertatu zen... Nire koinatuak hanka artifizial on-on bat eman zidan... Eseri. Begira, anderea, zein da zein?

        — Ez dakit —esan zuen Elliek barreka.

        Marmolezko mahai txiki batean zeuden eserita, sukalde jendetsuaren zokoan. Erdialdean, neska bat platerak atontzen ari zen pinuzko mahai batean. Bi sukaldari lanean ari ziren sutegiaren gainean. Airea janari-usain koipetsuz blai zegoen. Congo herrenka itzuli zen erretilu txiki batean hiru edontzi zituela. Haiekin geratu zen edaten zuten bitartean.

        — Salut —esan zuen edontzia gorantz jasoz—. Absenta-koktela, New Orleans-en bezala.

        — Demasekoa da.

        Congok txalekoaren poltsiko batetik txartel bat atera zuen.

MARQUIS DES COULOMMIERS

INPORTAZIOAK

Riverside, 11121

        — Igoal egun batean zerbait beharko duzue. Gauza bakar batekin egiten ditut negozioak: gerra baino lehen inportatutako likoreekin. New Yorken ez dago ni baino «alkohol-banatzaile» hoberik.

        — Egunen batean dirurik izanez gero, dudarik gabe, horretan gastatuko dut, Congo... Zer moduz negozioa?

        — Oso ondo, kontatuko dizut. Gaur gauean oso lanpetuta nago... Orain mahai bat bilatuko dizuet jatetxean.

        — Leku hau ere zurea da?

        — Ez, nire koinatuarena.

        — Ez nekien arrebarik zenuenik.

        — Nik ere ez.

        Congo handik herrenka aldendu zenean, euren artean isiltasuna erori zen, antzoki bateko amiantozko oihala bailitzan.

        — Oso morroi barregarria da —esan zuen Jimmyk irribarre behartu bat eginez.

        — Bai, hala da.

        — Aizu, Ellie, beste koktel bat edango dugu?

        — Bai.

        — Ea egunen batean «alkohol-banatzailei» buruzko pasadizo batzuk kontatzen dizkidan.

        Hankak mahai azpian luzatzean Ellierenak ukitu zituen. Orduan, Elliek alde batera baztertu zituen bereak. Jimmyk bere masailezurra sentitzen zuen, murtxikatzen; hain karraska ozena egiten zuen masailen barruan, ezen pentsatu baitzuen Elliek ere entzun zezakeela. Ellie Jimmyren aurrean eserita zegoen, neurrira egindako jantzi gris bat soinean. Blusaren eskote tolesdunak osatutako bolizko V-tik lepoa sortzen zen; burua kapela gris zurrun baten azpian okertuta zeukan; ezpainak margotuak zituen. Haragia isil-isilik zatikatzen ari zen, ezertxo ere jan gabe.

        — Kaka zaharra... eska dezagun beste koktel bat —esan zuen Jimmyk.

        Jimmy paralizaturik sentitu zen, lokamuts batean bezala. Bere emaztea argi baten azpiko portzelanazko irudi bat begitantzen zitzaion. Aire freskoaren bolada bat, elurrak garbitua, ustekabean igaro zen jatetxearen giro lausoan zehar, janariek, edariek eta tabakoak sortarazitako kiratsa ebakiz. Lipar batez Jimmyk Ellenen ilearen lurrina hartu zuen. Koktelak sutan zituen barnean. «Ene Jainkoa, ez nikek lurrera erori nahi zorabiatuta!»

        Gare de Lyon zeritzon treneko jatetxean elkarren ondoan eserita zeuden, larru beltzezko jarlekuaren gainean. Bere masailek Ellenenak ukitzen zituzten, haren platerean sardinzarrak, gurina, sardina, antxoak eta saltxitxoia ipintzeko makurtu zenean. Azkar asko jaten zuten, irensten zuten, barre egiten zuten, ardoa barra-barra edaten zuten, makinaren txistukadak entzutean asaldatu egiten ziren...

        Trena Avignon-etik zetorren. Biak esnatu egin ziren eta elkarri begietara so egin zioten, lozorroan zurrunka ari ziren bidaiarien konpartimentu betearen barruan. Jimmyk hanka nahaspilatuen artetik aurrera egin zuen, zigarro bat erre nahi baitzuen korridore kulunkari eta ilunaren muturrean. Triki-traka, hegoalderantz, triki-traka, hegoalderantz, gurpilak kantuan ari ziren errailen gainean Rodano-ko bailaran gaindi. Leihoan bermaturik, zigarro apurtu bat erretzen ari zen, edo hobeto esanda, horretan ari zen ahaleginetan, hatz batez zigarroak zuen zulo bat estaliz. Glub-glub, glub-glub, sasietatik, burdinbidearen bi aldeetako makal zilarreztatuetatik. «Ellie, Ellie, txantxangorriak kantatzen ari dira trenbidean zehar». «O, lo nengoen, maitea». Ellen itsumustuan hurreratu zitzaion, lo zegoen jendearen zangoetan estropezu eginez. Elkarren ondoan zeuden leihoan, korridore kulunkari eta zalapartatsuan.

        Triki-traka, hegoalderantz. Burdinbidearen makal zilarreztatuetako txantxangorrien auhenak. Ilargibeteko gau zoro hodeitsu hartan, lorategiek, berakatzak, ibaiek eta arrosa-eremu simaurtu berriek isuritako usainak nahasten ziren. Txantxangorrien auhenak.

        Panpina hura, Ellen, aurrean zuen hizketan.

        — Otarrain-entsalada bukatu dela dio... Ez al da gogaikarria?

        Halako batean, Jimmyk mintzatzeko ahalmena berreskuratu zuen.

        — Ene Jainkoa! Hori bakarrik balitz!

        — Zer esan nahi duzu?

        — Zergatik itzuli ote gara hiri zikin honetara?

        — Hona etorri ginenetik hiri hau laudatu besterik ez duzu egin.

        — Badakit... Agian ez nago aldarte onez... Beste koktel bat edango dut... Ellie, Jainkoaren izenean, zer gertatzen zaigu?

        — Horrela jarraituz gero, gaixotu egingo gara, benetan diotsut.

        — Ondo, gaixotu gaitezen... Zintzoak izan eta gaixotu gaitezen.

        Ohe handian eserita, portua ikus zezaketen, bai eta belaontzi bat, bailandra txiki zuri bat eta jostailu baten moduko atoiontzi gorri-beltz bat ere. Era berean, beste aldean etxe soil batzuk ikus zitzaketen, eta harantzago ur-zerrenda bat, paumaren isatsaren antzean. Oheratzean, antxetak ikusten zituzten zeruan. Ilunabarrean egokiro jantzi ziren eta, artean logaleak jota eta dardarati, hoteleko korridore hezeetan zehar estropozuka atera ziren txaranga bezain zalapartatsu ziren kale haietara; han dena zen kanpai-hotsa, brontzezko dirdira, kristalezko isla, bozina-hots, motore-urruma... Biak bakarrik ilunabarrean xereza edaten ari ziren hosto zabaleko platanondo baten azpian, biak bakarrik jendetza nabarraren artean, ikustezinak bailiran. Eta udaberriko gau hura, itsasotik sortua, euren inguruan paratua zen. Gau afrikar hura...

        Kafea bukatua zuten. Jimmyk oso astiro edana zuen berea, amaitzean oinazeren bat zain izango balu bezala.

        — Beldur nintzen Barney-tarrak hemen topatuko ote genituen! —esan zuen Ellenek.

        — Leku hau ezagutzen dute?

        — Zeuk ekarri zenituen hona, Jimps... Eta emakume gogaikarri hori hitz eta pitz gau osoan, umeak gora, umeak behera. Nik ez dut atsegin umeei buruz hitz egitea.

        — Gustura joango nintzateke ni antzerkira.

        — Berandu da, hala ere.

        — Eta nik ez daukadan dirua xahutzea litzateke... eta bukatzeko, koñak bat nahi? Berdin dio porrot eginda uzten bagaitu.

        — Hala utziko gaitu eta modu batean baino gehiagotan.

        — Topa dezagun zure alde, Ellie, gizon zuriaren zama garraiatzen duen emakume langilearen osasunaren alde.

        — Jimmy, uste dut jostagarria izango dela argitaletxe batean bolada batean lan egitea.

        — Edozein lan egitea izango litzateke jostagarria niretzat... Tira, nik beti badut etxean geratzea eta umeak zaintzea.

        — Ez izan hain ezkorra, Jimmy, hau bolada baterako besterik ez da.

        — Bizitza bezalaxe.

        Taxia gelditu egin zen. Jimmyk bere azken dolarraz ordaindu zion. Elliek giltza sarrailan sartu zuen. Kalea absentak lausotutako elur-zirimola zen. Gelako atea haien atzean itxi zen. Aulkiak, mahaiak, liburuak eta gortinak metatzen ziren haien inguruan, tristerik, atzoko, herenegungo, herenegunaren aurreko hautsa jantzirik. Bi-biak estuturik zeuden, haur-oihalak, kafe-ontziek, idazmakinen olioak eta garbitzeko hautsek isuritako usainaren eraginpean. Ellenek kanpora atera zuen esne botila hutsa eta ohera joan zen. Aurreko gelan, Jimmy harat-honat zebilen, artega. Mozkorra pasatu egin zitzaion eta hotz geratu zen, guztiz hotz eta buru argi. Burmuinaren hutsunean bi aldetako hitz batek txintxin egiten zion txapona bailitzan. Arrakasta-Porrota. Arrakasta-Porrota.

                Harry nitaz zeharo maiteminduta dago

                eta ni Harryz zeharo maiteminduta nago.

        Lelo hori ahapeka zerabilen neska batek, dantza egiten zuen bitartean. Aretoa luzea zen, orkestra atzealdean zuen eta erdialdean zintzilikatutako argi elektrikoen bi sortak argiztaturik zegoen, paperezko girnalden artetik. Mutur batean, atetik hur, baranda bernizatuak gizon-ilarari eusten zion. Annarekin dantzan ari zena suediar garai eta sendo bat zen; oin luzeak baldarki higitzen zituen Annaren oin txiki arin bizien atzetik. Musika gelditu egin zen. Gero, ile beltzeko judu txiki eta argal baten txanda izan zen. Neskarekin estu-estu dantza egiten saiatu zen.

        — Hori ez.

        Annak judua pixka bat atzerantz bultzatu zuen, gain-gainetik kendu nahirik.

        — Erruki zaitez, mesedez.

        Erantzunik ez, eta zehaztasun hotzaz jarraitu zuen dantzan; neka-neka eginda zegoen.

                Ni eta nire senargaia.

                Nire senargaia eta ni.

        Italiar batek ahoko berakatz-bafada bat bota zion aurpegira; itsas armadako sarjentu bat; greziar bat; mutil gazte ilehori musugorri bati Annak irribarre egin zion; gizon heldu mozkor bat hari musu emateko ahaleginetan... Charley my boy o Charley my boy... adats distiratsuak, adats nahasiak, oreztak, aurpegi pikortatsuak, sudur zapalak, sudur zuzenak, dantzari arinak, dantzari astunak... Goin souf... Wid de taste o de sugarcane right in my mouf... Haren bizkarraren kontra esku handiak, esku beroak, esku izerditsuak, esku hotzak... dantzaldi bakoitzeko fitxa bat jasotzen zuen; dagoeneko ukabila beterik zeukan. «Honek baltsea oso ondo dantzatzen din eta oso dotore zagon bere jantzi beltzarekin».

        — Neka-neka eginda nago —xuxurlatu zuen Annak.

        — Ni ez naiz sekula nekatzen dantza egiteaz.

        — Jende guztiarekin horrela dantza egiteagatik da.

        — Nahi al duzu biok bakarrik dantza egitea inon?

        — Senargaia bila etorriko zait.

                Argazki bat baino ez,

                nire arazoen berri emateko...

                Zer egingo dut nik?

        — Zer ordu da? —galdetu zion Annak lotsagabe-itxurako gizon sendo bati.

        — Elkarren arteko harremanak estutzeko, arrebatxo...

        Annek buruaz baietz egin zuen ironikoki. Halako batean, musikak eztanda egin zuen Auld Lang Syne jotzean. Neska gizonarengandik aldendu eta barrara joan zen lasterka; bertan, makina bat neska multzoka zegoen, elkarri ukondoka, euren fitxak lehenbailehen itzuli guran.

        — Aizu, Anna —esan zuen aldaka zabaleko neska ilehori batek—, ikusi duzu nirekin dantzan ari zen morroi hori? Bat-batean, hona zer esan didan: «Berriro ikusiko zaitut?», eta nik erantzun diot morroiari: «Infernuan»... eta gero, berak esan du: «Alajaina!»

© John Dos Passos

© itzulpenarena: Iñaxio Lopez de Arana, Martzelo Lopez de Arana