Zure aitaren heriotzaz errugabe naizela,

eta hartaz guztiz nagoela samin-larriturik,

hain zaizu zentzumenera garbi barrenduko

nola egun argia begira.

 

Zarata barruan.

 

            AHOTSAK (barruan)

Utziozue sartzen.

 

OFELIA sartzen da, lehengo itxuran.

 

            LAERTES

Hara, zer zarata da hori?

Oi sukar, idortu garunok! Malko zazpi bider gaziak,

erre ezazue ene begion sen eta ahala! Zerua lekuko,

hire eromenak pisu beteko ordaina din izango,

balantza gure alde itzultzeraino. Oi maiatzeko arrosa,

dontzeilatxo laztan, arreba amultsu, Ofelia eztia!

Oi zeruok, ba ote liteke neska baten zuhurtzia

agure baten bizia bezain hilkor izatea?

Fin da natura maitasunean, eta finaren finez

bere buruaren lagin preziatu bat du igortzen

maite duen izakiaren atzetik.

            OFELIA (kantari)

Aurpegi-has zeramaten zerraldoan,

le lo ri lo bai le lo,

hilobia malko-euriz jarioan

Adio, usoño.

            LAERTES

Heure senean bahengo, eta mendeku eske jardun,

ez luken honen hunkigarri.

            OFELIA

Zuk behar duzu kantatu: «Bertan behera, bertan behera»;

eta zuk: «Bertan behera, ea». Oi, zeinen biribila leloa!

Etxezain faltsuak ostu bere nagusiaren alaba.

            LAERTES

Zentzu hutsetik hara doaz hitzok.

            OFELIA

Hona erromeroa, oroipenetarako. Arren, maite, oroitu.

Eta hona liliubelak, gogoetarako.

            LAERTES

Eromenean ikasgai: gogoetak eta oroimena

elkarri egokituak.

            OFELIA

Hona milua zuretzat, eta laufrakak. Hona erruda zuretzat;

eta pixka bat enetzat. Grazia-belarra, igandeetako izenez.

Oi, zuk bestela jantzi behar duzu erruda.

Hona bitxilore bat.

Emango nizkizuke liliubel batzuk,

baina guztiak ziren zimeldu aita hil zenean.

Diotenez, azken ona izan zuen.

(Kantari)

      Loreen loreko Robin dut kutun.

            LAERTES

Gogoeta eta samin, sufrikario, infernua bera,

gaixoak ditu txera eta atsegintasun bilakatzen.

            OFELIA (kantari)

      Ez ote da itzuliko gehiago?

      Ez ote da itzuliko gehiago?

      Ez, ez, hilik zatzan, ea

      hoa heure hil-ohera,

      ez dun hura itzuliko gehiago.

 

      Bizarra hark elurretan elur zuri;

      adatsa, oi, liho finez du zeharo.

      Joan zaigu, joan zaigu,

      eta kexu-min darigu.

      Jainkoaren errukia hark itxaro!

Eta kristau guztiez berdin dagit otoitz. Jainkoa dela zuekin.

 

Badoa.

 

            LAERTES

Ikusten al duzu hau, ene Jainkoa?

            KLAUDIO

Laertes, bat egin behar dut zure saminean;

ez ukatu eskubide hori. Aitzitik, zoaz, aukeratu

zeure lagun zuhurrenetarik nahi dituzunak,

haiek dezaten entzun eta epaitu bion artekoa.

Baldin zuzenean edo zeharbidez bagaituzte

auzian nahasturik kausitzen, erresuma dizugu,

koroa, bizia eta dugun eta jabe garen guztia,

kalte-ordaintzat zerorri emango. Baina hala ez bada,

egiguzu plazer pazientziaz gu baitan fidatzeko,

eta lankidetzan dugu jardungo bi-biok,

kitapen-ordaina emateko zure arimari.

            LAERTES

Bego.

Aitaren heriotzaren nolakoa, haren ehorzketaren iluna

—ez ikur, ez ezpata, ez armarririk hilobian,

ez errito noblerik, ez zeremonia formalik—

deiadarrez daude, zerutik lurrera hoska irudi,

ditzadan kontu garbiak eska.

            KLAUDIO

Egoki baituzu, arauz.

Laidoa non den, beraz, han bedi aizkora eskerga jaus.

Zatoz, otoi, enekin.

 

Badoaz.

 

 

IV.vi

 

HORAZIO sartzen da, ZERBITZARI batekin.

 

            HORAZIO

Zer dira enekin hitz egin nahi duten horiek?

            ZERBITZARIA

Marinelak, jauna. Zerbait gutun omen dakarte berorrentzat.

            HORAZIO

Esaiek sartzeko.

 

Badoa ZERBITZARIA.

 

Munduko zein bazterretatik ote dezaket nik

goraintzirik jaso, ez bada Hamlet printzearengandik.

 

MARINELAK sartzen dira.

 

            LEHEN MARINELA

Jainkoak jagon, jauna.

            HORAZIO

Hark jagon hazala hi ere berdin.

            LEHEN MARINELA

Bai noski, jauna, berak hala nahi badu.

Gutun bat dakargu berorrentzat,

Ingalaterrara zihoan enbaxadorearengandik.

Berorren izena Horazio bada,

jakinarazi didaten moduan.

            HORAZIO (irakurriz)

«Horazio, lerrook irakurritakoan, emaiek gizonoi

erregerengana sarbide. Gutunak zakartzatek harentzat.

Bi egun egin ordukoxe itsasoan,

bapo armaturiko ontzi pirata batek atzeman gaitik.

Makalegiak izaki gure belak, adore etsiz ekin zioagu.

Elkar jotzean, han nauk oldartu haien ontzira.

Istantean ziotek haiek jaregin gureari; hala,

ni bakarrik nauk agitu haien atxilo.

Lapur errukitsu modura portatu dituk enekin.

Baina bazekitean zer ari ziren:

ordaineko zerbitzua espero ditek nigandik.

Helaraz iezazkiok erregeri hor doazen gutunok;

eta bil hadi nigana, heriorengandik hanka egingo hukeen

bezain agudo. Badiat hiri belarrira esateko kontu bat,

mutu utziko hauena; arinegiak izanik ere hitzok

gaiaren gaitzarentzat. Marinel jatorrok ekarriko haute

nagoen lekura. Rosenkrantz eta Gildenstern

Ingalaterrara bidean dituk beti ere.

Badiat haietaz hiri kontatzekorik asko.

Izan ongi.

                     Bihotz-bihotzez hire lagun,

                                   Hamlet.»

Zatozte, ahalik eta bizkorren dut bideratuko

zuen mandatua, zuzenean nazazuen eraman

gutunok eskuratu dizkizuen harengana.

 

Badoaz.

 

 

IV.vii

 

KLAUDIO eta LAERTES sartzen dira.

 

            KLAUDIO

Orain zure kontzientziak behar du ene askespena zigilatu,

eta laguntzat behar nauzu kokatu zeure bihotzean;

entzun baituzu,eta belarri ernez aditu,

nola zure aita noblea hil duen horrek

niri nahi zidan kendu bizia.

            LAERTES

Agerian da noski. Baina esan biezat

zergatik ez zituen berorrek auzibideratu gaizkintzok,

hain izanik krimentsu eta heriotzaz zigorgarri,

berorren segurtasunak, zuhurtziak, eta abarrek,

larriki premiatzen zutelarik berori hartara.

            KLAUDIO

Bada, bi arrazoi bereziz,

zeinak zuri, ausaz, hagitz erkin baitzaizkizu begitanduko,

baina enetzat sendo baitira. Haren ama erregina

ezin bizi liteke hura gabe; eta niri dagokidanez

—onerako zein txarerako, mesede nahiz kalte—,

hain dago erregina estu loturik ene bizi eta arimari, ezen,

izarrak beren esferan baino mugitzen ez diren legez,

ezin baitut haren ondoan baino. Beste zioa, berriz

—zergatik ezin dudan jo, alegia, auzibide publikora—,

jende arruntak printzeari dion bihotzaldia duzu,

zeinak, sentipen horretan beraturik haren hutsak,

bailituzke, zura harri bihurtzen duen iturria bezala,

apain zurituko haren akatsak;

halako moldez non ene geziak,

eite arinegikoak hain haize indartsuarentzat,

ene arkura itzuli ziratekeen atzera,

nik nahi nuen xedera gabe.

            LAERTES

Eta hara nola dudan nik aita noble bat galdua;

arreba bat etsi gaiztora amildua, zeinaren balioa,

atzera egiterik badago laudorioan,

guztien gailen baitzen ageri, parerik gabe mundu honetan,

bikaintasunaren gailurrean.

Baina aurki dut mendeku hartuko.

            KLAUDIO

Ez galdu lorik horregatik. Ez dezazula pentsa

hain dugunik barrena kamuts eta zaingabe,

non hola-hola utz diezaiokegun inori arrisku gertuz

gure bizarretik tira egiten. Aurki duzu adituko gehiago.

Maite nuen zure aita, eta geure burua maite dugu;

eta horrek, espero dut, iradokiko dizu...

 

MANDATARI bat sartzen da.

 

Zer dugu? Zer berri dakarzu?

            MANDATARIA

Gutunak, jauna, Hamletek igorriak.

Hau, maiestate horrentzat; hau, erreginarentzat.

            KLAUDIO

Hamleten gutunak? Nork ekarriak?

            MANDATARIA

Marinel batzuek, jauna, omen. Nik ez ditut ikusi.

Klaudiok dizkit eman niri. Hark jasoak dira.

            KLAUDIO

Laertes, berriok behar dituzu entzun.

—Zoaz.

 

Badoa MANDATARIA.

 

(Irakurriz)

«Gorentasun ahaltsu hori, jakiteko du

biluzgorririk nautela berorren erresumaratu.

Bihar baimena dut eskatuko,

berorren begi maiestatetsuen aitzinera agertu eta,

aurrena barkamendu erreguturik berorri,

neure itzulera tupusteko bezain ezusteko honen berri emateko.

Hamlet.»

 

Zer esan nahi du honek? Itzuli ote dira gainerakoak?

Ala amarruren bat da, eta ez da halakorik?

            LAERTES

Idazkera ezagutzen al du berorrek?

            KLAUDIO

Hamletena da garbi.

«Biluzgorririk.»

Eta honako post-scriptumean «bakarrik» dio.

Zein da zure iritzia?

            LAERTES

Itsumandoka nabil, jauna. Baina utz biezaio etortzen.

Bihotzeko mindura ematzen zait pentsaturik

biziko naizela hari kararik kara esateko:

«Horra hire obra».

            KLAUDIO

Hala izanez gero, Laertes

—ezen nola liteke hala? nola bestela?—,

ene esanera jarriko al zara?

            LAERTES

Non eta ez nauen berorrek bakera lerrarazi nahi.

            KLAUDIO

Heure bakera, Laertes. Hura itzulia bada,

bidaian bertan behera utzirik, eta ez badu asmorik

berriro abiatzeko, nik dut bideratuko

dagoeneko ongi pentsatua dudan ataka batera,

zeinaren kinkan erremediorik gabe baita eroriko;

eta haren heriotzaz ez da haizatuko erru-marmarrrik,

baizik are beraren amak du kargugabetuko egintza,

eta halabehartzat jo. Bi hilabetetsu dira

hemen izan zela Normandiako zaldun bat.

Nerau ikusia naiz frantsesik, eta aurka lehiatua,

eta hagitz dira trebe zaldizka; baina honena

sorginkeria hutsa zen. Bere zela gainean hantxe paratu,

eta hain gauza miragarriak eragin zizkion zaldiari,

non baitzirudien bat eginik zeukala gorputza, eta izatea

erdi-banaturik, abere jatorrarekin.

Hain ere ene asmamenetik harago, ezen,

neure baitan askotariko figurak irudikaturik,

labur geratzen bainintzen harenen aldean.

            LAERTES

Normandiar bat, diozu?

            KLAUDIO

Normandiarra, bai.

            LAERTES

Bizia nuke jokatuko Lamord zela.

            KLAUDIO

Huraxe bera.

            LAERTES

Ongi ezagutzen dut. Bere sorterriko

bitxi ederretan ederrena da, baiki.

            KLAUDIO

Zure aitorra egin zuen,

eta halako bikain zintuen goraipatu

babes-armen arte eta antzeari dagokionez,

eta ezpata-jokoan, hain zuzen, oroz gainetik,

aldarri egin baitzuen ikuskari ederra zatekeela,

tamainako areriorik bazenu. Haren hitzok

hain zuten Hamlet bekaitzez pozoitu, non

oxalaka bizian ekin baitzion bertan, ailizka

berehala itzul zintezen zu, eta bion indarrak proba.

Beraz, hortik...

            LAERTES

Nolako hortik, jauna?

            KLAUDIO

Laertes, maite al zenuen zeure aita?

Ala penaren margo-irudia baino ez zara,

aurpegi bihotz gabe bat?

            LAERTES

Zer dela-eta galdera hori?

            KLAUDIO

Ez noski pentsatzen dudalako aita maite ez zenuenik,

baizik eta, jakinik denboratik sortua dela maitasuna,

ikusia naizelako, frogabide askoren argitan,

nola duen denborak haren su eta garra moteltzen.

Itzulbidean da Hamlet. Zertarako zeundeke prest,

zeure aitaren duin zarela erakusteko ekintzetan,

hitzetan baino hobeki?

            LAERTES

Hari zintzurra ebakitzeko elizan.

            KLAUDIO

Ez dagokio, hain zuzen, santuariorik hilketari;

ez da mugarik mendekuarentzat. Baina, Laertes jator hori,

egingo al duzu hauxe? Zaude zeure gelatik irteteke.

Hamletek, itzulirik, jakingo du hemen zaudela ostera.

Zure bikaintasunaren aldarri batzuek, gure agindupean,

berniz bikoitza diote ezarriko frantsesak eman zizun ospeari;

biok bildu, eta trabes egingo dugu nor baino nor.

Hark, ezaxolati izaki,

bihotz-zabala guztiz, eta azpikeriaren usainik gabea,

ez ditu miatuko armak; hala, bada, modu erraza dukezu,

abilezia pixka bat aski, kamustu gabeko

ezpata bat hautatu, eta, oldarrean artez,

bertan ordainarazteko zeure aitarena.

            LAERTES

Hala dut egingo.

Eta, hartarako, neure ezpata dut gantzutuko.

Ukendu bat erosia diot kaleko hitzontzi bati,

hain hilgarria, non, ganibet bat hartan bustitze hutsez,

hark odola ateratzen duen tokian ez baita txaplatarik

—ilargipean indarrik duten belar guztiez ondua izanagatik—

haren zauririk arinena ere jasaniko inor duenik

heriotzatik salbatuko. Neure ezpata-punta dut igurtziko

eden horrez, eta, nik Hamleti axala harramazkatzea aski,

heriotza duke bertan.

            KLAUDIO

Astiroago hausnartzekoa da hori;

ea zer egokiera zaigun, zer, noiz eta nola,

geure asmorako komeni. Huts egin, eta horrenbestez

agerian geratzekotan gure jokoaren makurra,

hobe genuke ez saiatzea. Beraz, ordezko

beste plan bat behar dugu atzetik, hau ustel

irtengo litzaigukeen kasurako. Ea, utzi pentsatzen.

Trabes hotsandiko bat dugu egingo bion trebeziaz. Hori da.

Ariketan beroak eta egarriak jotzen zaituztenean

—hartarako, saiatu ekinaldiak bortitzago egiten—

eta hark edaria eskatzen duenean, prest dut edukiko

kaliza bat berariazkoa; hartatik hurrupada bat aski,

zortez zure ukaldi edentsuari ihes eginik ere,

gure xedea bete dadin.

 

GERTRUDE sartzen da.

 

Zer dugu, erregina eztia?

            GERTRUDE

Bata bestearen oinatzean datoz saminak,

jarrai-jarraian. Zure arreba ito da, Laertes.

            LAERTES

Ito? Oi, non?

            GERTRUDE

Bada sahats bat errekan gaindi zehar hazia,

bere hosto zurixkak ur-ispiluari erakuski.

Hara da hura heldu girlanda fantasiatsuz horniturik,

irribelar, asun, bitxilorez, eta orki-lili luzangoz zeinei,

artzain arruntek izen gordinagoa emanagatik,

hilotz-hatz deitzen baitiete gure dontzeila finek.

Han, zume zintzilikarietan bere loreok esekitzera

beso-zango igoa, aldaxka bat da makur hautsi;

eta hantxe da, lilizko edergailuekin bera,

erreka negartira amildu. Zabal-zabal eginik,

sirena-antzo diote lipar batez igeri eutsi arropek;

bitartean zuelarik abesten kanta zaharretarik,

bere larria sentitzeko gai ez denaren gisa, edo

jatorriz elementu hartara egokitua den

izaki bat irudi. Baina ezin luzaro iraun hala,

laster baitute bere jantziek, urez blai astun,

hango bere lelo goxotik azpiratu gaixoa

heriotza lohitsura.

            LAERTES

Ene!, ito da, orduan.

            GERTRUDE

Ito, bai, ito.

            LAERTES

Urik sobera badun hik, Ofelia gaixoa,

eta debeku, beraz, nik negarra. Halaxe gaitun, baina,

mundura jaio; naturak bereari zion hemen eusten,

lotsaren zer esanagatik ere. Malkook joanenean,

ez gehiago emakumearenik. —Adio, jauna,

solas suzko bat daukat garretan lehertzear,

txoraldi honek iraungiko ez balu.

 

Badoa.

 

            KLAUDIO

Goazen atzetik, Gertrude.

Kostatu zait galanki mutilaren sumina baretzea,

eta ez dakit honekin ez ote den ostera piztuko.

Goazen, bada, atzetik.

 

Badoaz.

 

 

 

V.i

 

Bi ARLOTE sartzen dira, aitzurra eta pala eskuetan.

 

            LEHEN ARLOTEA

Kristau-modura lurperatu behar al da honako hau,

nahita bilatu baitu bere salbazioa?

            BIGARREN ARLOTEA

Baietz, bada; egik, egik azkar hobia. Jurezak, aztertu,

eta kristau-lurra erabaki dik.

            LEHEN ARLOTEA

Nola liteke, ez bazen ito bere buruaren defentsan?

            BIGARREN ARLOTEA

Hori duk, bada, erabakia.

            LEHEN ARLOTEA

Se offendendo izan behar dik, ezin duk besterik izan.

Izan ere, honatx gakoa: ohartuki itotzen banaiz,

horrek egintza bat argudiatzen dik;

eta egintza batek hiru adar ditik;

hau da: egitea, gauzatzea eta burutzea. Argu,

ohartuki ito zian bere burua.

            BIGARREN ARLOTEA

Bai, baina, entzuidak, ehorzle jaun-maisu.

            LEHEN ARLOTEA

Barkatuidak. Hemen duk ura: konforme.

Hemen gizona: konforme.

Gizonak ur honetara joan eta bere burua itotzen badu,

joan, nahi-eznahi, joan duk. Konturatzen?

Ura badator, berriz, gizonarengana, eta hura itotzen,

ez dik gizonak bere burua itotzen. Argu,

bere heriotzaren errudun ez denak

ez dik bere bizia laburtzen.

            BIGARREN ARLOTEA

Hala al da legea?

            LEHEN ARLOTEA

Bai, alajaina: auzinausiaren azterketaren araberakoa.

            BIGARREN ARLOTEA

Jakin nahi al duk egia? Aitoren alaba bat izan ez balitz,

kristau-lurretik kanpo ehortziko zitean.

            LEHEN ARLOTEA

Hori duk hitza: eta penagarriena,

handiek esku gehiago izatea mundu honetan

beren burua ito edo zintzilikatzeko,

beren kristaukideek baino. Ea, ene pala.

Aitoren seme zaharrik ez duk,

baratzezain, aitzurtzaile, eta hobigileak adinakorik.

Adanen lanbideari eusten ziotek.

            BIGARREN ARLOTEA

Aitoren seme izan al zen Adan?

            LEHEN ARLOTEA

Lehenbiziko iskiluduna izan zuan.

            BIGARREN ARLOTEA

Ez zian-eta iskilurik!

            LEHEN ARLOTEA

Pagano petoa al haiz hi ordea?

Nola ulertzen duk hik Eskritura? Eskriturak ziok

Adanek aitzurrean jardun zuela.

Beso bi izanez gero, nahikoa iskilu ez al da aitzurra?

Beste galdera bat egingo diat.

Xuxen erantzun ezean, hobe huke aitortu eta...

            BIGARREN ARLOTEA

Ea ba.

            LEHEN ARLOTEA

Nork du eraikitzen sendoago,

harginak, ontzigileak eta arotzak baino?

            BIGARREN ARLOTEA

Urkabe-egileak: mila bezero joan-etorri,

beti prest-prest haren zera.

            LEHEN ARLOTEA

Ona, alafede, ateraldia. Ongi zagok urkabea.

Nolatan, ordea, ongi?

Bada, ongi noski gaizkilearentzat.

Hik, alabaina, gaizki egin duk esanez

urkabea sendoago eraikia dela eliza baino.

Argu, urkabea ongi zagok apika hiretzat. Ea, berriro.

            BIGARREN ARLOTEA

Nork du eraikitzen sendoago,

harginak, ontzigileak eta arotzak baino?

            LEHEN ARLOTEA

Bai, esadak, eta hoa jare.

            BIGARREN ARLOTEA

Arranopola, bazakiat.

            LEHEN ARLOTEA

Ea.

            BIGARREN ARLOTEA

Mezasantua, ez zakiat.

 

HAMLET eta HORAZIO sartzen dira, urrunean.

 

            LEHEN ARLOTEA

Ez nekatu gehiago bururik horrekin,

hire asto motela ez baita joango

egurtuagatik bizkorrago.

Eta hurrena galdera hori egiten diatenean, esak

«hobigileak». Hark eginiko etxeek

azken juizioko egunera arte ditek irauten. Ea,

hoa Yaughan-enera eta ekardak txarro bat pattar.

 

Badoa BIGARREN ARLOTEA.

 

(aitzurrean kantari)

Gaztetan maitemin, minez,

zeinen zitzaidan ezti

denbora galtzea maite laztanez;

oi, alferrik hainbat asti.

            HAMLET

Ez ote du sujetu honek bere egitekoaren sentipenik,

kantari aritzeko hobi-zulatzen?

            HORAZIO

Ohiturarekin zaio ezaxolatasuna nagusitu.

            HAMLET

Hala duk, izan ere; gutxi ibiliriko eskua ohi duk

sentiberatasun handienekoa.

            LEHEN ARLOTEA (kantari)

Baina adin lapur isilak

nau ni gogor atzitu,

eta lehorrean ezarri,

alegia ez bizitu.

 

Burezur bat jaurtitzen du.

 

            HAMLET

Burezur horrek bazian mihi bat,

eta kantatzeko gai zuan behiala.

Horra nola duen orain dongeak

lurrera harrika iraizten, Kainen masailezurra bailitzan,

hari zor baitzaio lehenbiziko hilketa.

Politikari baten kaskarra izan litekek orain

asto honek halako tratua ematen diona,

Jainkoari iruzur egiteko gai zen batena;

ez al deritzok hala?

            HORAZIO

Izan liteke, ene jauna.

            HAMLET

Edo gorte-gizon batena, zeinak baitzekien esaten:

«Egun on, jaun laztana. Nola dago berori, jaun eztia?»

Izan litekek Halako Jauna, zeinak

Halako Jaunaren zaldia laudatzen baitzuen

hari eskatu nahi zionean, ezta?

            HORAZIO

Bai, jauna.

            HAMLET

Bai horixe, eta hona orain Andre Harretako,

masailagabe, eta zulogilearen aitzurrak kankarra joa.

Ederra eraldakuntza, ikusteko gai bagina.

Hain gutxi kostatu ote zen hezurrok sortu eta haztea,

bola-jokoan horrela aritzeko berekin? Eneek min ditek

horretaz pentsatze hutsaz.

            LEHEN ARLOTEA

Aitzurra eta pala, pala,

mihisez hiljantzi;

ostatu bat buztinez zula:

nork ez du merezi?

 

Beste burezur bat jaurtitzen du.

 

            HAMLET

Horra beste bat. Ez ote da, ausaz,

legegizon baten burezurra?

Non dira orain haren kako-makoak,

haren agudeziak, haren kasuak, haren tenentziak,

haren trikimailuak? Zergatik sufritzen du

horrela kanka jotzea buruan arlote trauskil honek

pala zikin batekin, eta ez dio jartzen salaketarik

eraso-kalteez? Mmmm!lur-erosle handiren bat zuan apika

bere garaian, bere hipotekekin, bere zor-agiriekin,

bere itunekin, bere berme bikoitzekin, bere aseguruekin.

Hau ote du, beraz, bere itunen ituna eta bere

aseguruen asegurua, bere kaskar ituna

hauts itunez beterik kausitzeko honela?

Ukatuko ote diote orain bermea

bere bermeek, bikoitzak izanik ere,

hitzarmen-lagin baten luze-zabala doi-doi den

erosgai baterako? Haren lurren eskritura guztiak

ozta-ozta dituk sartzen kutxa honetan.

Lurjabeari berari ere ez al dagokio gehiago, hara?

            HORAZIO

Zipitzik ere ez gehiago, jauna.

            HAMLET

Pergaminoak ez al dira ardi-larruz egiten?

            HORAZIO

Bai, jauna, eta orobat txahal-larruz.

            HAMLET

Ardi eta txahal inozo galantak,

horretan bilatzen dutenak ziurtasun-bermea.

Mintza nakion sujetu honi. —Norena da hilobi hori, to?

            LEHEN ARLOTEA

Enea, jauna.

(kantari)

      ostatu bat buztinez zula:

      nork ez du merezi?

            HAMLET

Hirea behar dik noski, barruan hago eta.

            LEHEN ARLOTEA

Berori kanpoan da, jauna, eta, beraz, ez da berorrena.

Niri dagokidanez, egia esateko ez nago bertan,

baina hala ere neure dut.

            HAMLET

Gezurretan ari haiz, barrutik esanez hirea dela hobia.

Hilarentzat duk, ez biziarentzat;

beraz, gezurretan haut hor harrapatu.

            LEHEN ARLOTEA

Bizia, hala ere, jauna, gezurra;

badoake berriz nigandik berorrengana.

            HAMLET

Zein gizonentzat zulatzen ari haiz hilobia?

            LEHEN ARLOTEA

Ezein gizonentzat ez, jauna.

            HAMLET

Zein emakumerentzat, orduan?

            LEHEN ARLOTEA

Ezta ezein emakumerentzat ere.

            HAMLET

Nor da hor ehorzteko?

            LEHEN ARLOTEA

Emakume izaniko bat, jauna;

baina, atseden beu haren arimak, hila da.

            HAMLET

Harrapa ezak kirtena!

Tentuz-tentuz beharko diagu hitz egin;

hondatuko gaitik, bestela, nahasbideak.

Jainkoarren, Horazio, joan deneko hiru urte honetan

ohartua nauk: hain xorrotx bilakatu duk

gure gizaldi hau, ezen baserritar oiesa ere

hain doakion gorte-gizonari oinatz-oinatzean, non

orpoko azkordina ere igurzten baitio.

—Noiztik ari haiz hilobigintzan?

            LEHEN ARLOTEA

Urteko egun guztien artetik, Hamlet gure errege ohiak

Fortinbras garaitu zuen egun hartantxe hasi nintzen honetan.

            HAMLET

Zenbat denbora du?

            LEHEN ARLOTEA

Ez al daki berorrek? Tontoenak ere badaki-eta hori.

Egun berean baitzen jaio, hain zuzen, Hamlet gaztea;

zera, burutik egin eta Ingalaterrara bidali zutena.

            HAMLET

Bai noski. Eta zergatik zuten, bada, Ingalaterrara bidali?

            LEHEN ARLOTEA

Bada, burutik egina zegoelako.

Han delakoan bere senera etorriko.

Ez bator, hala ere, ez dio askorik axola han.

            HAMLET

Zergatik?

            LEHEN ARLOTEA

Han ez zaio antzemango.

Hura bezain ero dira han guztiak.

            HAMLET

Nola zen erotu?

            LEHEN ARLOTEA

Guztiz modu bitxian, omen.

            HAMLET

Nolako bitxi?

            LEHEN ARLOTEA

Alajaina, zentzua galdurik.

            HAMLET

Nondik nora, baina?

            LEHEN ARLOTEA

Bada, hemen Danimarkan.

Hogeita hamar urte daramat nik hemen,

mutikotatik, lurperatzaile-lanean.

            HAMLET

Zenbat denbora egin dezake gizon batek lurpean

usteldu baino lehen?

            LEHEN ARLOTEA

Tira, hil aurretik usteldurik egon ezean

—etortzen baitzaigu gaur egun gorpu zornetsu asko,

ehortzi orduko zertuta dagoenik—

zortzi-bederatzi urte iraun dezake hortxe-hortxe.

Larrugin batek bederatzi urte bai.

            HAMLET

Zergatik, bada, hark gehiago bestek baino?

            LEHEN ARLOTEA

Bada, hara, jauna, hain dauka

zurratu eta ondua larruazala bere lanbidez,

urari barneratzen uzteke eusten dio luzaroan;

eta urak badaki ondo barren izorratzen

hilotz putasemea. Hona burezur bat.

Hogeita hiru urte daramatza kaskar honek lurpean.

            HAMLET

Norena zen?

            LEHEN ARLOTEA

Burutik egindako putaseme batena.

Norela zela egingo luke berorrek?

            HAMLET

Ez zakiat, bada.

Izurriak daramala zoro kirtena halakoa!

Burutik behera ez zidan ba behin bota

bonbil bat Rineko ardo!

Kaskezur hauxe, jauna, Yorick-en kaskezurra zen,

erregeren bufoiarena.

            HAMLET

Hauxe?

            LEHEN ARLOTEA

Horixe, bai.

            HAMLET

Uztak ikusten. Ene!, gaixo Yorick.

Ezagutu nian gizona, Horazio,

zirtolari bikaina, buru argietan argi.

Lepo gainean eraman izan naik mila bider.

Eta orain nolako higuin zaidan irudimenean!

Goragalea ematen zidak. Honixe zitxekan

nik dakita zenbat bider musu eman nion musua.

Non daude orain zure izkirimiriak,

zure brinkoak, zure kantak, zure ateraldi jostagarri,

mahaia algara-orroaka jartzeko gai zirenak?

Inor ez gaurgero zeure imintzioei burla egiteko?

Arras burujausia? Zoaz, zoaz, andre gorenarengana

eta esaiozu, hazbete azal-margo emanik ere,

aurpegiera honetara etorriko dela azkenean.

Barre eragiozu horrekin.

—Otoi, Horazio, esadak gauza bat.

            HORAZIO

Zer, jauna?

            HAMLET

Uste al duk Alexandrok honelako itxura izan zuela

lurreko bere aldian?

            HORAZIO

Horrelakoxea.

            HAMLET

Eta usaina ere bai? Pu!

            HORAZIO

Horrelakoxea, jauna.

            HAMLET

Ai hau gure behera beharra, Horazio.

Ez al dezake irudimenak

Alexandroren hauts noblearen arrastoa segi

harik eta barrika baten zuloa ixten aurkitzeraino?

            HORAZIO

Bitxikeriatzat jotzekoa litzateke gogoeta bitxi hori.

            HAMLET

Ezta batere, alajaina;

haraino zintzo-zintzo jarraitzea aski,

zer litekeen xuxen hausnarturik. Honatx:

Alexandro hil zuan, Alexandro ehortzia izan zuan,

Alexandro hautsetan hauts bilakatu zuan.

Hautsa lurra duk; lurretik lokatza diagu lantzen, eta

zergatik ez zen bera bilakatua zen lokatz hori erabiliko

garagardo-upel bat ixteko?

      Zesar gorengo hura, hil eta buztindurik,

      zulo bat ixten horra, hel ez dadin haizerik.

      Hara lur hori, ene!, antzinakoen izu,

      neguaren zafraden aurka horma-petatxu!

Ixo, baina. Albora: horra hor errege,

erregina, gorte-gizonak. Noren segizioan?

Eta halako elizkizun urriz? Seinale

segizioan doazen gorpu horrek zuela etsi-etsian

bere buruaz beste egin. Handikiren bat zuan.

Gorde gaitezen lipar batez, eta kasu eman.

            LAERTES

Zeremonia gehiagorik?

            HAMLET

Hori Laertes duk, gazte guztiz noble bat. Kasu eman.

            LAERTES

Zeremonia gehiagorik?

            APAIZA

Zilegi dugun bezain zabaldu ditugu

ehorzte-elizkizunak. Badaezpadakoa izan du heriotza;

eta, ez balitzaio agindu gorena nagusitu arauari,

lur sagaratu gabean ezarria zegokeen

azken turuta arte. Karitatezko otoitz ordez,

harri, legar, hondakinak zizkioketen bota.

Hemen, haatik, onartu zaizkio birjina-ohore

eta lore-ihaurtzeak, eta ezkila eta guztiko

azken hileta-agurra.

            LAERTES

Ez da egin behar besterik?

            APAIZA

Ezer ez besterik.

Defuntuen zerbitzua genuke lardastuko,

requiem batez opaturik hala hilari atseden,

bakean joaniko arimekin berdinduz.

            LAERTES

Eratzan lurrean,

eta haragi laztan orbangabetik

liliubelak bitez sor. Entzuidak, apaiz adeigabea,

aingeru zaindari izango duk ene arreba

hi aienez hagokeenean uluka.

            HAMLET

Hara, Ofelia amultsua!

            GERTRUDE (loreak ihaurriz)

Gozoari gozo. Adio.

Hi izatea espero ninan ene Hamleten emaztea.

Hire ezkon-ohea apaintzea ninan, haur laztana, gogoan,

eta ez hire hilobia loreztatzea.

            LAERTES

Oi, samin hirukoitza hamar bider bekio

gainean eror hari zeinaren gaizkintzak

heure buru-argitasun ederraz gabetu baihinduen.

—Zaudete lurrez estali gabe, behin berriro

neure besoetan har dezadan arte.

 

Jauzi egiten du hilobira.

 

Pilatu orain lur-hautsa bizien eta hilen gainean,

harik eta ordoki hau bilakatu arte mendi,

Pelion zaharrari nahiz Olinpo urdinaren

buru ortzian gorari gailentzekoa.

            HAMLET (aurrera eginez)

Nor da hain auhen bortitzez kexu dena,

bere tristura-pleinuz

izar alderraiak konjuratu eta haiek geldiarazirik,

entzule harridurak joen gisa? Hona ni,

Hamlet Danimarkakoa.

 

LAERTESen atzetik jauzi egiten du.

 

            LAERTES

Deabruak haramala!

            HAMLET

Ez duk errezo zuzena.

Otoi, ken itzak hatzamarrok ene zintzurretik;

Ezen, koleratsu eta oldarkor ez naizen arren,

badiat haatik neure baitan zerbait arriskutsua,

kontu egitea hobe hukeena. Kendu hortik eskua.

            KLAUDIO

Banandu itzazue.

            GERTRUDE

Hamlet, Hamlet!

            SEGIZIOKOAK

Jaunok!

            HORAZIO

Ene printze ona, baretu.

            HAMLET

Auzi honengatik nauk ni honekin borrokatuko

ene betazalak gehiago higi ez daitezen arte.

            GERTRUDE

Oi ene semea, zer auzi?

            HAMLET

Maite nuen nik, maite, Ofelia. Berrogei mila nebak

ez lezakete, beren maitasun guztia baturik,

enea berdindu. —Zer hago hi prest egiteko haren alde?

            KLAUDIO

Oi, burutik joa dago, Laertes.

            GERTRUDE

Jainkoaren izenean, ez egin kasurik.

            HAMLET

Zaurisantuak!, erakustak zer egiteko prest hagoen.

Negarrez hasi? Borrokatu? Barau egin?

Heure burua urratu?

Ozpina edango duk, ausaz; krokodilo bat jan?

Ni prest nagok. Zinkurin egitera etorri al haiz,

arrebaren hilobira jauzi eginez niri erronka jotzera?

Ehortz hadi bizirik harekin, eta berdin diat nik egingo.

Eta, mendiak ekarriz gero hizpidera, bota ditzatela

milioka goldelurrak gure gainean, harik eta tontorrak,

kaskoa kiskaltzeraino altxaturik goialde irazekira,

garatxo halako txiki dezan utz Osa mendia!

Egik, egik, oihu:

baietz hik bezain arranditsu egin nik

            KLAUDIO

Eromenak hartua dago guztiz;

eta halaxe iraungo du apur batean.

Aurki, hain eroankor nola uso-ama

bere biki urrezkoak oskoletik irtetean,

mintzultasun itunera zaigu atzera bilduko.

            HAMLET

Aizu, jauna,

zer dela-eta nauzu honela tratatzen?

Aski gogoko zintudan. Baina ez dio, ez, axola.

Herkules bera bedi lehia bere lanen egitera;

katuak miau eginagatik, txakurrak egokiera.

 

Badoa.

 

            KLAUDIO

Otoi, Horazio jator hori, jagon ezazu.

 

Badoa HORAZIO.

 

(LAERTESi)

Pazientziaren sendogarri bekizu bart gaueko gure solasa.

Ber-bertatik diogu aurrerabide emango kontuari.

—Gertrude laztana, jar ezazu zainpean zeure semea.

Hilobi honek ukan behar du oroigailu bizi bat.

Bake aldi bat gure artera gaurgero heltzen da ari;

pazientzia biz bitartean gure egintzen gidari.

 

Badoaz.

 

 

V.ii

 

HAMLET eta HORAZIO sartzen dira.

 

            HAMLET

Horraino, bada, kontu hori. Gainerakoz, ea, ikusagun.

Gogoan al duk gorabehera guztia?

            HORAZIO

Nola ez, jauna!

            HAMLET

Hara, ene ariman bazuan borroka suerte bat,

lo egiten uzten ez zidana. Bilbo-burdinetan katigaturiko

matxinoa baino okerrago sentitzen ninduan. Tupustean

—eta laudatuak bira gure tupustaldiok: aitor dezagun

zenbaitetan ederki zaigula begiramen eza baliatzen

asmo burutsuek kale egiten diguten lekuan.

Hortik behar genikek atera

badela jainko bat gure xedeak moldekatzen dituena,

gure zirriborro baldarrak gora-behera...

            HORAZIO

Ez da dudarik.

            HAMLET

Ene kabinatik jaikirik,

itsas-atorrean nolabait bildua, ilunpean ninduan

haztamuka hasi haien xerka; haiengana iritsi,

agirien zorroa ostu, eta han ninduan limurtu

atzera neure gelara. Ausartzia osoz, han nizkioan,

susmoek atzenarazirik manerak, zigiluak hautsi

haien errege-mandatuari; non aurkitu bainuen, Horazio,

—oi, doilorren gorena!— agindu zehatz bat,

guztiz ere gainestalia askotariko arrazoibidez

—Danimarkaren ongia aipu, eta orobat Ingalaterrarena,

eta egundoko izu-mamukeriak jaulkiz ene biziaz—,

alegia, gutuna irakurtzean, betarik eman gabe

—ezta aizkora zorrozteak har zezakeena ere—

burua ziezadatela bertan moztu.

            HORAZIO

Bai ote?

            HAMLET

Honatx mandatua; irakur ezak patxada osoz.

Jakin nahi al duk, baina, hortik aurrerakoa?

            HORAZIO

Arren, jauna.

            HAMLET

Hala, bada, doilorkeriazko artez inguratua

—aitzin-solasa egin orduko neure garunei,

abian ziren jada haiek—, hantxe eseri, beste mandatu bat

guztiz berria asmatu, eta txukun-txukun nian idatzi.

Garai batean nik, gure estatu-gizonek bezala,

arrunkeriatzat neukaan kaligrafia fina; baina hara non

zerbitzu galanta egin didan oraintxe. Jakin nahi al duk

nondik nora zihoan ene idatzia?

            HORAZIO

Baiki, ene jauna.

            HAMLET

Erregek zorrotz egiten zioan arren Ingalaterrakoari,

beraren zergapeko leiala izaki hura, eta, bihotz-bihotzeko

elkar-hartze ona palmondoa bezala loraturik, bakeak

aurrera ere jantz zezan bere buruxka-girlanda,

eta iraupenez lotu bien arteko adiskidetasuna...

eta halako manda-mandatuzko erretolika luzez,

ezen, mezua irakurri eta ulertu bezain laster,

gehiagoko ezbai handi-txikirik batere gabe,

zitzala mezulariak bat-bateko heriotzara eman,

konfesatzeko astirik ere uzteke.

            HORAZIO

Eta gutun-zigiluak?

            HAMLET

Horretarako ere, hara, bazian zeruak eskupe.

Neure aitaren eraztuna neramaan nik poltsan,

zeina errege-zigiluaren eredu petoa baita.

Idazkia tolestu bestearen moldean, izenpetu,

eraztunaz zigilatu, eta ezkutuan nian gorde

gutun aldatua atzera bere lekuan. Hurrengo eguna, berriz,

gure itsas-guduarena izan zuan; eta, horren segidaz,

jakitun haiz dagoeneko.

            HORAZIO

Horretara dira, beraz, Gildenstern eta Rosenkrantz.

            HAMLET

Gogoko zitzaiean, hara, guztizko, beren egiteko hori.

Ez zidatek ukitzen kontzientzia. Berek zitean

beren burua hondamendira bultzatu.

Arriskutsua duk gizaki txatxarra horrela denean

aurkari ahaltsuen ezpatakada sumin bizikoen

erdian agitzen.

            HORAZIO

Nolako erregea, gero, gurea!

            HAMLET

Ez al deritzok, lagun, ene txanda heldua dela?

Ene aita erregea hil duena eta ene ama putatzat usatu;

hautespenaren eta ene esperantzen artean limurtu,

eta neure biziari ere amua bota diona, halako

maltzurkeria zuriz bota ere...

Ez al da kontzientzia betekoa

beso honekin kito egitea harekikoa?

Eta kondenatzekoa ez al da

geure baitako minbizi honi geroz eta

gaizkiagotzen uztea?

            HORAZIO

Iritsiko zaio laster Ingalaterratik berria,

zer emaitza izan duten hango kontuek.

            HAMLET

Laster datekek hori. Bitarte hori, haatik, enea duk;

eta gizonaren bizia doi duk «bat» esateko epea.

Hagitz damuturik nagok, baina, Horazio jator hori,

Laertesekikoan horrela burua galdu izanaz;

peto-peto baitakusat neure kausaren irudian

harenaren erretratua. Aintzat hartuko diat aurrerantzean.

Bere samin-erakusaldiaren nabarmenak naik noski

neure onetik atera.

            HORAZIO

Ixo! Nor dator hor?

 

OSRIK gaztea sartzen da.

 

            OSRIK

Gorentasun hori, bihotzez ongi etorri atzera Danimarkara.

            HAMLET

Apaltasunez eskerrak zuri.

—Ezagutzen al duk mariburruntzi hau?

            HORAZIO

Ez, jauna.

            HAMLET

Hainbat hobe hire arimarentzat, galbide baita

honen ezaguera. Lur zabalak ditik, eta emankorrak.

Piztia bat biz piztien jaun eta jabe,

eta aurki izango dik aska erregeren mahian.

Kaiku hutsa duk, baina, esan diadanez,

edukitsua lurrez eta simaurrez.

            OSRIK

Jaun maitea, berorren adiskidetasunak astirik balu,

banuke nik mezu bat berorrentzat bere maiestatearengandik.

            HAMLET

Gogorik onenez dizut nik hartuko.

Emaiozu zeure txanoari zuzen dagokion erabilera:

bururako duzu.

            OSRIK

Milesker, jauna, bero ere bero da.

            HAMLET

Ez, sinestazu, hotz ere hotz da. Iparretik dator haizea.

            OSRIK

Hotz samar, baiki, jauna.

            HAMLET

Aukeran sargori eta beroegi duzu aroa niretzat.

            OSRIK

Ezinago bero, jauna. Sargori ere sargori, alegia... Alegia...

Alabaina, jauna, bere maiestateak igorri nau esatera

trabes handi bat duela berorren alde egin.

Jauna, hona zertan den...

            HAMLET (txanoa janztera ganbidatuz)

Egidazu, arren, fabore...

            OSRIK

Eskerrik anitz, gorentasun hori; baina ez baitut noski gisa.0

Badakike berorrek, jauna, zeinen trebe bikaina den

bere armarekin Laertes jauna.

            HAMLET

Zein da haren arma?

            OSRIK

Ezpata eta sastakaia.

            HAMLET

Bi arma dira horrenbestez. Baina tira.

            OSRIK

Erregek, jauna, sei zaldi Berberiako ditu jokatu,

eta haien aldera Laertesek ditu enparatu, aditu dudanez,

sei ezpata-puinale Frantziako, beren hornidurekin, hots,

uhala, bilurrak eta abar. Garraiadurotariko hiru, zinez,

hagitz laketgarri dira, kirtenekin ederki ezkontzen direnak,

estekadura ezin finagoak, eta irudimentsuak guztiz.

            HAMLET

Zer dira garraiadura direlakook?

            OSRIK

Garraiadurak, jauna, bilurrak dira.

            HAMLET

Zentzuaren kideago litzateke esamoldea, hara,

kanoia eramanez gero aldean.

Ordura arte, hobe, aukeran, bilurrak deitzea.

Tira, baina. Sei zaldi Berberiakoren aldera,

sei ezpata Frantziako, beren hornidura,

eta hiru garraiadura irudimentsu: hori da, beraz,

frantses apostua daniarraren aurka.

Zer dela eta, zuk esan duzun moduan, «enparatua»?

            OSRIK

Erregek, jauna, apostu egin du

berorren eta Laertesen arteko dozena bat ekinalditan

hark berorri hiru sastadaren alderik atera ezetz.

Laertesek hamabitik bederatzian baietz.

Eta ber-bertatik zertu liteke kontua, gorentasun hori,

baldin eta erantzuna emateko txera badu berorrek.

            HAMLET

Eta ezetz bada erantzuna?

            OSRIK

Erantzuna, alegia, berorrek norgehiagokan

parte hartzeko, jauna.

            HAMLET

Ibili bat egingo dut, hara, hementxe areto honetan.

Bere maiestateak plazer badu, kirol-ordua dut nik oraintxe.

Dakartzatela armak: aurkari jauna gerturik badago,

eta beti ere berean tinko errege, beraren alde naiz

garaitzen ahaleginduko. Ezean, ez dut irabaziko

neure lotsa eta sastada enparatuok besterik.

            OSRIK

Bere horretan behar al dut mandatua itzuli?

            HAMLET

Tira, jantz ezazu

gogoak eskatzen dizun bezain apaindura bihurriz.

            OSRIK

Jauna, berorren zerbitzaririk obligatuena nau.

            HAMLET

Ni zurea, ni zurea.

 

Badoa OSRIK.

 

Egoki da berak famatzea bere burua zerbitzaritzat;

ez dio inork hainbesterik aitortuko.

            HORAZIO

Hegabera hau oskola buruan doa, hara, korrika.

            HAMLET

Kunplimenduak egiten zizkioan titiari edoski aurretik.

Hala duk geratu —mundu txoroak noski kutun dituen

beronen txitaldiko beste asko bezala— garaiko

hitzots dotore eta tratu-adeitasun itxura huts-hutsean.

Apar-jario moduko bat duk halakoena,

iritzi burutsuenen artean ur gaineko bitsetan

bide eragiten diena; putz egiek, baina, aurpegira,

eta akabo burbuilekin kontua.

            HORAZIO

Galtzekoa du berorrek dema, jauna.

            HAMLET

Ez diat uste. Frantziara joan zenetik, etengabe aritua nauk.

Enparatuen abantaila diat alde. Baina ez huke sinetsiko

nolako ondoezak joa daudakan barrena.

Ez dio, haatik, axola.

            HORAZIO

Ez, jauna...

            HAMLET

Txorakeria hutsa duk. Zera, emakume bat apika

asalduz beteko lukeen bihozkada horietarikoa.

            HORAZIO

Ezeren erreparorik badu berorrek, begio men.

Ez etortzeko diet esango, ez dagoela-eta gerturik.

            HAMLET

Ez hurrik eman ere. Zer guri zantzuok?

Probidentziaren eskua zabilek tartean

txolarre baten erorikoan. Orain behar badu,

ez duk geroko. Geroko ez bada, orain izango duk.

Orain ez bada, hala ere noizbaiteko duk.

Prest egotea duk gakoa. Inork ez dakienez

atzean uzten duenaren arrastorik,

zer axola garaiz aurretik eginik alde? Bego.

 

KLAUDIO, GERTRUDE, LAERTES, OSRIK, gorte-gizonak eta segiziokoak sartzen dira, turutaz eta danborrez, ezpata-jokorako tresnekin. Mahai bat hornitua.

 

            KLAUDIO

Zatoz, Hamlet, eta har ezazu luzatzen dizudan esku hau.

 

LAERTESen eskua jartzen du HAMLETenaren gainean.

 

            HAMLET

Barkamendu dizut eskatzen, jauna. Kalte egin dizut;

baina barka iezadazu, zure jauntasunari duin zaion legez.

Hemen bilduek badakite, eta aditu dukezu noski,

nola erasan didan buru-galtze latz batek.

Zer ere baitut egin,

zure natura, ohore eta aldartearen atsekabegarri,

hemendik dagit aldarri eromenari zor zitzaiola.

Hamletek ote dio Laertesi egin kalte? Ez halakorik.

Hamlet bere sen eta burutik horrela irtena badago,

eta bera ez delarik badio egiten kalte Laertesi,

ez dio Hamletek egiten kalte; ezetz diotso horri Hamletek.

Nork dio, orduan, egiten? Haren eromenak. Hala bada,

kaltetuen alderdikoa dugu Hamlet;

bere eromena du arerio Hamlet gaixoak.

Jauna, auzi-entzuleon aurrean

asmo gaiztoaren ukapen honek nazala

hain errugabetu zure gogo-bihotz guztiz zabalean,

nola baininduke, etxe gainera bota gezia,

eta anaia zauritu banu.

            LAERTES

Kito horrenbestez naturazko partea, zeinak baininduke

kasu honetan gehienik akuilatu behar mendekura.

Ohoreaz denaz bezainbatean, ordea,

neurean nago, eta ez dut nahi bakeak egiterik

harik eta gure arteko zenbait autoritate adintsuagok

halako itunaren zerbait aurrekari aurkitu arte,

tatxagabe dirauen ene izenak. Anartean, baina,

halakotzat dut hartzen zure bihotz-erakutsia,

eta zintzoki diot erantzungo.

            HAMLET

Gogotsu natzaio horri lotzen.

Buru-belarri naiz arituko anaiarteko dema jator honetan.

—Emazkiguzue ezpatok. Bizkor.

            LAERTES

Ea, bat niretzat.

            HAMLET

Enetik dukezu distira, Laertes. Ene ezjakinean,

zure antzeak du, izarrak gau ilunenean bezala,

bizi ere biziki ñirñir egingo.

            LAERTES

Burla egiten ari zatzaizkit.

            HAMLET

Ez, esku hau zin-lekuko.

            KLAUDIO

Emaizkiozu altzairuak, Osrik gaztea. Ene kusu Hamlet,

ba al dakizu zer den jokatzen?

            HAMLET

Ondo asko, jauna.

Zure graziak alderdi ahulenean ezarri ditu enparatuak.

            KLAUDIO

Ez dut kezkarik; ikusi izan zaituztet biok ere.

Baina, hobetsirik dagoenez, hortik enparatuen abantaila.

            LAERTES

Hau astunegia da. Ea beste bat.

            HAMLET

Hau gogoko dut.

Guztiak luzera batekoak al dira altzairuok?

            OSRIK

Bai, ene jauna.

 

Borrokan hasteko prestatzen dira.

 

            KLAUDIO

Para itzazue hortxe ardo-pitxerrak mahai gainean.

Hamletek lehen edo bigarren sastada emanez gero,

edo ordainez kitora etorri hirugarren ekinaldian,

Harresi-gain guztiek bezate danba sutu.

Erregek topa egingo du Hamleten sasoiaren alde,

eta kopan perla bitxi bat du botako, aberatsagoa

lau errege jarraituk Danimarkako koroan

eraman dutena baino. Ekar hona kopak;

eta bekio atabala turutari mintza,

turuta kanpoko kanoizainei,

kanoiak zeruei, zeruek lurrari:

«Erregek topa dagi Hamleten alde». Ea, has.

Eta zuek, epaileok, erne jokoari.

            HAMLET

Ekin, ea.

            LAERTES

Ekin, jauna.

 

Ezpataka dihardute.

 

            HAMLET

Bat.

            LAERTES

Ez.

            HAMLET

Epaia.

            OSRIK

Sastada; puntu garbi-garbia.

            LAERTES

Ongi da; berriz.

            KLAUDIO

Egon. Emadazue edatera. Hamlet, perla hau hirea duk.

Osagarri hiri!

 

Danbor eta turuta hotsa, kanoi-sutunpa.

 

Emaiozue kopa.

            HAMLET

Jokaldi hau aurrena. Utzi hor pixka batean.

Ekin.

 

Ezpataka dihardute berriro.

 

Beste sastada bat. Ez al da?

            LAERTES

Ukitua, ukitua, aitor dut.

            KLAUDIO

Gure semeak du irabaziko.

            GERTRUDE

Bete-beterik dago, arnaslarriturik.

Hona, Hamlet, tori ene zapia, xuka ezak kopeta.

Erreginak hire zortearen alde zagik topa, Hamlet.

            HAMLET

Andrearen on.

            KLAUDIO

Gertrude, ez edan.

            GERTRUDE

Edan nahi dut, jauna, berorren baimenarekin.

 

Edaten du, eta hamleti eskaintzen kopa.

 

            KLAUDIO (bereiz)

Pozoituriko kopa da. Beranduegi da.

            HAMLET

Oraindik ez naiz ausartzen, andrea; geroxeago.

            GERTRUDE

Hator, musua xukatuko diat.

            LAERTES

Maiestate hori, baietz oraintxe sastatu.

            KLAUDIO

Ezetz.

            LAERTES (bereiz)

Eta haatik neure kontzientziaren aurka doa ia.

            HAMLET

Zatoz hirugarrenaren bila, Laertes. Denbora-pasa ari zara.

Ekin, otoi, indarren betean jokoari kementsu.

Zeure jostailutzat ote naukazun dirudi.

            LAERTES

Bai ote? Ekin, bada.

 

Ezpataka dihardute.

 

            OSRIK

Hutsean bi-biak.

            LAERTES

Guardian!

 

LAERTESek HAMLET zauritzen du. Gero,

tirabiran indarka, ezpatak trukatzen

dituzte, eta HAMLETek LAERTES zauritzen du.

 

            KLAUDIO

Banandu. Sumindirik daude.

            HAMLET

Ez, segi dezagun.

 

GERTRUDE lurrera doa.

 

            OSRIK

Kontu egin erreginari. Hots!

            HORAZIO

Odoletan daude alderdi bietan. Zertan gara, ene printzea?

            OSRIK

Zertan gara, Laertes?

            LAERTES

Bada, bere lakioan harrapaturiko basoilarra bezala, Osrik.

Justuki nau neure traizioak hiltzen.

            HAMLET

Zer du erreginak?

            KLAUDIO

Konortea galdu du odoletan ikusirik.

            GERTRUDE

Ez, ez, edaria, edaria! Oi ene Hamlet laztana!

Edaria, edaria! Pozoiak naik galdu.

 

Hiltzen da.

 

            HAMLET

Oi doilorkeria! Hots! Itxi bezate atea.

Traizioa! Miatu bazterrak.

            LAERTES

Hona non den, Hamlet. Hamlet, egin dik hireak.

Ez da munduan botikarik sendatuko hauenik.

Doi-doi zaik geratzen ordu erdiko bizia.

Traizioaren tresna makurra, eskuan duk,

kamusteke eta edendua. Bidegabekeria

bera duk ene kontra itzuli. Hara, hemen natzak ni

ostera ez altxatzeko sekula. Hire ama, pozoiak joa.

Ezin diat gehiago. Errege, errege duk errudun.

            HAMLET

Puntarekin edena ere bai? Egik, bada, eden, heure lana.

 

KLAUDIO sastatzen du.

 

            GORTE-GIZONAK

Traizioa! Traizioa!

            KLAUDIO

Oi, babes nazazue, lagunok, zauritu baino ez nau egin.

            HAMLET

Tori, daniar errege intzestutsu, hiltzaile, kondenatua:

Irentsi edabe hau.

 

Edatera behartzen du KLAUDIO.

 

Hor al da hire bitxia? Hoa ene amaren atzetik.

 

Hiltzen da KLAUDIO.

 

            LAERTES

Bere merezia hartu dik:

beraren eskuek ondua duk pozoia.

Barkamena indak jatorki, Hamlet, nik hiri bezala.

Aitaren eta bion heriotza ez bedi hire gainera eror,

ezta hirea ere ene gainera!

            HAMLET

Zeruak libra hazala zama horretatik! Hire atzetik noak.

Galdua nauk, Horazio. Gaixo erregina, adio!

Kinka honen lekuko zurbil eta ikaratuok, hitzik gabe

ikus-entzule soil zaretenok gertaldi honetan:

astirik banu —Herio legemutil anker hori

zorrotz baita atxilo ematen—, oi, banuke kontatzeko...

Bego, baina. Horazio laguna, galdua nauk;

hik bizirik dirauk: emaiek enekin ene kausaren berri

ezjakitun direnei.

            HORAZIO

Ezta pentsatu ere.

Antzinako erromatarra areago naiz ni, daniarra baino.

Bada oraino ardorik hor.

            HAMLET

Gizon haizen arauz,

emadak kopa. Zeruarren, uztak, uztak!

Jainko maitea, Horazio, nolako izen laidoztua dudan,

honela argitzeke geratuz gero gauzak, atzean uzten!

Inoiz lekurik izan badut hire bihotzean,

uko egiok oraingoz zorionari,

eta mundu krudel honetan hadi oinazean bizi,

ene historia kontatzeko.

 

Martxa bat urrunean eta kanoi-danbada.

 

Zer da gudu-zarata hori?

 

OSRIK sartzen da.

 

            OSRIK

Fortinbras gaztea, Poloniatik garaile itzulirik,

Ingalaterrako enbaxadorei die eskaintzen

gudu-sutunpa hori.

            HAMLET

Oi, hiltzen ari nauk, Horazio.

Pozoi indartsua erabat gailentzen duk ene baitan.

Ez nauk biziko Ingalaterrako berriak entzuteko,

baina iragartzen diat hautespenak dukeela

Fortinbras faboratu. Harentzat hilzoriko ene boza.

Hala esaiok, eta arretaz diezaala hark entzun

zer gertakari ziren tartean... Gainerakoz, isiltasun.

 

Hasperen luze bat egin, eta hiltzen da.

 

            HORAZIO

Horra zartatu bihotz noble bat. Gau on, printze laztan hori,

eta aingeru oste kantari artean hartu atseden.

Zer dela-eta danbor-hotsok honaino?

 

FORTINBRAS sartzen da, Ingalaterrako

ENBAXADOREekin, eta gudalostea, danbor eta margo-ikurrez.

 

            FORTINBRAS

Non da ikuskizun hori?

            HORAZIO

Zerik nahi du berorrek ikusi hemen?

Samin edo harrigarririk bada, ez bilatu gehiago.

            FORTINBRAS

Hilkintzaren galanta! Oi Herio harro hori,

zer festa duk antolatua heure infernu-zuloan,

ukaldi odoltsu batez baituk hainbeste printze

bet-betan kolpatu?

            ENBAXADOREA

Tamalgarria ikuskizuna;

beranduegi da heldu Ingalaterratiko gure enbaxada.

Sentigabe horra belarriak, entzun behar zigutenak

bete dugula, bete, emaniko agindua, eta

Rosenkrantz eta Gildenstern hilik daudela.

Norengandik ditugu orain eskerrak jasoko?

            HORAZIO

Ez horren ahotik,

eskertzeko bizi-gaitasunik lukeen kasuan ere;

ez baitzuen sekula eman haiek hiltzeko agindurik.

Baina, hain direnez izugarrikeria honetara jaun biok

—berori Poloniako guduetatik eta berori Ingalaterratik—

tenorez heldu, eman, arren, ordena ezen

oholtza gora batean daitezen gorputzak ikusgai jarri.

Eta utzi, otoi, niri, oraino ez dakikeenari esaten

nola garen honelakatu. Hala dute jaunok izango aditzea

haragi, odol eta bortxazko gizagabekeria anitzena:

halabeharrezko epaitze, ezbeharrezko hilketa,

bidegabeko maltzurkeriak eraginiko heriotzarik;

eta, hondar eta finean, hainbat burubide makur

asmatzaileen gainera atzera eroririk. Hori guztia dut

ben-benik kontatzeko.

            FORTINBRAS

Gaitezen entzutera lehia,

eta bil daitezela jaun nobleenak batzarrera.

Niri dagokidanez, arranguraz dut neure zortea onartzen.

Badut eskubide atzendu gaberik erresuma honen gainean,

eta abaguneak nau orain haiek erreklamatzera bultzatzen.

            HORAZIO

Horretaz ere baduket nik hizpide,

beraren bozak gehiago erakarriko duenaren ahotik.

Baina bedi delako hori orain berean gauzatu,

gizonen buruak asalduz daudeno, ez dadin gaitzagorik

makurbide eta errakuntzen gain gerta.

            FORTINBRAS

Lau kapitainek bezate

soldadu gisa altxa Hamlet oholtzara;

ezen bazuen jite eta gaia, hartara balitz,

errege bikaina izateko. Eta, azken agurrean,

bitez martxa eta zeremonia gerrazkoak

ozenki mintza haren ohorez.

Jaso, mutilok, jaso gorpuok. Ikuskizun odoltsurik

badu maizkara gudu-zelaiak; hemen, baina, halakorik!

Ea, sutu bitzate kanoiak.

 

Badoaz, hotsandiko martxaz; gero,

kanoi-sutunpa bat entzuten da.

 

 

 

ERANSKINA

Bertsio luzeagotik alboratuak

 

1

 

            BERNARDO

Halaxe delakoan nago. Horrek du noski esplikatzen

figura mirarizko hori horrela armaturik agertzea

gu guardian gaudela, gerra hauen zioa zen eta den

erregearen itxura bete-betean.

            HORAZIO

Horra fits bat gogamenaren begia larritzeko gai.

Bere goren gradura loratua zelarik Erroma,

Julio ezinago ahaltsua erori aurretixe,

hustu egin zituan hilobiak, eta beztiduradun hilak

orro-garrasika zebiltzan hango karriketan,

izar su-jario, odol-ihintz, eguzkiko

asturu gaitzen pean; eta ilargi ezkoa, berriz,

Neptunoren erresuma meneko zaion argizagi hori,

ia azken beltzeraino zetzan eklipseak jorik.

Eta gertakari izugarrien zantzu berdinak dizkiete

—halabeharren aurremandatari gisa,

eta datorkeen zorigaitzaren aitzin-solas—

zeruak eta lurrak, elkar harturik,

gure lur-bazter eta herritarrei agerrarazi.

 

 

2

 

Atsedenik gabeko parranda buru-astunok

beste herrien zeresana eta gaitzespena dakarkigute.

Mozkorti izena eransten digute, eta zerrien pare

gaituzte jartzen; eta, hain zuzen, horrek die kentzen

gure lorpenei, nahiz gorenak izan berez,

merezimendu-sonaren muin eta mamia.

Hala, sarri egokitzen zaie zenbait giza banakori,

beren baitako gaizbide berezkoren bategatik,

kasurako jaiotzaz (zeinaz ez baitira errudun,

zeren biziak ez baitezake hauta bere jatorria),

izamolde baten hazkunde gehiegiaz (maiz baitu halakok

arrazoiaren babes-hesiak lurjoarazten)

edo jokabide onesgarriak neurriz gain

putzarazten dituen azturaren bategatik...

Halako gizonengan, diot, akats batez markaturik baitaude

—naturaren gaitz-ondo izan hura, zein fortunaren izar-begi—,

bertuteak ere (grazia bezain puruak izanik ere,

gizonak dezakeen bezain infinituak) berdin dira

iritzi orokorrean ustelkeriaz kutsatuko,

delako huts horrexegatik. Gaitz tanta batek

zalantzaz zikintzen du sustantzia jator guztia,

bere eskandalagarri.

 

 

3

 

Lekuak berak du etsi larriz betetzen,

gehiagorik gabe ere, labar goratik

itsasora begiratzen duenaren burua,

behean haren orroa entzunez.

 

 

4

 

zentzuzkoa bezain eztia, eta, alde nabarmenez,

egokia areago fina baino.

 

 

5

 

Maitasuna handi denean, hara, zalantza txikiena da beldur;

beldur txikiak handi direnean, berdin handi maitasuna segur.

 

 

6

 

etsi gaiztora bitez bertan itzul ene uste eta esperantzak;

ermitau baten atxilo-bizitza bekarkit zoriaren mudantzak;

 

 

7

 

Zentzuaren jabe zara noski,

bestela ez zinateke mugitzeko gai. Baina, antza, zentzu hori

elbarri zurrun dago; zoramema ez bailihoake hain deslai,

zentzua sekula ez baita agitu hain eromenaren mende,

non ez duen gorde bereizmen poxiren bat

halako aldea ikusteko.

 

 

8

 

Begi sentipen gabeak, sentipen ikuste gabea,

belarri esku-begirik gabeak, usaimen oro-peitua;

zinezko zentzu baten arrasto erkin bat ere

ez litzateke hain soraio.

 

 

9

 

Ohitura, munstro zentzu ororen jale hori,

bere deabruan, aingeru da haatik horretan,

ezen onezko ekintza jatorren bidetik joz gero,

bergisan ohitzen gaitu egokitasunera,

jantzi eroso batera nola.

 

 

10

 

hurrena errazago;

gai baita aztura berezko izaera aldatzeko,

deabrua baitezake lotsaraz zein kanpora iraitz

indar miragarriz.

 

 

11

 

Hitz bat gehiago, ama andrea.

 

 

12

 

            HAMLET

Zigilu eta guzti; eta ene bi eskolakideak dituzte jarri

—zeinez sugegorri mihiztodunez beste fida bainaiteke—

aginduaren kargu; hala aise bidera bainazakete narraska

doilorkeriara. Betor behar duena. Jostagarri baita kanoigilea

bere bonbak zartarazia gertatzea: ikaragarriren bat ez badut

traba, baietz nik, beren minak azpitik minatu, eta

eztanda batez igorri biok ilargiraino hegaka.

Bai atsegina, buruz buruko bi buru argiren talka!

 

 

13

 

            GERTRUDE

Utz gaitzazue bakarrik, otoi, une batez.

 

Badoaz ROSENKRANTZ eta GILDENSTERN.

 

 

14

 

[Hala, agian, kalumniak,] zeinaren

munduaren alderik aldeko marmarrak,

kanoia aurrez aurreko xedera bezain xuxen,

bere zartako zitala baitakar, huts egingo ahal dio

gure izenari, eta aire zaurigabea jo.

 

 

15

 

            KLAUDIO

Ai ene, ai ene!

            HAMLET

Gizon batek arrantzan egin dezake errege batetik jan duen harrarekin,

eta har horretatik elikatu den arrainetik jan.

 

 

16

 

HAMLET, ROSENKRANTZ [GILDENSTERN] eta beste batzuk sartzen dira.

 

            HAMLET

Jauna, noren indarrak dira hauek?

            KAPITAINA

Norvegiako erregerenak, jauna.

            HAMLET

Eta zer jomugarekin helduak, otoi?

            KAPITAINA

Poloniaren zati bat gudukagai.

            HAMLET

Nor dute buru, jauna?

            KAPITAINA

Norvegiako errege zaharrare iloba, Fortinbras.

            HAMLET

Poloniaren zati nagusia da gudukagai,

ala mugaren bat?

            KAPITAINA

Egia esateko, eta deus gehitu gabe,

izenaz beste etekinik ez daukan

lur mokortxo bat dugu eskuratzeko.

Bost dukaten aldera ere ez nuke nik alokatuko; eta

ez baitio emango Norvegiar zein Poloniar erregeari

hortik harakorik, jabetzan salgai ateraz gero ere.

            HAMLET

Orduan, Poloniako erregeak ez du defendatuko.

            KAPITAINA

Bai, han dira dagoeneko osteak.

            HAMLET

Bi mila arima eta hogei mila dukat ez dira

huskeria horren kontua erabakitzeko aski.

Horra ongi izate eta bake luzearen hanteria,

barnean baita lehertzen, eta ez azaleratzen

zergatik den hiltzen gizona. Apalki milesker, jauna.

            KAPITAINA

Jainkoak guarda, jauna.

 

Badoa

 

            ROSENKRANTZ

Badator gurekin orain berori, gure jaun ona?

            HAMLET

Berehalaxe. Zoazte zuek aurretik, bet-betan noa.

 

Badoaz guztiak, HAMLET izan ezik.

 

Nola nauten gertaldi guztiek salatzen, eta

ene mendeku nagia akuilatzen! Zer da gizona,

beste helbururik eta onurarik ez badu bizian,

lo egin eta elikatzea baino? Piztia hutsa.

Noski halako gogo-zabal egin gintuenak,

atze-aurreen so egile, ez zigun eman

gaitasun eta jainkozko arrazoimen hori

erabiltzeke lizun zedin gugan. Bada, dela

animaleko ahanzturaz, zein gogoratzearen

gogoratzezko eskrupulu kikilen bategatik— zeinak,,

laurdenkaturik, parte bakarra baitu zuhurtziatik,

eta hiru bai beldurretik— ez dakit zergatikk

oraino bizi naizen esanez egiteko dela hori,

bai baitut kausa, gogo, indar eta modu, baiki,

egiteko? Etsenplu nabarmenik badut begi-bistan:

horra armada hori, halako jas eta muntakoa,

printze delikatu eta xamur bat duela buruzagi,

zeinaren izpirituak, handinahi jainkozko batek haizatua,

destaina-imintzioak baitegizkio gertakizun igarrezinari,

gogotsu utzirik hilkor eta ziurgabe dena

halabehar, heriotza eta arrisku ororen esku,

arrautza-oskol batengatik. Handi izatea, benaz,

ez da zirkinik ez egitea zio handirik ezean, baizik

handiro aurkitzea lehia-gaia huskeria batean,

ohorea delarik jokoan. Zertan nago, bada, ni,

zertan, aita baitidate hil, eta ama zikindu,

ene buru eta odolaren asaldagarri latz,

eta lo zorroan? Neure lotsagarri baitakuskit

hogei mila gizon hortxe heriotzara bidean,

ospe-kontu fantasia hutsezko bategatik,

oheak bailiran beren hilobiak, osteak hartzeko

aski zabal ez den sailtxo batengatik borrokan,

zeina ez baitateke lurpe eta ehorztoki nahikoa

hantxe zerraldo erorientzat? Hemendik aurrera, hara,

odoltsu betor ene oldea, edo bestela hutsa da.

 

Badoa.

 

 

17

 

            LAERTES

Ene jauna, men egingo dut;

nahiago, haatik, modua bila baleza berorrek

ni izateko hartarako tresna.

            KLAUDIO

Hain zuzen ere.

Zure atzerri aldian asko hitz egin da zutaz

—eta Hamlet entzule zelarik— distiraz zarela-etata

trebetasun batean gailentzen. Zaren guztiak

ez dio osotara halako bekaitzik erauzi,

nola baitio tasun bakar eta, ene aburuz,

mailarik xumeeneko horrexek.

            LAERTES

Zer tasun da hori, ene jauna?

            KLAUDIO

Xingola huts bat gaztaroaren kapelan,

egokia, hala ere; gaztaroari ez baitoakio gutxiago

bere kirol jantzi alai-arin eta ezaxola,

adin pausatuari arropa ilun dotorea baino,

zentzu eta seriotasunaren adierazgarri.

 

 

18

 

Bere herriko ezpatalariak, zin egin zuen

ez direla, ez mugimendu, ez guardia, ez begiz,

zurekin alderatzeko gai.

 

 

19

 

Bizi baita maitasuna den kandela izekiaren erdian

argi-muki moduko bat, hura moteldu nahi duena;

eta deusek ez baitirau ontasun berdin-berdinean;

ezen ontasuna, handituz handituz, azkenean

bere gehiegian berean da hiltzen. Egin gogo duguna,

orduantxe behar dugu egin; aldakor baita «gogo» hori,

eta badu maiz motelaldi eta atzerapenik, hainbat

nola munduan mihirik, eskurik, ezbeharrik: eta orduan

hasperen xahutzaile halako da «behar» hori,

lasaigarri mingarri. Gatozen, baina, gaitzaren muin bizira.

 

 

20

 

Jauna, etorri berri da gortera Laertes. Bene-benetako

zaldun fina, guztizko ezaugarri bikainez betea,

tratu gozo eta itxura dotorekoa. Hain zuzen, zintzo esateko,

jatorri onaren eredu eta jarraibidea; harengan baita biltzen

zaldun jator orok bere nahi lukeen zeinahi ere alderdi.

            HAMLET

Jauna, zaldun horren irudikabideak ez du

erturarik nozitzen zure ahoan; nahiz badakidan noski

haren dohainak atalez atal emateak oroimenaren aritmetika

aztoratuko lukeela, eta, halarik ere, aldaroka jardutea baino

ez litzatekeela, haren ibili zoliaren aldean. Hala ere,

bihotz-bihotzetiko gorespenez, kabida handiko arimatzat

daukat nik hura, eta haren izpiritua, berriz, halako bakan

eta berezitzat non, peto-peto esateko, haren antzekoa

beraren ispilu baita, eta haren oinatzean doana, berriz,

beraren errainu, besterik ez.

            OSRIK

Ez du berorrek hitzik huts egin, baiki, haren kariaz.

            HAMLET

Egokitasuna, aizu!

Zergatik halako jaun fina geure hats gordinagoan bildu?

            OSRIK

Nola, jauna?

            HORAZIO (HAMLETi)

Ez al da modurik beste hizkuntza-molde batean ulertzeko?

Saiatu behar luke berorrek, benetan.

            HAMLET

Zertara dator delako jaun horren aipamena?

            OSRIK

Laertesena?

            HORAZIO

Hustu zaio dagoeneko poltsa:

horra urrezko hitz guztiak gastatu.

            HAMLET

Harexena, bai.

            OSRIK

Badakit ez zarela ezjakitun ...

            HAMLET

Nahi nuke, bai, bazeneki. Eta, horratik, hala balitz,

alferrik samar nuke. Tira, zer zinen esateko?

            OSRIK

Jakinaren gainean zaude nolako bikaina den Laertes...

            HAMLET

Ez naiz ausartzen hori aitortzera, haren pare ez jartzearren

neure burua bikainez. Beste inor ongi ezagutzeko, izan ere,

bere burua behar du ezagutu gizonak.

            OSRIK

Arma kontuan, esan nahi dut. Harekin arituek ematen dioten sonari kasu egitera, paregabea da ezpatarekin.

 

 

21

 

            HORAZIO

Banekien albo-oharretara jo beharko zuela berorrek azkenerako.

 

 

22

 

GORTE-GIZON bat sartzen da.

 

            GORTE-GIZONA

Ene jauna, bere Maiestateak gomendatu nau berorrengana

Osrik gaztearen bitartez, zeinak mandatua itzuli baitio

aretoan egongo dela berori haren zain. Jakin nahi du ea

gogotsu dirauenentz berorrek oraintxe Laertesekin jokatzeko,

ala denbora gehiago behar duen.

            HAMLET

Leial natzaie ni neure burubideei. Erregeren esanera nago.

Haren komenentzia nora, haraxe gertu enea, une honetan

zein noiznahi, orain nagoen bezain gai naizen ber.

            GORTE-GIZONA

Errege-erreginekin guztiak hona bidean dira.

            HAMLET

Aldi onean.

            GORTE-GIZONA

Erreginak nahi luke jokoari ekin aurretik

adeitasun-erakutsi zerbait bazenegio Laertesi.

            HAMLET

Aholku ona haren aldetik.

 

[Badoa GORTE-GIZONA.]