Zutitu, eta pauso luzez gurdira joan zen. Kimek edozer gauza emango zukeen bera ere joateagatik, baina lamak ez zuen gonbidatu; eta harrapatu zituen hitz eskasak hizkuntza ezezagun batekoak ziren, mendiko hizkuntza ezezagunen batean mintzatzen baitziren biak. Lamak erantzun aurretik pentsatu egiten zituen galderak egiten zizkiola emakumeak zirudien. Noizean behin txinatar esaera baten doinua entzuten zuen. Irudi harrigarria zen Kimek betazal erdi itxietatik ikusten zuena. Tente-tente jarrita, arropa horiaren tolesdura handiak parao-ko suen argitan marra beltzez apainduak, enbor korapilatsu batean jartzen ari den eguzkiak sortzen dituen bezalakoxe itzal zehatzak, ruth urrezko eta lakatu batekin ari zen hizketan lama, kolore askotako bitxi bat bezala erretzen argi dardarati beraren pean. Urrez landutako gortinen marrazkiak igo eta jaitsi egiten ziren, urtu eta berregin tolesdurek gaueko haizearekin mugituta dardara egiten zutenean; eta elkarrizketa biziagotu zenean, bitxiz betetako behatzak argi izpi txikiak sortu zituen brodatuen artean. Gurdiaren atzean badaezpadako iluntasun horma bat zegoen, garra txikiz eta erdizka sumaturiko forma, aurpegi eta itzalez zipriztindua. Ilunabarreko ahotsak marmar isila bihurtuta zeuden, behien mastekatzea zelarik marmar haren nota grabeena, lastoaren gainean, eta zorrotzena Bengaliako dantzarina baten sitar akordeak. Gizon gehienak janda zeuden, eta beren pipa zalapartari eta oldartsuei tiraka jardun zuten, bete-betean ari zirenean igelak marruka ziruditela.

       Azkenean itzuli zen lama. Menditar bat zetorkion atzetik, kotoizko oihal guateatu batekin, eta arduraz zabaldu zuen oihala suaren ondoan.

       — Hamar mila iloba merezi ditu —pentsatu zuen Kimek—. Baina hori bai, niregatik izan ez balitz, ez ziren opari horiek hona helduko.

       — Emakume zintzoa... eta zuhurra —lamak bere burua erortzen utzi zuen, hezurburuz hezurburu, gamelu mantso baten gisa—. Bidearen jarraitzaile direnentzat, karitatez beteta dago mundua —estalkiaren erdia Kimen gainera botatzen hasi zen.

       — Eta zer esan du? —Kim bere oihal zatian bildu zen.

       — Galdera asko egin dizkit, eta arazo ugari proposatu, ipuin txoroak gehienak, Bideari jarraitzen diotela dioten deabruaren aldeko apaizei entzunak. Batzuei eman diet erantzunik, beste batzuk txorakeriak direla esan diot. Askok daramate jantzia, baina gutxik jarraitzen diote Bideari.

       — Egia. Egia da bai hori —Kim konfidentziak aterarazi nahi dituztenen doinu pentsakor, baketsuan mintzatzen zen.

       — Baina, dituen argiak kontutan hartuta, izpiritu zuzeneko emakumea da. Berarekin Buddh Gayara joan gaitezen irrikitzen dago; dakidanez, emakume horren bideak eta gureak bat egiten dute Hegoranzko egun askotako bidaian.

       — Eta?

       — Izan pazientzia apur bat. Hori dela eta, nire Bilakuntza beste gauza guztien aurretik dagoela esan diot. Ipuin txoro asko entzun ditu, baina nire Ibaiaren egia handi hori inoiz ez. Halakoxeak dira beheko mendietako apaizak! Lung-Choko abadearen berri bazuen, baina ez nire Ibaiarena... ezta geziaren istorioarena ere.

       — Eta?

       — Horretaz, Bilakuntzaz mintzatu natzaio, eta Bideaz, eta probetxugarriak diren gauzez; emakumeak ni berarekin joatea besterik ez du nahi, eta otoi egitea bigarren seme baten alde.

       — Hara! Emakumeok umeengan izan ezik ez dugu ezertan pentsatzen —esan zuen Kimek logalez.

       — Hala bada, gure bideak puska batean bat egiten duenez gero, ez zait iruditzen gu geure bidetik aldentzen garenik berarekin joaten bagara, behintzat, zera... ahaztu egin zait hiriaren izena.

       — Ohé! —esan zuen Kimek, jiratu eta metro batzuk harantzago zegoen ury-etako bati xuxurloka hitz eginez—. Non da zure nagusiaren etxea?

       — Saharunpore baino pixka bat harantzaxeago, fruitu lorategien artean —herriaren izena esan zuen.

       — Horixe zen lekua —esan zuen lamak—. Horraino behintzat joan gintezke berarekin.

       — Elbiak ustelera joan ohi dira —esan zuen ury-ak, ahots lehorrez.

       — Behi gaixoarentzat, belea; gizon gaixoarentzat, brahamana. Kimek esaera ahots inpertsonalez esan zuen, zuhaitzen gailur ilunen aldera.

       Zerbait murmurikatu eta isilik geratu zen ury-a.

       — Beraz, emakume horrekin al goaz orain, maisu?

       — Ba al da horren kontrako arrazoirik? Apur bat desbideratu eta bidea gurutzatzen duten ibai guztiak arakatu ditzaket. Bera irrikitzen dago.

       Kimek oihalean ezkutatu zuen barre-algara. Atso agintari hark lamari orain zion begirune naturala desagertutakoan, esateko zituenak entzutea mereziko zutela iruditu zitzaion.

       Loak hartzen ari zen, lamak bat-batean esaera zahar bat esan zuenean: «Handia izango dute beste bizitzan saria emakume berritsuen senarrek». Gero Kimek rapea hartzen entzun zuen, hiru bider, eta loak hartu zuen, barrez oraindik.

       Egunsentiak, diamantearen distirarekin, gizonak, beleak eta behiak batera esnatu zituen. Eseri eta ahoa zabaldu zuen Kimek, nagiak atera eta dardara egin zuen pozaren pozez. Huraxe bai zela mundua egiatan ikustea; huraxe zen berak nahi zuen bizitza: zalaparta eta iskanbila, hedeak heltzerakoan soinua, idiak akuilatzea eta gurpilen kirrinka, suak pizten eta jatekoa egosten, ikuskizun berriak begiak, oniritziz, beste alde batera eramaterakoan. Goizeko lainoa zilarrezko biribilean desagertu zen, papagaioak urrutiko ibaiekin batera egin zuten ihes talde berde zaratatsuetan: entzun ahal ziren putzu guztietako gurpilek lanari ekin zioten. Esnatu zen India, eta Indiaren erdi-erdian zegoen Kim, beste edonor baino esnaago eta biziago, adar txiki bat mastekatuz, gero hortzetako zepilo bihurtuko zena; izan ere, ezker-eskuin hartzen zituen berak ezagutu eta maite zuen herriaren ohiturak. Ez zegoen jatekoaz kezkatu beharrik, ez txanpon bat bera ordaindu behar jendez jositako dendatxoetan. Atso egoskor baten segizioari atxikitako gizon santu baten dizipulua zen bera. Gauza guztiak prest edukiko zituzten, eta errespetuz gonbidatzen zituztenean, eseri eta jan egingo zuten. Gainerakoan —barre txiki bat egin zuen hortzak garbitzen ari zela—, gonbidatzaileak areagotu egingo zuen bideko alaitasuna. Emakumearen idiak begi kritikoz aztertu zituen uztarrien azpian puzka eta marruka jartzen ziren artean. Bizkorregi joaten baziren —eta ez zuten halakorik egingo segur aski—, leku atsegina izango zuen gurdi-ardatzaren gainean; lama berriz gidariaren ondoan eseriko zen. Segizioa, jakina, oinez joango zen. Atsoak, jakina hura ere, erruz hitz egingo zuen, eta entzun zuenez, haren hitzek ez zuten gatzik faltako. Dagoeneko aginduak ematen ari zen, oihuka, errietan, eta, esan beharra dago, zerbitzariak atzerapenagatik madarikatzen.

       — Emaiozue pipa. Jainkoen izenean, emaiozue pipa, eta isilarazi bere parte txarreko aho hori —egin zuen oihu ury-a batek, bere oheko fardel formarik gabeak lotzen zituen artean—. Hori eta papagaioak berdinak dira. Garrasi egiten dute egunsentian.

       — Aurreko idiak! Hai! Kontuz aurreko idiekin! —abereek atzera jo eta bira egiten zuten, adarrak alez beteriko gurdi baten ardatzean trabatuta—. Hontzaren seme, nora zoaz? —bon irribarrez ari zen mandazain bati.

       — Ai! Yai! Yai! Horko hori Delhiko erregina da, seme bat edukitzeko otoitz egitera doa —egin zuen oihu gizonak bere zama handiaren gainetik—. Egiozue leku Delhiko erreginari, eta bere lehen ministroari, bere ezpatatik igotzen den tximu grisari!

       Atzetik zuhaitz azala zeraman bat zetorren, lur barneko zerrategi baterako bidean, eta haren gidariak konplitu batzuk erantsi zituen ruth-idiek atzera eta atzera egiten zuten artean.

       Gortina dardaratien atzetik irain sail bat heldu zen. Ez zuen askorik iraun, baina tankera eta kalitatean, zehaztasun mingots eta gaiztoan, Kimek bere bizitza osoan entzundakoa gainditu zuen. Mandazainaren bular biluzia harriduraz kuzkurtzen ikusi zuen, eta nola makurtzen zen gero errespetuz ahotsaren aldera, nola jaisten zen gurditik, eta segizioari lagundu hitz zaparrada hura errepide nagusira eramaten. Han, ahotsak lotsarik gabe kontatu zion zer nolako emaztearekin ezkondu zen, eta zertan aritzen zen emaztea bera kanpoan zegoen artean.

       — Shabash! —murmurikatu zuen Kimek, bere buruari eutsi ezinik, gizona lotsatuta desagertzen zen artean.

       — Ondo al dago hori? Bai gauza lotsagarri eta eskandalagarria emakume gaixo bat bere Jainkoei otoitz egitera ezin joatea, ez badute bultzatzen eta iraintzen Indiako purtzil guztiek, gâli jan behar izatea (gehiegikeria) gizonezkoek ghi jaten duten artean. Baina oraindik badaukat mingaina mugitzerik, hitz bat edo bi esan behar denean. Eta tabakorik gabe nago oraindik! Nor da oraindik tabakoa prestatu ez didan lotsaren seme miserable begibakarra?

       Segituan eskaini zion tabakoa menditar batek, eta gortinaren bi ertzetatik irteten zuen ke lodiak eman zuen aditzera berreskuratua zela bakea.

       Bezperan oinez harro joan bazen Kim, gizon santu baten dizipulu zelakoan, egun hartan harrotasuna hamar bider handiagoa zuen ia erregeena zen segizio hartan, postu berezia zuela edukazio zoragarria eta amaigabeko baliabideak zituen emakume baten babespean. Segiziokoak, Indiako erara estalita burua, gurdiaren alde banatan jarri ziren, sekulako hautsa altxatuz.

       Lama eta Kim apur bat alde batera jarrita zihoazen; azukre makila mastekatuz Kim, eta apaiz estatusa harro beheragokoa zuen inori lekurik egin gabe. Atsoaren mingaina entzun zezaketen arrozari azala kentzen ari den bat bezain erregularki mugitzen. Segiziokoei agindu zien konta ziezaiotela bidean gertatzen zen guztia; eta parao-tik aldendu bezain azkar, gortinak atzeratu eta kanpora begiratu zuen, beloak aurpegiaren hirurena estaltzen ziola. Zerbitzariek ez zioten zuzenean begiratzen, eta, hala, mantentzen zen gutxi gora behera egokitasuna.

       Distrituko poliziaren agintari bat, azal ilunekoa eta beltzarana, batere akatsik gabe uniformatua, ingelesa nazionalitatez, beraien ondotik igaro zen zaldi nekatu baten gainean, eta, segizioarengatik konturatuta nolakoa zen atsoa, adar joka hasi zitzaion.

       — Ama —egin zuen oihu—, hori egiten al dute zenana-etan (harenak)? Eta ingeles bat etorri eta sudurrik ez duzula ikusiko balu?

       — Zer? —erantzun zuen damak oihuka—. Zeure amak ez duela sudurrik? Zergatik esaten duzu bada halakorik bide zabalean?

       Erantzun egokia izan zen. Ingelesak eskua jaso zuen, esgriman ukitutakoaren keinua eginez. Damak, barrez, buruari eragin zion.

       — Inoren bertutearen galbide al da aurpegi hau? —beloa atzera bota eta begira geratu zitzaion.

       Ez zen batere ederra noski, baina gizonak hedeak jasotzen zituen artean, Paradisuko Ilargi deitu zion, Prestutasunaren Urratzaile, eta beste epiteto harrigarriak, atsoaren barreak areagotuz.

       — Nut-cut ederra da hau (lotsagabea) —esan zuen—. Polizia guztiak nut-cut-ak dira; baina polizia buruak dira okerrenak. Hai, seme, hori dena ez duzu bada ikasi Belai-tik (Europa) heldu ondoren. Nork eman zizun bularra?

       — Paharin batek, Dalhousieko emakume menditar batek, ama. Gorde itzaletan zure edertasuna, Atsegin Emaile hori —eta joan egin zen.

       — Horrelakoxeak dira —andreak doinu zentzudun egokia hartu zuen, eta ahoa pan-ez bete—, horrelakoxeak dira justizia zaindu behar dutenak. Ezagutzen dute lurraldea, eta ezagutzen dituzte ohiturak. Besteak, Europatik etorri berriak, emakume zurien esnea hartuta eta gure hizkuntzak liburuetatik ikasita, izurritea baino okerragoak dira. Erregeei ere kalte egiten diete.

       Orduan istorio luze-luze bat kontatu zuen guztien irakaspenerako, polizia gazte ezjakin batez, bederatzigarren mailako lehengusu zuen mendiko raja txikiren bat molestatu zuena lur kontu garrantzi gabeko batean, eta deboziozkoa ez zen liburu batetik aipamen bat eginez eman zion istorioari amaiera.

       Gero umorea aldatu egin zitzaion, eta agindu zion segizioko bati galde ziezaiola lamari ea bere ondoan joango ote zen eta erlijioko gaiez hitz egin. Hala bada, Kimek atzera egin zuen hauts artera eta bere azukre makilara itzuli zen. Ordubetez edo gehiagoz lamaren txano handia ilargia laino artean bezala agertu zen; eta, entzundakoagatik, atsoak negar egin zuela iruditu zitzaion Kimi. Ury-etako batek barkamena edo eskatu zuen bezperako zakarkeriagatik, esanez ez zuela sekula bere nagusia horrelako umore onean ikusi, eta apaiz bitxiaren etorrerari egozten zion aldaketa. Berak, berez, brahamanetan sinesten omen zuen, nahiz eta, indiar guztiak bezala, ondo asko jakin haien maltzurkeria eta zikoizkeriaren berri. Hala ere, brahamanek beren eskaerekin bere nagusiaren emaztearen ama ernegatzen zutenean, eta horren haserre jarri non brahamanek segizio osoa madarikatzen baitzuten (eta horixe zen ezkerreko bigarren idiak hanka zauritu izana, eta gurdiaren ardatza bart hautsi izanaren benetako arrazoia), prest zegoen beste edozein erlijiotako apaizak onartzeko, India barrutik nahiz kanpotik etorrita. Horri Kimek baiezko keinu zuhurrez erantzun zion, eta erregutu zion ury-ari kontura zedila lamak ez zuela dirurik hartzen, eta lama eta Kimen jatekoaren balioa ehun bider ordainduko zitzaiela karabanak handik aurrera izango zuen zorte onean. Lahoreko istorioak ere kontatu zizkion, eta kantu bat edo bi abestu zituen, taldekoak barrez hasi zirelarik. Hiriko arratoia zenez gero, eta modan zeuden konposatzaileen azken abestiak ondo ezagutzen zituelarik, emakumeenak gehienbat, abantaila nabarmena zuen Kimek Saharunporeren atzeko fruitu-zuhaitzak zituen herri txiki batetik zetozen gizonekin, baina abantaila hori besteek deskubritu zezaten utzi zuen.

       Eguerdian bazter batera joan ziren jateko asmoz, eta jatekoa ona izan zen, ugaria, eta egoki zerbitzatua hosto garbiko plateretan, begirunez, hautsetatik babestua. Kondarrak eskale batzuei eman zizkieten, agindu guztiak betetzearren, eta eseri egin ziren luze eta gutiziaz erretzeko. Atsoa gortinen atzera itzuli zen, baina nahi bezala sartzen zen elkarrizketan, zerbitzariek berak esandakoa eztabaidatu eta kontra egiten ziotelarik, Ekialdeko zerbitzariek egin ohi duten bezala. Kangra eta Kuluko mendien freskura eta pinuak Hegoaldeko hautsa eta mangoekin aldendu zituen atsoak; bere lurraldeetako Jainko zahar batzuen istorioa kontatu zuen, senarraren lurren ertzekoak; erretzen ari zen tabakoaz kexatu zen galanki, brahaman guztiak iraindu zituen, eta lasai-lasai mintzatu zen denak mutilak izango ziren iloba ugariren etorreraz.

 

 

5. ATALA

 

              Banator berriz neure jaiolekura

              Jan dut, barkatu, eta errekonozitu naute berriz

              Haragiak deitu dit berriz

              Eta nire odolaren odolak!

              Txekor gizendua didate paratu

              Baina maiteago ditut nik ale garbikinak...

              Uste dut hobe ditudala nire zerriak

              Eta banoa zerritegira.

                            Seme Galdua.

 

       Bidean jarri zen berriz ere segizio nagi, luze eta mantsoa, eta andreak lo egin zuen hurrengo atseden lekura heldu ziren arte. Oso ibilaldi laburra izan zen: ordubete falta zen ilunabarrerako, eta, hala, distrakzio bila hasi zen Kim.

       — Baina, zergatik ez gara esertzen atseden hartzera? —esan zuen jarraigoko batek—. Deabruak eta ingelesak baino ez dira ibiltzen besterik gabe batera eta bestera.

       — Ez duzu inoiz deabrua, tximua edo mutil baten adiskide egin behar. Inork ez daki zer egingo duten hurrena.

       Kimek bizkarra eman zion mesprezuz, ez baitzuen entzun nahi istorio zahar hura, nola deabrua mutilekin jolasean arituta gero damutu egin zen, eta hala, zelaia gurutzatu zuen norabiderik gabe.

       Lama atzetik joan zitzaion. Egun osoan zehar, errekaren bat gurutzatzen zutenean, desbideratu egiten zen agurea begiratzera, baina ez zuen bere Ibaia topatu izanaz batere argibiderik jaso. Oharkabean gainera, zentzuzko hizkuntza batean jardun izanak, eta etorki oneko dama batek bere gogo-aholkularitzat hartu eta errespetatzeak, Bilakuntzatik aldendu zizkion apur bat pentsakizunak. Bestalde, prest zegoen urteak eta urteak emateko ikerketa hartan; ez baitzeukan hark gizon zuriaren presa, fede handia baizik.

       — Nora zoaz? —galdetu zion atzetik Kimi.

       — Inora ez. Ibilaldi laburra izan da, eta hau dena —Kimek besoak zabaldu zituen—, berria dut.

       — Andrea jakintsua eta zentzuduna da noski. Baina zaila da ordea meditazioan aritzea...

       — Horrelakoxeak dira emakume guztiak —Salomonek hitz egingo lukeen bezalaxe hitz egin zuen Kimek.

       — Monasterioaren aurrean harrizko zabalgune handi bat zegoen —murmurikatu zuen lamak, arrosario gastatua jasoz—. Hantxe utzi nituen nire omen arrastoak, hauek hartuta atzera eta aurrera ibiliz.

       Arrosario aleei eragin zien, eta bere gustuko «Om mane pudme hum» hari ekin zion, freskura eta patxadagatik eta hauts faltagatik eskerronez.

       Banaka-banaka, zelaiko gauzek Kimen begi distraituak erakarri zituzten. Ez zuen asmo jakinik bere joan-etorrietan, ez bazen inguruko txabolen eraikuntzak berria zirudiela, eta huraxe ikertu nahi zuen.

       Larre puska zabal batera atera ziren, more eta arrea arratsaldeko argitan, mango sail trinko bat zuela erdian. Harritu egin zuen Kim halako leku egokian santutegirik ez izateak: apaizak bezalaxe ibili ohi zen mutila horrelako gauzen bila. Zelaiaren bestaldean urruti lau gizon zihoazen elkarren ondoan; urruntasunak txikitu egiten zituen. Kim, esku ahurrez babestuz begiak, begira-begira egon zen, eta latoiaren distira ikusi zuen.

       — Soldaduak. Soldadu zuriak! Goazen ikustera.

       — Soldaduak agertzen dira beti biok bakarrik gabiltzanean. Baina soldadu zuririk ez dut inoiz ikusi.

       — Ez dute kalterik egiten, mozkortuta daudenean izan ezik. Egon zuhaitz honen atzean.

       Mango baso txikiaren ilun freskoan ezkutatu ziren, enbor handien atzean. Bi irudi txiki gelditu egin ziren; beste biek aurrera egin zuten segurtasunik gabe. Bidean zegoen errejimendu baten abangoardia ziren, akanpaleku bila bidalitakoak, egin ohi den bezala. Metro t'erdiko makilak zeramatzaten, banderak haizetan, eta elkarri deitzen zioten lur zabalean sakabanatzen ziren artean.

       Azkenean mango basotxoan sartu ziren, pauso astunekin.

       — Inguru honetan edo izango da... Ofizialen dendak zuhaitzen azpian noski, eta gainontzekook kanpoan geratuko gara. Egin al dituzte hor atzean intendentziako gurdientzako arrastoak?

       Berriz ere urrutiko lagunei egin zien garrasi, eta erantzun zakarra ahuldua eta leundua etorri zen atzera.

       — Jarri bada hemen bandera —esan zuen batek.

       — Zer ari dira prestatzen? —galdetu zuen lamak, harrituta oso—. Mundu handi eta ikaragarria da hau. Zein da banderaren ikurra?

       Soldadu batek makila bat sartu zuen lurrean beraiengandik hurbil, marmarrean aritu zen ernegatuta, atzera egin zuen berriz, lagunarekin hitz egin zuen, eta lagunak leku fresko berdeari begiratu ondoren lurrean sartu zuen berriz makila.

       Kim adi-adi zegoen, arnasa bizkorra eta estua zuela. Soldaduak eguzkitara atera ziren.

       — Maisu! —xuxurlatu zuen—. Nire horoskopoa! Umballako apaizak hautsetan egin zuen marrazkia! Gogoratu zer esan zuen. Lehenbizi bi ferashe datoz... gauza guztiak prestatzera... leku ilun batean, halaxe gertatzen baita beti ikuspen baten hasieran.

       — Baina hau ez da ikuspena —esan zuen lamak—. Munduaren lilura besterik ez da.

       — Eta horien atzetik Zezena etorriko da, Zezen Gorria zelai berdean. Begira! Bera da!

       Gaueko haizeak hiru metro eskasetara mugiarazten zuen bandera seinalatu zuen Kimek. Kanpalekuaren kokagunea markatzeko bandera arrunt bat baino ez zen; baina errejimenduak, arduratsu beti brodatu kontuetan, bere ikurrarekin zeukan hornituta, Mavericken ezaugarria: Zezen Gorri handia, irlandar berdearen gainean.

       — Ikusten dut, eta oraintxe datorkit gogora —esan zuen lamak—. Zure Zezena da noski. Bi gizonak ere etorri dira dena prestatzera.

       — Soldaduak dira, soldadu zuriak. Zer esan zuen apaizak? «Zezenari kontrajartzen zaion zeinua Gerra eta gizon armatuena da». Maisu, nire Bilakuntzaren gauza da hau.

       — Egia. Egia da —lama ilunpetan rubi bat bezain distiratsua zen ikurrari begira-begira zegoen—. Umballako apaizak zurea gerraren zeinua zela esan zuen.

       — Zer egin behar dugu orain?

       — Itxoin. Itxoin dezagun.

       — Iluna bera ere argitzen ari da —esan zuen Kimek. Esperagarria zen ordea ezkutatzen ari zen eguzkia zuhaitz enborren artean sartzea azkenean, basoa zeharkatuz, eta une labur batez argi hori mehez margotuz dena; baina Kimentzat Umballako brahamanaren iragarpenaren gailurra zen hura.

       — Hara! —esan zuen lamak—. Danborra jotzen ari dira, urruti-urrutian!

       Hasieran, haize geldiak ahulduta, buruko zain bateko odolaren taupada zirudien soinuak. Berehala beste soinu zorrotzago bat elkartu zitzaion danborrari.

       — A. Musika! —azaldu zion Kimek. Berak ezagutzen zuen errejimenduetako banden musika, baina lamari harrigarria gertatzen zitzaion.

       Zelaiaren urrutieneko ertzetik hautsezko zutabe handi bat agertu zen. Orduan haizeak doinua ekarri zuen:

 

              Zuen bihotz onari egiten diogu eskaera

              Dakiguna kontatzeko

              Mulliganen guardiekin

              Sligoko porturaino martxa egiteaz.

 

       Eta txirulen ahots zorrotzak tartekatu ziren:

 

              Armak lepoan hartuta,

              Martxan gindoazen, bagindoazen.

              Phoenix parketik

              Dublineko badiaraino.

              Danborrak eta txirulak,

              Zeinen doinu gozoa!

              Gu martxan gindoazela, martxan, martxan,

              Mulliganen guardiekin!

 

       Mavericken banda zen, errejimendua akanpalekuan sartzeko musika joka; beren hornidura guztiekin zihoazen martxan soldaduak. Zutabe mugikorra kulunka sartu zen zelai hesituan, gurdiak atzetik, ezker-eskuin banatu ziren gizonak, korrika hasi ziren xinaurriak bezala, eta...

       — Baina sorginkeria da hori! —esan zuen lamak.

       Zelaia dendez zipriztindu zen, gurdietatik jadanik prest ateratzen zirela ziruditela. Beste gizon andana bat basoan sartu zen, denda handi bat jarri zuten isil-isilik, beste zortzi edo bederatzi jarri zizkioten aldamenean, eta eltzeak, zartaginak, eta fardelak agertarazi zituzten; haietaz zerbitzari indiar mordoa arduratu zen. Eta hara non bihurtu zen mango basoa ondo ordenaturiko hiria, lama eta Kim begira zeuden artean!

       — Goazen —esan zuen lamak, atzera eginez ikaratuta, suak fir-fir hasi eta ofizial zuriak ezpata joka janlekuan sartzen hasi zirenean.

       — Egon hor itzaletan. Inork ezingo zaitu ikusi suaren argiaren atzean —esan zuen Kimek, begiak oraindik banderan jarrita. Ikusi gabea zen nola antola zezakeen kanpamendua hogeita hamar minutuetan errejimendu trebe batek.

       — Ikusi! Ikusi! Ikusi! —egin zuen oihu lamak—. Apaiza dator hor!

       Bennett zen, errejimenduko kaperau anglikanoa, beltzez jantzita eta hautsez beteta, herrenka zetorrela. Bere artaldeko norbaitek halako ohar zabarrak egin zituen kaperauaren adoreaz; eta hura lotsarazteagatik, soldaduekin batera joan zen kaperaua egun osoaz oinez. Jantzi beltzak, ordulariaren kateko urrezko gurutzeak, aurpegi bizar gabeak eta hegal zabaleko sonbreiruak, beltza hura ere, India osoan gizon santua ezagutaraziko zuten. Aulki batean eseri zen nekatuta jangelaren ondoan eta botak erantzi zituen. Hiruzpalau ofizialek inguratu zuten, apaizaren egiteaz barrez eta txisteak kontari.

       — Gizon zurien hizkerak ez dauka batere duintasunik —esan zuen lamak, doinuaz soil-soilik epaituz—. Baina apaiz horren itxura ikusita, aditua dela uste dut. Ulertuko ote du gure hizkera? Nire Bilakuntzaz hitz egingo nioke.

       — Ez hitz egin sekulan gizon zuri bati janda dagoen arte —esan zuen Kimek, esaera ezagun bat errepikatuz—. Jaten hasiko dira orain, eta... ez dut uste horiek onak direnik eskean ibiltzeko. Itzul gaitezen atseden lekura. Jandakoan berriz etorriko gara. Zezen Gorria zen, bai, nire Zezen Gorria.

       Distraituak zeudela antzematen zitzaien biei atsoaren segiziokoek jatekoa aurrean jarri zietenean; hala bada, inork ez zuen isiltasun hura hautsi, ez baitu zorte onik ekartzen gonbidatuei enbarazu egitea.

       — Orain —esan zuen Kimek, makilatxo batez hortzak garbitzen zituen artean—, leku horretara itzuliko gara; baina zuk, maisu, urrutixeago itxoin beharko duzu, zure oinak nireak baino astunagoak baitira, eta ni irrikitzen nago Zezen Gorri hori hobeto ikusteko.

       — Baina nola ulertzen duzu zuk horien hizkera? Ibili poliki. Iluna dago bidea —erantzun zuen deseroso lamak.

       Kimek ez zion erantzunik eman.

       — Leku bat seinalatu dut zuhaitzetatik bertan, eta hantxe egon zintezke eserita nik deitu arte. Ez —esan zuen, lama protestaka edo hasi zenean—, gogoan izan hau nire Bilakuntza dela, nire Zezen Gorriaren Bilakuntza. Izarretako zeinua ez zen zuretzat. Zertxobait badakit soldadu zurien ohiturez, eta desiratzen nago gauza berriak ikusteko.

       — Ba al da mundu honetaz ez dakizun gauzarik? —lama zintzo-zintzo eseri zen lurreko zulo txiki batean, izarrez zipriztinduriko zeruaren kontra nabarmentzen zen mango-zuhaitz sailetik ehun metro eskasetara.

       — Egon nik deitu arte.

       Ilunean barneratu zen Kim isil-isilik. Ziur zekien begiraleak izango zirela kanpamenduaren inguruan, eta irribarre egin zuen berekiko begirale baten bota lodiak entzun zituenean. Lahoreko teilatuen gainetik ilargiaren argitan ezkutuan ibiltzeko gai den mutil bati, pusketa eta zoko ilun oro erabiliz pertsekutatzailea nahasteko, ez dio aise antzemango ondo entrenaturiko soldadu talde batek. Bi soldaduren artean arrastaka joateko delikadezia ere izan zuen, eta, korrika eta bat-batean geldituz, makurtuz eta lurrean etzanez, aurrera egin zuen jangela zen denda argituaren aldera, eta han, zuhaitz baten kontra estu-estu jarrita, zain geratu zen ustekabeko hitzen batek pista egokia noiz emango.

       Zezen Gorriaz informazio gehiago eskuratzea zen buruan zebilkion gauza. Berak zekienez, eta Kimen mugak bere jakituria bezain harrigarri eta bat-batekoak ziren, gizon haiek, bere aitaren iragarpeneko bederatziehun deabruak, otoi egin bide zioten animaliari ilundu ondoren, indiarrek Behi Santuari otoi egiten dioten bezala. Hori behintzat guztiz zuzena eta zentzuzkoa litzateke, eta urrezko gurutzea zeraman apaiza izango zen beraz arazoaz galdegiteko pertsona egokia. Beste aldetik, Lahoren saihestu zituen apaizen aurpegi serioa gogoratuz, apaiz hura oztopo ere gerta zitekeen, galdezka hasiz gero, eta ikastera behartuko zuen. Baina ez al zen bada Umballan frogatu zeru urruneko zeinuak Gerra eta gizon armatuak iragartzen zituela? Ez al zen bada bera Izarren Adiskidea, Mundu osoarena zen bezalaxe, sekretu izugarriz leporaino beteta? Azkenean —eta hasieran, bere gogoeta bizkorren azpikorrontean—, abentura hura, berak hitz ingelesa ez bazekien ere, ez al zen bada primerako saltsa, garai bateko etxeen gainetikako hegaldien jarraipen zoragarria, eta era berean iragarpen bikain baten gauzatzea? Lurrera itsatsita, arrastaka joan zen janlekuko aterantz, lepoko kutunean esku bat jarrita.

       Espero zuen bezalakoxea zen dena. Sahibak beren Jainkoari otoi egiten ari ziren; izan ere, mahaiaren erdian —apaindura bakarra martxan zebiltzanean—, urrezko zezen bat zegoen Pekingo Udako Palazioko harrapakin zaharren metalez egina, urre gorrixkaz egindako zezena, burua makurtuta, eraso egiteko pronto, irlandar zelai berdearen gainean. Sahibek harengana altxatzen zituzten basoak eta oihu nahasiak egiten.

       Arthur Bennett gurgarriak ordea topa egin ondoren uzten zuen beti janlekua, eta ibilaldiagatik nekatu samarra zegoelarik, ohi baino mugimendu zakarragoak egiten zituen. Oraindik ere mahai gaineko totemari begira zegoen Kim, burua apur bat jasota; halako batean eskuineko besaburua zapaldu zion kaperauak. Kim kuzkurtu egin zen larruaren zamapean, eta, jira-biraka alde batera mugituz, lurrera bota zuen apaiza; apaizak berriz, ekintza gizona beti ere, lepotik heldu zion mutikoari eta ia-ia zerraldo utzi zuen itota. Kim orduan, desesperatuta, urdailean ostikoka hasi zitzaion apaizari. Makurtu egin zen Mr. Bennett arnasestuka, baina Kimen eskumuturra lasaitu gabe bere buruaren gainean jiratu zuen berriz, eta isil-isilik bere gelara eraman zuen arrastaka. Ikaragarri bromazaleak ziren Maverickak; eta isilik egotea zela gauzarik egokiena bururatu zitzaion ingelesari, beharrezko galdera guztiak egin artean.

       — Hara, mutikoa da eta! —esan zuen, harrapakina dendaren makilatik zintzilik zegoen kriseiluaren argitara eraman zuenean; gero, Kim gogotik astinduz, oihu egin zuen—: Zertan ari zara? Lapurra zara. Chur? Mallum? —apaizaren hindustaniera motela zen oso, eta Kimek, minduta eta amorruz, leporatzen zioten nortasuna bereganatzeko asmoa hartu zuen. Arnasa berreskuratzen zuen artean, sukaldeko morroiren batekiko harremanak zirela eta istorio zoragarri eta sinesgarri bat hasi zen asmatzen, horrekin batera apaizaren ezkerreko besazpitik eta besazpiaren behetik begiak kendu gabe. Aukera etorri zitzaion; aterantz joan zen makurtuta, baina beso luze bat atera eta lepotik heldu zion; lokarria hautsita, kutun-poltsa hartu zuen Bennettek.

       — Emadazu, emadazu. Galdu egin al da? Eman paperak.

       Ingelesez esan zituen hitzak, indiarren ingeles mehe eta etenaz, eta apaiza harri eta zur geratu zen.

       — Eskapularioa —esan zuen, eskua zabalduz—. Ez, jentilen kutunen bat. Hara, hara, ingelesez egiten al duzu? Lapurtzen duten mutikoak astindu egiten dituzte. Ba al zenekien hori?

       — Nik ez dut... Nik ez dut lapurtzen —Kimek jauzi egiten zuen ikararen ikaraz, altxatutako makilaren aurrean zakurrak egiten duen bezala—. Emadazu. Nire kutuna da. Ez lapurtu hori niri.

       Kaperaua, mutilari jaramonik egin gabe, dendaren atera joan eta deika hasi zen. Gizon lodikote, bizargabe bat agertu zen.

       — Zure aholkua behar dut, aita Victor —esan zuen Bennettek—. Mutil hau topatu dut ilunpetan, janlekuaren ondoan. Nik zigortu eta bidali egingo nuke, lapurra dela uste dut eta. Baina ingelesez mintzatzen dela dirudi, eta balioren bat ematen dio lepotik zintzilik duen kutun moduko bati. Agian lagunduko zenidala pentsatu dut.

       Bera eta irlandarren taldeko kaperau katolikoaren artean, Bennetten ustez, amil iraganezina zegoen, baina gauza nabarmena zen Ingalaterrako elizak giza arazoren batekin topo egitean aise jotzen zuela laguntza eske Erromako elizarengana. Bennettek Erromako eliza eta haren jardunari zion gaitzespen ofiziala aita Victorrekiko zuen begirune pribatuak bakarrik berdintzen zuen.

       — Lapur bat ingelesez hizketan, ezta? Ea, ikus dezagun kutuna. Ez, ez da eskapularioa, Bennett —eskua luzatu zuen.

       — Baina ba al dugu hori zabaltzeko eskubiderik? Astindu eder bat...

       — Nik ez dut lapurtu —egin zuen protesta Kimek—. Gorputz osoan eman dizkidazu ostikoak. Orain emadazu kutuna eta joan egingo naiz.

       — Mantsoago, motel, mantsoago. Begiratu egingo dugu lehenbizi —esan zuen aita Victorrek, lasai-lasai askatuz Kimball O'Hara gizarajoaren «ne varietur» pergaminoa, askatasun ziurtagiria, eta Kimen bataio agiria. Azken hartan O'Harak, (semearen alde ikaragarrizko gauza egiten zuelako nola-halako ideiaz), behin eta berriz zakarki idatzi zuen: «Zaindu mutila. Mesedez zaindu mutila»; bere izenaz izenpetuta eta errejimenduko zenbaki osoarekin ageri zen.

       — Deabru arrania! —esan zuen aita Victorrek, Mr. Bennetti emanez dena—. Ba al dakizu zer diren gauza hauek?

       — Bai —esan zuen Kimek—. Nireak dira, eta joan egin nahi dut.

       — Ez dut ondo ulertzen —esan zuen Mr. Bennettek—. Apropos ekarri ditu noski. Trikimailuren bat edo izan daiteke.

       — Ez dut bada inoiz ikusi bere laguntzaileekin gutxiago egon nahi duen eskalerik. Misterio eder baten itxura du honek. Sinesten al duzu Probidentzian, Mr. Bennett?

       — Halaxe espero dut.

       — Nik berriz mirarietan sinesten dut, beraz, berdintsu gabiltza. Deabru arrania! Kimball O'Hara! Eta O'Hararen semea! Baina mutil hau indiarra da, eta neronek ezkondu nuen Kimball Annie Shottekin. Noiztik izan dituzu gauza hauek, mutiko?

       — Umetatik.

       Aita Victorrek pauso bizkor bat egin zuen aurrera eta kolkoa agerian jarri zion.

       — Ikusten duzu, Bennett, ez da oso beltza. Nola duzu izena?

       — Kim.

       — Kim ala Kimball?

       — Baliteke Kimball izatea. Utziko al didazue joaten?

       — Eta besterik?

       — Kim Rishti ke deitzen didate. Rishtietako Kim esan nahi du.

       — Zer da hori, «Rishti»?

       — Khrishti, hori zen errejimendua, aitarena.

       — Irish (irlandarra). Orain ulertzen dut.

       — Bai. Halaxe esan zidan aitak. Aita, bizitu zen.

       — Non bizitu?

       — Bizitu zen. Hilda dago noski... joanda.

       — A! Era zakar horretan esaten dituzu zuk gauzak, ezta?

       Bennettek bestea isilarazi zuen.

       — Bidegabekeriaz jokatu dut beharbada mutilarekin. Zuria da noski, batere ondo zaindu ez badute ere. Ziur naiz min eman diodala. Ez dut uste ardoak..

       — Emaiozu basokada bat jerez bada, eta utziozu ohatilan esertzen. Orain, Kim —jarraitu zuen aita Victorrek—, inork ez dizu kalterik egingo. Edan hau eta emaguzu zure berri. Egia, kontrakorik ez baduzu.

       Kimek eztul txiki bat egin zuen kopa hustutakoan, eta puska batean pentsatzen jardun zuen. Erne ibili eta irudimena lantzeko unea zirudien hark. Kanpamenduen inguruan ibiltzen diren mutil kozkorrak kanpora bidaltzen dituzte astindu bat eman ondoren. Baina berak ez zuen makilakadarik jaso; kutunak bere alde jokatzen zuen noski, eta Umballako horoskopoa eta aitaren marmarretatik gogoratzen zitzaizkion hitz bakanak ezin hobeto egokitzen zirela ematen zuen. Bestela zergatik zirudien apaiza lodiak horren hunkituta, eta zergatik eman zion meheak edari hori bero hura?

       — Aita, hilda dago Lahoren ni txikia nintzenetik. Emakumeak, kabarri denda bat zeukan alokairu-autoak dauden lekutik bertan —Kim bete-betean hasi zen, baina egiak noraino balioko zion oso ondo jakin gabe.

       — Ama?

       — Ez! —nazka keinu batez—. Ni jaio nintzenean hil zen ama. Aitak Jadu-gherren hartu zituen paper horiek... Nola deitzen diozue zuek? (Bennettek baietz egin zuen buruaz), bera, zera... ondo ikusia zegoelako. Nola deitzen diozue zuek? (Berriz ere baietz egin zuen Bennettek). Aitak kontatu zidan hori. Eta esan zidan gainera eta baita ere herenegun Umballan marrazkia hautsetan egin zuen brahamanak, esan zidan, Zezen Gorri bat aurkituko nuela zelai berde batean eta Zezenak lagundu egingo zidala.

       — Hauxe da gezurti puska, hau —murmurikatu zuen Bennettek.

       — Deabru arrania, hauxe da herria! —murmurikatu zuen aita Victorrek—. Segi, Kim.

       — Ez dut lapurtu. Gainera, orain gizon santu baten dizipulu naiz. Kanpoan dago eserita. Bi gizon ikusi genituen banderekin etortzen, lekua prestatzera. Hori horrelaxe izaten da beti amets batean, edo, zera... iragarpen bat dela eta. Hala, banekien egia bihurtuko zela. Zezen Gorria zelai berdean ikusi nuen, eta aitak esan zuen: «Bederatziehun deabru pukka-k eta koronelak zaldi baten gainean zainduko zaituzte Zezen Gorria aurkitzen duzunean!» Ez nekien zer egin Zezena ikusi dudanean, baina alde egin dut eta gero itzuli ilundu duenean. Zezena ikusi nahi nuen berriz, eta berriz ikusi dut Zezena... zera, sahibek otoitz egiten ziotela. Zezenak lagundu egingo didala uste dut. Maisuak ere halaxe esan zuen. Kanpoan eserita dago. Minik emango al diozue, orain deitzen badiot? Oso gizon santua da. Esan ditudan gauza guztien lekukotza eman lezake, eta badaki ez naizela lapurra.

       — «Sahibak zezen bati otoi egiten»! Zer arraio da hori? —esan zuen Bennettek—. Gizon santu baten dizipulua! Erotuta al dago mutila?

       — O'Hararen semea da, bai. O'Hararen semea deabru guztiekin batera. Horixe bera egingo zukeen aitak ere... mozkorra zegoenean. Hobe dugu gizon santua etorraraztea. Baliteke horrek zerbait jakitea.

       — Ezer ez daki —esan zuen Kimek—. Erakutsiko dizuet nirekin etortzen bazarete. Nire maisua da. Gero joan egin gintezke.

       — Deabru arrania! —izan zen aita Victorrek esan ahal izan zuen guztia, Bennett kanporantz zihoala, esku bat Kimen bizkarrean indarrez jarrita.

       Geratu zen lekuan topatu zuten lama.

       — Bukatu da nire Bilakuntza —egin zion oihu Kimek bere hizkuntzan—. Aurkitu dut Zezena, baina Jainkoak daki zer datorren hurrena. Jende honek ez dizu kalterik egingo. Zatoz gizon argal honekin apaiza lodiaren dendara eta ikusi bukaera. Berria da dena, eta ez dakite hindieraz hizketan. Asto hezi gabeak dira.

       — Ez dago bada ondo horien ezjakituriari barre egitea —erantzun zuen lamak—. Poztu egiten nau zu alai egoteak, chela.

       Duintasunez eta susmo txarrik gabe denda txikian sartu zen, elizgizon bezala agurtu zituen bi elizak eta ikatzezko suaren ondoan eseri zen. Kriseiluaren argitan islatzen zen dendaren oihal horiak urre gorriaren kolorea ematen zion lamaren aurpegiari.

       Munduaren bederatzi hamarrenak «jentil» izenpean jartzen dituen fedearen interes gabezia izugarriaz begiratu zion Bennettek.

       — Eta zer izan da zure Bilakuntzaren bukaera? Zein dohain eman dizu Zezen Gorriak? —lamak Kimi hitz egiten zion.

       — Esaten du, «Zer egin behar duzu?» —Bennettek deseroso begiratzen zion aita Victorri, eta Kimek, bere onerako, bere gain hartu zuen interpretari lana.

       — Ezin dut asmatu zer ikustekorik duen fakir honek mutilarekin, biktima eta konplizea izango du eta seguruena —hasi zen Bennett—. Ezin dugu onartu mutil ingeles bat... Masoi baten semea dela onartuta, zenbat eta lehenago joaten den Masoien Umezurztegira, askoz hobeto.

       — A! Errejimenduko logiaren idazkari bezala duzun iritzia da hori —esan zuen aita Victorrek—, baina agureari ere esan diezaiokegu zer nolako asmoak ditugun. Ez du gaizkile itxurarik.

       — Nik ikusi dudanez, ezin dira inoiz ekialdekoen pentsakizunak asmatu. Orain, Kimball, zuk gizon honi nik diodana esatea nahi dut, hitzez hitz.

       Hurrengo esaldien zentzua jaso, eta horrelaxe hasi zen Kim hizketan:

       — Maisu, gamelua dirudien argal txoro horrek esaten du ni sahib baten semea naizela.

       — Baina nola?

       — A, egia da. Jaio nintzenetik nekien hori, baina horrek niri kutuna lepotik kendu eta paper guztiak irakurrita jakin du. Uste du behin sahib izanda, sahib dela bat betirako, eta bien artean erabakita ni errejimendu honetan utzi edo madrissah (eskola) batera bidaltzeko asmoa dute. Gertatu da lehen ere. Nik ihes egin izan diet beti. Txoro gizenak era bateko ideiak dauzka eta gameluak berriz bestelakoak. Baina horrek ez dio inporta. Gau bat eman dezaket hemen, eta baita hurrengoa ere beharbada. Lehen ere gertatu izan da. Gero ihes egingo dut eta zuregana bueltatu.

       — Baina esaiezu nire chela zarela. Esaiezu nola etorri zinen nigana ahulduta eta ikaraz nengoenean. Esan gure Bilakuntzarena, eta segur aski utziko dizue joaten.

       — Esan diet hori. Barre egiten dute, eta polizia aipatu.

       — Zer ari zarete esaten? —galdetu zien Mr Bennettek.

       — A. Zera besterik ez du esaten, ez badidazue joaten uzten bere eginbeharrak etenda geratuko direla... bere eginbehar pribatu larriak —azken hura Urtegi saileko bulegari eurasiar batekin izandako elkarrizketaren oroitzapena zen, baina irribarrea baino ez zuen sortarazi, eta horrek ernegatu egin zuen—. Eta zuk eginbehar hori zer den jakingo bazenu, ez zinateke traba egiteko irrikitzen egongo.

       — Zer da bada? —galdetu zuen aita Victorrek, ez kezkarik gabe, laman aurpegira begira.

       — Bada Ibai bat herri honetan nire maisua bila eta bila dabilena. Gezi batek sorrarazi zuen eta... —Kimek oinaz jotzen zuen lurra ezinegonik, pentsamenduak bere mintzairatik ingeles motelera itzultzen zituen artean— A, Buda gure Jaunak egin zuen, eta han sartzen denari bekatu guztiak garbitzen zaizkio eta kotoia bezain zuri geratzen da —entzunak zituen noizbait Kimek misiolarien hitzak—. Ni bere dizipulua naiz, eta Ibaia aurkitu beharra daukagu. Oso baliotsua da guretzat.

       — Azaldu ezazu hori berriz —esan zuen Bennettek. Kimek obeditu egin zuen, istorioa osatuz.

       — Baina hori izugarrizko biraoa da ordea! —egin zuen oihu Ingalaterrako elizak.

       — Ai, ai —esan zuen aita Victorrek atsegin—. Edozer emango nuke beren hizkuntzan mintzatzeko gauza izateagatik. Bekatua garbitzen duen Ibaia! Eta zenbat denbora daramazue ibai horren bila?

       — A, egun asko. Orain joan egin nahi dugu, eta bila hasi berriz. Ez baitago hemen.

       — Bai —esan zuen aita Victorrek serio-serio—. Baina ezin duzu agure horrekin joan. Bestelakok lirateke gauzak, Kim, soldadu baten semea ez bazina. Esaiozu errejimendua arduratuko dela zutaz eta zure... zera, gizonik gizonena bezain jatorra bihurtuko zaitugula. Esaiozu mirarietan sinesten badu, sinetsi behar duela...

       — Ez dago horren sinesgarritasunaz baliatu beharrik —moztu zuen Bennettek.

       — Ez naiz horrelakorik egiten ari. Sinetsi behar du mutila hona etorri izana, bere errejimendura, Zezen Gorriaren bila, miraria dela nolabait. Kontutan hartu, Bennett, horren aurka dauden aukerak. Mutil hau, bakarra India osoan, eta gure errejimendua, beste guztien artean, maniobratan, eta elkartu egin dira! Ezagun du Patua izan dela. Bai, esaiozu Kismet dela hau (patua). Kismet, mallum? (ulertzen al duzu?)

       Lamarengana jiratu zen; lama Mesopotamiaz hitz egin baliote bezalaxe zegoen.

       — Esaten dute —agurearen begiak argitu egin ziren Kimen hitzak entzutean—, agerian jarri dela orain nire horoskopoaren zentzua, eta hona etorri naizenez gero, nahiz eta zuk badakizun jakin-minez etorri naizela, bai jende honengana eta bai beren Zezen Gorriarengana, madrissah-era joan behar dudala eta sahib bihurtu. Orain nik konforme nagoela egingo ditut itxurak, zeren, okerrenean ere, zugandik urrun egindako jatordu batzuk baino ez dira izango. Gero ihes egingo dut eta bideari jarraituko diot Sahararunporeraino. Hala bada, maisu, Kuluko emakume horrekin egon, eta ez apartatu ni etorri arte. Zalantzarik gabe, Gerra eta gizon armatuena da nire zeinua. Ikusi nola eman didaten ardoa edateko eta ohorezko ohe baten gainean eseri! Aitak gizon handia behar zuen izan. Hala bada, ohore ematen badidate, primeran. Bestela izanda ere, ondo. Nolanahi ere, nekatzen naizenean zugana joango naiz. Baina egon rajputni-arekin, galdu egingo baitut bestela zure oinen arrastoa... Bai, bai —esan zuen mutikoak—, esateko esan didazuen guztia itzuli diot.

       — Eta ez dut ikusten zertan itxoin behar duen —esan zuen Bennettek, eskua praketako sakelan sartuz—. Xehetasunak geroago aztertuko ditugu, eta orain emango diot honi ru...

       — Denbora eman. Baliteke mutikoa maite izatea —esan zuen aita Victorrek, bestearen mugimendua geldiarazteko keinu bat eginez.

       Arrosarioa atera zuen lamak, eta bere txano handiaz estali zituen begiak.

       — Zer nahi du orain?

       — Esaten du... —Kimek esku bat jaso zuen—, esaten du: isilik egon. Nirekin hitz egin nahi du. Begira, esaten duenetik hitz bat bera ere ez duzue zuek ulertzen, eta uste dut hitz egiten baduzue oso madarikazio txarrak egingo dizkizuela. Arrosario aleak horrela hartzen dituenean, isilik egon nahi izaten du beti.

       Zur eta lur eseri ziren bi ingelesak, baina Bennetti Kimentzat zorigaiztokoa izango zen zerbait igarri zitzaion begietan, mutila adar erlijiosoaren eskueran jarritakoan.

       — Sahiba eta sahib baten semea —minak lakartu egiten zuen lamaren ahotsa—. Baina ez da lur hau eta lur honen ohiturak zuk bezain ederki ezagutzen duen gizon zuririk. Nola izan liteke hori egia?

       — Zer axola dio, maisu? Gogoan izan gau bat edo bitarako izango dela. Gogoratu, ni oso bizkor alda naiteke. Zam-Zammah kanoi handiaren azpian zurekin lehenengoz mintzatu nintzen bezalaxe izango da...

       — Gizon zurien erara jantzitako mutila, Etxe Miragarrira lehenengoz joan nintzenean. Eta bigarren aldian berriz indiarra zinen. Zein izango da hirugarren enkarnazioa? —barre triste bat egin zuen—. A, chela, mindu egin duzu agure bat, zugana joan baita nire bihotza.

       — Eta nirea zugana. Baina nola asma nezakeen Zezen Gorriak istilu honetara ekarriko ninduela?

       Lamak berriz ere aurpegia estali zuen, eta, urduri, arrosarioari eragin zion. Aldamenean eseri, eta esku bat jarri zuen Kimek bere maisuaren jantzian.

       — Beraz, sahiba al da mutil hau? —jarraitu zuen ahots nekatuz—. Etxe Miragarriko irudiak zaintzen dituen sahiba bezalakoxea —lamak gizon zuriekin izandako harremanak mugatuak ziren. Irakasgai bat errepikatzen ari zela zirudien—. Orduan, harritzekoa litzateke beste sahibek egiten dituzten ez bezalako gauzak egitea. Bere jendearengana itzuli behar du.

       — Gau eta egun batez eta beste egun bat —erregutu zuen Kimek.

       — Ez, ez! —aita Victorrek ate aldera abiatzen ikusi zuen Kim eta zango indartsu batez geldiarazi zuen.

       — Ez ditut ulertzen gizon zurien ohiturak. Lahoreko Etxe Miragarriko irudien apaiza hemengo mehe hau baina konplituagoa zen. Kendu egingo didate mutila. Sahib bihurtu behar al dute nire dizipulua? Gizarajoa agure hau! Nola aurkituko behar dut nire Ibaia? Ez al dute bada beraiek dizipulurik? Galdeiezu.

       — Esaten du pena handia duela orain ezingo duelako Ibaia aurkitu. Esaten du, zergatik ez duzuen zuek dizipulurik, eta bera bakean uzten? Bekatuak garbitu nahi ditu.

       Ez Bennettek ez aita Victorrek, ez zeukaten hartarako erantzun egokirik prest.

       Kimek, lamaren sufrimenduak kezkatuta, esan zuen ingelesez:

       — Nik uste dut, orain joaten uzten badidazue, lasai-lasai joango garela eta lapurtu gabe. Ibai horren bila joango gara ni harrapatu baino lehen ari ginen bezala. Zergatik etorri ote naiz hona Zezen Gorria eta horrelako gauzen bila! Orain ez ditut nahi.

       — Zeure buruaren mesedetan sekula egin duzun lanik onena izan da, motel —esan zuen Bennettek.

       — Jainkoaren izenean, ez dakit nola kontsolatu gizona —esan zuen aita Victorrek lamari begira-begira—. Ezin du mutila eraman, baina gizon zintzoa da hala ere. Ziur naiz gizon zintzoa dela. Bennett, rupia hori ematen badiozu, burutik oinetaraino madarikatuko zaitu!

       Elkarren arnasa entzuten egon ziren, hiru, host minutu luzez. Orduan lamak burua jaso eta besteen gainetik espaziora eta hutsera begiratu zuen.

       — Bidearen Jarraitzaile naiz ni —esan zion Kimi ahots garratzez—. Nirea da bekatua eta nirea zigorra. Sinestarazi egin nion neure buruari, orain ikusten baitut sinetsi egin nahi nuela, nire Bilakuntzan laguntzera bidalia zinela. Hala, nire bihotza zugana joan zen zure adin laburraren karitate, kortesia eta jakituriagatik. Baina Bideari jarraitzen diotenek ezin dute onartu desioa edo loturaren surik, hori dena Lilura da eta. Esaten duen bezala... —testu txinatar zahar-zahar bat errezitatu zuen, beste bat erantsi zion, eta hura hirugarren batekin indartu—. Aldendu egin naiz Bidetik, chela. Ez da zure errua izan. Gozatu egiten nuen bizitza ikusita, jende berria bideetan, eta gauza horiek ikusita zuk zenuen pozarekin. Pozik nengoen zurekin, eta zuk nire Bilakuntzaz, nire Bilakuntzaz besterik ez, behar zenuen arduratu. Orain penaz nago nigandik aldendu zaituztelako, eta Ibaia urrun dudalako. Legea hautsi dut!

       — Deabru arrania! —esan zuen aita Victorrek, esaldi bakoitzean mina nabarituta, aditua baitzen aitorpenetan.

       — Orain konturatzen naiz Zezen Gorriaren zeinua niretzako ere bazela, zuretzako bezainbeste. Desio oro gorria da, eta gaiztoa. Penitentzia egingo dut eta bakarrik bilatu Ibaia.

       — Itzuli behintzat Kuluko andrearengana —esan zion Kimek—, bestela galdu egingo zara kaminoetan. Jaten emango dizu ni zugana itzultzen naizen arte.

       Lamak eskuari eragin zion erabakia hartuta zeukala adierazteko.

       — Eta orain —ahoskera aldatu egin zitzaion Kimengana jiratu zenean—, zer egingo dute zurekin? Agian, merituak eskuratuz, garbitu ahal izango ditut egin ditudan okerrak.

       — Sahib bihurtu, asmo hori dute. Etzi itzuliko naiz. Ez penarik izan.

       — Nolakoa? Hauek bezalakoa? —aita Victor seinalatu zuen—. Arratsaldean ikusi ditudanak bezalakoa, gizon ezpatadun horiek, indarrez zapaltzen zutenak bezalakoa?

       — Baliteke.

       — Hori ez dago ondo. Gizon horiek desioaren atzetik dabiltza eta hustasunera heltzen dira. Zuk ez duzu horrelakoa izan behar.

       — Umballako apaizak Gerra zela nire marra esan zuen —moztu zuen Kimek—. Txoro horiei galdetuko diet... Baina ez, ez dago galdetu beharrik. Gaur gauean egingo dut ihes, nik gauza berriak ikusi besterik ez bainuen egin nahi.

       Kimek bizpahiru galdera egin zizkion ingelesez aita Victorri, eta erantzunak itzuli zizkion lamari.

       — Esaten du, «Kendu egiten didazue eta ezin duzue esan zer egingo duzuen berarekin». Esaten du, «Esadazue ni joan baino lehen, ez baita txantxetako gauza ume bat heztea».

       — Eskolara bidaliko zaitugu. Gero, ikusiko da. Kimball, soldadu izan nahiko duzu, ezta?

       — Gorah-log (gizon zuriak). Ez, ez! —Kimek indarrez eragin zion buruari. Militarren ariketa eta diziplinak ez zuten batere erakartzen—. Soldadua ez naiz izango.

       — Esaten dizuten huraxe izango zara —esan zuen Bennettek—; eta eskerrak eman beharko zenituzke lagundu behar dizugulako.

       Kimek irribarre egin zuen, errukitsu. Gizon haiek berak nahi ez zuen zerbait egingo zuela uste bazuten, askoz hobeto.

       Beste isilune luze bat izan zen. Bennett urduri mugitzen zen, eta begirale bati deitzea proposatu zuen fakirra bidal zezan.

       — Ikasketak ematen al dira, edo saltzen, sahiben artean? Galdeiezu —esan zuen lamak, eta Kimek itzuli egin zuen.

       — Dirua ordaintzen zaiola irakasleari diote, baina diru hori errejimenduak emango du... Baina zer axola dio? Gau bat besterik ez da eta.

       — Eta... zenbat eta diru gehiago eman, ikasketa hobea ematen al dute? —lamari ez zitzaion atsegin Kimen segituan ihes egiteko plan hura— Ez dago gaizki ikasteagatik ordaintzea. Ezjakinari jakinduria eskuratzen laguntzea meritua da beti —arrosarioaren aleek abakoak bezain gogor jotzen zuten elkar. Orduan lamak aurre egin zien bere zapaltzaileei.

       — Galdeiezu zenbat diruren truke ematen duten irakaspen zuhur eta egokia. Eta zein hiritan.

       — Bada —esan zuen aita Victorrek ingelesez Kimek aurrekoa itzuli zuenean—, segun eta. Errejimenduak zure gastu guztiak ordainduko lituzke Umezurztegi Militarrean zauden artean; edo Punjabeko umezurztegi masoian sar zintezke (nahiz eta ez zuk eta ez berak ez duzuen ulertuko zer esan nahi duen horrek); baina mutil batek Indian izan dezakeen eskolarik onena, jakina, St. Xabier in Partibusekoa da, Lucknowen.

       Luze jo zuen hark itzultzerakoan, Bennettek laburtzea nahi baitzuen.

       — Zenbat den jakin nahi du —esan zuen Kimek lasai-lasai.

       — Berrehun edo hirurehun rupia urteko —aita Victorrek bazeraman puska bat ezertaz harritu gabe. Bennettek, eraman txarreko, ez zuen ezer ulertzen.

       — Esaten du jartzeko izena eta diru kopurua paper batean, eta emateko berari. Eta zure izena ere jartzeko azpian, gutun bat idatzi behar baitizu egun batzuk barru. Gizon jatorra zarela dio. Beste gizona berriz zoroa omen da. Badoa.

       Lama bat-batean zutitu zen.

       — Nire Bilakuntzari jarraitu behar diot —egin zuen oihu, eta joana zen.

       — Begiraleekin egingo du topo —esan zuen oihuka aita Victorrek jauzi eginez lama ateratzerakoan —baina ezin dut mutila utzi —Kimek jarraitzeko keinu bizkor bat egin zuen, baina atzera egin zuen. Ez zen agindurik entzun kanpoan. Desagertua zen lama.

       Kim eroso jesarri zen kaperauaren ohatilan. Agindu zion behintzat lamak Kuluko andre rajput-arekin egongo zela, eta gainontzekoak ez zuen askorik axola. Bi apaizak horren asaldatuta egoteak poztu egiten zuen. Luze jardun zuten ahots isilez hizketan, aita Victor planen bat proposatzen premiatsu Mr Bennetti, honek sinesgogor zirudien artean. Berria eta zoragarria zen guzti hura, baina hala ere logaleak zegoen Kim. Gizonak ekarri zituzten dendara —haietako bat koronela zen dudarik gabe, aitak iragarri bezala— eta sekulako galderak egin zizkioten, batez ere zaintzen zuen emakumeaz, eta den denari egiaz erantzun zion Kimek. Ez zirudien emakumea zaindari egokitzat jotzen zutenik.

       Huraxe zen, izan ere, Kimen esperientziarik berriena. Lehenago edo geroago, nahi izanez gero, India handi, gris, forma gabera egingo zuen ihes, dendak, apaizak eta koronelak atzean utziz. Bitartean, sahibak txundituta utzi behar bazituen, ahal zuen guztia egingo zuen hura lortzeko. Bera ere zuria zen.

       Kimek ulertu ezin zuen hizketaldi luze baten ondoren, sarjentu batengana eraman zuten, mutilari ihes egiten ez uzteko agindu zehatzak zituena. Errejimenduak Umballaraino jarraituko zuen, eta Kim berriz, erdia logiak ordainduta, eta beste erdia harpidetzaz, Sanawar izeneko leku batera bidaliko zuten.

       — Gauza miragarria da, pentsaezina, koronela —esan zuen aita Victorrek, hamar minutuz segidan isildu gabe hizketan aritu ondoren—. Bere lagun budistak ospa egin du nire izena eta zuzenbidea hartu ondoren. Ezin dut asmatu mutilaren heziketa ordaindu nahi ote duen ala bere kabuz sorginkeriaren bat prestatzen ari ote den —eta gero Kimi—. Izango duzu denborarik zure adiskide den Zezen Gorriari eskerrak emateko. Gizon egingo zaitugu Sanawarren, baita protestante egin behar baduzu ere.

       — Jakina, jakina —esan zuen Bennettek.

       — Baina zuek ez zarete Sanawarrera joango —esan zuen Kimek.

       — Baina gu Sanawarrera joango gara, gizontxo. Horixe da komandantearen agindua, eta komandanteak O'Hararen semeak baino garrantzi handixeagoa badu.

       — Zuek ez zarete Sanawarrera joango. Zuek gerrara joango zarete.

       Barre algarak entzun ziren dendan.

       — Zure errejimendua hobexeago ezagutzean ez dituzu nahastuko martxa eta borroka, Kim. Gerrara noizbait ere joango garela espero dugu.

       — A, badakit guzti hori —berriz ere itsu-itsuan bota zuen Kimek tiroa. Ez baldin bazuten gerrara joateko asmorik, berak Umballako atariko hizketaldiaz zekiena ez zekiten haiek.

       — Badakit ez zaudetela gerran orain. Baina gauza bat esaten dizuet, Umballara heldu bezain pronto gerrara bidaliko zaituzte, gerra berrira. Zortzi mila gizonetako gerra da, kanoiez gain.

       — Horixe bai zehatza izatea. Zuk ere iragarpena eransten al diezu gainontzeko dohainei ala? Eraman ezazu, sarjentu. Eskuraiozu danbor-jole baten uniformea, eta kontuz ibili, ez dadila behatz artetik itzuri. Nork esan du bukatu dela mirarien garaia? Ohera joango naizela uste dut. Ahultzen hasita daukat buru gaixo hau.

       Ordubete beranduago, kanpamenduaren beste muturrean, eta basoko abere bat bezala isil-isilik, eserita zegoen Kim, goitik behera garbitu berria, beso eta zangoetan harramaskak egiten zizkion jantzi nazkagarri batean sartuta.

       — Oso txori bitxia —zioen sarjentuak—. Horra non agertzen den brahaman batekin, horia baino horiagoa apaiza, bere aitaren masoi agiria lepotik zintzilik zeukala, eta nik ez dakit zer esaka zezen gorri batez. Gero hantxe desagertu da brahamana ezer esplikatu gabe, eta mutila kaperauaren ohatilan eseri da zangoak gurutzatuta agertzen den kristo guztiari gerra zikina iragarriz. Leku txarra da India Jainkoaren beldur den gizon batentzat. Dendaren ardatzean lotuko diot zangoa, sabaitik ihes egin nahi badu ere. Zer esan duzu gerraz?

       — Zortziehun gizon, kanoiez gain —esan zuen Kimek—. Azkar asko ikusiko duzue.

       — Horixe da kontsolamendua! Etzan hor danborren artean eta segi lotara. Bi mutil horiek zainduko dizute loa.

 

 

6. ATALA

 

              Orain gogoratzen naiz, lagunok...

              Itsaso berrietako jolaskide zaharrak...

              Ur-airearen salerosketan jardun genuenean

              Basatien artean.

              Hamar mila legoa hegorantz

              Eta hogeita hamar urte beranduago

              Ez zuten Valdez prestua ezagutzen,

              Baina ni ezagutu eta maite ninduten.

                            Diego Valdezen kantua.

 

       Goizean goiz kendu zituzten eta desagertu ziren denda zuriak, Maverickek Umballarako zeharbide bat hartzen zuten artean. Bide hura ez zen atseden lekutik gertu igarotzen, eta Kimek, intendentzi gurdietako baten ondoan, soldaduen emazteen komentarioen zaparradaren azpian, ez zeukan bezperako ziurtasuna. Ondo bijilatuta zegoela deskubritu zuen: aita Victor alde batean, eta Mr Bennett bestean.

       Eguerdiaren ondoren gelditu egin zen taldea. Zerbitzari batek, gamelu gainean, gutun bat eman zion koronelari. Koronelak irakurri eta komandante batekin hitz egin zuen. Kilometro erdi bat atzerago, Kimek marmar zakar eta alai bat entzun zuen hauts loditik berarenganaino zetorrela. Orduan norbaitek bizkarrean jo zuen, oihuka:

       — Esaguzu nola jakin duzun, deabru txiki hori! Aita, ea zuri esaten dizun.

       Zaldi txiki bat jarri zitzaion Kimi ondoan, eta apaizaren zelaren pareraino eraman zuen.

       — Hara, seme, bart egin zenuen iragarpena egia bihurtu da. Bihar Umballan frenterako itsasoratzeko agindua daukagu.

       — Zer da hori? —esan zuen Kimek, «frente» eta «itsasoratu» hitzak berriak gertatzen zitzaizkion eta.

       — Zure gerrara goaz.

       — Jakina bada, gerrara zoaztela. Esan nuen bart.

       — Halaxe da, bai. Baina, deabru arrania, nola zenekien zuk hori?

       Distiraka jarri zitzaizkion begiak Kimi. Ezpainak itxi zituen, buruari eragin, eta itxura misteriotsua hartu. Kaperauak aurrera egin zuen hautsetan, soldadu, sarjentu eta subalternoak elkarri keinuak egiten zizkioten artean, mutila seinalatuz. Koronelak, zutabearen buruan, jakin-minez begiratzen zion:

       — Bazarreko zurrumurruak izango ziren noski —esan zuen—; baina hala ere... —eskuan zeukan paperari begiratu zion—. Deabru arrania, azken berrogeita zortzi ordu hauetan hartu dute eta erabakia!

       — Zu bezalako beste asko al dira Indian? —galdetu zion aita Victorrek—, ala lusus naturae izateko bidean zaude?

       — Orain badakizue; utziko al dizkidazue agurearengana itzultzen? Kuluko emakume horrekin ez badago, beldur naiz ez ote den hilko.

       — Ikusi nuenagatik, zu bezain ederki ardura daiteke hura bere buruaz. Ez. Zortea ekarri diguzu, eta guk gizon egingo zaitugu. Zure intendentzi gurdira itzuliko zaitut orain, eta iluntzean zatoz nigana.

       Handik aurrera Kimek konplituz inguratuta ikusi zuen bere burua ehunka gizonen artean. Ez kanpamenduan nola agertu zen, nola jakin zen nor zuen aita, ezta iragarpenak ere, ez zuten batere galdu ahoz aho igarotzean. Emakume zuri, handi batek, oheko arropa mordo baten gainean eserita, misteriotsuki galdetu zion ea senarra gerratik itzuliko zela uste al zuen. Kim serio-serio pentsatzen jardun ondoren, baietz esan zion, eta emakumeak jaten eman zion. Alderdi askotatik, segizio handiak, tarteka-tarteka musika joaz, hain erraz hitz egin eta barre egiten zuen jendetza hark Lahoreko jaialdi bat zirudien. Ordura arte behintzat, lan gogorrik ez zen inon ageri, eta Kimek ikuskizunari begira egotea erabaki zuen. Iluntzean musika bandak etorri zitzaizkien harrera egitera, eta Maverickekin joan ziren kanpamenduraino musika joka, Umballako geltokitik bertan. Gau interesgarria izan zen hura. Beste errejimenduetako gizonak etorri zitzaizkien Maverickei bisita egitera. Maverickak ere bisitaldiak egiten ibili ziren. Haien bila zihoazen soldadu taldeek, itzularazteko, gauza bera egiten ari ziren errejimendu ezezagunetako taldeekin egin zuten topo; eta segituan, turutak jo eta jo hasi ziren beste talde eta ofizialei deika, iskanbila baretu asmoz. Mantendu beharra zeukaten Maverickek betidanik zeukaten gartsu fama. Biharamunean halere itxura eta egoera ezin hobean formatu zuten kaian; eta Kim ere, atzean utzi baitzuten gaixo, emakume eta mutikoekin, hantxe ageri zen agur esaten oihuka, asaldatuta, trenak abiatzerakoan. Sahibak bezala bizitzea ordura arte behintzat entretenitua izan zen; baina Kimek zuhurtasunez ukitzen zuen bizimodu hura. Gero itzuli egin zen mutil danbor-jole baten ardurapean, barraka huts, kareztatuetara; zabor, soka eta paperez zeukan lurra estalita; sabaiek bere oin-urrats bakartiak itzultzen zizkioten. Indiakoen modura, bil-bil egin zen ohatila baten gainean eta lotara jarri. Gizon bat etorri zitzaion haserre ataritik oinekin soinua eginez, esnatu egin zuen, eta maisua zela esan zion. Nahikoa izan zuen Kimek hura bere baitan ixteko. Ozta-ozta zen gatiza Lahoreko poliziaren zenbait iragarki irakurtzeko, bere ongi izanarekin zerikusia zutelako; eta bera zaintzen zuen emakumearen gonbidatu ugarien artean alemaniar bitxi bat ere izan zen, antzerti ibiltari parsi batentzat dekoratuak margotzen zituena. Kimi esan zion barrikadetan izana zela berrogeita zortzian», eta, hartaz, hala ulertu zuen behintzat Kimek, idazten erakutsiko omen zion jatekoaren truke. Kim hizki soilak ikastera iritsi zen, baina ez zion halere oso ongi irizten idazketari.

       — Ez dakit ezer. Alde hemendik! —esan zion Kimek maisuari, susmo txarra hartuz.

       Orduan gizonak belarritik heldu zion, eta urruneko gela batera eraman zuen; dozena bat danbor-jole zeuden han bankuetan eserita, eta geldik egoteko esan zion maisuak besterik ezean. Hartan primeran moldatu zen Kim. Gizonak gauzaren bat edo beste azaldu zuen arbel beltz baten gainean marra zuriak eginez, eta etendako loak hartu zuen berriz Kim. Gogoz gaitzesten zuen egoera hura, huraxe baitzen hain zuzen ere berak bere bizitza laburraren zatirik handiena saihesten eman zuena: eskola eta diziplina. Bat-batean ideia zoragarri bat bururatu zitzaion, eta zergatik ez ote zuen lehenago hartan pentsatu galdetu zion bere buruari.

       Maisuak kanpora bidali zituen, eta Kim izan zen ataritik eguzkitara irteten lehena.

       — E, zu! Egon! Geldik! —esan zuen bere atzean ahots ozen batek—. Zaindu egin behar zaitut. Nire bistatik aldentzen ez uteko agindua daukat. Nora zoaz?

       Goiz osoan Kimen inguruan zebilen danbor-jolea zen, hamalau bat urtetako mutil potolo eta pekatsua: Kimek gorroto zion botetako zoruetatik txanoaren zintetaraino.

       — Bazarrera... gozokiak erostera... zuretzat —esan zion Kimek, ondo pentsatu ondoren.

       — Mugaz kanpo dago bazarra. Hara joaten bagara astindu ederra jasoko dugu. Itzuli.

       — Hurbilen noraino joan gintezke? —Kimek ez zekien mugak zer esan nahi zuen, baina ongi hezia agertu nahi zuen... orduan.

       — Hurbilen? Urrutien esan nahiko duzu! Beheko zuhaitz horretaraino joan gintezke.

       — Orduan horra joango naiz.

       — Ondo da. Ni ez naiz joango. Beroegi dago. Hemendik bijilatuko zaitut. Ez du merezi ihes egiteak. Berehala ezagutuko zaituzte arropa horiekin. Daramazun hori errejimenduko arropa da. Ez da Umballan segituan bueltan ekarriko ez zaituen patruilarik.

       Hark ez zuen Kim askorik beldurtu, baina bai ordea jantziak leher eraziko egingo zuela jakiteak, korrika egiten saiatuz gero. Desgogora, azokara zeraman oso bide ibili baten bihurguneko zuhaitzera joan zen, eta bertako jendea nola pasatzen zen begira egon zen. Gehienak behe kastako zerbitzariak ziren, kanpamenduan lanean jarduten zutenak. Kimek erratzarekin ari zen bati deitu zion, eta hark segituan erantzun zion beharrik gabeko lotsagabekeriaz, mutiko europarrak ez zuela ulertuko pentsatuz noski. Bestearen erantzun zakar, bizkorrak, atera zuen okerretik. Kimek hartantxe jarri zuen bere anima kateatua, menderatzen zuen hizkuntzan norbait iraintzeko aukera zuelako eskertuta.

       — Eta orain, zoaz bazarreko gutun-idazle hurbilenarengana eta esaiozu etortzeko hona. Gutun bat idatzi behar dut.

       — Baina... baina zer nolako zurien seme zara zu bazarreko eskribau baten beharra izateko? Ez al da bada barraketan maisurik?

       — Bai, eta infernua ere horrelakoz josita dago. Bete ezazu nire agindua, nazkante...! Zure ama saski baten azpian ezkondu zen! Lal Beg-en zerbitzari hori (Kimek bazekien zein zen erratzarien Jainkoa), segi nire mandatua betetzera, bestela beste elkarrizketa bat izango dugu eta!

       Erratzaria korrika urrundu zen.

       — Zuria ez den zuri bat duzu zain barraken ondoan zuhaitz baten azpian —esan zion hitz totelka azokan topatu zuen lehenengo eskribauari—. Zure beharra dauka.

       — Ordainduko al du? —galdetu zuen eskribau txukunak, mahaia, lumak eta argizaria ordenan jasoaz batera.

       — Ez dakit. Ez da besteak bezalakoa. Joan eta ikusi. Merezi du.

       Kim ezinegonaz dantzan ari zen kayeth gazte lerdena agertu zenean. Bere ahotsa entzuteko bezain gertura heldu zenean lasai-lasai iraindu zuen.

       — Lehenbizi dirua hartuko dut —esan zuen eskribauak—. Hitz gaizto horiek prezioa igo egin dute. Baina nor zara zu, horrela jantzita, eta horrela hizketan?

       — A! Zuk idatzi behar duzun gutunean esango dut hori. Ez da sekula halako istoriorik izan. Baina ez daukat presarik. Beste eskribau batekin moldatuko naiz. Eskribauez josita dago Umballa, Lahore bezalaxe.

       — Lau anna —esan zuen eskribauak, eseri eta oihala zabalduz barraka huts baten itzaletan.

       Aldamenean eseri zitzaion Kim ia oharkabean —indiarrek baino ez dakiten eran—, nahiz eta praka nazkagarri haiek eraman. Eskribauak zeharka begiratzen zion.

       — Hori sahibei eskatzen zaiena da. Orain esadazu benetako prezioa.

       — Anna t'erdi. Nola dakit nik gutuna idatzitakoan ez duzula alde egingo?

       — Zuhaitz hau baino harantzago ezin naiz joan, eta gainera zigilua ere hartu behar da kontutan.

       — Ez daukat komisiorik zigiluaren prezioan. Beste behin, zein eratako mutil zuria zara zu?

       — Hori gutunean agertuko da, Mahbub Ali, Lahoreko Kashmir Serai-ko zaldi-tratulariarentzat baita. Nire adiskidea da.

       — Ene! —murmurikatu zuen eskribauak, luma tintontzian sartuz—. Hindieraz idatzi behar al da?

       — Jakina. Mahbub Aliri bada. Hasi! Umballaraino etorri naiz agurearekin trenean. Umballan eman nuen behor uherraren albistea. —loretokian ikusitakoaren ondoren, ez zuen hazitarako zaldi zuririk aitatuko.

       — Mantsoxeago. Zer ikustekorik du behor uher batek... Mahbub Ali al da, tratulari handia?

       — Nor bada? Haren zerbitzuan izana naiz. Har ezazu tinta gehiago. Berriz hartu. Agindua behar bezala bete nuen. Gero oinez abiatu ginen Benares aldera, baina hirugarren egunean errejimendu jakin batekin egin genuen topo. Idatzita al dago hori?

       — Bai, pulton —murmurikatu zuen eskribauak, adi-adi.

       — Haien kanpamendura joan nintzen eta harrapatu egin ninduten, eta lepoan dudan kutuna zela eta, zuk ezagutzen duzun hori, errejimendu horretako gizonen baten semea nintzela erabaki zuten: Zezen Gorriaren iragarpenaren arabera, zuk ederki dakizun bezala bazarreko guztiek ezagutzen duten berbera. —Kim isildu egin zen, eskribauaren bihotzean sar zedin gezi hura, eta eztarria garbituta jarraitu zuen—: Apaiz batek jantzi egin ninduen eta beste izen bat eman... Apaiz bat, hala ere, zoroa zen. Arropak oso astunak dira, baina sahiba naiz eta bihotza ere astuna daukat. Eskolara bidali eta jo egiten naute. Ez ditut hemengo haizea eta ura atsegin. Zatoz laguntzera, Mahbub Ali, edo dirua bidali, ez baitaukat honako hau idazten ari denari ordaintzeko nahikoa.

       — «Nahikoa». Neure erruz sartu didazu ziria. Nucklaoko Altxorraren zigiluak faltsifikatu zituen Husain Bux bezain bizkorra zara. Baina hauxe da istorioa! Hauxe da istorioa! Egia al da?

       — Ez da ezer onik ateratzen Mahbub Aliri gezurrak esanez. Askoz ere hobeto da Mahbub Aliren adiskideei zigiluak utziz laguntzea. Dirua heltzen denean ordainduko dizut.

       Idazlea, zalantzakor, marmarka aritu zen, baina zigilu bat atera zuen mahaitik, gutunean jarri, Kimi eman eta alde egin zuen. Mahbub Alik izen boteretsua zuen Umballan.

       — Horixe duzu Jainkoekin harreman onak izateko bidea! —egin zion Kimek atzetik oihu.

       — Dirua etortzean, beste horrenbeste eman! —egin zuen gizonak garrasi bizkar gainetik.

       — Zer ari zinen beltz horri kontatzen? —galdetu zion danbor-joleak Kimi atarira itzuli zenean—. Zelatan nengoen.

       — Hitz egin besterik ez dut egin.

       — Beltzak bezala hitz egiten duzu, ezta?

       — Ez, ez! Pixka bat besterik ez dakit. Zer egingo dugu orain?

       — Bazkaritarako deia joko dute segituan. Jainkoa! Gustura joango nintzen frentera errejimenduarekin! Nazkagarria da eskolara joan behar eta besterik egin ezina, ez al zaizu iruditzen?

       — A, bai!

       — Ihes egingo nuke nora jo baneki, baina, soldaduek dioten bezala, India zikin honetan gartzelik gabeko presoa bezala dago bat. Ez dago ihes egiterik segituan harrapatua izan gabe. Nazka-nazka eginda nago honetaz.

       — Izan al zara inoiz Be... Ingalaterran?

       — Azkeneko tropak bidali zituztenean etorri nintzen-eta amarekin! Ingalaterran izana naizela esango nuke nik. A zer eskale ez-jakina zaren! Zabor artean hazia zara, ezta?

       — A... bai. Kontaidazu zerbait Ingalaterraz. Handik etorri zen aita.

       Halakorik esango ez bazuen ere, Kimek ez zuen noski sinesten bere Ingalaterra zen Liverpooleko auzoaz mutilak esan zuen hitz bat bera ere. Afalordura arteko denbora pasarazten lagundu zion: batere erakargarria ez zen jatekoa, mutilei eta ezindu taldetxo bati barraka baten zokoan zerbitzatua. Mahbub Aliri idatzi ziolako izan ez balitz, oso triste zegokeen. Ohituta zegoen indiar jendetzaren axolagabekeriarekin; baina gizon zurien arteko bakardade handi hark min handia ematen zion. Hala bada eskertu egin zuen arratsean soldadu handi batek aita Victorrengana eraman izana, beste etxe batean bizi baitzen, arma plazaren bestaldean. Apaiza gutun bat ari zen irakurtzen, ingelesez eta tinta morez idatzia. Inoiz baino jakin-min handiagoz begiratu zion Kimi.

       — Gustatzen al zaizu hau, seme, ikusi duzuna? Ez asko, ezta? Gogorra behar du izan, oso gogorra, abere basati batentzat. Entzun orain. Gutun harrigarri bat daukat hemen, zure adiskidearena.

       — Non dago? Ondo al dago? A! Gutuna idazten asmatu badu, ondo dagoela seinale.

       — Maite duzu orduan?

       — Jakina bada, maite dut. Berak maite ninduen.

       — Halaxe ematen du, hau ikusita. Berak ez daki ingelesez idazten, ezta?

       — Ez, ez. Jakin ez daki, baina eskribauren bat aurkitu du noski ingelesez oso ondo idazten dakiena, eta idatzi egin du. Ulertuko duzula espero dut.

       — Horrek azaltzen du bada gutunarena. Ba al dakizu zuk bere diru kontuez ezer? —aurpegian igarri zitzaion Kimi ez zekiela.

       — Nola jakin nezake?

       — Horixe galdetu dizut. Orain entzun, ea ezer ateratzen duzun honetatik. Lehenengo zatia utzi egingo dugu... Jagadhirreko bidetik idatzita dator... «Bide ertzean eserita meditazio sakonetan, eman behar dudan urratsagatik Jaun horren txaloak jasoko ditudalakoan, urrats hau ematea gomendatzen diot Jaun horri jainko Ahalguztidunaren izenean. Heziketa bedeinkapen handiena da ona denean. Bestela, ez du lurrean baliorik.» —Benetan, bete-betean asmatu du agureak oraingo honetan!— «Jaun horrek emango balio nire mutilari heziketarik onena Xavierren (Si Xavier in Partibus izango da hori noski), zure dendan hil honen 15 datarekin izandako elkarrizketaren arabera (hona hemen ukitu komertziala!), orduan Jainko Ahalguztidunak Jaun horren oinordekoak bedeinkatuko ditu hirugarren eta laugarren belaunaldira arte eta —entzun orain!— ziur izan jaun horren zerbitzari apalak emango diola une bakoitzeko ordain egokia hundi bidez, hirurehun rupien balioaz, St. Xavierreko heziketa garestiarentzat, Lucnowen, eta utzidazu denbora diru hori hundi bidez bidaltzeko Jaun horrek agintzen duen Indiako edozein lekutara. Jaun horren zerbitzari honek ez du orain burua non jarri, baina Benaresera doa trenez, horrenbeste hitz egiten duen andrearen pertsekuzioa dela eta, eta gogorik gabe Saharunporen egoteko etxeko lanetan aritzeko.» —eta zer arraio esan nahi du horrek?

       — Bere puro-a izatea eskatu dio atsoak, bere apaiza, Saharunporen, nik uste. Berak ez du hori egin nahi bere Ibaia dela eta. Hitz egin egiten zuen.

       — Zuretzat garbi dago, ezta? Nik berriz tutik ere ez dut ulertzen. «Hala, Benaresa noala, eta han lekua bilatuko dut eta rupiak bidali nire bihotzeko kuttuna den mutilarentzat, eta Jainko Ahalguztidunaren izenean heziketa hori buru ezazu, eta eskaria egiten dizun honek, behar duen bezala, otoi egingo du etengabe. Sobrao Sataik idatzia, Allahadad Unibertsitatean sartu ezin izan zuena, Teshu lama Agurgarriarentzat, Mai baten bila dabilen Such-zeneko apaiza, helbidea Tirthankar Elizan, Benares. PD. Mesedez, kontutan izan mutila bihotzeko kuttuna dela, eta rupiak hundi bidez bidaliko direla hirurehun urteko. Jainko Ahalguztidunaren izenean.» Zer da hau, agurea burutik eginda dagoela, ala eskaintza komertziala? Zuri galdetzen dizut, ez baitut ezertxo ere ulertzen.

       — Hirurehun rupia urteko emango dizkidala esaten al du? Eman egingo dizkit orduan.

       — A, horrela ikusten duzu zuk hau, ezta?

       — Jakina bada. Hori baldin dio!

       Apaizak txistu egin zuen; gero bera bezalakoa balitz bezala hitz egin zion Kimi.

       — Ez dut sinesten; baina ikusiko dugu. Sanawarreko Umezurztegi militarrera joatekoa zinen gaur, eta hantxe egongo zinateke Errejimenduaren eskuetan soldadu izateko urteak bete arte. Ingalaterrako Elizan heziko zaituzte han; Bennett arduratu da horretaz. Bestalde, St Xavierrera joaten bazara heziketa hobea izango duzu, eta... erlijioa ere bai. Ikusten al duzu zein den nire arazoa?

       Kimek ez zuen ezer ikusten, trenean hegoaldera zihoan lamaren irudia izan ezik, eskean aritzeko laguntzarik gabe.

       — Jende gehiena bezala, amore eman beharko dut. Zure lagunak Benaresetik dirua bidaltzen baldin badu... Baina zer arraio, nondik atera behar ditu kaleko eskale batek hirurehun rupia? Lucknowera joango zara eta nik ordainduko dizut bidaia, ezin baitut harpidetzaren dirua ukitu zu katoliko egiteko asmoa baldin badut, eta horixe da nire asmoa. Dirua bidaltzen ez badu, Militarren Umezurztegira joango zara Errejimenduaren diruarekin. Hiru egunetako epea emango diot, batere sinesten ez badut ere. Hala ere, geroko ordainketetan huts egiten badu... baina hori ez dago nire esku. Mundu honetan pausoak banaka eman beharra daude, bedeinkatua izan bedi Jainkoa! Eta Bennett frentera bidali dute eta ni atzean utzi. Bennettek ezin du dena izatea espero.

       — A, bai —esan zuen Kimek oharkabean.

       Apaiza aurrerantz makurtu zen.

       — Gustura emango nuke hilabeteko soldata zure buru biribil horretan dabilena jakiteagatik.

       — Ezer ez —esan zuen Kimek, eta burua arraskatu zuen. Rupia bat bera bidaliko ote zion Mahbub Alik ari zen bere artean pentsatzen. Orduan eskribauari ordaindu ahal izango zion eta gutunak idatzi lamari Benaresera. Agian Mahbub Alik bisita egingo zion hurrena zaldiekin hegoaldera etortzean. Jakingo zuen segur aski Kimek Umballako ofizialari gutuna eman izanak eragin zuela gizonek eta mutilek horren zaratatsu barrakako mahaien gainean komentatu zuten gerra hura. Baina Mahbub Alik hori ez bazekien, ez litzateke batere segurua izango berak kontatzea. Gogorra izaten zen Mahbub Ali gehiegi zekiten, edo gehiegi zekitela uste zuen mutilekin.

       — Beste albisterik jasotzen dudan arte —aita Victorren ahotsak moztu egin zizkion pentsakizunak—, joan zintezke eta beste mutilekin jolasean ibili. Zerbait ere erakutsiko dizute... baina ez dut uste gustukoa izango duzunik.

       Ari zen heltzen eguna poliki-poliki bere bukaera tristera. Lo egin nahi izan zuenean, arropa nola tolestu eta botak nola jarri erakutsi zioten, besteek barre egiten zioten artean. Turutek esnatu zuten egunsentian; maisuak gosariaren ondoren berekin hartu zuen, zentzu gabeko irudiz betetako orri bat jarri zion sudur azpian, izen harrigarriak eman zizkien irudiei eta besterik gabe jo egin zuen. Kimi barraka garbitzaile bati opioa eskatu eta maisua pozoitzea bururatu zitzaion, baina pentsatu zuen, denek mahai batean eta ageri-agerian jaten zutenez gero (hori bereziki nazkagarria gertatzen zitzaion Kimi, nahiago baitzuen jaterakoan munduari bizkarra ematea), urrats hura arriskutsua izan zitekeela. Gero ihes egiten saiatu zen apaizak lama drogatu nahi izan zuen herrira, soldadu zaharra bizi zen herri hartara. Irudi gorri txikia irteera guztietan bidali zuten atzera ordea begi zorrotzeko begiraleek. Prakak eta jakak berdin-berdin ezintzen zizkioten Kimi gorputza eta arima, eta hala asmo hura baztertu eta, ekialdekoen erara, denboraz eta zorteaz fidatzea erabaki zuen. Atsekabezko hiru egun igaro ziren gela zuri handi oihartzunez beteetan. Arratsaldeetan kanpora ateratzen zen danbor-jolearen babespean, eta lagunari entzuten zion guztia zurien irain hiztegiaren zatirik handiena osatzen zutela ziruditen hitz baliogabeak ziren. Kimek hitz haiek aspalditik ezagutzen zituen eta bihotz-bihotzez mesprezatzen. Kim astinduz hartzen zien mutilak isiltasuna eta interes gabezia hari mendekua, ohi den bezala. Ez zitzaizkion batere axola mugetan zeuden bazarrak. Indiar guztiei «beltz» deitzen zien; hala ere zerbitzari eta garbitzaileek sekulako irainak esaten zizkioten muturrera, eta, haien errespetuzko jarrerarekin nahastuta, ez zuen inoiz ezer ulertzen. Hark nolabait ere kontsolatzen zuen Kim astinduengatik.

       Laugarren egunaren goizean etorri zitzaion berea danbor-joleari. Elkarrekin atereak ziren Kim eta bera Umballarako hipodromo aldera. Bakarrik itzuli zen, negarrez, eta esanez O'Hara gazteak, berak ezer egin gabe, agur egin ziola zaldi gainean zihoan beltz bati; beltzak orduan zartailu bereziki itsasgarri bat jarri omen zion gainean, O'Hara gaztea hartu, eta eraman egin omen zuen galapa bizian. Berri haiek aita Victorren belarrietara heldu ziren, eta ahoa okertu zuen. Nahikoa harrituta zegoen ordurako Benareseko Tirthankar elizatik jasotako gutun bat zela eta, indiar bankari baten hirurehun rupietako ordainduko batekin heldu zena, eta «Jaun Ahalguztidunari» zuzenduriko otoi harrigarri batekin. Apaiza baino gehixeago ere haserretuko zen lama jakin izan balu nola itzuli zuen azokako gutun-idazleak bere «merituak irabazi» esaldia.

       — Deabru arrania! —aita Victor atzera eta aurrera zebilen diruarekin—. Eta orain joan egin da agertu eta desagertu ibiltzen diren beste adiskide horietako batekin! Ez dakit zer ote den lasaigarriagoa niretzat, mutila itzularazi ala galtzen utzi. Ezin dut ulertu. Nola arraio, bai, nola arraio ingura lezake kaleko eskale batek mutil zuriei eskola emateko dirua?

       Handik bost kilometrotara, Umballako hipodromoan, Mahbub Ali, Kabuleko hazitarako uher baten hedeetatik tiraka, eta Kim aurrean eserita zuela, honela ari zen hizketan:

       — Baina, Mundu osoaren Adiskide, neure ohorea eta izen ona hartu behar dira kontutan. Errejimendu guztietako sahib ofizialek, eta Umballa osoak ezagutzen dute Mahbub Ali. Jendeak ikusi egin nau zu hartu eta mutil hori astintzen. Oraintxe ere urrunetik ikusten gaituzte zelai honetan. Nola eramango zaitut nirekin, edo zure desagerpena azaldu, lurreratu eta baratzetan galtzen uzten badizut? Kartzelan sartuko nindukete. Lasai egon. Behin sahiba, betirako sahiba. Gizon bihurtzen zarenean, nork daki?, eskertu egingo diozu hau Mahbub Aliri.

       — Eraman nazazu begiraleengandik urruti, gorri hau alda litekeen lekura. Emadazu dirua eta Benaresera joango naiz, eta nire lamarekin izango naiz berriz ere. Ez dut sahiba izan nahi, eta, gainera, gogoan izan mezua eraman nuela.

       Zaldiak sekulako jauzia egin zuen. Mahbub Alik, oharkabean, sabela ukitu zion ertz zorrotzeko oin-burdinekin. (Ez zen tratulari aberats berri horiek bezalakoa, bota ingeles eta ezproinak daramatzatenak). Kimek bere ondorioak atera zituen deskuidu hartatik.

       — Horren gauza handia ere ez zen. Umballa Benareserako bidean dago. Dagoeneko ahaztuta daukagu sahibak eta biok hura. Horrenbeste gutun bidaltzen dizkiet zaldiez galderak egiten dituzten gizonei, ezen oso zehatz ere ez baititut gogoratzen. Ez al zen Peters sahibak pedigria jakin nahi zuen behor uher batez?

       Kimek berehala ikusi zuen xedera. «Behor uherra» esaten bazuen, berehala konturatuko zen Mahbub, aldaketa hura onartu zuela eta, zerbaiten susmoa bazuela mutikoak. Horretaz, erantzun zion:

       — Behor uherra? Ez. Niri ez zaizkit mezuak horrela ahazten. Hazitarako zuria zen.

       — Bai, halaxe zen, bai. Hazitarako zaldi zuri arabiarra. Baina zuk «behor uherra» idatzi zenidan.

       — Nork esaten die bada eskribauei egia? —erantzun zuen Kimek, Mahbub Aliren eskua bihotzean sentituz.

       — E! Mahbub Ali, lapur alaena, egon pixka bat! —egin zuen oihu ahots batek, eta ingeles bat hurbildu zitzaien polo zaldi txiki baten gainean—. Zuen atzetik nator India erdian barrena. Ez du gutxi korritzen zuen zaldi kabuliar honek. Salgai izango duzu, ezta?

       — Zaldi gazte bat daukat bidean, Zeruak egina, polo joko zail eta delikatuarentzat. Ez dauka parekorik. Ez...

       — Poloan ibiltzen da eta mahaia zerbitzatzen ere badaki. Bai. Badakigu hori dena. Zer arraio daramazu hor?

       — Mutil bat —esan zuen serio-serio Mahbub Alik—. Beste mutil bat joka ari zitzaion. Aita soldadu zuria izan zen gerra handian. Lahoren hazia da, eta nire zaldiekin ibiltzen zen jolasean umetan. Orain uste dut soldadu egin nahi dutela. Bere aitaren errejimenduak harrapatu du, joan den astean gerrara joan zen harexek. Baina ez dut uste berak soldadu izan nahi duenik. Zaldi gainean buelta bat ematera daramat. Esadazu non diren zure barrakak eta hantxe utziko zaitut.

       — Utzi niri joaten. Aurkituko ditut nik bakarrik barrakak.

       — Eta ihes egiten baduzu nork esan behar du ez dela nire erruz izan?

       — Afaltzera itzuliko da. Nora egin lezake ihes? —galdetu zuen ingelesak.

       — Lur honetan jaioa da. Lagunak dauzka. Nahi duen lekura joaten da. Cha buk sawai-a da (mutiko zorrotza). Arropa aldatu, eta une batean behe kastako mutil indiarra bihurtuko zaizu.

       — Hara bestea berriz! —ingelesak begi zorrotzez begiratu zion Kimi Mahbub Ali barraketarantz abiatzen zen artean. Kimek hortzak estutu zituen. Mahbub burlaka ari zitzaion, afganiar desleial batek egiten duen bezala; izan ere, hizketan jarraitu zuen:

       — Eskolara bidaliko dute, jarriko dizkiote bota astunak oinetan eta arropa horietan sartuko dute. Eta orduan dakien guztia ahaztuko zaio. Zein da zure barraka?

       Kimek, hitzik ere egin ezinik, aita Victorren hegala seinalatu zuen, zuri-zuria besteen ondoan.

       — Baliteke soldadu ona izatea —esan zuen Mahbubek pentsakor—. Ordenantza ona izango da behintzat. Lahoretik bidali nuen behin mezu bat eramatera. Hazitarako zaldi zuri baten pedigriari zegokion.

       Hura irain ikaragarri bat eranstea laido ikaragarriago bati izan zen; eta gerra sortzaile izandako gutun hura halako abileziaz eman zion sahiba den-dena ari zen entzuten. Mahbub Ali betirako sutan erretzen imajinatu zuen Kimek egin zion traizioarengatik, eta bere buruarentzat berriz, barrakak, eskolak, eta berriz ere barrakez osaturiko ikuskizun luze grisa ikusi zuen. Erreguz begiratu zion ongi osaturiko aurpegiari, non ez baitzen errekonozimendu distirarik batere ageri; baina, ezta egoera hartan ere, ez zitzaion bururatu gizon zuriaren eskuetan jartzea bere burua edo afganiarra salatzea. Eta Mahbub ingelesari begira-begira zegoen, eta ingelesa begira-begira Kimi, dardarka eta hitz egin ezinik gizarajoa.

       — Nire zaldia ondo hezia da —esan zuen tratulariak—. Beste bat ostikoka hasiko zitzaizun, sahib.

       — A —esan zuen ingelesak azkenean, zaldiaren soin bustia zartailuaz igurtziz—. Nork egingo du mutila soldadu?

       — Aurkitu zuen errejimenduak dio berak, eta bereziki errejimendu horretako sahib-aitak.

       — Horra hor aita! —eztarria trabatu zitzaion Kimi aita Victor, buru-hutsik, ataritik atera zenean.

       — Deabru arrania, O'Hara! Beste arrazatako beste zenbat adiskide dauzkazu Asian? —egin zuen oihu, Kim jaitsi eta, etsita, aurrean jartzen zitzaionean.

       — Egun on, aita —esan zuen alai ingelesak—. Ondo ezagutzen zaitut zure ospea dela eta. Lehenago etorri eta bisita egiteko asmoa nuen. Creighton naiz.

       — Etnologi Zerbitzukoa? —esan zuen aita Victorrek. Ingelesak baietz egin zuen buruaz—. Benetan, pozten nau zu ezagutzeak; eta eskerrak zor dizkizut mutila ekartzeagatik.

       — Niri ez eman eskerrak, aita. Gainera, mutila ez zebilen ihesi. Ez duzu ezagutzen Mahbub Ali zaharra —zaldi tratularia sorgor zegoen eguzkitan eserita—. Hilabete eman hemen eta ezagutuko duzu. Berak saltzen dizkigu xamalko guztiak. Mutil hau nahikoa gauza bitxia da. Ba al daukazu berataz ezer kontatzerik?

       — Ba al daukadan? —esan zuen arnasestuka aita Victorrek—. Zeu zara saltsa honetan niri laguntzeko gizonik aproposena. Kontatu! Deabru arrania, irrikitzen nago hemengo jendeaz zerbait dakien bati kontatzeko!

       Morroi bat agertu zen kantoitik bueltan. Creighton koronelak ahotsa jaso zuen, urdueraz hizketan.

       — Oso ondo, Mahbub Ali, baina zertarako kontatzen dizkidazu gauza guzti horiek zaldiaz? Hirurehun eta berrogeita hamar rupia emango dizkizut, besterik ez.

       — Sahiba berotxo eta goseak dago zaldi gainean ibili ondoren —erantzun zuen zaldi tratulariak, bromazale pribilegiatuaren irribarreaz—. Segituan ikusiko ditu hobeto nire zaldiaren abantailak. Itxoin egingo dut aitarekin hizketan bukatzen duen arte. Zuhaitz horren azpian egongo naiz zain.

       — Zoaz infernura! —barre egin zuen koronelak—. Horixe gertatzen da Mahbuben zaldi bati begiratzeagatik. Primerako zurruparia da, aita. Itxoin, bada, horrenbeste denbora baduzu xahutzeko, Mahbub. Zure esanetara nago, aita. Non da mutila? A, Mahbubekin hitz egitera joan da. Oso mutil bitxia. Aginduko al duzu mesedez jar dezatela behorra babespean?

       Kim eta Mahbub Ali zuhaitzaren azpian hizketan ondo ikusten zituen aulki batean eseri zen koronela. Apaiza barrura sartu zen zigarro bila.

       Kim erresuminez hizketan entzun zuen Creightonek:

       — Brahamanari sugeari baino lehenago sinetsi behar zaio, sugeari emagalduari baino lehenago, eta emagalduari afganiar bati baino lehenago, Mahbub Ali.

       — Berdin dio horrek —arrandiaz mugitu zen bizar gorri handia—. Marrazkiak argi ageri diren arte ez lukete umeek alfonbra ehundegian ikusi beharko. Sinetsazu, Mundu osoaren Adiskide, zerbitzu handia ari natzaizu egiten. Ez zaituzte soldadu bihurtuko.

       «Pekatari alena» pentsatu zuen Creigtonek. «Baina ez zabiltza oker. Mutil hori ez da alferrik galdu behar, esan didaten bezalakoa baldin bada.»

       — Barkaidazue une batez —esan zuen aita Victorrek barrutik—, kasuaren dokumentuak inguratzen ari naiz.

       — Sahib koronel zuhur eta ausart honen laguntza nire bitartez lortzen baduzu, eta ohore egiten badizute, nolako eskerrak emango dizkiozu Mahbub Aliri gizon izatean?

       — Ez, ez! Berriz ere Bidera eramateko erregutu dizut, han seguru nengoke eta; eta zuk berriz ingelesei saldu nauzu. Zenbat diru emango dizute horrengatik?

       — Horixe da deabru txikia! —koronelak bere zigarroa hozkatu zuen, eta konplimenduz jiratu zen aita Victorrengana.

       — Zer dira apaiz lodiak koronelaren aurrean mugitzen dituen gutun horiek? Egon zaldiaren atzean zutik, hedeei so bazeunde bezala! —esan zuen Mahbub Alik.

       — Jagadhirreko bidetik nire lamak bidali didan gutuna da, esanez hirurehun rupia urteko ordainduko dituela nire eskolarako.

       — Hara! Horrelakoa al da Txano Gorri zaharra? Zein eskolatarako?

       — Jainkoak daki. Nucklaon dela uste dut.

       — Bai. Eskola handi bat dago han sahiben seme eta erdi sahibentzat. Zaldiak saltzen izan naizenean ikusi izan dut. Beraz, maite al zuen lamak ere Mundu osoaren Adiskidea?

       — Bai; eta lamak ez zituen gezurrak kontatzen, edo jendea etsaiengana eramaten.

       — Ez da harritzekoa apaizak ere mataza nola askatu ez jakitea. Zeinen azkar mintzatzen zaion sahib koronelari! —Mahbub Alik barre txiki bat egin zuen—. Alaren izenean! —begi zorrotzek ataria kurritu zuten istant batean—. Zure lamak ordainduko bat dirudiena bidali du. Neronek ere egin izan ditut negozio batzuk hundi-ekin. Sahib koronela paperak begiratzen ari da.

       — Zertarako balio dit horrek niri? —esan zuen Kimek nekatuta—. Zu joan egingo zara, eta horiek gela huts horietara itzularaziko naute, lotarako leku egokirik gabe, eta mutilak joka dauzkadala.

 

 

7. ATALA

 

              Noren erabilerarako orekatzen ote dira eguzki fruitukorrak

              Ilargi ezjakin eta izarrak dakartzaten izarrekin?

              Sar zaitez tartean, ez dezatela zure etorrera sumatu.

              Zeruek gerra goitiarrak dauzkate, Lurrak bereak bezala, behekoak.

              Istilu, harrabots, borroka horien ondorengo

              (Betirako lotuta Adanen bekatuaz, aitarenaz, zeureaz)

              Jaso begiak, horoskopoa osatu eta esan

              zein planetak askatzen ala kondenatzen duen zure patua!

                            Sir John Christie

 

       Arratsaldean maisu aurpegi gorriak esan zion Kimi «ezabatu egin zutela kopurutik», berarentzat batere esanahirik ez zuen esaldia, jolastera alde egiteko esan zioten arte. Orduan bazarrera joan zen korrika, eta han zigilua zor zion eskribaua topatu zuen.

       — Orain ordaindu egingo dizut —esan zion Kimek errege baten moduan—, eta orain beste gutun bat idaztea behar dut.

       — Umballan da Mahbub Ali —esan zuen kartsuki eskribauak. Bere ogibidea zela eta, eskribauaren txokoa oinarrizko informazio bulegoa zen, nahiz eta sarritan okerreko informazioa izan.

       — Hau ez da Mahbubentzat, apaiz batentzat da. Hartu luma eta idatzi bizkor. Teshu laman, Bhotiyaleko Santua, Mai baten bila dabilena, orain Benareseko Tirthankar elizan dagoena. Hartu tinta gehiago! Hiru egun barru Nucklaoka joatekoa naiz, Nucklaoko eskolara. Eskolak Xavier du izena. Ez dakit non dagoen eskola hori, baina Nuncklaon dago.

       — Nik ezagutzen dut Nucklao ordea —moztu zuen idazleak—. Ezagutzen dut eskola.

       — Esaiozu non den, eta anna erdi bat emango dizut.

       Kanaberazko lumak gogoz jardun zuen.

       — Topatuko du —gizonak burua jaso zuen—. Nor daukagu hor kalearen bestaldean begira?

       Kimek segituan begiratu eta Creighton koronela ikusi zuen tenis prakak jantzita.

       — A, hori barraketako apaiz lodia ezagutzen duen sahib bat da. Deika ari zait.

       — Zertan ari zara? —galdetu zion koronelak Kimi, hurbildu zitzaionean.

       — Ez... ez nabil ihesi. Gutun bat bidali behar diot nire maisuari Benaresa.

       — Ahaztuta neukan hori. Esan al diozu nik eramango zaitudala Lucknowera?

       — Ez, ez diot esan. Irakurri gutuna, zalantzarik baduzu.

       — Orduan zergatik ez duzu nire izena aitatu gizon santu horri idazterakoan? —irribarre bitxia egin zuen koronelak. Kimek ahal zuen adore guztia inguratu zuen.

       — Behin esan zidaten ez dela gauza egokia edozertan zerikusirik duten ezezagunen izena idaztea, izenak aitatzerakoan plan asko eta asko hondatu egiten dira eta.

       — Ondo erakutsita zaude —erantzun zuen koronelak, eta Kim gorritu egin zen—. Puruen kaxa apaizaren atarian utzi dut. Ekar ezazu nire etxera ilunabarrean.

       — Non da etxea? —galdetu zuen Kimek. Barruak esaten zion nola edo hala froga ari zitzaiola egiten koronela, eta erne zegoen.

       — Galdetu edonori bazar handian —koronelak alde egin zuen.

       — Puruen kaxa ahaztu zaio —esan zuen Kimek bueltan—. Iluntzean eraman behar diot. Hori da gutun osoa, hau izan ezik, hiru bider: Zatoz niregana! Zatoz niregana! Zatoz niregana! Orain zigilua ordainduko dizut eta gutuna bidaliko dut —joateko altxatu zen, baina bat-batean bururatu balitzaio bezala, galdetu zuen—: Nor da kopeta iluneko sahib hori, kaxa ahaztu duena?

       — A, Creighton sahib da hori, oso sahib ergela, errejimendurik gabeko sahib koronela baita.

       — Zer egiten du?

       — Jainkoak daki. Erabili ezin dituen zaldiak erosten ibiltzen da beti, eta Jainkoaren egiteei buruzko asmakizunak galdetzen... landareak direla, harriak direla edo jendearen ohiturak. Merkatariek gizon ergelen aita deitzen diote, oso erraz sartzen diote eta zaldiekin ziria. Mahbub Alik esaten du beste sahib gehienak baino erotuago dagoela.

       — A! —esan zuen Kimek, eta alde egin zuen.

       Jendearen izaeraz ezaguera ederra emana zion Kimi bizitzak, eta gizon ergelei ez zitzaiela zortzi mila gizon eta kanoiak mugi erazten zituen informazioa ematen bururatu zitzaion. India osoko gudalburuak ez zuen, Kimek entzunda zeukanez, txoroekin hitz egiten. Eta Mahbub Aliri ahoskera ere ez zitzaion aldatuko, koronelaren izena aitatzen zuen bakoitzean gertatzen zen bezala, hura ergel hutsa izan balitz. Beraz, hor nonbait —eta jauzika hasi zen Kim—, bazegoen misterioren bat; Mahbub Ali espioitzan aritu bide zen koronelarentzat, Kimek Mahbubentzat espioitza lanak egin izan zituen bezalaxe. Eta, zaldi merkatariak bezala, koronelak bere burua agerian bizkorregi jartzen ez zuen jendea errespetatzen zuen noski.

       Pozik zegoen ez zuelako adierazi ezagutzen zuela koronelaren etxea; eta, barraketara itzuli eta ikusi zuenean ez zuela koronelak ezertxo ere utzi han, pozez zoratzen jarri zen. Horra hor berak maite zuen klaseko gizon bat: pertsona nahasi eta bihurria, jolas ezkutuan. Hala bada, Creightonek zoro bezala agertu ahal bazuen, baita Kimek ere.

       Ez zituen bere pentsakizunak agertu aita Victorrek, hiru goiz luzez, irakaspenak eman zizkionean Jainko eta Jainkosa multzo guztiz berri batez, eta Maria izeneko Jainkosa batez bereziki; hura, erabaki zuen, Kimek, Mahbub Aliren teologiako Bibi Miriam bera zen. Ez zuen sentipen berezirik agertu, hitzaldiaren ondoren, aita Victorrek dendaz denda eraman zuenean horniduraren osagaiak erostera, eta danbor-jole inbidiatsuek eskola hobeago batera zihoalako jo zutenean ere ez zen kexatu, aldiz, adi-adi gertaeren jarraipenaren zain geratu zen. Aita Victorrek, bihotz oneko gizona baitzen, geltokira eraman zuen, Creighton koronelaren lehen klaseko bagoiaren hurrengoa zen bigarren mailako bagoi huts batean jarri zuen, eta agur esan zion benetako sentipenez.

       — Gizon egingo zaituzte, O'Hara, St Xavierren; gizon zuria, eta, halaxe espero dut, gizon zintzoa. Badakite nola agertu zinen, eta arduratuko da koronela bidean ez zaitezen galdu edo nahastu. Azaldu dizut zertxobait erlijioaz, hala espero dut behintzat, eta gogoan izan, galdetzen dizutenean, katolikoa zarela. Edo hobeto, Erromatar katolikoa esan, nahiz eta hitz hori ez dudan atsegin.

       Kimek zigarro nazkagarri bat piztu zuen —arduratu zen mordo bat erosteaz azokan— eta pentsatzera etzan zen. Bidai bakarti hura eta lamarekin hirugarren klasean egindakoa desberdinak izan ziren oso. «Sahibek ez diote plazer handirik ateratzen bidaiatzeari», pentsatu zuen. «Hai Mai! Alde batetik bestera noa pilota baten gisa. Nire Kismet-a da. Inork ezin dio ihes egin bere Kismet-ari. Baina otoi egin behar diot Bibi Miriami, eta sahiba naiz». Botei erreparatu zien, minduta. «Ez; ni Kim naiz. Mundu handia da hau, eta ni Kim naiz, besterik ez. Nor da Kim?». Bere nortasunaz pentsatzen jardun zuen, sekula egin ez zuen gauza, burua jira-biraka hasi zitzaion arte. Hutsaren hurrengoa zen bera Indiako zirimolo zaratatsu hartan, hegoalderantz zihoala ezagutzen ez zuen patura.

       Halako batean koronelak zerbitzari bat bidali zuen bere bila, eta luze aritu zitzaion hizketan. Kimek ulertu zuenez, erne ibiltzea espero zuen, eta Indiako Zerbitzuan sartuko zela gero lur-neurketarako laguntzaile gisa. Lana behar bezala egiten bazuen, eta beharrezko azterketak gainditu ondoren, hilabeteko hogeita hamar rupia irabaziko zituen hamazazpi urterekin, eta arduratuko zen Creighton koronela lanpostu egokia topa zezan.

       Kimek hasieran hiru hitzetatik bat ulertzen zuelako itxurak egin zituen. Koronela orduan, bere okerra ikusita, urduera arin eta bizira igaro zen, eta Kim lasaitu egin zen. Hizkuntza horren ederki ezagutzen zuen gizonak, hain poliki eta lasai mugitzen zenak, eta begiak beste sahibenak ez bezalakoak izanda, haziak eta lausoak, ezin zuen ergela izan.

       — Bai, eta bideak, mendiak eta ibaiak irudikatzen ikasi behar duzu, irudi horiek begietan eramaten paperean jartzeko parada duzun arte. Egunen batean beharbada, lur-neurtzaile zarenean, esan ahal izango dizut elkarrekin lanean ari garenean: «Zoaz mendixka horren bestaldera eta ikusi zer dagoen atzean.» Orduan batek esango du: «Jende gaiztoa bizi da mendi horietan, eta hil egingo dute neurtzailea sahib itxura duela konturatzen badira.» Zer egingo zenuke orduan?

       Kim pentsatzera jarri zen. Egokia ote zen berak koronelak galdetu bezala erantzutea?

       — Beste gizonak esandakoa kontatuko nuke.

       — Baina nik erantzungo banu: «Hirurehun rupia emango dizkizut mendi horien atzean dagoena jakiteagatik... Ibai baten marrazkia eta bertako jendeak esaten duenaz hitz batzuengatik»?

       — Zer esango dizut? Mutil bat besterik ez naiz. Itxoin ezazu gizona naizen arte —orduan, koronelaren kopeta iluna ikusita, jarraitu zuen—: Baina uste dut ehun rupia horiek irabaziko nituzkeela egun batzuetan.

       — Nola?

       Kimek buruari eragin zion erabakior.

       — Esango banu nola irabaziko nituzkeen, beste batek entzun ahal izango zuen eta niri aurrea hartu. Ez da gauza ona informazioa hutsaren truke saltzea.

       — Esadazu orain —koronelak rupia bat luzatu zion. Kim eskua aurreratzen hasi zen, baina gero erortzen utzi zuen.

       — Ez, sahib, ez. Badakit zenbat diru emango didaten erantzunaren truke, baina ez galdera zergatik egiten den.

       — Oparitzat hartu orduan —esan zuen Creightonek, txanpona jaurtikiz—. Lehengaia baduzu zuk. Ez dezatela St Xavierren hondatu. Erruz dira han gizon beltzak mesprezatzen dituzten mutilak.

       — Bazarreko saltzaileak dituzte horiek amak —esan zuen Kimek. Ondo asko zekien ez dagoela odol nahasikoak bere koinatuari dioen gorrotoa bezalakorik.

       — Egia da; baina zu sahiba zara, eta sahibaren semea. Horretaz, ez zaitzatela bultzatu gizon beltzak mesprezatzera. Ezagutu ditut Gobernuaren zerbitzura sartu berriak ziren mutilak beltzen ohiturak edo hizkera ezagutzen ez zituztelako itxurak egiten zutenak. Soldata urritu genien ezjakintasun horregatik. Ez da ezjakintasuna bezain bekatu handirik. Gogoan izan hori.

       Hogeita lau ordutako hegoalderako bidai luzean sarritan bidali zuen koronelak norbait Kimen bila, beti ere azken burutapen haietaz luzeago mintzatzeko.

       «Soka berberari helduta egongo gara bada denok» pentsatu zuen Kimek azkenean, «koronela, Mahbub AL eta ni, neurketa laguntzaile bihurtzen naizenean. Mahbub Alik enplegatu ninduen bezala erabiliko nau noski. Ondo dago hori, Bidera itzultzen uzten badit. Arropa hau ezta ibiliarekin ere ez da biguntzen.»

       Lucknoweko jendez jositako geltokira heldu zirenean ez zen lamaren arrastorik ageri. Kimek irentsi egin zuen nahigabea, koronelak ticca-gharri batean bere gauza txukunekin sartu eta St Xavierrera bakarrik bidali zuenean.

       — Ez dizut agurrik esaten, elkartuko gara berriz eta —egin zion oihu—. Berriz, eta askotan, behar bezalakoa bazara. Baina oraindik ere frogatzeko zaude.

       — Gau hartan —Kim berdinen arteko tum-a erabiltzen ausartu zen—, hazitarako zaldi zuri baten pedigria eraman nizun arren?

       — Erruz irabazten da gauzak ahaztuz, mutiko —esan zuen koronelak Kim, gurdian sartzen ari zenean, aldez alde gurutzatu zuen begiratu batez.

       Ia bost minutu behar izan zituen mutilak bere onera etortzeko. Orduan haize berria arnastu zuen, gustura.

       — Hiri aberatsa —esan zuen—. Lahore baino aberatsagoa. Nolakoak ote dira hemengo bazarrak! Gidari, eraman nazazu pixka batean hemengo bazarretan barrena.

       — Eskolara eramateko agindua daukat —hizkera zakarra erabiltzen zuen gidariak gizon zuriekin aritzeko. Kimek hutsegite hura luze eta garbi azaldu zion, bertako hizkuntzaz; aldamenean eseri zitzaion, eta, harreman ezin hobea lortuta, ordu pare batez ibili ziren gora eta behera, gauzak ikusten, alderatzen, eta gozatzen. Bere estilo deigarrian ez da hiri ederragorik, Bombay izan ezik, denen erregina baita hura, Lucknow baino, nahiz ibai gaineko zubitik ikusi, nahiz Imambararen gailurretik, Chutter Munzileko kupula doratu eta hiriaren oinarria osatzen duten zuhaitzen gainean dagoena. Eraikuntza miresgarriz apaindu dute erregeek, erruki etxez hornitu, pentsionistez josi eta odoleztatu. Nagikeria, luxu eta azpijoko guztien zentroa da Lucknow, eta Delhirekin batera urduera nahasgabea hitz egiteko ohorea aldarrikatzen du beretzat.

       — Hiri polita da... Oso ederra —gidaria, bertakoa baitzen, poztu egin zen konplituarekin, eta gauza harrigarri mordoa kontatu zion Kimi, ingeles gidari batek mutinaz hitz egingo zuen lekutan.

       — Orain goazen eskolara —esan zuen Kimek azkenean.

       Eraikuntza txuri txikiek ilaran jarrita osatzen dute St Xavier in Partibus eskola zahar handia. Lur zabalez inguratuta dago, hiritik urruti samar.

       — Nolakoa da bertako jendea? —galdetu zuen Kimek.

       — Sahib gazteak... deabruak denak. Baina egia esatera, eta horietako asko eta asko eraman eta ekartzen ditut trenaren geltokitik, ez dut inoiz ikusi deabru ezin hobea izateko zuk, orain daramadan sahib gazte honek bezainbeste dakarrenik.

       Kimek egun haren unerik ederrena kale jakin bateko goiko leihoetan bizpahiru dama arinekin eman zuen noski, ez baitzion inork erakutsi haienganako tratua desegokia zenik, eta, jakina, konplituak trukatzerakoan oso ondo irten zuen. Gidariaren azken lotsagabekeriari erantzutekotan zegoela, hantxe sumatu zuten Kimen begiek —iluntzen ari zuen—, irudi bat, atariko zutabe zuri baten ondoan, horma luzean.

       — Geldik! —egin zuen oihu—. Egon hemen. Oraindik ez noa eskolara.

       — Baina zer ordainduko didate atzera eta aurrera horrela ibiltzeagatik? —esan zuen handikiro gidariak—. Erotuta al dago mutil hau? Azkenekoan dantzaria zen. Oraingo honetan apaiza.

       Kim buruz behera joan zen bidera, jantzi hori zikinaren azpiko oin hautseztatuak garbitzera.

       — Egun bat eta t'erdi eman dut hemen zain —hasi zen lama hizketan, ahots lasaiez—. Dizipulu bat neukan aldamenean. Tirthankarreko elizan nire adiskide zenak gidari bat eman zidan bidaiarako. Benaresetik te-ren-ez etorri nintzen zure gutuna eman zidatenean. Bai, ondo janda nago. Ez dut ezer behar.

       — Baina ez zinen Kuluko emakumearekin gelditu, maisu. Nola joan zinen Benaresera? Bihotza txiki-txiki eginda eduki dut apartatu ginenez geroztik.

       — Nekatu egin ninduen andreak bere etengabeko hitz jarioarekin, umeak izateko aztikeriak eskaka. Konpainia hartatik apartatu egin nintzen, eta merituak oparien bidez lortzen utzi nion. Emakume eskuzabala da behintzat, eta agindu nion itzuliko nintzela bere etxera behar izanez gero. Orduan, neure burua bakarrik ikusita mundu handi eta izugarri honetan, Benareserako te-ren-a gogoratu zitzaidan, ezagutzen baitut han Tirthankar Elizako bat, bila dabilen bat, ni bezala.

       — A, zure Ibaia —esan zuen Kimek—. Ahaztuta neukan Ibaia.

       — Horren azkar, chela? Nik ez dut inoiz ahazten. Baina zu utzitakoan hobeto iruditu zitzaidan elizara joan eta aholkua eskatzea, handia baita oso India, eta baliteke gure aurretik gizon jakintsuren batzuek, bizpahiruk, idatzita utzi izana gure Ibaiaren kokaguneaz zerbait. Gai honetaz eztabaidan ari dira Tirthankar elizan; batzuek gai»a bat diote, eta beste batzuek berriz beste bat. Oso jende konplitua da.

       — Hala izan bedi. Baina zertan ari zara orain?

       — Merituak irabazten ditut, chela, jakituriaren bidean zuri lagunduz. Zezen Gorria zerbitzatzen duen gizon talde horren apaizak idatzi zidan esanez gauzak nik nahi bezala behar zutela izan zuretzat. Urtebeterako dirua bidali nuen, eta gero etorri egin naiz, ikusten duzun bezala, Jakituriaren Ateetatik nola sartzen zaren ikustera. Egun t'erdi eman dut zain, ez zureganako sentipenak ekarrita, hori ez baita Bidekoa, baizik, Tirthankar elizan dioten bezala, ikasketetarako dirua ordaindu dudanez gero, zuzena zelako guzti honen bukaera ikustea. Oso ondo argitu zizkidaten han zalantzak. Beldur nintzen ez ote nintzen hona zu ikusteko irrikaz etorriko, zaletasunaren Hodei Gorriak nahastuta. Ez da halakorik... Gainera, amets batek kezkatu egiten nau.

       — Baina, maisu, ez zenuen bada Bidea eta bertan gertatzen den guztia ahaztuko. Etorriko zinen noski pixka bat ni ikusteagatik?

       — Zaldiak hotzak daude, eta pasata dute jateko ordua —egin zuen intziri gidariak.

       — Zoaz infernura eta egon han zure izeba lotsagabearekin! —egin zion orro Kimek sorbalda gainetik—. Bakar-bakarrik nago lurralde honetan; ez dakit ez nora noan ez zer gertatuko zaidan. Bidali nizun gutun hartan zegoen nire bihotza. Mahbub Ali izan ezik, eta afganiarra da hura, zutaz beste adiskiderik ez daukat, maisu. Ez nazazula bakar-bakarrik utzi.

       — Horretan ere pentsatu dut —erantzun zuen lamak, ahots dardaratiz—. Gauza nabarmena da noiz behinka merituak irabaziko ditudala, ez badut lehenago nire Ibaia topatzen, oinak jakituriaren bidean jarrita dauzkazula ziurtatuz. Zer erakutsiko dizuten ez dakit, baina apaizak idatzi zidan India osoan ez dela zu bezain ongi irakatsitako sahiben semerik izango. Beraz, tarteka-tarteka etorri egingo naiz. Agian lente hauek eman zizkidan sahib hura bezalakoa izango zara —lamak arduraz garbitu zituen betaurrekoak—, Lahoreko Etxe Miragarriko hura bezalakoa. Horixe da nire itxaropena, hura Jakituria Iturria zen eta, abade asko eta asko baino jakintsuagoa... Baina beharbada ahaztu egingo nauzu, ni eta gure harremanak.

       — Zure ogia jaten badut —egin zuen oihu Kimek bero-bero—, nola ahaztuko zaitut?

       — Ez, ez —alde batera jarri zuen lamak mutila—. Benaresera itzuli beharra daukat. Tarteka-tarteka, orain ezagutzen ditut eta herri honetako idazkera ohiturak, gutun bat bidaliko dizut, eta tarteka-tarteka ikustera etorriko natzaizu.

       — Baina nora bidali behar ditut nik gutunak? —esan zuen intzirika Kimek, lamaren arropari helduta, sahiba zenik ere gogoratu gabe.

       — Benareseko Tirthankar Elizara. Leku hori aukeratu dut Ibaia aurkitu arte. Ez negarrik egin; izan ere, Lilura da Desio oro, eta beste lotura bat Gurpilean. Zoaz Jakituriaren Ateetara. Ea nola joaten zaren... Maite al nauzu? Zoaz bada, bestela hautsiko zait eta bihotza... Etorriko naiz berriz. Etorriko naiz, bai.

       Eskola barruan sartzen ikusi zuen lamak ticca-gharri-a, eta alde egin zuen, pauso luzeen artean arnasa gogotik hartuz.

       Danbateko batez itxi ziren «Jakituriaren Ateak».

       Indian jaio eta hazitako mutilak bere jarrerak eta bere ohiturak dauzka, beste lurraldeetakoen antzik ez dutenak; eta ingeles maisu batek ulertuko ez lituzkeen bitartekoak erabiltzen dituzte bertako maisuek. Hala bada, ez zaizkizue segur aski interesatuko Kimen esperientziak St Xavierreko dizipulu zenean, beste berrehun edo hirurehun mutilen artean, gehienak itsasoa ikusi gabeak. Kolera izurritea izan zenean hirian ohiko zigorrak jasan zituen ezarririko mugak gurutzatzeagatik. Ingelesez ondo idazten ikasi baino lehen gertatu zen hura, eta, hartaz, eskribau bat bilatu behar izan zuen bazarrean. Salatu egin zuten noski erretzeagatik, eta baita St Xavierren sekula entzundako baino irain biziagoak esateagatik ere. Bere burua garbitzen ikasi zuen bertakoen ardura lebitikoaz, indiarrek beren bihotzean ingelesak nahikoa zikinak direla uste baitute. Ohiko bromak egin zizkien eraman oneko cooli-ei, logeletan barrena punkah-ak bultzatzen ibiltzen zirenean, gau beroetan egunsentira arte kontu kontari atzera eta aurrera ibiltzen baitziren han mutilak; eta nabarmendu gabe bere burua neurtu zuen bere ikaskide seguruenen kontra.

       Burdinbide, Telegrafo eta Urtegi Zerbitzuetako azpi-ofizialen semeak zeuden eskolan; behe mailako ofizialenak, erretiratuak batzuetan eta besteetan raja feudalen baten armadaren gudalburuentzat lanean; indiar marinako kapitainenak, Gobernuko pentsionista, plantazioen jabe, distritu desberdinetako salerosle eta misiolarienak. Batzuen batzuk familia eurasiar zaharren seme gazteenak ziren, aspalditik sustraituak Dhurrumtollahen: Pereirak, De Souzak, eta D'Silvak. Gurasoek bidal zitzaketen semeak eskolara Ingalaterrara, baina beren gaztaroko eskola hura maite zuten, eta azal iluneko belaunaldiak jarraitzen zion aurreko belaunaldiari St Xavierren. Haien etxeak burdinbideko jendearen Howrahetik Monghyr eta Chunar bezalako kuartel abandonatuetara zihoazen; Oudh edo Deccaneko herrietara, haien aitak terrateniente handiak baitziren han; geltoki hurbilenetik astebetera zeuden misioetara; hegoalderantz mila eta bostehun kilometroetara zeuden itsas portuetara, Indiko itsaso zakarraren aurrean; eta kina plantazioetara, hegoalderantz denetan urrunenak. Haien abenturen kontaera soilak, beraientzat abentura ere ez zirenak, eskolarako edo eskolatikako bidean, zut jarriko zukeen Mendebaldeko mutil baten ilea. Ohituta zeuden oihanean barrena ehun kilometro baino gehiago oinez bakar-bakarrik egiten, tigreek atzeraraziko ote zituzten aukera zoragarria zegoelarik beti; baina mutil haiek ez ziren bainatuko abuztuan Mantxako kanalean, munduaren bestaldeko anaiak geldirik egongo ez ziren bezalaxe, lehoinabar batek beren palankina usmatzen zuen bitartean. Baziren egun t'erdi lur pusketa batean hazitako ibai baten erdian eman zuten hamabost urteko mutilak, beren ardurapean hartuz, eskubidea zutelakoan, santutegi batetik bueltan zetozen erromes talde ikaratu bat. Baziren, ikasle zaharrenen artean, ustekabean topatutako raja baten elefantea Frantzisko Xabier donearen izenean errekisatu zutenak, behin batean euriak beren aitaren lurretara zeraman gurdibidea desagerrarazi zuenean, eta animaliatzarra zingiran galtzekotan ibili zirenean. Bazen mutil bat esaten zuena, eta inork ez zuen dudarik egiten, aitari lagundu ziola behin bere etxeko ataritik aka talde bati tiroka aurre egiten, buru-ehiztari horiek plantazio bakartiei eraso egiten zieten garaian.

       Eta istorio oro indiarren ahots neurtu, pasiorik gabean kontatzen zituzten, gogoeta bitxiz hornituta, indiar inudeei oharkabean ikasitako istorioak, eta unean-unean bertako hizkuntzatik itzultzen ari zirela aditzera ematen zuten esamoldeak erabiliz. Kimek begiratu egiten zuen, entzun, eta onetsi. Ez zen hura mutil danbor-joleen zaporerik gabeko hizketa sinplea. Berak ezagutu eta ulertu ere egiten zuen bizimodu batekin zuen hark zerikusia. Giroa atsegin zuen, eta gora eta gora zihoan bera. Drilezko jantzi zuri bat eman zioten eguraldia berotzen hasi zuenean, eta atsegin zituen gorputzeko erosotasun ezagutu berriak, atsegin zuen bezala bere buru zorrotza ematen zizkioten lanetan erabiltzea. Kimen bizkortasuna zoragarria gertatuko zitzaion maisu ingeles bati; baina St Xavierren ondo asko ezagutzen dute eguzkiak eta inguruak bultzatzen duen adimenaren lehen garapena, eta ezagutzen dute halaber hogeita bi edo hogeita hiru urteetan gertatzen den etena.

       Hala ere, gogoan zeukan Kimek ez zuela nabarmendu behar. Gau beroetan istorioak kontatzen zituztenean, ez zituen bere oroitzapenekin denak atzera uzten; ez baititu begi onez ikusten St Xavierrek indiarrekin guztiz bat egiten duten mutilak. Ez da sekula ahaztu behar sahiba dela bat, eta egunen batean, azterketak gainditutakoan, bere agindupean izango dituela indiarrak. Kontutan hartu zuen Kimek hura, hasia baitzen ulertzen nora zeramaten azterketek.

       Gero oporrak etorri ziren abuztutik urrira arte, beroak eta euriak inposaturiko oporraldi luzea. Iparraldera joango zela esan zioten Kimi, mendietako norabait Umballaren atzean, eta han aita Victorrek moldatuko omen zion zerbait.

       — Errejimenduaren eskolaren bat? —galdetu zuen Kimek, galderak erruz egiten baitzituen, eta gehiago pentsatu.

       — Bai noski —esan zion maisuak—. Ez dizu batere kalterik egingo gaiztakeriatatik urrun mantentzea. De Castro gaztearekin joan zintezke Delhiraino.

       Kimek alde guztietatik aztertu zuen hura. Erne ibilia zen, koronelak esan bezala. Mutil baten oporra mutil horren beraren gauza zen —bere ikaskideen hitzek erakutsi zioten bezala—, eta errejimenduaren eskola ikaragarria izango zen St Xavierren ondoren. Gainera —eta hura beste edozerk baino gehiago balio zuen gauza magikoa zen—, idazteko gauza zen. Hiru hilabeteetan deskubritu zuen hitz egiterik badagoela hirugarren baten beharrik gabe, anna erdia eta ezagupen batzuen truke. Ez zuen lamaren berririk izan, baina hortxe zeukan Bidea. Kim irrikitzen zegoen lokatz bigunaren laztana behatzen artean sentitzeko, eta ahoa urtu egiten zitzaion gurina eta azarekin prestaturiko arkumean pentsatzean, edo txanpar lore usaintsuekiko arroza, edo azafraiez koloreztatukoa tipula eta baratxuriekin, edo bazarretako gozoki koipetsu debekatuetan. Errejimenduaren eskolan haragi gordina emango zioten, eta ezkutuan erre beharko zuen. Baina, berriz ere, sahiba zen eta St Xavierren zegoen, eta Mahbub Ali zerri hura... Ez, ez zion frogarik egingo Mahbub Aliren abegikortasunari... baina hala ere... Bakarrik pentsatzen aritu zen logelan, eta Mahbubekin bidegabe jokatu zuelako ondoriora heldu zen.

       Hutsik zegoen eskola; joanak ziren maisu gehienak; eskuan zeukan Creighton koronelaren trenerako txartela, eta harro sentitu zen ez zuelako ez koronelaren dirua ez Mahbubena bizimodu zalapartarian xahutu. Oraindik ere bi rupia eta zazpi annen jabe zen. Logela hutsean zeuden bere kaiza berria, «K. O'H.» inizialez markatuta, eta bere oheko arropa. «Sahibak beren ekipaiari lotuta daude beti», esan zuen Kimek, gauza haiei keinu bat eginez. «Zuek hemen egongo zarete». Euri beroaren azpian atera zen, irribarre gaiztoa eginez, eta lehenago kanpoaldean begiztatu zuen etxe jakin baten bila abiatu zen...

       — Arre! Ba al dakizu nolako emakumeak diren auzo honetan? Hau lotsa!

       — Atzo jaio nintzen ala? —Kim indiarren gisan eseri zen goiko gelako kojinetan—. Tinta pixka bat eta hiru metro oihal broma bat egiteko. Asko eskatzea al da?

       — Nor da neska? Oso gaztea zara, sahiba izanda, gaiztakeria hauetarako.

       — A, neska? Errejimendu bateko maisu baten alaba da. Bi bider astindu nau bere hesia arropa honekin gurutzatzeagatik. Orain lorazain laguntzaile gisa joango naiz. Agureak oso jeloskorrak dira.

       — Hori egia da. Ez zirkinik egin nik zukua jartzen dizudan artean.

       — Beltzegia ere ez, naikan. Ez dut neskak hubshi-a (beltza) naizenik pentsatzea nahi.

       — A, maitasunak huskeria bihurtzen ditu gauza horiek. Eta zenbat urte ditu?

       — Hamabi, uste dut —esan zuen Kim lotsagabeak—. Bularrean ere eman. Baliteke aitak arropa haustea, eta kolore desberdinetako azala badaukat... —barre egin zuen.

       Neska lan eta lan ari zen, intxaur-margoak baino gehiago irauten duen tinta marroi batean bustiz oihal pusketa bat.

       — Orain bidali norbait durbantearentzako oihal bila. Hara berriz, moztu gabea daukat ilea eta! Eta durbantea ere harrika botako dit noski.

       — Ez naiz ile-mozkina, baina saiatuko naiz. Bihotzak hausteko jaioa zara! Mozorro hau gau bakar baterako? Gogoan izan, hau ez da urez garbitzen —barrez lehertzen ari zen neska, brazaleteak eta zirgiloak tintinka hasi ziren arte—. Baina nork ordainduko dit niri hau dena? Hunifak berak ere ez zukeen hobeto egingo.

       — Jainkoengan sinetsi, arreba —esan zen Kimek serio-serio, aurpegia okertuz margoa lehortzen zitzaion artean—. Gainera, lagundu al diozu inoiz sahib bati margotzen?

       — Inoiz ez. Baina broma bat ez da dirua.

       — Askoz gehiago balio du.

       — Ume, ezbairik gabe, ezagutu dudan deabruaren semerik lotsagabeena zara, neska gaixo baten denbora horrela hartuz jolas honekin, gero esateko: «Ez al da nahikoa broma?». Urrutira helduko zara mundu honetan —dantzarien agurra egin zion, adarra joaz.

       — Berdin dio. Azkar ibili, eta moztuidazu ilea ahal duzun bezala —Kim balantzaka hasi zen, oinak altxatu gabe, begiak pozez distiratsu aurrean zituen egun aberatsetan pentsatuz. Lau anna eman zizkion neskari, eta eskaileretan behera joan zen korrika behe kastako indiar mutiko baten itxurarekin, ezin hobea xehetasun guztietan. Hurrengo bisitaldia jatetxe batera egin zuen, eta han luxu koipetsu eta litxarreriaz oparitu zuen bere burua.

       Lucknoweko geltokian De Castro gazteari begira egon zen, nola sartzen zen, goitik behera erreta, bigarren klaseko hagoi batean. Kim hirugarreneko batean sartu, eta bertako bizia eta arima bihurtu zen. Bidai lagunei malabarista baten laguntzailea zela esan zien, atzean utzi zuela maisua gaixo zegoelako sukarrarekin, eta Umballan elkartuko zirela. Bagoiko jendea berritu ahala, aldatu egiten zuen istorioa, edo apaindu bere irudimen biziaren burutapenekin, are biziagoa indiar hizkeratik horren luze aldenduta egon zelako. Ez zen gau hartan India osoan Kim baino gizaki alaiagorik. Umballan jaitsi eta ekialdera abiatu zen, zelai bustietan barrena soldadu zaharra bizi zen auzunerantz.

       Ordurako esana zioten Simian telegrama bidez Creighton koronelari desagertu egin zela O'Hara gaztea. Hantxe zegoen Mahbub AE ere zaldiak saltzen, eta harixe kontatu zion koronelak sekretua goiz batean Annandaleko hipodromoan zaldi gainean zebiltzala.

       — A, ez da ezer —esan zuen zaldi merkatariak—. Zaldiak bezalakoxeak dira gizonak. Batzuetan gatza behar izaten dute, eta askan topatzen ez badute, lurrean miazkatuko dute. Puska baterako Bidera joan da berriz. Madrissah-ak nekatu egin du. Banekien nik hori. Beste batean, neronek eramango dut Bidera. Ez kezkatu, Creighton sahib. Polo zaldi batek egingo lukeena egin du mutilak, askatu eta jokoa bakarrik ikastera ihes egin.

       — Orduan ez dela hil uste duzu?

       — Sukarrak hil lezake. Mutilak ez dit bestela beldurrik ematen. Zuhaitzen artean ez da tximua erortzen.

       Hurrengo goizean, leku berean, koronelaren parean jarri zen Mahbuben zaldia.

       — Nik uste bezala gertatu da —esan zuen zaldi-tratulariak—. Umballara joan da azkenean, eta handik gutun bat idatzi dit, azokan jakin baitu ni hemen nintzela.

       — Irakurri —esan zuen koronelak, lasaitasun keinu bat eginez. Zentzugabea zen bere posizioko gizon batek halako interesa hartzea Indian hazitako alproja batengan; baina koronelari treneko elkarrizketa gogoratzen zitzaion, eta azken hilabeteetan sarritan aurkitu zuen bere burua mutil bitxi, isil, ziurtasunez betetako hartan pentsatzen. Ihesa, noski, lotsagabekeria huts-hutsa zen, baina hala ere baliabideak eta adorea ematen zituen aditzera.

       Mahbuben begiek ñirñirka ari ziren zaldia zelai txikiaren erdian geldiarazi zuenean, ikusia izan gabe inor hurbildu ezin zen leku batean.

       — «Izarren Adiskidea, zeina Mundu Osoaren Adiskide baiten...»

       — Zer da hori?

       — Lahoren jarri genion izen bat. «Mundu osoaren Adiskideak alde egin du bere gustuko lekuetara joateko. Itzuliko da esandako egunerako. Joan daitezela kaiza eta ohe-arroparen bila; eta okerrik izan bada, Adiskidetasunaren Eskuak aldendu dezala Hondamendiaren Zartailua.» Gehixeago bada, baina...

       — Ez dio axola, segi.

       — «Badira sardez jaten dutenek ezagutzen ez dituzten gauzak. Hobe da bi eskuez jatea puska batean. Hori ulertzen ez dutenekin hitz bigunak erabili, nire itzulera onezko izan dadin.» Adierazteko era, noski, eskribauaren lana da, baina ikusi zeinen zuhur egin dituen mutilak gauzak inork ez dezan, dakitenak ezik, ezer susmatu!

       — Adiskidetasunaren Eskua al da hori, Hondamendiaren Zartailua aldentzearren? —esan zuen koronelak barrez.

       — Ikusi zeinen zuhurra den mutila. Nik esan bezala, Bidera itzuliko da. Baina bere zeregina ez dakienez gero...

       — Ez nago batere ziur horretaz —murmurikatu zuen koronelak.

       — Nigana jo du zurekin bakea egin asmoz. Ez al da zuhurra? Itzuliko dela dio. Ezagutzak osatzen besterik ez da ari. Kontura zaitez, sahib! Hiru hilabete eman ditu eskolan. Eta ez dago horretara ohituta. Ni behintzat poztu egiten naiz. Zaldia jokoa ikasten ari da.

       — Bai, baina hurrengoan ez du bakarrik joan behar.

       — Zergatik? Bakarrik zebilen sahib koronelaren babespean jarri aurretik. Joko Handian parte hartzean, bakarrik ibili beharko du... bakarrik, eta bere burua arriskuan jarriz. Orduan, bijilatzen ari den jendea ez bezala botatzen badu listoa, edo doministiku egin, edo eseri, hil egin lezakete. Zergatik bada trabak jarri orain? Gogoan izan persiarrek diotena: «Mazanderaneko basamortuetan bizi den txakala Mazanderaneko txakurrek bakarrik harrapa dezakete».

       — Egia. Egia da, Mahbub Ali. Eta ez bazaio ezer gertatzen, aski izango dut. Hala ere, bere aldetik lotsagabekeria handia izan da.

       — Ez dit esaten, gainera, ezta nora doan ere —esan zuen Mahbubek—. Ez da batere inozoa. Denbora bukatzen zaionean nigana etorriko da. Heldu da garaia berataz ardura dadin perlen sendatzailea. Bizkorregi ari da heltzen, sahiben neurritarako.

       Iragarpen hura hitzez hitz bete zen hilabete geroago. Mahbub Umballara joana zen zaldi talde berri bat eramatera, eta Kim Kalkako bidean inguratu zitzaion ilunabarrean, limosna eskatu zion, iraindu egin zuten, eta ingelesez erantzun zuen. Ez zen inor inguruan Mahbuben harridura oihua entzuteko.

       — Hara berriz! Eta non ibili zara?

       — Gora eta behera... behera eta gora.

       — Zatoz zuhaitz baten azpira, aterpera, eta kontaidazu.

       — Puska batean Umballa inguruan egon nintzen agure batekin; gero ezagutzen dudan sendi batekin Umballan bertan. Haietako batekin Delhiraino joan nintzen hegoaldera. Hiri harrigarria da. Gero idi bat eraman nuen teli batentzat (olio saltzailea), iparrerantz; baina festa handi bat zegoela Patialan entzun nuen eta haraxe joan nintzen suziriak egiten zituen batekin. Hura festa zoragarria! (sabela igurtzi zuen). Rajak ikusi nituen, eta elefanteak urre eta zilarrezko apaindurekin; eta suziri guztiak batera piztu zituzten, eta hamaika lagun hil ziren, nire su-egilea haien artean, eta ni denda baten kontra erori nintzen, baina ez zitzaidan ezer gertatu. Orduan rêl-era itzuli nintzen zaldun sij batekin, eta morroi egon nintzen harekin jatekoaren truke; eta halaxe etorri naiz hona.

       — Shabash! —esan zuen Mahbub Alik.

       — Zer dio sahib koronelak? Ez dut astindurik nahi.

       — Adiskidetasunaren Eskuak Hondamendiaren Zartailua aldendu du; baina beste batean Bidera joan nahi duzunean nirekin joango zara. Azkarregi joan zara.

       — Nahikoa berandu niretzat. Ingelesez pixka bat irakurtzen eta idazten ikasi dut madrissah-en. Laster erabateko sahiba izango naiz.

       — Hara bestea! —egin zuen barre Mahbubek, blai eginda zegoen irudi txikia euritan dantzan ikusita—. Salaam, sahib —eta ironiaz agurtu zuen—. Hala bada, nekatuta zaude Bideaz, ala nirekin etorriko zara Umballara berriz ere zaldiekin lan egin egitera?

       — Zurekin joango naiz, Mahbub Ali.

 

 

8. ATALA

 

              Zerbait zor diot hazi naizen lurrari

              Gehiago jaten eman zidan bizitzari

              Gehiago ordea Alari, Hark eman baitzizkidan

              Bururako bi alderdi.

 

              Alkandora eta zapatarik gabe ibiliko naiz,

              Adiskideok, tabako edo ogirik gabe

              Buruaren alderdietako bat

              galdu baino lehen une bakar batez.

                            Bi aurpegietako gizona.

 

       — Orduan, Jainkoaren izenean, urdina jarri gorriaren ordez —esan zuen Mahbubek, Kimen durbante kaskarraren kolore hinduari erreparatuz.

       Kimek esaera zahar batekin erantzun zion:

       — Aldatuko ditut fedea eta oheko arropa, baina zuk ordaindu beharko dituzu.

       Tratulariak zalditik erortzeraino ia egin zuen barre. Hiriz kanpoko denda batean egin zuten aldaketa, eta Kimek, kanpotik behintzat, mahomatar itxura hartu zuen.

       Mahbubek gela bat alokatu zuen geltokiaren parean, eta jateko onenetarikoak agindu zituen, gaztanbera eta almendrazko gozokiak (balushai esaten diegu guk) eta Lucknoweko tabakoa, xehe-xehe eginda.

       — Hobea da hau sij-ekin jan ditudan gauza batzuk baino —esan zuen Kimek, irribarrez esertzen zen artean— eta nire madrissah-en ere ez dituzte ez horrelako gauzak ematen.

       — Madrissah horren berri entzuteko irrikitzen nago —Mahbub, ase ezinik, arkumea espeziekin ari zen jaten, gantzetan frijituta eta aza eta ondo erretako tipulekin—. Baina esadazu lehenbizi, oso-osorik eta egiatan, nola egin zenuen ihes. Izan ere, Mundu osoaren Adiskide —gerriko kirrinkaria askatu zuen—, ez dut uste sarritan sahib batek, sahiben seme dena gainera, madrissah-etik sarritan egiten duenik ihes.

       — Nola bada? Ez dituzte lurralde hauek ezagutzen. Ez zen ezer izan —esan zuen Kimek, eta istorioa kontatzen hasi zen. Mozorrotzearena, eta bazarreko neskarekin izandako elkarrizketara heldu zenean, seriotasuna erabat desagertu zitzaion Mahbub Aliri. Algaraka hasi zen, eskuaz izterra jotzen zuela.

       — Shabash! Shabash! Primeran egin zenuen! Zer esango ote du horretaz turkesen sendatzaileak? Orain, poliki-poliki, entzun dezagun zer gertatu zen gero, banaka-banaka dena, ezer utzi gabe.

       Hala bada, banaka-banaka kontatu zituen Kimek bere abenturak eztulen artean, tabako usaintsua biriketara heldu ahala.

       — Esaten nuen bada nik —murmurikatu zuen Mahbubek berekiko—, esaten nuen poloan ibiltzeko askatu zela zaldia. Heldu da fruitua... baina oraindik distantziak eta neurriak ikasi behar ditu, mugarriak eta itsas orratzak. Entzun orain. Koronelaren zartailua aldendu dizut bizkar gainetik, eta hori ez da gero hutsaren hurrengoa.

       — Egia —Kimek lasaitasunez bota zuen kea—. Hori egia da.

       — Baina ez duzu pentsatu behar alde batera eta bestera horrela ibiltzea komenigarria denik.

       — Oporrak ziren, hajji. Gatibu egon naiz denbora luzez. Zergatik ez nuen bada alde egin behar eskola imita zegoenean? Kontura zaitez gainera, adiskideen kontura biziz edo ogia irabazteko lan eginez, sij-akin egin nuen bezala, sahib koronelari dirutza galanta aurreratu diodala.

       Mahbuben ezpainak estutu egin ziren bere mahomatar bibote zainduaren azpian.

       — Zer dira rupia batzuk —afganiarrak esku zabala luzatu egin zuen oharkabean—, sahib koronelarentzat? Helburu jakinez gastatzen ditu, ez zuganako maitasunagatik.

       — Hori —esan zuen Kimek poliki—, aspalditik nekien.

       — Nork esanda?

       — Sahib koronelak berak. Ez hitz horiexekin, baina bai garbi asko burua bere lekuan duen batentzat. Bai, te-ren-ean esan zidan Lucknowera etorri ginenean.

       — Ondo da. Orduan beste gauza bat esango dizut, Mundu osoaren Adiskide, hau esanda burua zure eskuetan jartzen badut ere.

       — Jarri zenuen lehenago ere —esan zuen Kimek, hitzekin gozatuz—, Umballan, zaldien hartu ninduzunean danbor-joleak astinduta gero.

       — Garbiago hitz egin. Edonork esan ditzake gezurrak, gu biok ez beste. Izan ere, nire eskuetan legoke orain zure bizitza behatza altxatzea erabakiko banu.

       — Eta hori ere badakit —esan zuen Kimek, ikatz pusketa pipan ondo jarriz—. Oso lotura segurua daukagu bion artean. Bai, zure indarra nirea baino handiagoa da; izan ere, nork botako luke faltan makilakadaka hildako mutiko bat, edota, agian, bide ertzetik putzura botatakoa? Askok eta askok ordea, hemen eta Simian eta Mendien arteko pasabideetan, esango lukete: «Zer gertatu zaio Mahbub Aliri?», hilda topatuko balute bere zaldien artean. Segur aski gainera sahib koronelak galderak egingo lituzke. Baina hala ere —maltzurkeria keinu batek okertu zuen Kimen aurpegia— ez lituzke galdera gehiegi egingo, bestela jendeak esango luke eta: «Zer ikusirik du sahib koronel honek zaldi-merkatari batekin?» Baina ni... bizi banintz...

       — Zu zalantzarik gabe hil egingo zinateke eta...

       — Baliteke; baina, nik, biziko banintz, nik bakar-bakarrik jakingo nuke norbait etorri zela gauez, lapur arrunt baten itxura hartuta, Mahbub Aliren azokako gelara eta hantxe hil zuela, eta lapur horrek berak goitik behera arakatu zituela, Mahbub hil baino lehen edo geroago, Mahbub Aliren zakuak eta zapatilen zoruak. Koronelari kontatzeko berriak dira horiek, ala esango ote lidake (ez zait ahaztu nola bidali ninduen utzi ez zuen zigarro kaxa baten bila), «Zer axola zait niri Mahbub Ali»?

       Ke hodei trinko bat altxatu zen. Isilune luzea izan zen: orduan Mahbub Ali miresmenez mintzatu zen:

       — Eta gauza horiek izanik buruan, sahiben seme gazteen artean etzaten zara eta gero berriz altxatu madrissah horretan, zure maisuen irakaspenak txintxo-txintxo hartzera?

       — Agindua da —esan zuen atsegin Kimek—. Nor naiz bada ni aginduak eztabaidatzeko?

       — Deabruaren semea —esan zuen Mahbub Alik—. Baina zer da lapurra eta miaketaren kontu hori?

       — Hori ikusi nuen —esan zuen Kimek—, nire lama eta biok Kashmir serai-n zure aldamenean lo egin genuenean. Atea giltzapetu gabe utzi zuten, eta ez dut uste hori denik ohitura, Mahbub. Zu puska batean itzuliko ez zinela ziur balego bezala etorri zen gizona. Nik hormako zulo batean neukan begia jarrita. Zerbaiten bila balebil bezala jardun zuen: ez alfonbra, edo oin-burdinak, edo hedeak, ez brontzezko ontziak, ez, zerbait txikia eta ondo ezkutatua. Bestela, zergatik sartu zuen burdin bat zure zapaten zoruetan?

       — Ja! —Mahbub Alik atsegin egin zuen irribarre—. Eta gauza horiek ikusita, zer bururatu zitzaizun zuri, Egiaren Putzu horri?

       — Ezer ez. Eskua kutunean jarri nuen, larru-azalaren ondoan baitaukat beti, eta, ogi mahomatar bat hozkatzerakoan topatu nuen hazitarako zaldi zuri baten pedigriaz gogoratuz, Umballara abiatu nintzen erantzukizun handia nuela nire gain ederki konturatuta. Ordu hartan, nahi izan banu, nire esku neukakeen zure burua. Nahikoa nuen gizon hari esatea: «Paper bat daukat hemen zaldi bati dagokiona, eta ez dakit irakurtzen.» Eta orduan? —Kimek bekainen azpitik egiten zion so Mahbubi.

       — Orduan ura bi bider edango zenuen... hiru beharbada, geroago. Ez dut uste hiru bider baino gehiago izango zenik —esan zuen Mahbubek besterik gabe.

       — Egia da. Pentsatu nuen horretan, baino batez ere maite zaitudala pentsatu nuen, Mahbub. Horretaz, Umballara joan nintzen, dakizun bezala, eta (baina hau ez dakizu) ezkutatu egin nintzen Creighton sahib koronelak hazitarako zaldi zuriaren pedigria irakurritakoan zer egiten zuen ikusteko.

       — Eta zer egin zuen? —izan ere, Kimek ez zion elkarrizketa haren berri eman.

       — Zuk informazioa maitasunaren truke ematen duzu, ala saldu egiten al duzu? —galdetu zuen Kimek.

       — Nik, saldu... eta erosi egiten dut —Mahbubek lau annetako txanpon bat hartu zuen gerrikotik eta Kimi eskaini zion.

       — Zortzi! —esan zuen Kimek, oharkabean Ekialdekoen merkatal senari jarraiki.

       Mahbubek barrez ezkutatu zuen txanpona.

       — Errazegia da merkatu honetan aritzea, Mundu osoaren Adiskide. Maitasun truke kontatu. Bata bestearen eskuetan daude gure bizitzak.

       — Oso ondo. Jang-i-Lat sahiba ikusi nuen (gudalburua) afari handi batera zetorrela. Ikusi nuen Creighton sahibaren bulegoan. Ikusi nuen biek hazitarako zaldi zuriaren pedigria irakurtzen zutela. Gerra handia hasteko aginduak entzun nituen.

       — Ja! —baietz egin zuen buruaz Mahbubek, begiak sutan—. Ondo burutu da jokoa. Bukatua da gerra orain, eta etsaia, hala espero dugu, erro-errotik aterea... niri esker... eta zuri. Zer egin zenuen gero?

       — Informazio hura amu bezala erabili nuen jatekoak eta ohoreak lortzeko nire lama drogatu zuen apaiz baten herrian. Baina nik hartu nuen agurearen poltsa eta brahamanak ez zuen ezer topatu. Hala, biharamunean oso haserre zegoen. Ja, ja! Eta albiste horiek ere erabili nituen errejimendu zuri horren eskuetan erori nintzenean, beren Zezenarekin!

       — Hori ergelkeria hutsa izan da —esan zuen erdeinuz Mahbubek—. Albisteak ez dira simaurra bezala harrika botatzeko, arduraz erabiltzeko baizik, bhang-a bezala (hachis edo marihuana).

       — Halaxe iruditzen zait orain; gainera guzti hark ez zidan batere onik egin. Baina hori aspaldi izan zen —esku mehe beltzaranez keinu bat egin zuen, dena desagerrarazteko bezala—, eta orduz geroztik eta batez ere gauetan, punkah-en azpian madrissah-en, galanki pentsatu dut horretan.

       — Galdegin al nezake nora daramaten Zerutik Jaiotakoaren pentsamenduek? —esan zuen Mahbubek, mesprezuz deliberatuki, bizar gorria lisatzen zuen artean.

       — Galdegin zenezake —esan zuen Kimek, tonu berbera itzuliz besteari—. Nucklaon diote sahib batek ez diola esan behar beltz bati okerrik egin duenik.

       Mahbubek bularrera eraman zuen eskua, afganiarrei «beltz» deitzea (kala admi) odolez garbitzen den iraina baita. Baina gogoratu eta barrez hasi zen.

       — Mintza zaitez, sahib. Adi-adi daukazu zure beltza.

       — Baina —esan zuen Kimek—, ni ez naiz sahiba, eta esaten dizut oker egin nuela zu irainduz, Mahbub Mi, egun hartan Umballan afganiar batek traizioa egin zidala uste izan nuenean. Nire onetatik aterata nengoen, harrapatu berria bainintzen, eta behe kastako danbor-jolea hil nahi nuen. Orain esaten dizut, hajji, ondo egin zenuela eta garbi ikusten dudala bidea hemendik aurrera baliagarria izateko. Madrissah-en egongo naiz heldua naizen arte.

       — Ondo esana. Distantziak, zenbakiak, eta itsas orratzak erabiltzeko era ikasi behar dira batez ere joko honetan. Lagun bat daukazu Mendietan zain gauza horiek irakasteko.

       — Gauza horiek baldintza batekin ikasiko ditut: madrissah-a itxita dagoenean denbora librea nik nahi bezala erabili. Eskaiozu hori koronelari.

       — Baina zergatik ez diozu hori sahiben hizkuntzaz zerorrek eskatzen?

       — Koronela gobernuaren zerbitzaria da, hitz bat esan orduko batera eta bestera bidaltzen dute, eta kontutan izan behar du bere egoera. (Ikusi zenbat ikasi dudan dagoeneko Nucklaon!). Gainera, duela hiru hilabete bakarrik ezagutzen dut. Mahbub Ali delako bat sei urtez ezagutu dut. Hala bada, madrissah-era joango naiz. Madrissah-en ikasi egingo dut. Madrissah-en sahiba izango naiz. Baina madrissah hori itxita dagoenean, orduan libre izan behar dut neure jendearengana joateko. Bestela hil egingo naiz!

       — Eta zein da zeure jendea, Munduaren Adiskide hori?

       — Lur handi eta zoragarri hau —esan zuen Kimek, eskuari eraginez eta lokatzezko hormekiko gela txikia seinalatuz, oliozko kriseiluak bere apaletik argitzen zuela ke trinkoaren artetik—. Eta, gainera, nire lama ikusiko nuke berriz. Eta, gainera, dirua behar dut.

       — Denon beharra da hori —esan zuen Mahbubek tristuraz—. Zortzi anna emango dizkizut; zaldien azkazaletatik ez da diru askorik ateratzen, eta egunetan iraun beharko dizu diru horrek. Gainontzekoaz, lasai nago, eta ez dago gehiago hitz egin beharrik. Bizkor ikasi, eta hiru urte hartu, edo baliteke gutxiago izatea, lagungarria izango zara... baita niretzat ere.

       — Halako enbarazua egin al dut bada orain arte? —esan zuen Kimek, barre txiki bat eginez.

       — Ez erantzunik eman —moztu zuen Mahbub Alik—. Nire morroi berria zara. Zoaz beste morroiekin lotara. Geltokiaren iparretik bertan daude, zaldiekin.

       —Aginpiderik gabe joaten baldin banaiz hegoaldeko muturrera bidaliko naute ostikoka.

       Mahbubek gerrikoa ukitu zuen, txinatar tinta pastilla batean behatza busti eta indiar paper puska bigun batean ezarri zuen. Balkhetik Bombayera zen ezaguna orbain zaharrek zeharkatzen zuten inprimaki zatar hura.

       — Nahikoa izango duzu hori morroien buruari erakusteko. Ni goizean joango naiz.

       — Zein bidetatik?

       — Hiritik datorren bidetik. Bat besterik ez dago, eta orduan Creighton sahibarengana itzuliko gara. Astindu bat kendu dizut gainetik.

       — Alaren izenean? Zer da bada astindu bat burua bera sorbalda gainean eutsi ezinik dagoenean?

       Isil-isilik atera zen Kim gaueko ilunpetan, etxe erdia inguratu zuen hormen kontra estu-estu jarrita, eta geltokia baino pare bat kilometro harantzago joan zen. Gero, buelta handia eginez, lasai itzuli zen, denbora behar baitzuen Mahbuben morroiren bat galdezka hasiz gero zerbait asmatzeko.

       Trenbidearen ondoko lur sail zabal batean zuten akanpalekua, eta, indiarrak izanik morroiak, ez zituzten noski deskargatu Mahbuben animalien bi bagoiak, Bombayeko tranbia konpainiak erositako zaldien artean zeudelarik. Morroi buruak, oso itxura txarreko mahomatar zaharra, gelditzeko esan zion Kimi, baina lasaitu egin zen Mahbuben zeinua Kimen eskuan ikusita.

       — Hajji-ak lana emateko ohorea egin dit —esan zion Kimek umore txarrez—. Dudarik baduzu, itxoin ezazu bera goizean etorri arte. Bien bitartean, leku bat sutondoan.

       Behe kastako indiarrek edozer dela eta sortu ohi duten marmar zentzugabeak jarraitu zien hitz haiei. Isildu ziren, eta Kim Mahbuben gizonen taldearen atzean etzan zen, zalgurdi baten gurpilen azpian ia, utzi zioten estalki bat babeserako hartuta. Adreilu eta hondakinen arteko ohe hura, zaldi mordo bat eta garbitu gabeko baltiarrez inguratuta, ez litzateke oso deigarria izango mutil zuri askorentzat; baina Kim guztiz zoriontsu sentitzen zen. Eskenatoki, lan, eta inguru aldaketa haize berria zen Kimen biriketarako, eta St Xavierreko ohatila txuri txukunetan pentsatzeak, punkah-en azpian, biderketa taulak ingelesez errepikatzeak bezainbesteko poza ematen zion.

       — Oso zaharra naiz —pentsatu zuen erdi lotan—. Hilero-hilero urte bat gehiago betetzen dut. Oso gaztea nintzen, eta inozoa goitik behera, Mahbuben mezua Umballara eraman nuenean. Errejimendu zuri harekin nengoenean ere oso gaztea eta txikia nintzen, eta jakituriarik gabea. Baina orain egunero ikasten dut zerbait, eta hiru urte barru koronelak madrissah-etik aterako nau eta Bidera joaten utzi Mahbubekin zaldi pedigrien bila, edo beharbada bakarrik joango naiz; edo baliteke lama topatu eta berarekin joatea. Bai; horixe da onena. Chela bezala ibiltzea nire lamarekin bera Benaresera itzultzen denean.

       Pentsamenduak gero eta mantsoago eta solteago zetozkion. Ametsezko mundu zoragarri batean ari zen murgiltzen belarriek xuxurlo bat harrapatu ziotenean, fina eta zorrotza, suaren ondoko marmar monotonoaren gainetik. Burdinazko zaldi-bagoien atzetik zetorren soinua.

       — Orduan, ez dago hemen?

       — Non izango da bada hirian parrandan ez bada? Nor joaten da igelen artera sagun baten bila? Goazen beste leku batera. Hori ez da gure gizona.

       — Ez ditu pasabideak berriz gurutzatu behar. Hori da agindua.

       — Emakumeren bati dirua eskaini eta eman diezaiola drogaren bat. Rupia gutxi dira, eta ez da frogarik geratuko.

       — Emakumea bera izan ezik. Hori baino gauza seguruagoa behar dugu; eta gogoan izan bere buruari jarri dioten prezioa.

       — Bai, baina poliziak beso luzea dauka, eta mugatik urruti gaude. Penshawurren bagina!

       — Bai... Penshawurren —esan zuen mesprezuz bigarren ahotsak—. Penshahawur, bere odolekoez josita, ezkutalezkuz josita, eta emakumeez, beren gonapetan sartzeko. Bai, Penshawur infernua bera bezain komenigarria genuke.

       — Orduan, zein da plana?

       — Zoro alaena, ez al dizut bat hamaika bider esan? Etzatera etortzen den arte itxoin, eta orduan... tiro seguru bat. Bagoiak daude gu eta jazarleen artean. Burdinbidea korrika gurutzatu besterik ez dugu egin behar, eta gure bidetik joan gero. Ez dute ikusiko nondik zetorren tiroa. Gutxienez egunsentira arte itxoin beharko dugu. Zer nolako fakirra zara zu, zelatan pixka bat egiteagatik hor dardarka?

       «Hara!» pentsatu zuen Kimek begi itxien azpitik. «Mahbub da berriz ere. Ez da ez sahibei saltzeko aproposa hazitarako zaldi zuri baten pedigria! Edo agian bestelako albisteak saltzen arituko zen Mahbub. Eta orain zer egin behar da, Mahbub? Ez dakit non egiten duen Mahbubek lo, eta egunsentia baino lehen itzultzen bada eraso egingo diote. Hori ez litzateke probetxuzkoa izango zuretzat, Kim. Eta ez da hau poliziarentzako kontua. Ez litzateke probetxuzkoa Mahbubentzat eta —ia-ia ozen egin zuen barre—, ez dut gogoratzen orain lagunduko didan Nucklaoko irakaspenik. Ala bedeinkatua! Hona hemen Kim eta horra hor horiek. Lehenbizi orduan, altxatu eta alde egin behar du Kimek, ez dezaten susmo txarrik hartu. Gizonak esnatu egiten ditu amesgaiztoak... horrela...

       Estalkia gainetik kendu zuen eta altxatu egin zen bat-batean, eta amesgaiztoak esnatutako asiarren txilio izugarria, zentzurik gabea, dardaratia, egin zuen.

       — Urr-urr-urr-urrr-urr! Ya-la-la-la-la! Narain! Churel-a! Churel-a!

       Umea erditzerakoan hil den emakume baten mamua, bereziki gaiztoa, da churel-a. Bide bakartietan agertzen da, oinak atzekoz aurrera dituela, eta erotu egiten ditu gizonak.

       Kimen oihu dardaratia ozenagoa egin zen, azkenean zutik jarri eta erdi lotan balantzaka hasi zen arte, besteek esnatzeagatik iraintzen zuten artean. Hogei bat metro harantzago, gorago, etzan egin zen berriz, xuxurlaka ari zirenak bere marmarioak eta zaratak entzun zitzaten arduratuz, bere onera zetorren artean. Geroxeago bide aldera mugitu eta aldendu egin zen ilunpe trinkoan.

       Bizkor mugitu zen ur-isurki batera heldu zen arte, eta haren atzean ezkutatu zen, kokotsa gaineko harriaren parean zuela. Gauekoen joan-etorri guztiak ikus zitzakeen handik, baina bera ikusiezina zen.

       Bizpahiru gurdi pasa ziren, hiriaren kanpoaldera tintilika; polizia bat eztulka eta ibiltari bat edo bi, kantari izpiritu gaiztoak uxatzeko. Gero zaldi baten azkazalen tarrapata entzun zen.

       — A, horrek bai, horrek Mahbub Ali dirudi! —pentsatu zuen Kimek; aberea, harriaren gaineko buru txikia ikusita, ikaratu egin zen.

       — Eh, Mahbub Ali! —xuxurlatu zuen—, kontuz ibili!

       Zaldia ia zutik jarri zen hedeetako tirazoarekin, eta ur-isurki aldera mugitu zen.

       — Ez dut sekula berriz —esan zuen Mahbubek—, zaldi herratu bat hartuko gauez ateratzeko. Hiriko hezur eta iltze guztiak hartzen dituzte —zaldiaren aurreko hanka jasotzeko makurtu zen, burua Kimenaren pare-parean jarriz—. Egon... egon hor —murmurikatu zuen—. Begiz josita dago gaua.

       — Bi gizon daude zu noiz helduko zain zaldien bagoien atzean. Tiroa botako dizute etzaten zarenean, zure buruari prezioa jarri diote eta. Zaldien ondoan lotan nengoela entzun dut.

       — Ikusi al dituzu?... Egon geldik, deabru zikina! —esan zion amorruz zaldiari.

       — Ez.

       — Ez al zegoen bat fakirrez jantzita?

       — Batek esan dio besteari, «Nolako fakirra zara zu, zelatan egiteagatik dardarka»?

       — Ondo. Zoaz berriz akanpalekura eta etzan zaitez. Gaur gauean ez naiz hilko.

       Mahbubek zaldia atzera jirarazi zuen eta desagertu egin zen. Kim ubidetik joan zen bizkor, bigarren atsedenlekuaren parean zegoen lekuraino heldu arte, erbinude batek bezala gurutzatu zuen bidea eta estalkiaren azpian sartu zen berriz.

       — Jakin badaki behintzat —pentsatu zuen pozik—. Eta dudarik gabe espero balu bezala mintzatzen zen. Ez dut uste bi gizon horiek onik aterako diotenik gaur gaueko zelatari.

       Ordubete igaro zen, eta, gau osoa esna emateko borondate oso-osoaz,lo seko geratu zen. Noizean behin gaueko tren bat orroka igarotzen zen burdinbidetik sei metrotara; baina soinu hutsekiko ekialdekoen arduragabezia zeukan Kimek, eta amets bat bera ere ez zitzaion tartekatu loaldian.

       Mahbub lotan ez beste edozertan ari zen. Asko molestatzen zuen bere leinukoa ez zen jendeak eta bere noizbehinkako maitasun istorioekin zerikusirik ez zutenak bere bizitzaren atzetik ibiltzea. Senak aginduta, burdinbideak beheraxeagotik gurutzatzea izan zuen lehenengo burutapena, gora joan berriz, eta, bere adiskideak atzetik harrapatuz, lepoa moztu biei. Baina, pentsatu zuen penaz, Gobernuko beste adar batek, Creighton koronelarekin batere zerikusirik gabea, erantzuten zailak liratekeen galderak egingo lizkioke; eta ederki asko zekien mugaren hegoaldean sekulako zalaparta sor zezaketela gorpu batek edo bik. Alde horretatik ez zuten molestatu Kim mezuarekin Umballara bidali zuenez geroztik, eta susmoa azkenean desagerrarazia izatea espero zuen.

       Orduan primerako gauza bururatu zitzaion.

       — Ingelesek egia diote beti —esan zuen berekiko—, eta, gu, hemengoak, inozo bezala geratzen gara. Alaren izenean, ingelesen bati kontatuko diot egia! Zertarako balio du Gobernuaren poliziak kabuliar gizarajo bati bere zaldiak bagoietatik osten badizkiote? Pensahawurren bezain gaizki daude hemen gauzak! Protesta jarri beharko nuke geltokian. Ez, hobeto, burdinbideetako sahib gazteren bati esango diot! Oso gartsuak izaten dira horiek beren lanetan, eta ohore handitzat hartzen dute lapurrak harrapatzea.

       Zaldia geltokiaren kanpoaldean lotu zuen, eta kaira joan zen.

       — Kaixo, Mahbub Ali! —esan zion distrituko burdinbidean behera joateko zain zegoen superintendentearen laguntzaile gazte batek. Mutil handia zen, lastozkoa zirudien ilearekin, zaldi itxurakoa, eta harizko traje zuri zikin samar bat zeraman—. Zertan ari zara hemen? Zaldi zikinak saltzen, ala?

       — Ez; ez nago zaldiekin kezkatuta. Lutuf Ullahen bila nator. Han goian bagoi bat daukat beteta. Inork eramaterik izango ote luke Trenbide Konpainiak jakin gabe?

       — Ez dut uste, Mahbub. Salakuntza jar dezakezu gure aurka halakorik gertatzen bada.

       — Bi gizon ikusi ditut bagoi baten gurpilen ondoan kuzkurtuta ia-ia gau osoz. Fakirrek ez dituzte zaldiak lapurtzen, beraz, ez diet garrantzi handirik eman. Lutuf Ullah, nire sozioa, topatu behar dut.

       — Egiatan? Eta ez zara batere kezkatu? Benetan esaten dizut, horixe da zortea zu topatu izana. Nolakoak dira?

       — Fakirrak baino ez ziren. Beharbada gari pixka bat hartu besterik ez dute egingo, bagoiren batetik. Asko daude han pian. Estatuari ez dio kalterik egingo limosna txiki horrek. Nire sozioaren bila etorri naiz hona, Lutuf Ulah...

       — Ez dio inporta orain zure sozioak. Non dauzkazu zaldien bagoiak?

       — Trenerako kriseiluak egiten dituzten azken postua baino honantzaxeago.

       — Orratz aldaketaren kutxa, bai.

       — Eta bidetik hurbilen dagoen burdinbidearen ondoan, eskuineko aldean, burdinbidera begira, alde honetara. Baina Lutuf Ullah dela eta... gizon luze bat, sudurra hautsia duena, eta persiar xarlango batekin... E!

       Joana zen presaka mutila polizia gazte eta gartsu bat esnatzera; izan ere, eta azaldu zuenez, Konpainiak lapurreta franko jasaten zituen biltegietan. Mahbub Alik barre egin zuen bizar tindatuaren azpitik.

       «Beren botekin joango dira, soinua atereaz, eta orduan harriturik ikusiko dute ez dagoela fakirrik. Oso mutil bizkorrak dira, Barton sahiba eta Young sahiba».

       Egonean eman zituen minutu batzuk, burdinbidean barrena poliziak korrika lanerako prest noiz azalduko. Geltokitik lokomotora txiki bat atera zen, eta Barton gaztea ikusi zuen kabinan.

       «Ez dut behar bezala epaitu mutil hori. Horren inozoa ere ez da. Su-gurdi bat hartzea lapurrak harrapatzeko, berria da hori gero!»

       Akanpalekura joan zenean Mahbub Ali egunsentian, ez zitzaion inori burutik pasa ere egin gaueko albisterik emateak merezi zuenik. Inori ez, morroi txiki bati izan ezik, gizon handiaren zerbitzura etorri berria zen bat, hari deitu baitzion Mahbubek bere denda txikian zerbait biltzen laguntzera.

       — Badakit dena —xuxurlatu zion Kimek, zela-zakuen gainean makurtuz—. Bi sahib etorri dira te-ren batean. Batera eta bestera nenbilen ni ilunpetan, bagoien alde honetan, te-ren-a gora eta behera poliki-poliki zebilen artean. Bagoiaren azpian eserita zeuden bi gizonengana joan dira... Hajji, zer egin behar dut tabako pusketa honekin? Paperean bildu eta gatzaren poltsaren azpian jarri? Bai, eta lurrera bota dituzte. Baina gizonetako batek eraso egin dio sahib bati fakir adar batekin (Kim Indiako antilopearen adarrez ari zen, horixe baita fakirrek mundu honetan duten arma bakarra), eta odola isuri da. Orduan beste sahibak, bere gizona korderik gabe utzita gero, erasotzailea egurtu du besteari eroritako pistola batez. Erotuta bezala hasi dira denak borrokan.

       Mahbubek irribarre egin zuen, etsimen lasaiaz.

       — Ez! Hori dewani-a ezik (eromena, edo epaitegi zibilerako kasua, bi zentzuak baititu hitzak eta hitz jokoa egin daiteke), nizamut-a da, (kasu kriminala). Pistola, esan duzu? Hamar une luze bai kartzelan.

       — Orduan etzanda geratu dira biak, mugitu ezinik, eta nire ustez hiltzeko zorian zeuden te-ren-ean jarri dituztenean. Horrelaxe mugitzen zituzten buruak. Eta odola erruz dago burdinbidean. Ikusi nahi al duzu?

       — Lehendik ere ikusita daukat odola. Kartzela dute horiek lekurik seguruena... segur aski izen faltsuak emango dituzte, eta segur aski ez ditu inork denbora luzez aurkituko. Ez ziren nire aldeko. Zure patua eta nirea, nonbait, soka berean daude. Horixe da istorioa perla sendatzailearentzat! Orain, arin ibili zakuekin eta sukaldeko ontziekin. Zaldiak hartu eta Simlara joango gara.

       Agudo —ekialdekoek abiadura ulertzen duten eran—, azalpen luzeekin, irain eta berriketa hutsalekin, arduragabe, hamaika aldiz ahaztutako txikikeriak errepasatu ondoren, kanpamendu zatar hura altxatu eta eraman zituzten zaldi zurrundu urduriak Kalkako bidean barrena, euriak freskatutako egunsentian. Kimi, Mahbub Aliren kuttuna bezala ikusten baitzuten afganiarrarekin ondo konpondu nahi zuten guztiek, ez zioten lanerako deitu. Aurrera egin zuten oso bidaia erosoa eginez, atseden lekuetan ordu gutxika geldituz. Sahib ugari ibiltzen da bidaian Kalkako bidean; eta, Mahbub Alik dioen bezala, sahib gazte orok zaldi epaile ontzat dauka bere burua, eta, zorrez leporaino badago ere, erosteko prest dagoelako itxurak egin behar ditu. Horrexegatik sahib bat bestearen atzetik, zalgurdian zetozela, gelditu eta hizketan hasten zen. Batzuk gurdietatik jaitsi ere egiten ziren, eta zaldien hankak ukitu; galdera hutsalak egiten zituzten, edo, bertako hizkuntzan hitzik ez zekitelako hain zuzen, irain zarpailak egiten zizkioten tratulariari.

       — Sahibekin tratuak lehenbizikoz egin nituenean, eta Soadi koronela Abazia Gazteluko gobernadore zela izan zen hori, amorruaren amorruz urez bete zuenean komisarioaren kanpatzeko lur saila —aitortu zion Mahbubek Kimi mutilak zuhaitz baten azpian pipa betetzen zuen artean—, ez nekien nik nolako zoro puskak diren, eta horrek sutan jartzen ninduen. Esate baterako.. —eta esamolde baten istorioa kontatu zion Kimi, oharkabean oker erabilia, Kim barrez lehertu beharrean jarri zuena—. Orain konturatzen naiz ordea —poliki bota zuen kea—, horiekin ere beste guztiekin bezalaxe gertatzen dela: gauza batzuetan argiak dira, eta besteetan berriz zoro hutsak. Zorakeria handia da arrotz batekin okerreko hitzak erabiltzea; zeren, bihotza irainez garbi badago ere, nola jakin lezake hori atzerritarrak? Labana hartuta joango da segur aski egiaren bila.

       — Egia. Egia diozu —esan zuen Kimek arrandiaz—. Zoroak katu batez mintzatzen dira emakume bat erditzen ari denean, esate baterako. Entzun egin dut.

       — Beraz, zu zauden egoeran, batez ere hau gogoratzea komeni zaizu, bi aurpegiena. Sahiben artean, ez inoiz ahaztu sahiba zarela; Indiako jendearen artean, gogoan izan beti... —isildu egin zen, harrimenezko irribarrea eginez.

       — Zer naiz ni? Mahomatarra, hindua, jain ala budista? Korapilo ederra da hori.

       — Dudarik gabe, sinesgabea zara, eta kondenatu egingo zara beraz. Hala dio nire Legeak, edo hala uste dut behintzat. Baina zu nire Mundu osoaren Adiskide Txikia zara, eta maite zaitut. Halaxe dio nire bihotzak. Sinesteen kontu hau zaldien antzekoa da. Gizon zuhurrak badaki zaldiak onak direla... probetxugarriak direla denak; eta nik berriz, sunni zintzoa naizela eta Tiraheko gizonei gorroto diedalako izango ez balitz, gauza bera pentsatuko nuke fede guztiez. Orain, garbi dago Kathiawarreko behor bat bere jaiolekuko hondarretatik atera eta Bengalako mendebaldera eramanda, honda-honda eginda geratzen dela; eta halaxe ere Balkheko hazitarakoek (eta ez da Balkheko zaldiak baino hobeagorik, ez balira bizkarkiz horren astunak), ez dute batere balio Iparreko basamortu handietan, nik ikusi izan ditudan elur-gameluen ondoan. Horretaz, fedeak zaldiak bezalakoak direla esaten dut bihotzean. Bakoitzak bere herrian bere merituak dauzka.

       — Nire lamak oso bestelako gauzak esaten zituen ordea.

       — A, Bhotiyalen ametsen ameslari zahar bat besterik ez da hura. Bihotza haserre samar daukat, Mundu osoaren Adiskide hori, zuk horrelako balioa ikusten duzulako horren ezezaguna den gizon batengan.

       — Egia da, hajji; baina balio hori ikusi egiten diot, eta bihotza harengana jarrita daukat.

       — Eta harena zugana, entzun dut. Bihotzak zaldiak bezalakoxeak dira. Joan eta etorri egiten dira, baita jatekoa edo ezproiaren kontra ere. Egin oihu Gul Sher Kani, hazitarako uherraren habeak hobeto segurta ditzan. Ez dugu zaldi borrokarik behar atsedenaldi bakoitzean, eta arrea eta beltza segituan jarriko dituzte giltzapean... Orain entzudazu. Beharrezko al duzu bihotza lasaitzeko lama hori ikustea?

       — Dauzkadan eginbeharretakoa da —esan zuen Kimek—. Ikusten ez badut, eta kentzen baldin badidate, atera egingo naiz Nucklaoko madrissah horretatik, eta, aterata gero, nork bilatuko nau berriz?

       — Egia da hori. Ez da sekulan zu baino soka arinago batekin lotutako moxalik izan —Mahbubek buruari eragin zion.

       — Ez beldurrik izan —Kim une hartan bertan desagertu ahal izango balitz bezala mintzatzen zen—. Nire lamak esan du etorriko dela madrissah-era ni ikustera.

       — Eskale bat eta bere ontzia sahib gazte horien aurrean...

       — Ezta hurrik eman ere! —moztu zuen Kimek mesprezuz—. Behe kastako odolak ilunduta dauzkate begiak, eta belztuta azkazalak, horietako askok eta askok. Mehterani-en semeak... (printzesak; ironiaz, garbitzaileak) bhungi-en koinatuak (erratzariak).

       Ez dugu zertan gainontzeko pedigria errepikatu beharrik; baina Kimek garbi asko azaldu zizkion bere ideiak eta berotu gabe gainera, azukre-makila mastekatzen zuen artean.

       — Mundu osoaren Adiskide —esan zuen Mahbubek, garbi zezan Kimi luzatuz pipa—, gizonak franko ezagutu ditut, emakumeak eta mutilak erruz, eta ez sahib gutxi. Zu bezalako lotsagabe batekin ez dut sekula topo egin.

       — Eta zergatik? Zuri beti egia esaten dizut eta.

       — Horrexegatik beharbada, arriskutsua baita gizon zintzoentzat honako mundu hau —lurretik altxa, gerrikoa estutu eta zaldiengana joan zen Mahbub Ali.

       — Ala saldu?

       Bazen zerbait hitz haiek ahoskatzerakoan Mahbub gelditu eta jirarazi egin zuena.

       — Zein gaiztakeria berri da hori?

       — Zortzi anna, eta kontatuko dizut —esan zuen Kimek, ahoa okertuz—. Zure bakearekin du zerikusia.

       — Deabruaren semea! —dirua eman zion Mahbubek.

       — Gogoratzen al zara lapurren kontu hartaz, ilunpetan, Umballan?

       — Bizitza kendu nahi zidatela kontutan hartuta, ez zait erabat ahaztu. Zergatik?

       — Gogoratzen al zara Kashmir Seraia-z?

       — Belarriak bihurrituko dizkizut segituan... sahib.

       — Ez duzu horren beharrik izango, afganiar hori. Baina, bigarren fakirra, sahibek korderik gabe utzi zuten hura, Laboren zure gela miatzera joan zen gizon bera zen. Lokomotoran sartu zutenean ikusi nion aurpegia. Gizon berbera.

       — Zergatik ez didazu lehenago esan?

       — A, kartzelara joango da, eta seguru egongo da urte batzuetan. Aldi bakar batean behar baino gehiago kontatu beharrik ez dago. Gainera, orduan ez nuen gozokietarako dirurik behar.

       — Allah kerim! —esan zuen Mahbub Alik—. Salduko ote duzu bada inoiz nire burua gozokien truke gogoak ematen badizu?

 

 

       Hil arte gogoratuko du Kimek bidai luze, nagi hura Umballatik aterata, Kalaka eta Pinjorreko Loratokiak igaroz, Simlaraino. Gugger ibaiaren bat-bateko uholde batek zaldi bat eraman zuen (baliotsuena noski), eta Kim ito zen ia-ia harri dantzarien artean. Bidean gorago Gobernuko elefante batek sakabanatu egin zituen zaldiak, eta, belarra oso hazia zegoenez gero, egun t'erdi behar izan zuten zaldi guztiak berriz inguratzeko. Gero Sikandar Khanekin egin zuten topo, zaldi salduezineko batzuk zekartzala —saldu gabe geratu zitzaizkionak— eta Mahbubek, merkatariagoa baitzen behatz txikiko azkazalean Sikandar Khan bere denda guztietan baino, okerrenetako bi erosi behar izan zituen, zortzi ordutako diplomazia arduratsua eta tabako mordo galanta suposatu zuelarik tratuak. Baina zoragarria zen dena: bide bihurria, igo eta jaitsi, gero eta gorago; goizeko argitasuna urruneko elurretan; beso ugaritako kaktusak, ilaraz ilara malkar harritsuetan; uraren xuxurloa ehunka urtegietan; tximuen berriketa; izai dotoreak, bata bestearen atzetik igotzen beheraka makurtutako adarrekin; lautaden ikuskizuna, urruti-urrutira hedatuz; tonga-adarren etengabeko soinua eta lehenengo zaldien lasterketa zoroa tonga batek jiratzen zuenean; otoi egiteko geldialdiak (oso erlijiosoa zen Mahbub abluzio eta garrasi bizian egindako otoitzetan, presarik ez zenean); ilunabarreko hizketaldiak atseden lekuetan, gameluek eta idiek batera arrandiaz mastekatzen zutenean eta mandazain astotzarrak bideko albisteak kontatzen zituztenean: gauza guzti haiek kantari jartzen zuten Kimen bihotza.

       — Baina kanta eta dantza bukatzean —esan zuen Mahbub Alik—, sahib koronela etortzen da, eta hori ez da horren gozoa.