Bainan ez, o! giristino sakrilejoa! eztuk alferretan izanen; hire zorigaitz handitan joanen duk; hire sekulako heriotzerat botatzeko baliatuko duk. Adizak, eta ikhara hadi aditzeaz, zer dioen Jaundone Paulok: Jaunaren gorphutz sakratua gaizki jaten duenak, bere jujamendua ta kondenazionea jaten eta edaten du. Erran nahi duk beraz, gaizki komuniatuz, hire kondenazionea ta sekulako zorigitza hire izatearekin bat egiten bezala ditujala, hire ganik gaurgero ezin urrun bezala dezakejola, eta mundu huntan bekhatupean eta sakrilejo pean bizi izan ondoan joan beharko haizela, hain izigarriki laidoztatu, phorroskatu, hil-arazi dukejan Jesu-Kristo haren aitzinerat, haren ganik merezi dujan sekulako zorthe lazgarria hartzeko.
Ikhusazu zinez zer eskas gerthatzen diteken zure kofesioetan eta komunionetan. Sakrilejorik egin baduzu, ez etsi; munduan zareno, errepara detzaketzu: bainan ez eman mugarririk hartuko duzun urrikiari, eta eginen ditutzun penitentziei, bertzela zorigaitz lehergarriak daude zuretzat. Hemendik aitzina ukha zazu artha maiz sakramenduetarat hurbiltzeko, bainan bethi ere hek hartu ta berehala, han berean hil behar bazine bezala.
Nork bere burua ongi froga eta etsamina beza komuniatu baino lehen, dio Jauudone Paulok.
Jesu-Kristoren sakramenduak farfanatzen dituztenak eztire izenez baizen giriztino, dio San Agustinek.
XIX. EGUNA
Meza Sainduaz
I. PHONDUA. Meza Seindua da gurutzeko sakrifizioaren odol isuri gabeko erreberrimendu bat. Egun oroz egiten da gure Elizetan galbarioan behin egin izan zena. Deus eztezaket egin Jainkoaren gogorakoagorik, Jainkozko sakrifizio hartan kausitzea baino: meza entzuteko molderik hoberena da, bere xedeak bat egitea aphezarenekin, eta sartzea Jesu-Kristoren izpirituan eta bihotzean, hark bezala eta harekin batean nor bera den guzia Jainkoari eskeintzeko eta emateko. Zer errelijione eskas hanbat giristino baithan, zeinak meza sainduan kausitzen baitire, eman zaizkon sentimenduetan batere sarthu gabe, askotan gogoan hartu ere gabe zer iragaten den aldaren gainean? Han Jesu-Kristo sakrifiziotan eskeintzen da, majestate guzizko Jainkoari dagokon ohorea emateko; eta ondikozko hek izpiritu barrajatu ta bihotz sorhajo batzuekin kausitzen dire mezan, Jainkoaz naski orhoitu ere gabe, bederen majestate adoragarri haren aitzinean beheratu gabe, ta dagozkon bezalako errespetuzko ta ikhara seinduzko sendimenduetan sarthu gabe; hortarik urrun, elheketan daudala, begiak bazter guzietarat itzulika darabiltzatela, gorphutzeko aisiak ta gurikeriak, zeruko aingeruak ikharan dauden lekhuan berean bilhatzen dituztela.
Jesu-Kristo meza sainduan eskeintzen da barkhamenduzko biktima bezala, zeruko aitaren haserrea eztitzeko, bekhatorei bihurondezko edo konbersionezko graziak ardiesteko, ta lurra zeruarekin bakhetzeko: ta hanbat giristino, bekhatupean ehortziak izan arren, eztire batere entsejatzen, ez bere bekhatuez urrikitan sartzerat, ez Jainkoa ganat itzultzeko xede zinik hartzerat; hortarik urrun meza entzutean berean daukate askotan bekhatutan irauteko ta bekhatu berriz bere buruak lizuntzeko gogoa; eta gogo gaxto hori dela kausa, meza entzutea bera gerthatzen da hekientzat bekhatu berri bat: menturaz ere, zeruko ozpin-kolpe guziak merezi lituzken atrebentzia sakrilejo batez, Jainkoaren beraren begien azpian eta Jesu-Kristo hekientzat sakrifikatzen den memento berean, asko bekhatuz lohitzen dire, gogoeta gaxtoz, gutizia lizunez eta bertzela.
Jesu-Kristo meza seinduan eskeintzen da sakrifiziotan, Jainkoak egin deraikun gisa guzietako ongiez hari eskerrak emateko: eta hanbat giristino, arimako ta gorphutzeko ezin erran bezenbat ongi eginez Jainkoari zordun zaizkon arren, eztire batere sartzen zor diotzoten ezagutzazko ta maithagunezko sentimenduetan; eztire batere animatzen haren khartsukiago maithatzerat ta lejalkiago zerbitzatzerat.
Jesu-Kristo azkenean meza seinduan eskeintzen da sakrifizotan gure arimako ta gorphutzeko behar guziak zeruko aita ganik ardiesteko; eta hanbat giristino, gisa guzietako beharrez kargatuak izan arren, etzaizko batere ematen zeruko atheari joka, eztute meza sainduan deusere galdetzen: edo zerbait galdetzen badute, izanen dire xoilki bizitze huni dagozkon gauzak, osasuna, denbora ona, uzta joria; ez ordean bere beharrik handienak, bere bekhatuen barkhamendua, bere jaidura gaxtoen ta tentamenduen garaitzeko grazia, seinduki bizitzeko behar dituzten laguntzak. O! Kristau faunak! o! Kristau laxoak! Kristau fede gutitakoak! miresteko othe da gero, elemenia bat meza entzuna gatik ere, egundainoko ber-berak kausitzen badire, egundaino bezain hargal, egundaino bezain erorkor, egundaino bezain ezjeus Jaunaren begietan? ordean beira bezate: Juduen legean etzen gure elizetan egiten denaren iduririk eta itzalik baizen; halarik ere Jainkoak asko aldiz, baita guziz dorpheki, punitu izan ditu itzal eta iduri hekien alderako errespetugabekeriak; zenbatez bada, dio Jaundone Paulok, ezteraje dorphekiago jazarriko, gauzaren eta egiaren alderat hain errespetu guti erakhusten duten; eta alientzia berriko odol adoragarria hain sakrilejoki ostikatzen duten ondikozko Kristau hekiei?
II. PHONDUA. Egun-oroz hanbat hutsetan erortzen gare, eta gure bekhatuek hain punimendu ikharagarriak merezi dituzte: nola bada Jainkoaren zuzentasunari satisfakzione egin hekientzat? Hari eskeiniz bere seme maite ta gure salbatzaile amultsuaren pairamenak eta odol adoragarria, gure zorren aldera, eta gure bekhatuen barkhamendutan. Ez, martiren thormenta guziek, zenbait ere dorpheak izan baitire, ez egundainoko penitentek egin dituzten penitentzia guziek, zenbat ere garratzak eta naturalezarentzat lotsagarriak izan baitire, ez mundu huntan jende beharrek jasateko dituzten herstura, nahigabe ta lazeria guziek ezterakete paga Jainkoaren alderako gure zorrik xumena, gurutzeko sakrifizioa gabe; hain gaitz handia ta izigarria da bekhatua. Bada gurutzeko sakrifizio odolezkoaren merezimenduak iratxikitzen eta baliatzen zaiku mezako sakrifizio seinduaren bidez. Zer artharekin eztiogu beraz Jainkoari eskeini behar, munduko bekhatuak khentzen dituen bildots garbiaren sakrifizio adoragarri hau, bainan bethiere egiazko penitent gisan, eta harekin batean eskeintzen diogularik gure bihotz urrikiz phorroskatuen sakrifizioa.
III. PHONDUA. Erran diteke Jainkoak ezletzakela jasan mundua hondatua daukaten hanbat deserregelamendu izigarri, hiri galduenen erdian ere ezpalu ikhusten bere seme maitea aldaren gainean sakrifikatua. Horrek dauka baratua haren zuzentasunaren beso ikharagarria. Baldin gure bekhatuek asperkunde galdetzen badute, Jesusen odola are gorago dago urrikalmendu galdez guretzat aldaren gainetik; hark beratzen du zeruko aitaren bihotza gure alderat, eta baratzen ditu haren asperkunde dorpheak. Adora dezagun Jesu-Kristo, guretzat biktima egina; gihoazkon ardura gure errespetuak bihurtzerat aldaren oinetan; ta gauden han ahal dagigun bezenbat denbora, haren adoratzen, haren maithatzen, hari eskerrak ematen sakrifizio adoragarri hunen bidez egiten deraikun ongi handiez, haren geroago gehiago maithatzeko, ta bertze behar ditugun grazia ta laguntza guziak eskatzen. Zer ahalge Jesus maitearentzat, baieta guretzat ere, hain maiz ta hanbat denboraz bakharrik baitago, lurreko erregen gortheak hain betheak diren denboran!
Har zazu xedea egun oroz meza saindua entzuteko; bainan bethiere entzun ezazu hain sakrifizio handi bati dagokon fede, errespetu, debozione, maithagune guziarekin. Hortarakotzat egizu kontu elizarakoan, galbariorat zoazila, Jesu-Kristoren heriotzean kausitzerat.
Lekhu guzietan sakrifiziotan eskeintzen daute biktima garbi, notharik gabe bat, dio Jainko Jaunak.
Jesu-Kristo egiazki izanen da guretzat biktima, gerorri osoki ta bethikotz harekin batean Jainkoari ematen bagaizko, dio San Gregoriok.
XX. EGUNA
Erremusinaz edo emanaz
I. PHONDUA. Jesu-Kristok, bera-berari egintzat kontatzen dauku, haren amoreak gatik jande beharrei egiten diotegun ongia. Berari ongi egiteko ahala ta bidea irakhatsi daukun beraz: eta hortaz beraz, zer ezagutza eztiogu zor? Zer bidez hobeki ta bizikiago erakhar gintzaken, gure anaja beharrean direnei gure ahalaz laguntza egiterat? gurutzean hil zen, gu erosteko; aldareko sakramendu sainduan dago, gure adorazioneak errezebitzeko, ta gure arimen janhari izateko. Bada jende beharretan da gure urrikalpena bereganatzeko, ta gutaz hazia ta jauntua izateko. Dohatsu, Jesu-Kristori erremusina egiten dioena; bainan dohakabe, ukhatzen dioena. Zure zakhurrari jaterat ematen diozu, eta Jesu-Kristo gosez hiltzerat utziko duzu? Zer zure bihotza! zer zure krueltasuna!
II. PHONDUA. Munduko handi-mandiei ematen zajena, gehienean galdua gerthatzen da, baieta askotan nork bere kideari egiten dioen ongia ere; gehienek esker-gabekeriaz pagatzen dituzte egiten zaizkoten ongiak. Bainan Jainkoarekin ezta sekulan deus galtzen; ematen zajon guzia nasaiki pagatzen du; beira bat ur hotzetaraino, dio Jesu-Kristok. Asko etxe funditu ditu jokoak, banitateak, gormandizak, erremusinak eztu egundaino batere beheratu. Onthasun biltzeko bide eder eta on bat da jende beharrei ongi egitea.
III. PHONDUA. Egin dituzkegun, edo egitea huts egin dukegun erremusinen arabera izanen gare jujatuak, Jesu-Kristok berak dioenaz. Zer ihardetsiko dute hanbat aberats bihotz-gogorrek, jende beharrak hekien kontra altxatuko direnean, eta Jesu-Kristok berak errephortxatuko derajenean bere gogortasuna? Zoazte, madarikatuak, sekulako surat: ezen gose nintzen, eta eztautazue eman jaterat, biluza nintzen, eta ez nauzue jauntzi. Zer hersturetan izanen dire aberats bihotz-gogorrak, juje ikharagarriaren ahotik hizkuntza hori adituko dutenean? egiazki jende beharren alderat gogorra den bihotz bat, damnatu baten bihotza da. Bainan arima karitatosa, zerukotzat hautatua den baten arima da. Zeren beldur izanen gare juje guziz garaiaren aldetik, gure jaunzturak ikhusiko dituenean bere soinean, gure ogia ta dirua bere eskuetan. Ez, eztugu zeren deusen beldurrik izan Jainkoaren zuzentasunetik, jende beharrak gure alde mintzatzen badire.
Ikhusazu nola tratatzen ditutzun jende beharrak; ea tratatzen ditutzun Jesu-Kristoren menbroak bezala, ea egiten dezajezun egin diezekezun eta egiterat obligatua zaren ongi guzia.
Zure ahalen arabera izan zaite karitatos. Hainitz balin baduzu, emazu frangoki: guti baduzu, emazu guti hartarik ere zerbait, bainan bethiere gogo onez. Jakin ezazu, hola eginez, tresor eta laguntza handiak bilduren ditutzula behar-ordukotzat: Ezen erremusinak beiratzen du bekhatu guzietarik eta sekulako heriotzetik; hartaz artha duen arima eztu utziko ifernuko ilhunbetarat joatera. Erremusinak fidantzia handi bat emanen deraje Jainko handiaren aitzinean hura arthoski egiten dutenei: hori zen, bertze asko abisu ederren artean, Tobias zaharrak bere semeari eman zioena phondu hunen gainean.
Galdeturen dautzuten guziei emezu erremusina, beldurrez eta, bati xoilki ukhatzen badiozu, haina izan dadin Jesu-Kristo bera, dio San Agustinek.
XXI. EGUNA
Exenpluaz
I. PHONDUA. Egundaino saindu guziek salbatu ahal izan duten baino arima gehiago galdu du exenplu gaxtoak. Ifernuko atheak ideki balitez, nekez kausi liteke damnatu guzien artean bat bakharra, erran ezlezakena: hulakoak edo holakoak galdu nau. Ez othe da batere nitaz hori erran dezakenik? ez othe naiz nihorentzat izan bekhatu egiteko bide bat nere arinkeriez, nere hizkuntza ta manera harroegiez, nere hainendako ikhustate ta jautsapen kruelaz? eta hala izan banaiz, eta ondikozko hetarik bat balin badago nigatik damnaturik, ai, zer errabian dagoen haina nere kontra! zer fuliarekin galdetzen dioken Jainkoari asperkunde erretzen daukaten su-lama hekien erditik! zer errephortxu khiretsez lehertuko nauen nerorri eternitate guzian, nik ere balin badut zorigaitza leze ilhun hetarat aurthikia izateko! gure etsajak berak maite ditugu; ezperen maitha detzagula manatua zaiku, zertako bada gal-araz eta sekulako thormentetarat bota, bidegaberik egin eztaukuten arima batzu, menturaz ahaide, haurride batzu, menturaz adiskide batzu? ai, adiskidetasun barbaroa! ez, ez, ezkare hainen adiskideak; hainen etsairik kruelenak gare, eta askotan debruak berak baino etsai kruelagoak, askotan holako gezurrezko adiskide baten exenpluak, solasek, manerek, lausenguek egozten baitituzte debruak berak ezin garaiti zituen arimak. Eta gure arimek Jainko-gizon baten odola balio dute, Jesu-Kristok bere biziaren gostuz erosi ditu. Zer krueltasun erakhusten dioen beraz, ta zer damu samin egiten dioen norbait bekhatutan eror-arazten duen giristinoak! eta ondikozko hark zer higuriki dezake Jesu-Kristo ganik, haren nekheak eta borrokak, haren nigarrak eta thormentak, haren odola ta heriotzea alfer gertha-arazten dituen, eta hekien guzien bidez erosi ta beretu zituen mienbro sakratuak sekulako heriotzerat botatu dituen ondoan! ai, ala hainak bere salbamenduarentzat beldur izateko baitu!
II. PHONDUA. Ai, aita-ama, behar bezain erregelatuki bizi etzaretenak, eta zuen exenplu gaxtoez zuen umeak bekhaturat plega-arazten ditutzuenak! bai, bai, miletan hobe ziteken ume dohakabe hekientzat sekulan ez izatea, zuen ganik sortzea baino. Gorphutzeko bizia eman diozuete; eta burhaso barbaroak, hekien arimak sekulako heriotzerat botatzen ditutzue. Zer ihardetsiko diozuete jujamenduko egunean, zor zitzajen, eta zuen gatik baizen ardietsiko zuten parabisua galdetuko dautzuenean?
III. PHONDUA. Jauntzi gaiten Jesu-Kristoz, Jaundone Paulok gomendatzen daukun bezala. Bethe gaiten haren izpirituaz, eta halako gisaz molda dezagun gure egiteko manera guzia, non gu baithan agertuko baitire salbatzaile amultsu haren aphalesgunea, haren modestia, haren eztitasuna, haren munduazko arbujoa, haren Jainkoaren alderako kharra, eta alde guziz Jainkoaren araberako bizitzea. Bizitze deserregelatu batek sarraski bezenbat ongi egin dezake arimetan bizitze Jesu-Kristoren arabera erregelatu batek. Hori neretzat obligazione hertsi bat da, baldin egundaino bekhatu egiteko bide izan banaiz norbaitentzat. Sei liberako bat ebatsi banu, obligatua ninteke haren bihurtzerat jabeari. Gisa berean Jesu-Kristori arimak ebatsi badietzat, behar naiz ahal guziez entsejatu hekien hari bihurtzerat, errebela-arazi ditudan lagun hekientzat othoitz eginez, hekiei abisu onak emanez bereziki phondu guzien gainean Jesu-Kristoren araberako exenplurik baizen ez emanez, eta zorigaxtoan hainak mundutik joan badire, hekien orde entsejatu behar naiz ahal dagidan bezenbat arima Jainkoari irabazterat.
Ikhusazu ea zenbait maneraz izan zaren egundaino norbaitentzat bekhatu egiteko bide bat. Hala izan bazare, urriki khiretsetan sar zaite Jesus maiteari egin diozun bidegabe izigarriaz, eta ukha zazu artha eragin dituzketzun bekhatuez kofesatzeko, ezagut detzaketzun bezenbatean, zerorrek egin bazinitu bezala. Ezen jakin behar duzu, bertzek zure faltaz egin dituzten bekhatu guziez Jainkoaren aitzinean kargatua zarela, zerorrek egin ditutzunez bezain ontsa. Baldin arinsko izan bazare, eztuzu zeren dudatu zure arinkeria eta harrokeriak osteka bekhatu mortalak eragin dituela, eta hek guziak Jainkoak zure gain ezarriko dituela. Entseja zaite penitentzia garratzez guzien barkhamendua ardiesterat, eta hemendik aitzina gisa bateretan ere ez ematerat prestutasunezko exenplurik baizen.
Zorigaitz eskandala ematen duenari, edo norbait zer nahi gisaz eta arrazoinez bekhatutan eror-arazten duenari! hobe liteke, ihara harri bat lephotik lothutik, itsasoaren zolarat bota balezate, dio Jesu-Kristok.
Bat bedera zer nahi gisaz eragiten dituen bekhatu guziez kargatua da Jainkoaren aitzinean, dio Salbianek.
XXII. EGUNA
Pairamenez
I. PHONDUA. Gurutzetarat eta pairamenetarat higuriki behar gare mundu huntan. Ezgare giristino, aberats izateko, ez atseginetan bizitzeko. Hortarakotz etzen giristinotasun beharrik; aski zen mundua uztea zen bezala, gizonen usteak ta jaidurak nausi. Giristino baten bizitzea gurutzezko bizitze bat izan behar da; gurutzea ez maithatzekotz, orobat da fedeari ukho egitea.
II. PHONDUA. Zer dio Ebanjelioak? dohatsu nigarretan daudenak; zorigaitz zuei, aberatsak, zeren zuen nahikarak mundu huntan baititutzue. Hori da Jesus Jaunaren hizkuntza. Bainan badiruri hizkuntza arrotz bat dela hori guretzat, eta eztela aditzen Txinan eta Kanadan baizen, non giristino izateko zoriona dutenak, lehiaka baitoazi martiriorat. Badiruri pairamenez mintzo den kapitulua borhatu behar dela Europako ebanjeliotik. Sinhesten dugu egiazko dohatsutasuna nigarretan datzala, eta aberatsak eta lurraren gainean bere nahikarak dituztenak dohakabe direla? bizkitartean fedezko phondu bat da hori, ta horren sinhestea hain premia da salbamendukotzat, nola Trinitate seinduko ta gizon egiteko misterioak sinhestea.
III. PHONDUA. Jainkoaren semea bera gurutze baten gainean hil behar izan da, bere lorian sartzeko, berak dioenaz; eta seindu guziak eztire zerurat heldu pairamenen bideaz baizen. Nahi izan othe dezakegu bada, Jainkoaren semeari eta haren seinduei hanbat gosta zajena, eztakigun guri deusere gosta? gurutzea da zerukotzat hautatuak direnen primuza ta seinalea. Deus pairatzen eztuen eta pairatu nahi eztuen arima batek ikharatzeko du; damnatzerat dohalako seinalea dakharke. Baitezpada pairatu behar dugu mundu huntan edo bertzean.
Adora zazu Jesus gurutzefikatua, eta galdegiozu bizitze huntan haren erkide izateko grazia bere pairamenetan, gero haren lagun izateko sekulako lorian.
Bere gurutzea eztakharkena, eztiteke izan niri dagotan bezalakoa, dio Jesu-Kristok.
Zer ahalge! zer lotsa mienbro guri eta atseginzale bat izatea, buruzagi elhorriz khoroatu baten azpian, dio San Bernatek.
XXIII. EGUNA
Jainkoaren nahirat Egoteaz
I. PHONDUA. Adimenduaz dohatua den batek duken zorionik handiena da Jainkoak nahi duena nahi izatea. Hortan datza, eta ez bertzetan, egiazko seindutasuna. Ez, seinduak eztire seindu, hekien nahia gauza guzietan Jainkoaren nahiaren araberakoa delakotz baizen: hori gabe, gainerakoan zein nahi prestugune ukhan diezazun, etzare egiazko prestua. Zure barur, kofesio, komunione, bertze egintz on guziak deus etzaizkitzun baliatzen, horiek guziak, zure buruz, ohituraz edo bertzela, Jainkoaren nahiari behatu gabe, egiten baditutzu.
II. PHONDUA. Jainkoaren nahirat eztagon eta Jainkoak nahi duena on hartzen eztuena, nolazpait ere Jainkoaren zuzenen kontra doha: nahi izatea, munduan haren nahitarat, edo hark hala gerthatzerat utziz gerthatzen diren gauzak, bertzela dohazin eta eztitezen hala gertha, da nahi izatea Jainkoa eztadin izan nausi. Sumeti zakizko beraz gauza guzietan nausi guzien gaineko hari; onhetzazu zuhurtzia mugarririk gabe batek nahi duena, eta zaren segur, zuri ontsa etzaizkitzun gauzetan ere, hark badituela arrazoin handiak eta osoki zuzenak.
III. PHONDUA. Deus etzaut gerthatzen, Jainkoak nahi duenik, edo Jainkoak, arrazoin onez, gerthatzerat uzten dautanik baizen, eta guziak nere arimaren onetan. Har baleza ere nabala eskuetan niri zintzurrak egiteko, segur ninteke haren maithaguneak lerabilkela haren eskua. Zeren beldur izateko dut maite nauen bihotz baten ganik? Eztut beraz nahi, Jainko maite hark nahi duenek baizen. Beiratuko naiz hotzaz edo beroaz, eritasunez. Zerbaiten galtzeaz, edo bertze nahigabez errenguratzetik. Gaitz diruriten guziak izatez eta izenez aldatzen dire, Jainko baten eskuetan gaindi iraganez. Munduak denbora gaitza, desgrazia, edo ondiko bat deitzen duena bera, on bat da, zeruko fagore bat da, Jainkoa baithan, haren eskutik dathorren gisan, ta haren probidentzia adoragarriak erregelatzen duen gisan hartzen denean.
Ukho egiozu zure nahiari, eta othoitzazu Jainkoa, bainan bihotz osoz, gauza guzietan bethe dadila haren nahi saindua. Ohi zaite lagunen gaxtakeriaz gerthatzen zaizkitzun nahigabeak ere Jainkoaren eskutik hartzen, berak bidaltzen dauzkitzun gaitzak berak bezala. Jop sainduari debruak eraman ziotzan bere onthasun handiak, eta hil-arazi bere seme-alaba guziak: bizkitartean etzuen erran: Jainkoak eman, debruak eraman; bainan erran zuen: Jainkoak eman, Jainkoak eraman; zertako hola? Zeren, dio San Gregorio handiak, baitzakien gizon saindu hark, debruak berak etzukela haren gainean eskurik, Jainkoak ematen zioen, eta hari kalte egiterat uzten zuen bezenbatean baizen gisa hortan hartzen baditutzu gerthatzen zaizkitzun nahigabeak, nola nahikoak izan ditezen, miletan arinago kausituko ditutzu, ta salbamendukotzat handizki baliaturen zaizkitzu.
Hola nahi dut, o! zeruko aita, zeren zuk hola nahi baituzu, zioen Jesu-Kristok.
Jainkoaren gogarako gare, Jainkoak nahi duen guzia on hartzen dugunean dio San Agustinek.
XXIV. EGUNA
Jainkoa baithango fidantziaz
I. PHONDUA. Miriku bati fidatzen gaizko osasunaz; hauzi bat dugunean, abokat baten gainean kontatzen dugu hartarik ongi atheratzeko; itsuak bere bizia bera bere aitzin joatearen, askotan haur baten eskuetan ezartzen du; orobat zakhur batez bidatzen da. Ez othe da bada miletan arrazoinago Jainkoarrn gainean konta dezagun, eta gauza guzietan hartaz bidatzerat utz detzagun gure buruak? Jainko guziz botheretsuak ahal du ahalik aski, guri behar ditugun laguntza guzien emateko. Aski zuhur ahal da, gu nola ta zer bidez lagundu jakiteko. Bada haren ontasunaz eztezakegu gehiago duda. Maite ditu egin dituen gauzak, eta guziez artha hartzen du, dio Iskritura sainduak. Bekhatorei berei ere, mundu huntan direno, urrikalmendurekin behatzen deraje; hetaz ere artha hartzen du, nahiz eta noizpait bederen haren ganat itzul ditezen. Nork eztu bada fidantzia ukhanen halako nausi baten baithan?
II. PHONDUA. Jainkoak hedatzen du bere probidentzia xinhaurrietaraino eta ulitxetaraino. Zeren beldur izan ditezke beraz, Jainkoaren beraren idurira eginak diren, ta Jesu-Kristok bere odol sakratuaz erosi dituen arimak? Jainkoak bazkatzen ditu, hura ezagutzen eztuten sinhets-gabeak; ongi-eginez bethetzen ditu, haren izen seindua blasfematzen duten gaxtagin sakrilejoak: zer eztu beraz eginen, hura ezagutzen, maithatzen ta lejalki zerbitzatzen duten kristauentzat?
III. PHONDUA. Gure egitekoak segurki ere hobeki izanen dire Jainkoaren eskuetan, ezen-ez guretan. Utz dezagun hura egiterat ta fida gakizkon gure aita ta gure ama da denbora berean. Aita guzietako hoberena, ama guzietako samurrena. Bere umentzat duen bihotz-ontasunak erakhartzen du hetaz artha hartzerat. Hitz eman dauku lagunduko gaituela; eztio segurki huts eginen bere hitzari. Zeru-lurrak lehenago suntsituko dire, Jainkoak, haren baithan bere fidantzia ezarria daukan arima lejal bat galtzerat utziko duen baino lehen.
Zunda zazu zure bihotza, eta ikhusazu ea baduzun Jainkoa baithan Jesu-Kristoren merezimenduek galdetzen duten bezalako fidantzia bat. Egia da, mundu huntako onak, osasuna, bizitze luzea, onthasunak, eztauzkitzu Jainkoak seguratu; askotan hetaz gabetzen gaitu gure arimen on handiago batentzat. Bainan salbamenduaz denaz bezenbatean ukhazazu haren baithan esperantza oso bat, sekulan kordokatu gabe, nola-nahikoa izan dadin zure bizitze iragana: Jainkoak egiazki nahi du zure salbamendua, mundu huntan zareno.
Zu zare nere Jainkoa, ta zure eskuetan da nere zortea, zioen Errege profetak.
Egotz zaite Jaunaren besoetarat; ezta ez urrunduren, zu erortzerat uzteko, dio San Agustinek.
XXV. EGUNA
Jainkoarendako maithaguneaz edo amodioaz
I. PHONDUA. Jainkoak maitatu gaitu bere seme maite bakharra guretzat emateraino. Deus hoberik ukhan balu, orobat emanen zuen; ez othe du hortan aski pagatu guganik galdetzen duen maithagunea? ontasun aphur bati badagoko maithatua izatea; zertako eztugu maithatuko ontasun mugarririk eztuen bat? ala zeren den mugarririk gabea, gelditzea othe da maithagarri izatetik?
II. PHONDUA. Jainkoak manatzen dauku maitha dezagula: gauza gogor bat othe da bada, mugarririk gabe maithatua izatea merezi duen edertasun bat maithatzea? nolakoa liteke gure sorhajotasuna, ezpaginu halako izate bat maithatzen, gure lagunen alderat hain bihotz-isuriak garen denboran! Jainkoak manatzen dauku, maitha dezagula bihotz guziaz; eta bihotz xume, hertxi hau sobra othe da hain Jainko handi, hain maithagarri batentzat? nere bihotzaren edo-zein pharte eman diozogun, ezta aski, ezpadiogu guzi-guzia ematen. Eztugu beraz gure bihotzetan iduki behar maithagunerik batere Jainkoaren desgogorako ditekenik, ez hari zor diogun maithagunea guti dezakenik, eta maithatu behar ditugun guziak ere haren gatik ta haren baithan behar ditugu maithatu.
III. PHONDUA. Maitha dezaket Jainkoa, nahi badut, munduko etsai eta ifernuko debru guziek ez naute hortarik debekatuko, nerorrek zinez nahi badut; eta hala bethi nere salbamendua nere eskuan izanen da, gainerakoan zein nahi hersturetan eta eskasietan izanen banaiz ere, zeren Jainkoa maithatzeari baitatxeiko salbamendua. Berriz Jainkoa ez maithatzea ifernua bera baino gaitz handiago bat da; eta ezta damnaturik bere burua dohatsutzat iduk ezlezakenik, elemenia bat mende thormenta hetan iragan ondoan ere Jainkoa egiazki maitha balezake; horrek seindutarat alda lezake. Benedika dadila Jaunaren ontasun mugarririk gabea, zeren manatzen daukan maitha dezagula, hori bera ezpalitz bezala gutizia dezakegun onik baliosena ta zorionik handiena.
Ukhazatzu ta suntsi zure bihotzetik Jainkoarendako maithaguneaz bertze maithagune guziak, eta egizu ahal dagizun entsejurik handiena, Jainkoa maithatzeko gauza guzien gainetik eta bihotz guziaz.
Ezpadut Jainkoarendako maithagunea, gainerako guziak ukhana gatik ere, deusik eznaiz, dio Jaundone Paulok.
Herabe baginen lehenak Jainkoa maithatzerat, ezkaiten bederen herabe izan haren maithatzerat ordainez eta lehenik bere aldetik hanbat maithatu gaituen ondoan, dio San Bernatek.
XXVI. EGUNA
Jesu-Kristorendako maithaguneaz
I. PHONDUA. Jesu-Kristo berenaz ere guziz eta osoki da maithagarri. Jainko bezala, haren osoguneak edo perfekzioneak xederik eta mugarririk gabeak dire, eta hala Jainkoari zor zajon maithagune guzia harentzat ukhan behar dugu. Gizon bezala ere Jesu-Kristo da giza-semen arteko ederrena, profetak dioen bezala. Haren baithan dauntza gorderik, dio apostoluak, Jainkoaren zuhurtziazko ta jakitatezko tresor guziak. Hura da Jainko guziz botheretsuak eta mugarririk gabe zuhurrak zeruan edo lurrean egin duen gauzarik ederrena ta alde guziz osoena. Ez, ezta gizonik ez aingerurik hurbiltzekorik ere Jesu-Kristo bezain onik, ederrik, zuzenik, jakinik, seindurik. Bertze guzietan barrajatuak diren dohainak, graziak eta edertasunak Jesu-Kristo baithan bilduak dire, bainan bertze guziak batean emanik ere baino ezin erran bezenbatez, oin handiago ta osoago bathean. Oi! nere bihotza, sinhesten duk hori? Eta sinhesten baduk, nola hagoke Jesu-Kristorendako maithagunez guzia berotua, guzia sustatua izan gabe? Hain samurra, hain izuria haiz hire lagunen alderat, hekien baithan ikhusten dujan edertasun, prestutasun, ontasun phixka batek, edo bertze zenbait gisatasun edo kalitate onek hain biziki ukitzen haute, hekiei maithagunez lotzen hatzaje hain suharki: eta zer? Bakharrik izanen haiz gogor eta sorhajo, zeru-lurretan bertze nihor ere den baino ederrago, hobeago, seinduago, alde guziz maithagarriago denaren alderat? Oi! zer ihardetsiko diok Jesus Jaunari bere jujamenduan sorhajotasun izigarri hori begien aitzinean pharatuko daujanean?
II. PHONDUA. Norbaiten maithatzerat bizikienik hertxatzen gaituena da, dio San Agustinek, hainak guretzat duen maithagunea, eta maite gaituela ematen deraikun seinaleak, hori egun oroz ikhusten dugu munduan, eta sentitzen dugu gure bihotzen zolan. Bada horren arabera, zer erran behar liteke Jesus Jauna maite ezluken bihotz batez? Non kausi halako gogortasunik, halako sorhajotasunik? Jesusen bihotz sakratua guretzat erretzen daukan maithagunezko khaldak eztu parerik. Ez, senhar-emaztek, ume-burhasoek, edo adiskide minenek, eztute egundaino elkhar hala maithatu, ez eta hurbiltzekorik ere, nola Jesu-Kristok gu maite baikaitu. Oi! zein izanen da bada bihotz hormatua, maithagunezko su-elementa hunek berotuko eztuena, maithagunez guzia urthuko eztuena?
Eta Jesu-Kristok, guretzat duen maithagunearen zenbat seinale eztauku eman? Mundu huntako adiskidek eman dietzakegukete bere arthak, bere laguntza, diru eta onthasun aphur bat; orobat bizia begira diezakegukete. Ez ordean berak eztire guretzat emanen, eztire guretzat hilen: egundaino ez emazteak senharra, ez amak umea, ez adiskideak adiskidea eztu hortaraino maithatu.
Bada hortaraino joan izan da Jesu-Kristok guretzat duen maithagunea; hoin handia, hoin espantigarria izan da. Salbatzaile adoragarri hark ikhusten gaitu, gu aita hobendun baten ume dohakabeak, ariman hilak, debruaren esklabo eginak, ifernuko bidean sarthuak, eta gerorri ezkaitezkela zorigaitz hetarik altxa. Eztu segurki gure beharrik; eztauku deusere zor, eta zuzentasuna eztu batere kolpatuko, denborako zorigaitzetik uzten bagitu sekulako zorigaitzean erortzerat. Ordean hori niholere ezin onhets dezake haren bihotz amultsuak, eta guretzat duen maithagune neurri gabeaz, gauza guzien eskasian sorthu ondoan, gurutze baten gainean sakrifikatzen du bere bizia azken hatseraino, eta isurtzen bere odola azken xortaraino, ezin erran bezalako laidoak eta thormentak jasaten dituela. Oi! maithagunezko mirakulu espantigarria! eta nola nik hori sinhets, neredako maithagunez hila dakusadan Jainko salbatzaile hura maithatu gabe, bainan bihotz guziaz eta gai naizen khar guziarekin?
Gaizki hartzea liteke segurki uste izatea juduak eta erromatarrak nausitu zaizkola Jesu-Kristori ta bortxaz ereman zutela horiotzerat. Ez hek, ez mundu guzia etzakiozken nausi, berak ez nahi izaterat. Eztaut nihork edekitzen bizia, erran zuen berak hiltzeko aitzintxean; bainan nerorrek nere nahitarat ematen dut. Nigatik beraz, eta neredako maithaguneak garaiturik erori izan da nere Jesus maitea judu bihotz-gogorren eskuetarat; neredako maithagunez jasan ditu akusu hek, laido hek, kolpe hek, thormenta hek, heriotze dorphe, laidotsu ta ikharagarri hura: horiek guziak ni nahiz etsai gaxtoaren gathetarik athera, sekulako heriotzetik eta ifernuko thormentetarik beiratu, Jainkoarekin bakhetu ta sekulako bizitze dohatsurat hel-arazi: zer fagore! zer ongi egin dagokon bezenbat ezin preza dezakedan bezalakoa, sekulako heriotzetik, ifernuko thormentetarik beiratzea, sekulako loriarat, Jainkoaren beraren gozamenerat zuzen edo dretxo izatea! eta hori, bere biziaren gostuz! eta hori maithagune hutsez, nere beharrik etzuelarik, deusere zor etzautelarik; aitzitik haren etsai nintzen eta zuzen bidezki sekulako thormentetan ehortz nintzeken denboran! zer maithagunezko mirakuluak hauk guziak! eta zein diteke bihotza haukien kontra sorhajorik eta gogorrik dagokena?
Mende guziek ederresteko ukhan dute Jaundone Pauloren Jesu-Kristorendako maithagune khartsua. Etzuen hura baizen, ez mihian, ez gogoan; etzuen harentzat baizen, ez hatsik, ez bizirik; nekhe, borroka, thormenta guziak arin eta gozo zitzaizkon, hekien bidez Jesusen izen seindua bazter guzietarat bana-araz bazezaken, eta orotan adoratzaileak eta maithatzaileak irabaz ahal bazietzoken. Zerk phizten othe zuen bada bihotz handi hartan maithagune suhar hura? Jesus gurutzefikatua ikhusteak. Bai, maithatu izan nau, zioen, eta ni maite nintuelakotz, bera den guzia emanda, ta heriotze gogr hura jasan du.
Oi! nere bihotza, ez othe naiz bada ni ere sentimendu beretan sarthuko, arrazoin bera dudan denboran? gurutzefika ikhustean, erran behar dut apostolu handi hark bezala: gurutze horri itzatua izan da nere Jainkoa; horren besoetan galdu du bere bizia, eta eman bere odola; eta hori, neretzat zuen maithagune ezin gehiagokoak hortararik, ni nahiz sekulako heriotzetik beiratu ta bethiko bizitze dohatsurat hel-arazi. Nola bada nik ez maitha, ni neurri guzien gainetik maithatu izan nauena? gogotik eman behar nioke bizia biziaren orde; bainan eznaiz harentzat martirioa pairatzeko kasuan; galdetzen dautana da maithagunea maithagunearentzat: ukha othe diezoket bada? nere bihotza hain gauza xumea da, eta har dezaken maithagune guzia hain gauza aphurra; eta zer? gauza guti hau, ezdeus hau ukhatuko othe diot bada, ni neurri gabe maithatu nauen, ta neretzat den guzia sakrifikatu izan den Jainko salbatzaile hari? oi! nolakoa liteken nere bihotz-gogortasuna! eta zer zorigaitzetarat higurikitzeko ninteken!
Jesu-Kristoren heriotze seinduari diotzogu zor akhaten ditugun salbamenduzko laguntza guziak; bathajo seindua, gure zortzez datxeikun bekhaturik garbitzeko, gure arimak graziaz phizteko debruaren menetik atheratu ta, Jainkoaren ume ta zeruko primu gu egiteko; penitentziako sakramendua, bathajoko grazia ezin erran bezain prezagarriaren galtzeko aski dohakabeak, aski esker-gaitzak izaten baginen, Jainkoarekin gu berriz bakhetzeko, eta hori, ez behin, bainan eroriko garen aldi guziez baldin behintzat gure baithan zinez sartzerat egiten badugu. Hanbat gogoramendu on eta barneko abisu, orobat bekhatuen beren erdian sentitzen ditugunak; kofesoretarik eta predikarietarik aditzen ditugun solas eta eskorta ukigarriak, egiten ditugun irakurtz onak, bertze hanbat gauza, ongian finkatzeko ta aizinatzeko baliatzen zaizkigunak, guziak Jesus maiteak guretzat isuri duen odol adoragarriaren ariaz ukhatzen ditugu. Nork aski preza detzake horiek guziak? eta nor dagoke horiek guziak bere biziaren gostuz merezitu dauzkiguna maithatu gabe?
Bada, zer erran aldareko sakramendu seinduaz? Hau da Jesusen maithagunearen gaindidura ta guretzat egin dituen mirakulu guzien nausia. Sakramendu adoragarri hartan dago guzia, nigarrezko ta guduzko haran huntan izateko gure gozoa, gure arintgarria, gure laguntza, gure indarra, gure janharia; bai, gure janharia. Komunione seinduan ematen dauku bere gorphutz sakratua janharitzat. Eta bere odol adoragarria edaritzat; den guzia, Jainko ta gizon bezala ematen zaiku gurekin bat egiten da. Zer mirakulu horiek guziak! zer maithagune neurri guziez goragokoa horiek eragiten dituena! eta non diteke bihotz aski gogorrik, maithagunezko mirakulu horiek gurituko eztutena guzia maithagunez urthuko eztutena? nere Jesus maitea, den guzi-guzia, ematen zaut; eta ez behin xoilki nere bizian, bainan nahi dudan bezenbat aldiz; haren nahi mina liteke egun oroz ere har baneza; eta ni ez natzajo naizen guzia emanen? eta eznaiz bizi naizen mement guzietan harendako maithagune suharrenaz erretzen egonen?
Ez ordean Jesu-Kristok lurraren gainean guretzat egin dituenak ez askietsiz, oraino zeruan ere guretzat hari da; bethi gu garabiltza gogoan. Hala erran zerajen bere apostolu maitei, zerurat zohala hekiei lekhua aphaintzerat. Hala dio Jaundone Paulok, zeruan ere guretzat dagola othoitzean. Bere gorphutz adoragarrian iduki ditu bere zauri sakratuak, gutazko orhoitgarri batzu bezala; eta hek bere aitari erakhusten diotza, hekien bidez gure onetan haren errekeritzeko, haren haserregoa fazegatzeko, ta behar ditugun graziazko laguntza guziak guri ardiesteko gisa hortan, dio San Bernatek, Jesu-Kristo zeruan eta lurrean den guzia guretzat da, den guzia gure zerbitzuko enplegatzen da.
Ea bada, nere bihotza, horiek guziak ikhusirik, eta gogoan harturik zenbat eta zenbat egin eta egiten duen Jesus onak guretzat, eman gaiten ahalik eta khartsukienik haren maithatzen, eta bakharrik harentzat eta harendako maithagunez bizitzen.
III. PHONDUA. Baldin Jesu-Kristok egiten baleraut bertze orduz Jaundone Petriri egin zioen galdea, ea maite dudanetz; ihardets othe niezoke apostolu khartsu hark bezala: bai, Jauna, maite zaitut; zerorrek badakizu maite zaitudala? eta hola ihardesten banio, egia diodala har othe lezake? ikhusten othe du beredako maithagunik sakratuak erreginatzen duela nere bihotzean? nerorrek ere othe dut arrazoinik aski, uste izateko, egiazki, guzien gainetik eta osoki maite dudala Jesu-Kristo maithatzeari edo ez maithatzeari baitatxeiko ariman bizia edo hila izatea, zeruko edo ifernuko bidean izatea.
Mundu huntan naizeno eztut sekulan jakinen segurantza osorekin Jesu-Kristo egiazki ta behar den bezala maite dudala. Jainkoak nahi izan du horren gainean jakitate osorik eznezan ukhan, behinere lazatu gabe, egin dezadantzat maithagune sakratu hartan bethi aitzinatzerat.
Ordean segurantza osorekin ezpada ere, bederen zuhurki ta prudentki uste izateko arrazoinak badituzket Jesu-Kristo egiazki maite dudala. Dakusadan bada zer egiteko gisa atxikitzen dudan egiazki maite dudan lagun baten alderat, eta ea egiteko molde bera daukadan Jesus Jaunaren alderat.
Urrun nago maite dudanari damurik batere egitetik. bekhatua da Jesu-Kristoren damua. Bekhatu mortal bakhar batez arras galtzen da haren maitahgune sakratua, eta bekhatu mortaletan nagoena nahi bezain goraki ta iduriz suharki erraten badiot ere maite dudala, eztut egiazki maite; haren etsaikoan, eta nere ariman hila nago. Bekhatu beniala ere da Jesu-Kristorentzat, munduan gizonak gizonari egin diotzoken nahigabe saminenak baino damu khiretsago bat. Nolakoak dire bada nere sentimenduak bekhatuaren alderat? zer artha dut xumenetarik ere beiratzeko?
Maite dudana ganat bethiere lehia dut; ezniteke sekulan unha harekin. Badut lehia seindu bat Jesu-Kristoren bisitatzerat joateko aldareko sakramendu seinduan? Hantxe haren oin sakratuetan, Madalenarekin batean egotea lakhet dut? hortan kausitzen ditut nere mement gozoenak? Komunione seinduan, ez Jesus maitea ikhusten ezik, den guzia ni baithan errezibitzen dudanazkero, ogi sakratu haren gose handi bat sentitzen dut ni baithan; eta entsejatzen naiz ahalik eta seindukienik bizitzerat: ardura komuniatzea merezitzeko? lakhet dut orobat, othoitzean, meditazionean, elizako ofozioetan nere Jesus maitearekin egotea?
Entsejatzen naiz nere ahalaz maite dudanaren gogara egiterat. Jesu-Kristoren nahi mina eta egin diozokedan atseginik biziena da, aphalesgunez, mortifikazionez, eztitasunez, modestiaz, garbitasunez, karitatez, bertze prestugunez nere arima beregin eta aberats dezadan. Hortarat bada entsejatzen naiz nere ahal guziez?
Atseginekin nago maite dudana gatik nere burua aphur bat penatzera, baieta zerbait pairatzerat ere. Hartzen dut bada gogotik eta atseginekin, Jesusen gogara egitea gatik, bekhatutik beiratzeko, munduari ihes egiteko, nere jaidura gaxtoak gudukatzeko, nere burua mortifikatzeko, nere debozionezko egintzei lejalki jarraikitzeko, alde guziz seinduki bizitzeko naturalezari gosta behar zajon pena guzia? gerthatzen zaizkidan gaitzak, jenden mesprezioak edo erasia gaxtoak, onthasun galtzeak edo bertze nahigabeak atseginekin, bederen-bederen eztiki ta Jesus neretzat gurutzefikatuari eskeinirik hartzen eta jasaten ditut?
Maite dudanari ukitzen zaizkonak sentitzen ditut nerorriri ukitzen balitzauzkit bezala, haren atseginak nerorrek gozatzen banintu bezala; egiten diotzaten damuak eta bidegabeak nerorriri egiten balerauzkite bezala. Gisa hortan sentitzen ditut bada Jesu-Kristoren nahikaretan edo nahigabetan doazin gauzak? Errege profeta bezala, guzia hiratzen naiz ikhusten dudanean hanbatek eta hanbatek ahantzia uzten dutela, jazarteka ta herio-kolpeka hari zaizkola bere bekhatuez? Nere ahalez entsejatzen naiz Jesus maiteari egiten zaizkon damu min hekien baratzerat, nere lagunak bekhatuko bidetarik urrun-arazterat eta Jesu-Kristoren zerbitzurat erakhartzerat?
Azkenean egiazko adiskidetasunak erakhartzen ditu elkhar maite dutenak, ahalaz elkharren iduriko izaterat; hori da ere adiskidetasun iraunkor baten zimendurik sendoena. Badut bada artha Jesu-Kristori orotan behatzeko nere modelari bezala? Estudiatzen dut haren bizia? begiesten ditut bere misterioetarik batzutan eta bertzetan eman dauzkidan exenplu ederrak? entsejatzen naiz, nere barneko sentimenduez eta kanporako egiteko moldeaz haren imitatzera, buruzagi maite hura bere exenplu miragarriekin maiz eta ardura gogoan ekhartzen dudalarik?
Zundazazu hemen ongi zure bihotza, eta ikhusazu seinale horien gainean, ez egiazki maite duzunetz Jesu-Kristo: ikhusten baduzu ezetz, oi! ikhara zaite; munduan diteken zorigaitzik handienean zaude eroria; lehia zaite hartarik altxatzerat baldin ikhusten baduzu maithagune sakratu hura zure bihotzean, oraino bizi izana gatik ere flakatua dela, egizu haren berretzerat, haren finkatzerat eta hartan aitzinatzerat, Jesus maiteari berari eskatuz hortarako grazia, eta bethi ta gauza guzietan egiterat entsejatuz haren alderat, egiazko adiskidetasunak eragiten duela hemen ikhusi duzun bezala; bainan hortarakotz ukha zazu artha handi bat, maithagune sakratu harentzat traba ditezken afekzione guzien zure bihotzetik suntsitzeko, izan dadin zure buruarendako zure onthasunendako edo norbaitendako estekamendu sobraniakoa, berenaz gaxtoa ez izana gatik ere.
Zorigaitz Jesu-Kristo gure Jauna maite eztuenari; madarizione guziak daude harentzat, dio Jaundone Paulok.
Baldin naizen guzia zor banatzajo Jainkoari, zeren egin nauen, zer eztiot zor eta nola eztiot emanen nere bihotza oso-osoa, erostean eta hain garastia erostean erakhutsi dautan maithagune ezin erranezkoaren alderat, dio San Bernatek.
XXVII. EGUNA
Lagunaren Maithaguneaz
I. PHONDUA. Jainkoa maithatzeko manamenduaren ondoan dathor laguna maithatzeko manamendua; eta bigarren manamendu hau lehenaren iduriko da, dio Jesu-Kristok. Beraz laguna maite eztuenak, eztezake erran egian Jainkoa maite duela. Gainerakoan nahi bezain sainduki bizi gaiten, nahi bezenbat egintz on egin dezagun, guziak deusik eztire, deus etzaizkigu baliatzen laguna maithatu gabe; hori gabe, martirioa bera arbujatzen du Jainkoak.
II. PHONDUA. Hori da nere manamendua erran zerajen Jesu-Kristok bere apostoluei, alkhar maitha dezazuen, nik maithatu zaituztedan bezala. Nere lagunek, hulakoak edo halakoak, ezpalute ere deus maithagarririk: ezlakiket hekien maithatzeko aski izan behar, jakitea Jesu-Kristok maithatu izan dituela? ontsa delikatua ninteke ezpaneza maitha Jainko-gizonak bere bizia bera baino gehiago maithatu duena.
III. PHONDUA. Lagunaren maithagunea giristinozkoa ta manatua zaikun bezalakoa izatekotz, izan behar da surnaturala. Ezta aski norbait maithatzea, zeren den gure ahaidea, zeren ongi egiten daukun, zeren duen edertasun, jakitate edo holako zenbait kalitate ta gisatasun on: hori liteke paganoek bezala maithatzea. Bainan giristino batek lagunak maithatu behar ditu Jainkoa baithan eta Jainkoa gatik, zeren Jainkoak hala manatzen duen, zeren diren Jainkoaren lanak eta iduriak, Jesu-Kristoren haurrideak eta mienbroak, giristinoak balin badire bederen, zeren zeruan gurekin batean Jainkoaz gozatzeko diren eginak. Arrazoin horiek kausitzen dire munduan bizi diren guzietan, eta hala diren guziak maithatu behar ditu giristino batek, baieta naturalezaren arabera higuin-garri litezkenak ere.
Giristino baten maithagunea izan behar da maithagune seindu bat. Ikhusia da, norbait maithatzea hura bekhaturat hertxatuz, edo harekin behar ezten zerbait egitekotzat, eztela Jainkoa gatik, ez Jainkoa baithan haina maithatzea; hori liteke maithagune madarikatu bat, debruzko maithagune bat; hainak litezke elkharren etsai kruelenak elkharren borredoak, elkharrentzat debru batzu, baieta munduko borredo guziak baino, eta askotan ifernuko debru guziak ere baino izigarriagoak eta kruelagoak. Beraz giristino batek behar du guzien gainetik gutiziatu lagunaren arimako ona; beiratu behar da nihorik bekhatuko biderik ematetik, hura hazerregotan, jujamendu gaxtotan, medisenzietan, gormandizetan, zinetan edo burhotan eta desoneskerietan eror-araztetik, edo halako gauzetan hura laguntzetik: hortarik urrun, giristino batek behar du bere ahalaz bere laguna Jainkoaren zerbitzurat erakharri ta hartan finka-arazi, harentzat othoitz eginez, hari abisu onak emanez, Jainko-legea irakhatsiz, eta bereziki prestutasunezko exenpluak emanez.
Giristino baten maithagunea izan behar da egintzazko maithagune bat. Ez, nere haur maiteak, eztezagula xoilki elkhar maitha hitzez eta mihiz, bainan bai egiaz eta egintzaz. Deusik egiten eztuen maithagunea, ezta maithagunea, dio San Gregoriok. Beraz lagunak egiazki maite baditugu, egin behar diotegu gure ahalen arabera behar duketen ongi guzia, arimari darontsona premiazkienik, eta gero gorphutzekotzat eta bizitze huntakotzat ere behar duketena.
Azkenean gure lagunendako maithagunea izan behar da maithagune hazkar bat, hekien naturaleza bihurria, hekien eskasak, eginen dauzkiguten gaizkiak gutaz atxikiko dituzten erasia gaxtoak, altaratu gabe, jasonaraziko dauzkiguna, eta horien eta hekien ez maithatzeko ekhar ditezken aitzakia guzien kontra Jainkoa gatik guziak maitha-araziko dauzkiguna. Jasanatzue batek bertzearen kargak, dio Jaundone Paulok, eta hala betheko duzue Jesu-Kristoren legea.
Holakoa behar da izan lagunarendako maithagunea, iskritura sainduan hain hertsiki manatua zaikuna, ta hain ederki laudatua dena. Holako maithaguneari egiten zaizko agintzik ederrenak. Karitateak estaltzen eta borhatzen ditu bekhatuak, nahi bezain oste handitan izanen badire ere, dio Jaundone Petrik. Bere laguna maite eztuena, hila datza, dio Jaundone Joanik: bainan guk badakigu bekhatuko heriotzetik iragan garela graziazko bizirat, zeren lagunak maite baititugu.
Horiek aditurik bada eta lagunaren maithatzeko ditugun bertze arrazoinak ongi phisaturik, bethe zaite egiazko maithagunea zure lagun guzien alderat; egizu bethiere Jainkozko prestugune horrek galdetzen duena, eta zorrozki beira zaite deusetan ere horren kolpatzetik.
Bere laguna maite duenak, lege guzia bethetze du, dio Jaundone Paulok.
Karitate xoilak berexten ditu Jainkoaren umeak debruaren umetarik, dio San Agustinek.
XXVIII. EGUNA
Etsajen Maithaguneaz
I. PHONDUA. Lagunaren maithagunea hain osoa izan behar da giristino baten baithan, non bere etsajak berak maithatu behar baititu. Jesu-Kristok egin dauku hortaz manamendu hertsi bat Ebanjelio seinduan, eta eman dauku exenplu bat guziz ukigarria gurutzearen gainean. Eta bada Jainko batek zerbait manatzen daukunean, gu herabe izanen gaizko obeditzerat? Jainko batek bere bizia ematen du bere borredoentzat; hekientzat barkhamendu eskatzen dio bere aitari gurutzearen gainetik; eta guk, haren diszipuluek, ezin jasanen dugu, ezin barkhatuko dugu gure anajek eginen daukuten bidegabe xume bat?
II. PHONDUA. Ezta urrikalmendurik, ez barkhamendurik, bere etsajari barkhatzen eztioenarentzat. Jainkoak tratatuko gaitu, gure lagunak, etsajak bera barnean direla, tratatzen ditugun bezala, dio Jesus Jaunak. Herrakundezko ta gaitz-nahizko zenbait sentimendu bere bihotzean daukanak bere burua kondenatzen du, gure aita erraten duen aldi guziez. Etsajak maithatu behar ditugu edo bertzela gu gerorrien etsai gare; ezta bitarterik.
III. PHONDUA. Elkhar higuin dioten bi giristinok badirurite eztirela errelijione berekoak: ezen elkhar ezin jasan dezaketen bi lagun nola jar ditezke mahain berean! Nola har dezakete janhari ber-bera; nola sinhest dezakete parabisu bera, eta dukete hartan eternitate guzian elkharrekin izateko esparantza: debruak eta damnatuak dire bakharrak higuintzea haizu zaikunak: hala-hala damnatuei bakharrik dagokotena da elkhar higuintzea. Ezta norbait damnatzerat dohalako seinale seguragorik, etsaja ez maithatzea baino; halako giristino bat ifernukotzat markatua da.
Jar zaite gurutzefika baten oinetan, eta norbaiten kontra zerbait herrakunde sentitzen baduzu, hartzatzu harentzat karitatezko sentimenduak Jesusen zauri sakratuetan.
Bere anaja higuin duena gizon-hiltzaile bat da, dio Jaundone Joanik.
Aspertu nahi zare giristinoa zarelarik? nola bada hori, Jesu-Kristoren heriotzea eztenazkero oraino aspertua, dio San Agustinek.
XXIX. EGUNA
Jesu-Kristoren Imitazioneaz
I. PHONDUA. Baitezpada imitatu behar dugu Jesu-Kristo. Lehenbiziko gizona galdu izan zen, zeren banitate zoro batez, Jainkoaren iduriko izan nahi izan baitzen; bainan orai ezta guretzat salbamendurik, Jainko-gizonaren iduriko izanen garen bezenbatean baizen. Hori da Jainkoak eman duen legea eta arrimua.
Gizona berenaz itsu ta errebelakor da: behar zuen modela ta bidari bat, zeruko bidean xuxen eta errebelatzeko beldurrik gabe ibil-araziko zuena. Ordean non kausi halako bidaririk? ez mundu huntan, zeren lurraren gainean diren guziak hauskor eta erorkor baitire. Jainkoa bera ere etzaiteken izan gure modela, zeren ezin ikhus baititeke. Zer egin du beraz Jainkoak? Mundurat bidali du bere seme adoragarria, gure modela izateko; modela ezin errebela gaitzakena, zeren Jesu-Kristo zuzentasuna ta seindutasuna bera baita, modela guri dagokun bezalakoa, zeren Jesu-Kristo lurraren gainean bizi izan baita bertze gizonak bezala ta haren bizitzeko manera ta exenpluak jakin baititzakegu. Hori guzia San Agustinen arrazoinamendua da.
Jainkoak eman dauku beraz modelatzat bere seme maite bakharra, eta haren nahia da ta ezarri duen baitezpadako legea, salbatuko diren guziak Jainkozko modela hari darraizkon, hura imita dezaen, haren iduri ta kopia biziak izan ditezen: ez hori gabe, eztiteke salbatzeko esparantzarik. Hala dio Jaundone Paulok, Jainkoak zerukotzat hautatu dituen guziak destinatu dituela bere semearen iduriko izaterat. Zer hitz ikharagarri horiek, Jesu-Kristorekin egiterik batere eztutenentzat! Jesu-Kristoren, erran nahi da, Jaunaren hautetsen modelaren eta buruzagiaren iduria ezpadute, debruaren, erran nahi da, damnatzeko direnen iduria dakharkete; nola daudezke guziak aztu gabe?
Alabainan bi izate-gisa ditugu, gizonena eta giristinoena. Gizon bezala Adamganik gathoz, eta haren iduriko gare. Ordean giristino bezala Jesu-Kristo ganik gathoz: beraz gizon bezala Adamen iduriko garen bezain ontsa, giristino bezala Jesu-Kristoren iduriko izan behar gare. Ezterakegu bertzela zuzenik ukhan Jainkoaren adiskidetasunerat, ez haren loriazko erresumarat.
Gauza bera adi-arazten dauku Jesu-Kristok ebanjelioko ehun lekhutan. Nerea izan nahi denak, ukho egin biezo bere buruari, dio gure buruzagi adoragarri hark; har beza bere gurutzea, eta berrait niri. Ordean nola jarraiki Jesu-Kristori? Ez, dio San Agustinek, oinezko urhatsez, bainan bai haren exenpluak imitatuz, eta hekien gainean gure izate ta bizitze guzia moldatuz. Hori eginez baizen ezkaitzake har, ez ezagut bere diszipulutzat.
Ni naiz bidea, egia ta bizia, dio oraino Jesus adoragarriak. Hura da egia, zeren hark ezin engana baikitzake, ta hark irakhatsi baitauzkigu gehienik jakitea premia zaikun gauzak, Jainkoari ta gure salbamenduari ukitzen zaizkonak. Hura da bizia, zeren hartaz zeruan gozatzean baitatza bizitze dohatsu bethi iraun behar duena. Bainan denbora berean Jesu-Kristo da bidea, zeren haren urhatsei jarraikiz ta haren exenpluak imitatuz behar baitugu ardietsi sekulako bizitze dohatsu hura. Beraz munduak zer nahi erran dezan ta gerorririk zer nahi iduri ditekegun, eztugu zeren uste izan egiazko prestugunerik badugula, ez eta zeruko bidean gabilzala, Jesu-Kristo imitatzen dugun bezenbatean baizen. Prestutasun guzia, dio San Bernatek, hanbatez da egiazko prestutasunik urrun, zenbatez baitu Jesu-Kristoren exenpluekin iduri ta egite gutiago.
Beraz kontu egin behar dugu Jesu-Kristok bat bederari erraten daukula, bere apostoluei azken afarian zangoak garbitu ta erran zerajena: exenplua eman dautzuet, nik egin dudan bezala zuek ere egin dezazuentzat. Beraz haren bizia arthoski estudiatu ta haren exenpluak bethiere gogoan erebili behar ditut, hekien arabera ni ere gauza guzietan gobernatzeko. Hori da Jainkoaren baitezpadako nahia ta salbamenduko bide bakharra.
II. PHONDUA. Gure giristino izateak ere berenaz ematen dauku Jesu-Kristo, gure nausia ta buruzagia imitatzeko obligazionea. Ezen zer da giristinoa. Izen horrek erran nahi du, Kristorena. Giristinoa da beraz, gizon bat Jesu-Kristori eman zajona, hari konsekratu zajona, hari datxeikona; hitz batez giristinoa da gizon bat Jesu-Kristorena.
Ordean Jesu-Kristorenak izateko, ezta aski guk hala nahi izatea. Hark ere behar gaitu beretzat hartu, beretzat onhetsi, bertzenaz gure nahi guziarekin ere, ezgare egian Jesu-Kristorenak izanen. Nor hartzen du bada, eta nor dauka Jesu-Kristok beretzat? Haren arrastoei darraizkotenak, haren exenpluak imitatzen dituztenak, eta ez bertzerik. Ez, dio San Anbrosiok, giristino lohia eztiteke izan Jesu-Kristorena, zeren Jesu-Kristo baita garbitasuna bera. Giristino urguilusa eztiteke izan Jesu-Kristorena, zeren Jesu-Kristo aphalesgunea bera baita. Giristino hauzkorra eztiteke izan Jesu-Kristorena, zeren Jesu-Kristo eztitasuna bera baita. Horrela mintzo da San Anbrosio; eta gauza bera erran behar dugu bertze edozein prestugunez, hetarik urruntzen dena eztuekela izan Jesu-Kristorena, zeren Jesu-Kristo baithan izan baitire prestugune guziak, eta ezpaitezake beretzat ezagut, ez iduk, haren exenpluen ondotik, prestugune guziak begiratzen dituztenak baizen. Beraz Jesu-Kristo imitatzerat, Jesu-kristoren iduriko izaterat obligatzen gaitu gure giristino izateak berak; eta Jesu-Kristo imitatzen eztuenak zuzen kontra ta gezurrez dakharke giristino izena, dio San Agustinek. Zer da oraino giristinoa? gizon bat Jesu-Kristoren legearen azpian bizi dena. Hala bathajatzean eta giristinotasunean sartzean, gora hitz eman ginuen Jesu-Kristoren lege seinduaren azpian jartzen ginela, ta haren phondu guzietan begiratzeko obligazioneaz kargatzen ginela: hitz hori guretzat mintzo zirenen ahoz emanik baizen, ezkenezaken ukhan bathajatuak izateko zoriona. Ezta beraz ebanjelioa bakharrik eliza-gizonentzat, fraidentzat eta serorentzat; giristino guzien legea da; guziak, batbederak bere bizi-moduan, obligatuak dire haren begiratzerat; guziak ebanjelio seinduaren gainean ta haren arabera izanen dire jujatuak, dio Jesus Jaunak. Beraz ebanjelioak egiten deraikun manuak, munduari ihes egiteko, lurreko gauzetarik gogoa laxatua idukitzeko, barnez eta kanpoz ezti, garbi, aphalgura, pairutsu izateko, zoinek bere buruari ukho egiteko, bere gurutzea kharrajatzeko, penitentzian eta mortifikazionean bizitzeko. Jainkoa bere gatik eta gauza guzien gainetik, eta lagunak, baieta etsajak berak Jainkoa gatik nork bere burua bezala maithatzeko; bai horiek eta ebanjelioak egiten deraikun bertze lekzione guziak giristino guzientzat dire; horiek dire, dio Tertulianek, bathajo seinduaren karga, sakramendu hura hartzen dutenei ematen zajena. Beraz giristino guziak obligatuak gare manu horien begiratzerat adin eta denbora guzietan. Eta zer othe da bada Jesu-Kristo imitatzea, hori bera baizen? ezen salbatzaile adoragarri hark eztauku horietan deusere manatu berak egin eztuenik eta bere exenpluaz erakhutsi eztaukunik.
Zer da azkenean giristino bat? Jesu-Kristoren mienbro sakratu bat: hala irakhasten dauku ta hola mintzo da Jaundone Paulo. Jesu-Kristok, bere gorphutz naturalaz bertzalde, badu gorphutz misteriozko bat, zeina baite eliza. Beraz giristino garen guziek egiten dugu Jesu-Kristoren gorphutz misteriozko hura, eta gare batbedera haren mienbro. Beraz, nola gure eskuak eta zangoak ibili ta gobernatu behar baitire, gure buruak nahi duen bezala, orobat giristino garen guziak Jesu-Kristo gure buruzagi adoragarriaren izpirituaz eta haren arabera behar gare gobernatu; eta hori bera da Jesu-Kristo imitazionea.
Eta egiazki zer iduri izigarri egiten duten Jesu-Kristoren gorphutzean, haren arabera bizi eztiren ta harekin egiterik eztuten giristino ondikozkoek! giristino urguilutsu, bere airetan eta jaunzturetan banitaterik baizen erakhusten eztuena, bere burua erakhusteko, ikhusia, ta presatua izateko hain hirrits handia duena, Jesus aphalgura, bethi munduko ohoren eta laudorioen ihesi ibili izan denaren mienbro! giristino jauzkorra, herratsua, aspertu nahi, Jesus pairutsu, laido saminen eta thormenta gogorrenen artean bildots baten estitasuna erakhatsi duenaren, eta gurutzearen gainean bere odola bere borredoentzat isuri izan duenaren mienbro! Giristino desonest, gogoetaz, gutiziaz, bertze hanbat gisaz bere arima ta gorphutza lizuntzen dituena, Jesu-Kristo Birjinen Birjina, bere bizian eta pairamenean bertze edozein laido, akusu eta thormenta jasan nahi izan dituenaren, bainan garbitasunaren gainean gezur xumenaz ere haren akusatzerat bere etsajak utzi eztituenaren mienbro! Giristino onthasun-gose, atsegin eta gurikeria-zale bat, Jesu-Kristo, onthasun eta gurikeria guziak arbujatu eta ostikatu izan dituenaren mienbro! Zer gauza itsusi, zer monstro higuingarri horiek, eta Jesu-Kristorekin iduririk eztuten bertze giristinoak, buruzagi adoragarri haren gorphutzean! ez bere bizian eztire zerbitzatzen haren desohoratzeko baizen, eta hil ondokotzat ezterakete bertze sorterik higuriki, Jesusen gorphutzetik laidotsuki ebakiak izatea, eta bere buruzagitzat hautatu duten debru madarikatuari largatuak izatea baizen.
Zorigaitz hortarik beiratzeko, eta Jesu-Kristo gure buruzagi adoragarriari bere lorian iratxikiak izateko, atxiki dezagun gure bizi guziko erregela bakhar bat Jaundone Paulok lehenbiziko giristinoei ematen zerajen abisu handia jakin-ezazue, erraten zerajen, Jesu-Kristo baithan bathajatuak izan zauten guziak, Jesu-Kristoz jauntziak izan zaretela. Beraz gauza guzietan goberna gaiten Jesu-Kristo bera bagine bezala. Bertzenaz, erraten zerajen oraino, begirautzue zer dagoen zuentzat, ezen Jesu-Kristoren izpiritua eztuena, eta hartaz bizi eztena, ezta Jesu-Kristorena; eztiteke hainarentzat salbamendurik.
III. PHONDUA. Ikhusazu orai zer exenplu eman dauzkigun Jesu-Kristo gure buruzagi adoragarriak ta Jainkozko modelak.
Bere bizi guzian, eta egiten dituen egintz xume-xumenetan ere, eztu bertzerik bilhatzen, Jainkoaren loria, ta haren nahia bethetzea baizen. Hain minki behatzen dio zeruko aitaren ohoreari, non ezpaitu sumindurarik erakhusten, haren etxe seindua farfanatua dakusanean baizen. Jainkoaren loriaren kharrak erretzen dauko den guzia; hari egiten zaizkon damuak, bera-berari darontsotenak baino minkiago sentitzen ditu, ta hekien erreparatzeko ta hek bara-arazi nahiz, gogotik sakrifikatzen du bere bizia. Jainkoaren nahiari dagoko bethiere, hartarik den gutiena aldaratu gabe, bere odola guretzat isurtzeko hirrits handi batekin dago; bizkitartean asko aldiz gordetzen zaje haren bilha zabiltzan juduei. Zertako? Zeren, dio ebanjelio seinduak, ezpaitzen oraino ethorri haren orena. Bainan zeruko aitaz seinalatu orena bethe denean, bera dohakote bere etsajei aitzinerat, jautsapen bera erakhusten du Jainkoaren manu garratzenen alderat. Olibetako baratzean bere bizitasun guzian sentitzen du gure naturalezak berenaz herioarentzat duen urruntasuna; galdetzen ere dio Jainkoari hartarik beira dezan: bainan hirur aldietan elga bere othoitza akhabatzen du hitz eder hautaz: halarik ere, oi! aita zuzena eta adoragarria, ezpedi egin nere nahia, bainan bai zurea. Holakoa izan da Jesus adoragarriaren egiteko moldea Jainkoaren alderat, guzia jautsapenez, errespetuz, kharrez, maithagunez, lejaltasunez bethea, bertze guziek zeruan edo lurrean ukhan duten baino mugarririk gabe perfekzione gehiagorekin. Izpiritu hortaz da errana ebanjelioan, egunaz nekhatu ondoan populuei irakhasten, gabak othoitzean eramaten zituela, askotan behintzat.
Haren gizonen alderako egin-modua orobat zen guzia eztitasunez ta karitatez bethea, urrikaltzen zaizko hekien gorphutzeko beharrak ere, eta osteka egiten ditu mirakuluak, hekiei laguntza emateko. Ordean haren artha berezienak dire, hekien arimako gaitzei erremedio emateko, jakitate gabeak irakhatsiz, bekhatoreak penitentziarat hertxatuz, guziei salbamenduko bidea erakhutsiz, bai erranez, bai eginez, eta hartarakotzat behar dituzten laguntza guziak emanez. Bere etsajen erasia gaxtoek ere eztute gibelatzen, ardi errebelatuen bilha ibiltzetik, hek bide xuxenerat erakharri nahiz. Bekhatore handienak, hiri guziko eskandela ziren emakumeak berak, bainan zinez Jainkoa ganat itzultzen direnak, amultsuki ta urrikalmendu guziarekin hartzen ditu. Farisau ta bertze bekhatore gogortuen kontra erakhusten duen garraztasuna ta egiten deraizten errephortxu saminak berak egiazko karitatetik ta hek salbatu nahitik ilkhitzen dire. Xede beraz, ta mundu guzia salbatu nahiz, gogotik pairatzen du gurutzearen gaineko heriotze kruel bezain laidotsua. Bada Jesus Jaunak bere gain eraman duen bizitzea orobat da guziz miragarria eta alde guziz Jainko-gizon bati dagokon bezalakoa. Lurreko onthasunak, munduko handitasunak, ohoreak eta distiadura osoki arbujatzen ditu; eta mundu huntako bere partajatzat besarkatzen du erromestasuna, beheramendua, ilhuntasuna. Deus eztugu kausitzen haren bizi guzian, naturaleza lausenga dezakenik; irakurtzen ditugu, bai, haren nekheak, barurak, nigarrak eta pairamenak, ez ordean nihonere hartu zituzken atseginak, gurikeriak eta nahikarak. Begietsazu Betelengo heitik eta gurutzearen gaineraino; orotan ikhusiko duzu obedientziazko, eztitasunezko, aphalesgunezko, garbitasunezko, mortifikazionezko modelarik osoena: Haren baithan ikhusiko duzu prestugune guzien bilduma Jainkozko bat, etsai errabiatuenek berek nondik loth ezin kausi diozoketen bezalakoa, eta mende auhendagarri hautan berean haren errelijione seinduaren kontra iskribatu dutenek berek ederretsi izan dutena.
Hori da bada ta holakoa da bathajatuak garen guzien modela; eta Jainkoak erraten dauku guziei: horra zuen modela; begietsazue ongi, ta lejalki zarraizkote, horren lagun izan nahi bazarete sekulako lorian.
Ikhusazu zer kontu iduki duzun orai artean Jesu-Kristo imitatzeko duzun obligazioneaz, eta hortan jar zaite hemendik aitzinakotzat. Berari galdegiozu haren imitatzeko grazia. Haren zenbait misterio ohoratzen dugun besta-egunetan ikhusazu ongi, bertze gauzen artean, zer prestugunazko exenplu ematen daukun misterio hartan, eta harzazu haren imitatzeko xede zina. Eman zaite usantzan, egun oroz errateko Jesusen izen seinduaren letaniak, zeinetan ezarriak baitire haren prestugune seinalatuenak; debotki erratzu letania hek, hetan aiphatzen diren prestuguneak gogoan hartuz, ta hek Jesu-Kristo berari eskatuz. Bainan Espainian bizi bazare, utziko ditutzu hastea ta akhabantza, iskribu huntan emana den abisuaren arabera.
Zareten nere imitatzaileak, ni Jesu-Kristorena naizen bezala, dio Jaundone Paulok.
Alferretan ta zuen kontra dakharket kristau izena, ezpadut Jesu-Kristo imitatzen, dio San Bernatek.
XXX. EGUNA
Andredena Mariaren alderako debozioneaz
I. PHONDUA. Jainkoaren ama sakratuaren alderako debozionea hagitz gomendatua da elizan; eta Elizako aitak hartaz mintzo dire, nor zerurat helduko seinale seguretarik batez bezala. Bada debozione hark galdetzen duen lehenbiziko gauza da, ohora dezagula Andre dena Maria, eta errespetu handi bat ekhar diozogula.
Hortarat erakharri behar gaituen lehenbiziko arrazoina da, Maria sakratuaren Jainko-amatasuna. Eztu horrek erran nahi duda gabe, Jainkoa Jainko bezala Birjina saindu haren ganik hasi zela izaten, Andre dena Maria Jainkoa bera baino lehenagokoa edo handiagoa dela: ez holakorik: Andre dena Mariaz ahal dagizkigun laudorio handienak egina gatik ere, badakigu hura dela, gu bezala, gauza bat Jainkoak denboran egin duena, ta Jainkoa mugarririk gabe dela hura baino lehenagokoa, handiagoa, botheretsuagoa, gisa guzietara osoagoa edo perfetagoa. Horren gatik adorazionea daitzon ohore guzien gainekoa Jainkoari zajo bakharrik zor; eta Andre dena Maria adoratzea egiazko idolatria bat liteke.
Bainan bertze sentsu batean, Andre dena Maria egiazki da Jainkoaren ama. Haren birjinazko sabelean ta haren odolik garbienetik egina izan zen Jainko-semeak hartu zuen gorphutza: hark eman zuen mundurat Jainko-gizona; hark eman zioen bulharra, hark hazi ta altxatu zuen.
O! Birjina sakratua! Zer dignitate goretarat zakutkidan altxatua! Zer ohore, zer errespetu zaizkitzun zor! adorazioneaz beherago dituzken ohore, laudorio, errespetu guziak zure partaja dire.
Eta naturalki ere ohore ekhartzen badiotegu gutaz goragokoei, munduko handiei, lurreko erregei ta erreginei; zer ohore eztiogu ekharri behar Jainko baten ama benedikatuari? Zer dire othe munduko handi, aberats, errege, erregina guziak, Jainko baten amaren aldean? deusik ez, itxurapenik baizen. Maria sakratua, Jainkoaren ama bezala, mugarririk gabe da munduko handi guziak baino gorago altxatuak; aingeruen herrunka guziez gorago da ezarria loriazko erresuman; Jainkoa da bakharra hura baino gorago dena; bertze guziak hainitzez xitzen ditu, iguzkiak bertze izarrak xitzen dituen bezala, eta are gehiago. Hari zaizko beraz zor zeruan eta lurrean errespetu guziak, eta adorazionearen ondoan ditezken ohorerik handienak.
Maria sakratuaren ohoratzeko bigarren arrazoina da haren seindutasun guziz-guziz miragarria. Baiki, fedearen arabera gauzei behatzen derajen giristino batentzat, ezta ez aberastasunik, ez handitasunik, ez erregetasunik, ez bertze deusere hain ohoragarririk, ez norbait errespetatzerat hain biziki ekhartzen duenik, nola egiazko prestutasuna ta seindutasuna; gainerako guziak deus eztire haren begietan. Hala zioen errege profetak, gaxtaginari mesprezio guziarekin behatzen zioela, nahi bezain jakintsun, aberats, handi, ohoragarri izanen bazen ere munduaren arabera; bainan ikhustate ta errespetu guziarekin behatzen zerajela Jainkoaren egiazko beldurrean bizi zirenei, munduak arbujatzen bazituen ere.
Bada erregela horren arabera, zer ederreskunderekin eztiogu behatu behar Jesusen ama benedikatuari: Zer jautsapenezko ta errespetuzko sentimenduz ezkare bethe behar seindu guzien erregina lorios haren alderat? Jainkoak egin ziotzan fagoreak eta eman ziotzan graziak bezala, hekien bidez ardietsi duen seindutasuna guziz miragarria da, gure erran edo gogoan har ahal guziez goragokoa da.
Jainkoak, Jesu-Kristoz landan bertze nihork ukhan eztuen pribilejio batez, beiratzen du ethorkizko bekhatutik. Izaten hasten den bezain sarri, Jaunaren graziaz bethea, berregindua ta aberastua da; ordean zein nasaiki othe? egundaino nihor ere zeruan edo lurrean izan den baino nasaikiago. Ez, lehenagoko patriarkek hanbat ehun urthez Jainkoaren alderako lejaltasun osoenean biziz, ez Santa Madelenak Jesu-Kristorendako maithagunez guzia erretzen egonez, ez apostoluek bere nausiaren ezagut-arazten hanbat nekhe ta borroka erabiliz, ez martirek thormenta mueta guziak Jesu-Kristo gatik pairatuz ta hekien erdian bere bizia emanez, ez hanbat miliun birjinek mundu guzia bere loria, distiadura ta atsegin guziekin oinen azpian ezarriz eta Jainkoarendako maithagune garbienaz ta sustatuenaz biziz, ez hanbat mortuetako aita asko urthez lurreko gizon gisan baino hobeki zeruko aingeru gisan biziz; ez horiek, edo bertze nor nahik bizitze luzenaren eta egintz onez bethenaren akhabantzan ukhan duen graziazko tresora: ez eta aingeruetako gorenak ukhan duena ere, etzitzajon hurbiltzen andre dena Mariari, bere amaren sabelean izaten hasi zen lehenbiziko mementean emana izan zitzajon graziari. Oi! arima ederra, arima aberatsa orduan Jainkoak egin izan zuena!
Bada birjina seinduak Jaunaren graziaz baliatzeko ukhan duen artha gisa berean izan da guziz miragarria ta bertze nihork ezpezalakoa. Bere amaren sabelean izaten hasi zen mement berean adimenduaz dohatu izan zen; bazuen ordutik Jainkoaren ezagutza, ta haren bihotza Jainkoari zatxaikon egundaino Jesu-Kristoz landan izan den maithagunerik suharrenaz. Mundurat ethorri zenetik eta mundutik ilkhi arterainoko mement guziak hortan iragan zituen, bethi Jainkoa adoratzen, Jainkoa maithatzen bethi khar berri batekin ta haren baithan, zen ezin erranezko graziari zagokon, hedadura guziarekin. Ez, etzen izan seinda miragarri haren baithan, ez solas, ez gogoeta alfer eta inutil bakhar bat; etzuen egin gauzarik den xumena, ez iragan mement bakhar bat, Jainkoaren gogara ta Jainkoarentzat baizen: etzen ere haren bihotza den gutiena hoztu ez epheldu Jainkoaren alderat: aitzitik haren Jainkoaren alderako lejaltasuna, maithaguna ta kharra bethi mementetik mementera emendatuz eta birazkatuz zoazin; eta gisa berean birazkatuz zohan haren ariman Jaunaren grazia seindutzailea; erran nahi da, mement batean balin bazuen grazia laur bezala, ondoko mementean zuela zortzi bezala, ondokoan hamasei bezala, ondokoan hogoi eta hamabi bezala; eta bethi horrela Jaunaren grazia ta bere seindutasuna mementetik mementera doblezkatuz ta birazkatuz eraman zuen bere bizi guzia, zeinak iraun baitzuen hirur hogoi eta hirur urthe bederen, baieta askoren arabera hirur hogoi ta hamabi urthe.
Egizu bada orai kontu, ta harzazu gogoan, ahal badagizu, hiltzen mementerainokoan zer phundutaraino emendatu zuen bere baithan Jaunaren grazia, zer seindutasun espantigarritarat heldu izan zen, aberastasun izpiritual bildu zituzken. Haren arima ezdeusetik atheratua izan zen mement berean Jaunaren graziaz izan zen aberastua erran dugun bezain nasaiki. Grazia balios hura bere bizi guzian mementetik mementera birazkatuz eraman zuen erran dugun bezala. Nork bada gogoan har zertaraino emandatu zuen grazia prezagarri hura bere biziaren azken mementekotzat, eta zer seindutasun espantigarritarat heldu izan zen? hortaz zauden elizako aitak guziz miretsiak, eta mintzo ziren Maria sakratuaren seindutasunaz neurririk gabeko onthasun batez bezala, ez zolarik, ez bazterrik eztuen itsaso batez bezala. San Bernat, andre dena Mariaren alderako debot handiak aithortzen du, deusek ezpazuen ere hala loriatzen, nola Birjina lorios haren laudorioak egiteak, deusek hala-hala etzuela hanbat lotsatzen. Zeren baitzekusan eman ziotzoken laudorio guziak etzakiozkela hurbil haren seindutasun neurrigabeari.
Hortik bada dakusagun zer ohore, zere errespetu ekharri behar diogun zeru-lurretako erregina lorios hari seindutasun den xumena ohoragarriago da, ditezken bertze gauza ohoragarri guziak baino. Zer ohore etzajo bada zor halako seindutasun bati, zolarik eta bazterrik gabeko seindutasun bati?
Hortik Eliza seinduak, orotan Jesu-Kristoren izpirituaz gobernatzen denak, Maria sakratuaren ohoratzeko duen artha handia. Giristinoak diren mundu herri guzietan elemeniaka dire elizak andre dena Mariaren ohoretan eginak; eta guti-gutiak dire bertze seinduen izeneko Elizak ere, non ezten zenbait aldare bederen Maria sakratuaren izenekorik. Elizan badire hanbat besta erakhutsiak Jesusen ama benedikatuaren ohoretan. Aste guziez ere egun bat, larunbata, hortarakotzat da berexia. Eta hain bertze konfardia, izen batzuen eta bertzen azpian, Maria sakratuaren ohoretan izan dire altxatuak, eta asko induljentziez aberastuak. Eztu ere Eliza-gizonak ofiziorik batere erraten, andre dena Mariaren ohoretako zenbait othoitz gabe. Hala aitzinetik erran zuen Birjina lorios hark, profeziazko izpirituz, Magnifikat hasten den kantika ederrean, ondoko mende guziek dohatsu deithuko zutela, ta lehiaka hariko zitzaizkola ohore ematen.
Bozkaria zaite zure Jesus maitearen ama benedikatua horrela munduaren bazter guzietan ohoratua ikhusteaz; hortaz erakhutsazu zure bihotzeko atseginik biziena. Baina ikhusazu zer egin duzun zerorrek orai artean zeru-lurretako erregina lorios haren ohoretan. Sarthu zare haren izeneko zenbait konfardietan? ekharritutzu hetako seinaleak, eta erran hetan seinalatzen diren othoitzak? zenbat lazakeria menturaz phondu horien gainean! nola iragan dituzu Maria seinduaren ohoretan erakhutsiak diren bestak? Helas! menturaz hura guti gogoan hartzen zinuela, Jainkoari eskerrik eman gabe hari egin diotzan fagore seinalatuez, sakramenduetarat hurbildu gabe; eta behar bada, arinkerietan, munduko dosteta harroetan, arras andre dena Mariaren desgogora. Errantutzu naski zenbait othoitz Maria sakratuaren ohoretan; ordean nola? Izpiritu barrajatu batekin, bihotz hormatu batekin, zeru-lurretako erreginari mintzo zinaizkola zure lagun bati mintzatzen zaizkon baino ohartasun ta ikhustate gutiagorekin; erran nahi da, andre dena Mariaren ohoratzeko egin ditutzulako gauzak berak, askotan haren damuztatzeko ta desohoratzeko baliatu izan direla.
Handizki ahalga zaite horietan egin dituzketzun hutsez; berari guziez barkhamendu eska zakizko, eta eman zaite gaurgero zure ahalez dagokon bezala haren ohoratzen.
II. PHONDUA. Andre dena Mariaren alderako debozioneak galdetzen duen bigarren gauza da, hari gure behar-orduetan othoitz egitea; eta nola gure beharrak bethikoak baitire, ardura behar diogu Maria sakratuari bere laguntza eskatu. Hortaz ohoratuko dugu haren ontasuna, haren urrikalmendua, haren ahala; atsegin guzizko bat eginen diogu.
Bada, dio San Bernatek, Maria sakratuari othoitz egiteko lejal eta arthatsu egin behar gaituenak dire, Jainkoaren aldean duen kredita eta ahala, eta guri diakhargun maithagunea.
Eztezakegu duda Maria sakratuak ahal guzizko bat baduela Jesu-Kristoren aldean. Seindu guziek ere ahal hori badute, eta dio iskriturak, Jainkoa guziz ekharria, dela hekien othoitzak entzuterat eta nahia egiterat. Hala asko mirakulu egin izan du seinduen othoitzetarat, dela lurraren gainean bizi zarenean, dela bere loriazko erresuman hartu dituen ondoan. Bainan seinduen ahala Jainkoaren aldean hanbatenaz da handiagoa, zenbatenaz mundu huntan khartsukiago maithatu baitute, ta seindutasun osoago batetarat heldu izan baitire. Hortik zer ahal eztu ukhan behar Jainkoaren aldean Maria sakratuak, bertze guziak haren alderako lejaltasunez, harendako maithagunez, eta seindutasunez mugarririk gabe, erran behar bada, xithu izan dituenak?
Jainkoak manatzen dauku gure burhasoak ohora detzagula. Nola bada, dio San Bernatek, Jesu-Kristok, diteken semerik hoberenak, amultsuenak, gisa guzietarat osoenak, eztu ukhanen behar den ikhustate ta jautsapen guzia andre dena Mariarentzat, egundaino izan den amarik osoenarentzat?
Andre dena Mariak guretzat othoitz eginen dio Jesu-Kristori; eta gure beharrak haren ganik ardiesteko, erakhutsiko dio, San Anselmio mintzo den bezala, bederatzi hilabetez egon-tokitzat zerbitzatu zajon bere Birjinazko sabela; erakhutsiren diotza eznea eman dioten bulharrak; erakhutsiren diotza erabili duten ta hanbat zerbitzu bihurtu dioten besoak; eta horiez guziez errekerituren du gure onetan. Eta nola, dio doktor seindu hark, nola Jesu-Kristo bezalako seme batek ukha diozoke Maria bezalako ama bati gisa hortan galdeturen dioena? Hori ezin ditekena da, diote boz batez Elizako aitek; eta nork ere merezituko baitu zeruko Erregina lorios hura ararteko balia dakion, hainak segur du bere salbamendua.
Bada Maria sakratuak guretzat duen maithagunea ta ongi-nahia ezta gutiagokoa. Jesus Jaunak azken hatsean bezala zelarik, ikhusten du bere gurutzearen oinetan bere ama maitea, guzia nigarretan mainhatua; ikhusten du haren aldean Jaundoni Joani, bere apostoluetako maitena. Orduan erraten dio bere amari: horra zure semea. Ondoan erraten dio apostolu dohatsu hari: horra zure ama eta handik harat andre dena Mariak eta Jaundone Joanik elkhar ama-semen oinean ekharri zuten. Bada, diote Elizako aitek, ordu hartan gu garen guziak genekharzken gogoan Jesus adoragarriak. Garen guziei eman dauku bere ama benedikatua amatzat, eta bere ama sakratuari garen guziak eman giotza umetzat.
Andre dena Maria da beraz egiazki gure ama, eta horrek zer fidantzia eztauku har-arazi behar haren baithan? nork duda dezake den gutiena ere ama lorios hark maite gaituela, bainan egundaino amak bere umea maithatu duen baino gehiago? Mariaren errajak guziak maithagune bilhakatu ziren, dio San Bernatek, Jesu-Kristok haren sabel sakratuan egin izan zuen egoitzaz. Nork duda dezake beraz ama lorios hark osoki maite gaituela ta handizki gutiziatzen duela gure ona, ta denzen den egiterat dagola bere aldetik gu dohatsu egiteko? Ez, ez, dio San Anbrosiok, ezta egundaino amarik izan bere umearen alderat hain ekharririk ta isuririk nola baita Maria sakratua gure alderat.
Eta horra, dio San Bernatek, zerk egiten duen nere esperantza guzia, segur izateak zeruko ama lorios hura osoki dela ekharria niri ongi egiterat eta Jesu-Kristo, haren seme ta nere salbatzaile adoragarriak segurki entzunen dituela neretzat eginen diotzan othoitzak.
Beraz, dio aitzina Maria seinduaren debot handi hark, mundu huntan, itsaso haserre batean bezala, alde orotarik galtzeko hirriskuz inguratua bazabiltza, eztetzatzula begiak aldara Maria ganik, izar distirant hartarik. Etsajak asaldatzen bazaitu, atsekabetan erortzen bazare, beha diozozu izar eder hari, othoitz egiozu Mariari. Baldin urguiluaren, goranahiaren, medisentziaren, bekhaizgoaren uhinek kordokatzen bazaituzte, beha diozozu izarrari, othoitz Mariari. Baldin haserregoak, onthasun-goseak, edo sentsuzko atseginetarako jaidurak behartzen bazaituzte, beha izarrari, othoitz Mariari. Baldin egin ditutzun bekhatuen belztasunak ta oste handiak, zure konzientziaren lohitasunak, higurikitzen zaituen jujamenduaren zorroztasunak ikharatzen eta etsitzeko phonduan ezartzen bazaituzte, beha izarrari, othoitz Mariari. Zure hirriskuetan, zure hersturetan, zure barneko nahasmenduetan, hitz batez zure behar guzietan, Maria harzazu gogoan, Mariari egiozu othoitz, eta izan zaite segur begionez behaturen dautzula, zure alde jaikiko dela, ta horrekin batean segurean zare. Ez, Mariari jarraikiz, etzare errebelaturen; Mariari othoitz eginez, eztuzu etsituren; Mariak esku emanez, etzare eroriko; Mariak gerizatuz, etzare deusen beldur izanen; Mariak bidatuz eta lagunduz, salbamenduko porturat heltzen zare: horiek guziak San Bernat handiaren hitzak dire, ta biziki ekharri behar gaituzte, Maria sakratuaren ohoratzerat bezala, hari gure behar guzietan, ta beregainki arimakoetan, othoitz egiterat ta laguntza eskatzerat.
Ondikozko bekhatorek berek ere ukhan bezate fidantzia Jainkoaren aldeko ararteko ahaltsu haren baithan; haren laguntza eska bezate, eta arartekotzat balia dakiela othoitz bezate, ahalgerekin bai, ezaguturik eztutela arbujorik baizen merezi, bainan denbora berean fidantzia handi bat ezartzen dutelarik haren bihotz-ontasunaren gainean. Sentimendu horiekin hel bitez bekhatore gaxoak Maria sakratua ganat, eta entzunen ditu ama bihotz-samur hark; urrikalduko zaje, eta bere seme Jainkoarekin bakhetuko ditu. Horren gatik deitzen du Elizak, urrikalmenduzko ama ta bekhatoren ihes-lekhua. Hura da, dio San Bernatek, bekhatoren eskarela, Jainkoa ganat heltzeko; ordean zein bekhatoren othe? bekhatore penitenten, bekhatutik urruntzen direnen, ta zinez ta bihotz guziaz Jainkoa ganat Itzultzen direnena. Ezen andre dena Mariaren alderako debozione-itxura bat atxikitzea, haren konfardietan sartzea, abitua ekhartzea, egun oro arrosarioa erratea, eta horrekin batean aitzina bekhatutan bizitzea, bethi urguilus, mundutar, arin desonest; bai, hori debozione gaizki aditu ta guziz sorjes bat liteke; hola salbatu uste izatea, uste funtsgabe, uste itsu bat liteke. Alabainan seindu guzien erregina lorios hark, munduan bizi zenean, Jainkoaren ohoreari behatu izan dio gauza guzietan; orai gisa berean hortarat darontsate haren artha, haren gutizia, haren atsegin eta gozo guziek. Jainkoa izpirituz adoratzen, bihotzez maithatzen ta lejalki zerbitzatzen dutenak dauzka bere egiazko debotzat ta bere ume maite-maitetzat; halakoen onetan gogotik enplegatzen eta handizki balia-arazten du bere seme Jainkoaren aldean duen ahal guzizkoa. Bainan bere bizi-moldea erregelatzeaz konturik iduki gabe, Jesu-Kristori bere bekhatuez jazarteka hari zaizkonak, eta horrekin batean haren alderako debozione-itxura bat dakharketenak, bere egiazko etsaitzat, dauzka Birjina seindu hark; arbujo guziarekin behatzen deraje, eta eztute halakoek zeren fagorerik higuriki haren ganik. Hargatik bekhatutan bizi direnek, bainan hala bizitzeaz ahalge ta damu dutenek; bekhatuaren gathetan lothuak direnek, bainan hekien phorroskatzerat entsejatzen direnek; bai, holako bekhatorek fidantzia handi bat ukhan bezate urrikalmenduzko ama haren baithan; haren laguntza eska bezate ardura ta ahal dagiten bezain khartsuki; eta ama on hura urrikalduko hekien flakezaz, bere esku botheretsua hedaturen deraje, ta handizki lagunduko ditu bere gathe phisu ta ahalkagarrien phorroskatzen, ta Jainkoaren umen libertate, gozo ta guziz atsegingarria ardiesten.
III. PHONDUA. Bainan, dio bethi San Bernatek, nahi baduzu zeruko erregina lorios hark onhets detzan; haren ohoratzekotzat eginen ditutzunak nahi baduzu, bere umeari bezala, begionez beha diezazun, eta arartekotzat balia dakizun Jesus Jaunaren aldean, arthoski beha ziezezu utzi dauzkitzun prestugunezko exenplu edeirei, ta lejalki zarraizkote hekiei.
Eta egiazki, nork uste izan dezake Jaunaren zerbitzari aphalgura hark begionez behatuko derajela hanbat jende gazte, ohore-gosei, laudatuak izan nahiei, bere buruak erakhustea baizen bilhatzen eztutenei, bere jaunzturetan eta aphainduretan eta airetan hanbat banitate agertzen dutenei! nork uste izan dezake, Birjina seindu, bethi mundutik urrundua bizi izan den hark, begionez behatuko derajela hanbat jende gazte, mundua hain su handirekin hantatzen dutenei, konpainia perilosenetan, dosteta harroenetan hain ausarki dabiltzanei, hetan baizen onik eztutenei? nork sinhets dezake, Birjinen Birjina hark begi onez behatuko derajela hanbat jende gazte, bere bihotzak eta arimak debru lohiari salduak dauzkatzitenei, ta bere behatzez, solasez, arinkeriez manera harroegiez, lohikeriaren izurria bazter guzietarat banatzen hari direnei? nork sinhets dezake, Birjina seindu, bere biziko mement guzietan, bekhatutik urrun eta Jaunaren legeari lejal, hari loria ematea baizen bilhatu eztuenak, bere gozo guzia hortan ezartzen zuenak begionez behatuko derajela hanbat Kristau laxo, Jaunaren loriaz hain axola guti dutenei, haren lege seindua hanbat phondutan hausten dutenei, egiten duten ongi gutia ere hain hozki ta nagiki egiten dutenei? Ez, ezin ditekena da, hola bizi bagare, Maria sakratuaren exenpluetarik hoin urrun bagabiltza, ezin ditekena da begionez beha diezagun, bere ume maitetzat iduki gaitzan, gure onetan gauza handirik egin dezan. Hori ardietsi nahi badugu, Mariari beha diozogun gure modelari bezala, eta entseja gaiten gure ahalaz haren imitatzerat. Ave, Maris stella hasten den himnoan erraten diogu, erakhuts dezala, othoi, gure ama dela. Bada kontu egin behar dugu, berak ere bere aldetik erraten daukula: erakhutsazue, zuek ere, nere umeak zaretela; maitha nezazue beraz, eta maite banauzue, nere gogara eta niri atsegin egin diezakedan bezala erregela zazue zuen bizitze manera guzia.
Bada seindu guzien erregina lorios haren prestuguneak aski ezagutuak dire. Lehenbizikoa ta bertze guzien zimendua bezala zen Jainkoaren alderako lejaltasun oso bat. Bere amaren sabelean iragan zituen mementak berak Jainkoarentzat izan ziren, haren adoratzen, hari ohore ematen, haren maithatzen iragan zituen guziak. Sorthu zenetik hirurgarren urthean tenpluan goraki konsekratu zitzajon, Birjinitatezko botua egiten zuelarik. Bere biziko mement guzietan eta egintz xumenetan eta arrontenetan ere etzioen bertze deuseri ere behatzen, Jainkoari ohore emateari ta haren nahia bethetzeari baizen, deusek ere etzuelarik den gutiena Jainkoa ganik barrajatzen. Orobat zagokon bihotz guziaz Jainkoaren nahi seinduari gauza garratzenetan ere, hala nola Jesus haurrarekin Herodesen ihesi Ejiptorat joan behar izan zenean; eta bere seme, bere burua baino miliunetan maiteago zuen hura, gurutzearen gainean galdu behar izan zuenean.
Haren Jainkoarendako maithagunea guziz miragarria ta ezin gehiago khartsua izan zen, hanbatetaraino bai, non azkenean maithagune sakratu haren gaindiduraz arimak egin baitzioen. Maithagune neurri gabeko haren xedez egiten zituen egiten zituen guzi-guziak; eta hark ematen zerajen haren egintz xumenei ere ezin erran bezalako merezimendu bat. Bai, Birjina lorios hark, iruten hari zenean, sua phiztean, bazterrak xahutzean, phausua hartzean ere, gehiago merezitzen zuen Jaunaren begietan, jaundone Laurendik grillen gainean erretzen zagonean, edo bertze edozein seinduk Jaunaren ohoretan gauzarik handienak ta berenaz baliosenak egiten hari zirenean ere baino.
Maria sakratuaren aphalesgunea zein handia zen har diteke Jainkoak egin ziotzan grazia seinalatuetarik: ezen haren alderat ere begiratua izan zen jaundone Petriren errana, Jainkoak aphalgurei ematen deraiztela bere graziak, eta bat bederari grazia handiagoak, aphalgurago denaren eredura. Bethi Jaunaren majestate adoragarriaren aitzinean beheratua, bere Jainko-amatasunaz batere suphertu gabe, munduko distiaduraren ta gizonen laudorioen etsai, arthatsu ta atzarria ohore guzia Jainkoari bihurtzeko, on guzien ithurburuari ta emaleari bezala; horra Maria sakratuaren aphalesgunea. Hala bere ikusi Elisabeth abiatu zitzajonean bere Jainko-amatasunaz laudatzen, lehiatu zen Maria aphalgura laudorio hek berak Jainkoa ganat hel-arazterat, beretzat hartzen zuelarik xoilki Jaunaren neskato aphal eta ezjeusaren izena. Orduan egin zuen, Magnificat, hasten den kantiko ederra. Mariaren aphalesgunea, aphalesgune guziz miragarria, dio San Bernatek, zeren bekhatuaren notharik batere gabea baitzen eta graziaz gaindi egina.
Bada Maria sakratuaren garbitasuna ezin gehiagokoa zen; hain osoa, bai, dio San Bernatek, non aingeruen garbitasunak berak haren aldean ahalgetzeko ta goibeltzeko baitzuen. Hirur urthetan zelarik egin zuen bere botua, arima ta gorphutz zen guzia Jainkoari konsekratzen zitzajolarik. Bada prestugune balios, bainan hauskor horren osorik begiratzeko hain lejal eta arthatsu izan zen, non guzia lotsatu baitzen aingerua gizonaren iduriarekin agertu zitzajonean. Hanbat prezatzen zuen, hain maite zuen Birjinitateko tresor ezin erran bezain prezagarri hura, ta hain zinez zatxeikon, non ezpaitzuen eman bere baimena Jainkoaren ama izateko, aingeruak seguratu zuen ondoan baizen, halarik ere Jainkozko prestugune hura osorik eta den gutiena histu gabe geldituko zitzajola. Bada bi prestugune horiek gatik bereziki, zolarik gabeko aphalesgune ta aingeruzko garbitasun haren gatik, izan zen Birjina lorios hura Jainkoaren ama izatekotzat hautatua, dio San Bernatek.
Ezta premia hemen aipha detzagun seinduen seinda haren bertze prestuguneak. Hitz batez erragun San Bernatekin, bertze seindu guzietan, Patriarka, Profeta, Apostolu, Martir, Birjina, Penitent guzietan izan diren zeruko dohainak eta ukhan dituzten prestugune guziak Maria baithan izan direla, bainan eskasik batere gabe, eta ezin erran bezenbatez bertze guzietan baino osotasun gehiagorekin.
Horra bada nolakoa izan den Jesu-Kristoren ama benedikatua; eta horra zer eta nolakoak izaterat behar garen gu ere entsejatu, nahi badugu bere ume maitei bezala beha diezagun eta amatzat eta arartekotzat balia dakigun Jainkoaren aitzinean.
Beha diozozu prestugune guzien mirail eder hari, eta hartan begietsazu ongi zure bizia. Ahalka zaite, hanbatetaraino zure burua nothatua ikhusteaz. Urriki minetan sar zaite, eta bihotz-min handirekin barkhamendu eska zakizko zeruko ama on hari, zeren haren seme maiteari hain kruelki jazarriz, hura bera hain atsekabe minetan hondatu duzun harrazu xede zinena, hemendik aitzina Maria sakratuaren zerbitzari lejal eta hume maite bezala bizitzeko, eta bihotz guziaz errekerizazu hortarakotzat behar ditutzun laguntza guziak ardiets dietzatzula bere seme maitea ganik. Andre dena Mariaren ohoretan idukitzen diren bestak iraganatzu ahalik eta seindukienik, sakramenduetarat debotki hurbilduz, eta erreberrituz haren alderako errespetuzko ta maithagunezko sentimenduak, ta haren gogara bethiere bizitzeko xede zinezkoa. Larunbatetan egizu zenbait mortifikazione Birjina seindu haren ohoretan. Egun oroz ere egiozu zenbait othoitz. Arrosarioa da ditezken ederrenetarik; ordean errespeturekin erran behar da ta debotki, ta ez ohitura hitsez eta funtsik gabe, gehienek erraten duten bezala.
Jesusek erran zioen bere amari: horra zure semea; ondoan erran zioen bere diszipuluari: horra zure ama, dio diszipulu hark berak, Jaundone Joani Ebanjelistak.
Maria, o! izen gozoa, zeinaren azpian nihork ezpaitu etsitzeko, dio san Agustinek.
XXXI. EGUNA
Jainkoaren zerbitzuango kharraz
I. PHONDUA. Jainkoak gure alderat duen bezenbat khar ukhan dezagun haren alderat. Hari gaiten Jainkoa zerbitzatzen, ta gure arimak salbatzen, Jainkoa guri ongi egiten, ta gure salbamendukotzat bere aldetik behar dena egiten hari den bezain arthoski ta gogo onez. Bere baitharik kanporat egin eta egiten dituen guzietan gure arimetako ona bilhatzen du; hortarat darontsate haren bihotzeko nahiek, haren probidentziaren artha guziek, haren urrikalmenduaren samurtasunek. Bizkitartean Jainkoak eztu gure beharrik, bai ordean guk badugu Jainkoaren beharra eta denborakotz eta eternitatekotz. Halarik ere, Jainkoak gu bethi gogoan garabiltzan arren, gu Jainkoaz hain guti orhoitzen gare! Jainkoak hanbat egiten du gure ona nahiz, eta bereziki gu sekulako zorionerat helarazi nahiz, eta guk hain guti egiten dugu Jainkoarentzat, eta guti hura ere hain hozki, hain ephelki! Zer ahalgetzeko arrazoin arima nagientzat! egiazki errateko liteke, ez hekiek Jainkoaren, bainan Jainkoak duela hekien beharra.
II. PHONDUA. Ikhusterat zein lazoki zerbitzatzen dugun, zenbat gauza haren gogorako egin genetzakenak uzten ditugun egin gabe, gure othoitzak zein hotzak diren, sakramenduak zein aphaintza gutirekin errezebitzen ditugun, bertze zenbat huts lerratzen den egiten dugun ongirat, erran liteke Jainkoak eztuela merezi zerbitza dezagun, eta bere zerbitzariei ematen deraizten sariak gauza aphurrak direla. Ezen zer juja diteke bere sehiek artharik eta gosturik gabe, gogo gaitzez, zerbitzatzen duten nausi batez? Jainkoa desohoratzen dugu beraz, eta haren zerbitzu seinduari bidegabe egiten diogu, gure ganik galdetzen duena lazoki egiten dugunean, eta mila atsegin xume ukhatzen diotzogunean. Zorigaitz Jainkoaren lana lazoki egiten duenari, dio Izpiritu Seinduak; madarizione guziak merezi ditu.
III. PHONDUA. Jainkoarentzat egiten den gauza batek, bere baitharik nahi bezain xumea izanen bada ere, egundainoko gerlari ta erresuma-irabazle guzien balentriek baino miletan gehiago balio du. Hanbat gogo on ta animo erakhusten bada munduko egitekoentzat, zeinak guziak ezpaitire ezjeuskeriarik baizen Jainkoari darontsoten gauzen aldean, zer eztugu egin behar Jainkoarentzat eta salbamendukotzat? Helas! debruaren zerbitzariek eztituzte bere buruak guphida, deusek eztitu lotsatzen, deusez eztire errenguratzen, nahi bezenbat nekhe ta borroka erabili behar izana gatik ere: zer bada? Jesu-Kristo ez othe du debruak bezenbat ikhustate ta jarraitasun merezi? edo parabisuak, ifernuak baino gutiago balio othe du? bai, gaurgero ifernua izanen da nere eskola. Jainkoa maithatzea, damnatuek higuin duten bezenbat; Jainkoa zerbitzatzea, mundua ta debrua zerbitzatzen diren bezala, sobra idurituko othe zait?
Etsaminazazu ongi nola zerbitzatzen duzun Jainkoa, eta haren zerbitzuko zein gauzetan gerthatzen zaitzun lazakeria ta nagitasun gehienik, eta entseja zaite guziak egiterat zerbitzatzen duzun nausi handi hari dagokon bezala.
Zareten khartsu, zeren nausi handi bat baita zuek zerbitzatzen duzuen Jainkoa, dio Jaundone Paulok.
Zein ekharria baitzare munduko gauzetarat, eta zein gogo onez zerbitzatzen baititutzu munduko nausiak eta zure adiskideak, eta hanbat ekharritasun ta gogo on ukhanezazu gauza guzien egilearen eta nausi guzien nausiaren alderat, dio San Gregoriok.
LEHENBIZIKO PHARTEAREN BUKANIA