— Badakit. Galdera zen, ez besterik... Aizu, Jake, honetatik irteten bagara, hitz eman behar didazu ez zarela gehiago sartuko horrelako kontu arraroetan.

       — Bai, noski. Ez dut horren beharrik izango... Zu bai neska puska, soineko horrekin! Arranopola!

       — Gustatzen zaizu?

       — Brasildarra ematen duzu... ez dakit... tropikala edo.

       — Horixe da nire xarma arriskutsuaren giltzarria.

       Telefonoak bortizki jo zuen. Jauzi bat eginez altxatu ziren. Rosiek ezpainak estutu zituen eskugainaz.

       — Bi laugarren lerroan. Oso ondo... Segituan jaitsiko gara eta jasoko ditugu... Begira, Rosie, ezin zara gehiago asaldatu horrela; zure erruagatik ni ere urduri jartzen ari naiz. Egon lasai, ados?

       — Goazen zerbait jatera, Jake. Egun osoan esnea besterik ez dut edan. Pisua galtzeko ahaleginetan ari nintzen baina utzi egingo dut. Nahikoa argalduko naiz larritasun honekin.

       — Aski da, Rosie... Neure onetik ateratzen ari naiz.

       Atondoko lore-saltokiaren aurrean gelditu ziren.

       — Gardenia bat nahi dut —esan zuen Jakek.

       Paparra harrotu eta irribarre egin zuen, saltokiko neskak lorea ipini zionean jakaren botoi-zuloan.

       — Eta zuk zer nahi duzu, laztana? —galdetu zion arranditsu, Rosierengana jiratzen zela.

       Rosiek maina bat egin zuen.

       — Ez dakit zerk emango lukeen ondo soineko honekin.

       — Sarrerak jasotzera noa, erabakia hartzen duzun bitartean.

       Jake berokia zabalik jiratu egin zen bere papar harrotua eta bere esku lodietan zehar luze ageri ziren alkandoraren eskumuturrak erakusteko eta ibilera arranditsuz jo zuen kioskorantz. Saltokiko neska arrosa gorrien zurtoinak aluminio-paperean biltzen ari zen bitartean, Rosiek Jakeri zeharretik begiratu zion. Jake aldizkari batzuen aldera makurtuta zegoen, kioskoko neska ilehoriari ume-hizkeraz eleka. Pozarren zetorren billete-sorta bat eskuetan zekarrela. Rosiek orratz batez josi zituen arrosak bere larruzko berokian, besotik heldu zion eta ate birakaritik irten ziren gau elektriko hotz distiratsura.

       — Taxi! —egin zuen ulu.

 

 

       Jantokian nabari zen ogi xigortuak, kafeak eta New York Times egunkariak isuritako usaina. Marivale-tarrek gosaria hartzen ari ziren argi elektrikoaren pean. Elurbustiak leihoen kontra jotzen zuen.

       — Bada, Paramount-ek bost puntu gehiago egin ditu beherantz —esan zuen Jamesek egunkariaren atzetik.

       — O, James, ez zaitez horren gogaikarria izan —kexatu zen Maisie, oiloen modura zurrutada laburrak egiten zituen bitartean.

       — Eta gainera —esan zuen Mrs. Merivalek—, dagoeneko Jack ez dago Paramount-ekoekin. Publizitatea egiten ari da Famous Players-etarako.

       — Bi aste barru etorriko da ekialdera. Berak dioenez, espero du urte hasierarako hemen egotea.

       — Telegrama gehiagorik jaso zenuen, Maisie?

       Maisiek baietz egin zuen buruaz.

       — James, zuk dakizunez, Jackek ez du sekula gutunik idazten. Beti telegramak bidaltzen ditu —esan zion Mrs. Merivalek bere semeari egunkarian zehar.

       — Egia da etxea lorez betetzen digula, hori ezin da ukatu —purruts egin zuen Jamesek egunkariaren atzetik.

       — Beti telegrafoz —esan zuen Merivalek garaile.

       Jamesek egunkaria utzi egin zuen.

       — Tira, espero dut dirudien bezain morroi ona izatea.

       — O, James, nazkagarria zara Jackekin... Ez zenuke horrela jokatu beharko.

       Maisie altxatu eta gortinen artetik desagertu zen, egongelan.

       — Tira, uste dut eskubidea dudala nire koinatua izango denari buruz iritzia emateko —murmurikatu zuen.

       Mrs. Merivale bere alabaren atzetik joan zen.

       — Etorri eta bukatu gosaria, Maisie. Beti adarra jotzen ari da.

       — Ez diot utziko Jacki buruz horrela hitz egiten.

       — Baina Maisie, nik uste dut Jack zoragarria dela —beso batez bere alaba inguratu zuen eta berriro mahaira eraman zuen—. Hain da zintzoa... eta badakit nik asmo onak dituela... Ziur nago zoriontsu egingo zaituela.

       Maisie berriro mainak egiten ari zela eseri zen bere kapelaren begizta arrosaren azpian.

       — Ama, beste kikara bat kafe hartzea ba al dut?

       — Laztana, badakizu ez dituzula bi kikara hartu behar. Dr. Fernald-ek esan du horrexek jartzen zaituela horren urduri.

       — Apur bat besterik ez, ama. Arina, mesedez. Opil hau bukatu nahi dut eta, horretarako, zerbait edan beharra daukat eta zuri ez zaizu gustatzen ni gehiago argaltzea.

       Jamesek bere aulkia baztertu eta Times egunkaria besapean zuela irten zen.

       — Zortzi eta erdiak dira, James —esan zuen Mrs. Merivalek—. Ordubete edo ematen du hor barruan, behin egunkariarekin sartuz gero.

       — Orain —esan zuen Maisiek haserre— ohera noa berriro. Uste dut lelokeria dela denok jaikitzea gosarirako. Gure mailako jendeak dagoeneko ez du horrelakorik egiten, ama. Perkins-tarren etxean, bati gosaria ohera eramaten diote, erretilu batean.

       — Baina Jamesek bederatzietan egon behar du bankuan.

       — Hala ere, besteok ez dugu zertan ordu horretarako jaiki. Horregatik dauka jendeak aurpegia zimurrez beterik.

       — Baina afaltzeko ordura arte ez genuke James ikusiko. Atsegin dut goiz jaikitzea. Goiza egunaren parterik ederrena da.

       Maisiek aharrausi egin zuen, etsian.

       James halleko atean agertu zen, eskuila bere kapelan zehar zerabilela.

       — Zer egin duzu egunkariarekin, James?

       — Hortxe utzi dut.

       — Nik hartuko dut, lasai... Laztana, gorbatako orratza okertuta daukazu... Utzidazu ondo ipintzen... Oraintxe.

       Mrs. Merivalek eskuak bere semearen sorbalden gainean ipini zituen eta aurpegira begiratu zion. Jamesek marra berde argiekiko jantzi gris ilun bat zuen, bai eta urrezko orratzarekiko puntuzko gorbata oliba-berde bat eta lauki beltzekiko artilezko galtzerdi oliba-berde batzuk ere. Orobat, Oxford tankerako zapata gorri ilunak ere bazituen; lokarriak aska ez zekizkion, korapilo bikoitzaz lotuta zeuden, kontu handiz.

       — James, ez duzu makilarik eraman behar?

       Behin artilezko bufanda berde-oliba lepoaren inguruan ezarrita, neguko beroki marroi iluna janzteari ekin zion.

       — Ohartu naiz gazte jendeak ez duela makilarik eramaten, ama... Agian uste dute apur bat... Ez dakit...

       — Hala ere, Mr. Perkinsek loro-buru bat kirtentzat duen makila bat eraman ohi du.

       — Bai, baina bera da lehendakariordeetako bat, eta nahi duen guztia egin dezake... Tira, lasterka alde egin beharra daukat.

       James Merivalek azkar musu eman zien bere ama eta arrebari. Igogailuan sartzean eskularruak jantzi zituen. Burua makurturik, di-da aurre egin zion elurbustiari Hirurogeita Hamabigarren Kalean zehar. Metroaren sarreran Tribune-a erosi zuen eta bultzaka jaitsi zen eskaileretan behera, nasa jendetsu eta kirasturaino.

 

 

       «Chicago! Chicago!» irteten zen borborka gramofono itxitik. Jantzi beltz oso estu batean bildurik, Tony Hunter ile hori bizia sorbaldetaraino zuen neska batekin lirain ari zen dantzan. Bakarrik zeuden hoteleko egongelan.

       — Laztana, oso dantzari ona zara —urruma egin zuen neskak gero eta hurbilago.

       — Zuk uste, Nevada?

       — Umm... Ez duzu ezer berezirik sumatu nigan, laztana?

       — Zer, Nevada?

       — Ez duzu ezer berezirik sumatu nire begietan?

       — Munduko begitxorik ederrenak dira.

       — Bai, baina bereizgarri bat dute.

       — Zer esan nahi duzu? Bat berdea eta bestea grisa dituzula?

       — Ene, nola konturatu den alproja hau!

       Neskak ahoa eskaini zion. Tony Hunterrek musu eman zion. Diskoa bukatu egin zen. Biak lasterka joan ziren diskoa gelditzera.

       — Hori ez da musua izan —esan zuen Nevada Jonesek, ile-kizkurrak begi paretik kentzen ari zela.

       Shuffle Along kanta ipini zuten.

       — Aizu, Tony —esan zuen, berriro dantzari ekin ziotenean—, zer esan zizun psikoanalistak atzo?

       — O, ezer askorik ez. Hitz egin genuen, ez besterik —esan zuen hasperenka—. Uste du dena irudimena dela. Neska gehiago ezagutu behar nituela esan zidan. Jatorra da, baina ez daki zer esaten duen ere. Ezin du ezer egin.

       — Apustu egingo nuke nik bai egin nezakeela zerbait.

       Dantza utzi eta elkarri begiratu zioten. Masailak sutan zeuzkaten.

       — Zu ezagutzea, Nevada —esan zuen halako doinu errukarri batez—, garrantzitsuagoa izan da niretzat... Zu hain zara zintzoa nirekin... Jende guztia beti izan da hain gorrotagarria...

       — Ez zaitez horren serio jar.

       Nevada pentsakor aldendu zen eta gramofonoa gelditu zuen.

       — Txantxa ederra Georgerentzat.

       — Sentitzen dut bene-benetan. Hain jatorra izan da... Eta azken batean ezin izango nioke sekula ordaindu Dr. Baumgardt-i.

       — Berak du errua. Tentel hutsa da... Jai dauka, uste du ni eros nazakeela hotel bateko gela bat eta antzokiko sarrera batzuk eskainita. Baina benetan diotsut, Tony, sendagile horrekin jarraitu behar duzu. Glen Gaston-ekin mirariak egin ditu... Hogeita hamabost urtera arte uste zuen ez zela sekula aldatuko, eta azken bolada honetan entzun dut ezkondu egin dela eta bikiak dituela... Tira, orain emaidazu benetako musu bat, laztana. Horrela... Goazen pitin bat gehiago dantza egitera. Zein ondo egiten duzun dantza! Zu bezalako mutil guztiek ondo egiten dute dantza. Ez dakit zergatik izango den...

       Halako batean telefonoaren hotsak gela ebaki zuen, zerra baten antzera. «Nor da?... Bai, Miss Jones naiz... Noski, George, zure zain nago...». Telefonoa eseki zuen.

       — Ai ene! Alde egizu, Tony, azkar. Geroago deituko dizut. Ez erabili igogailua, gorakoan topatuko zenuke bestela.

       Tony Hunter desagertu egin zen. Nevadak Baby... Babee Deevine ipini zuen gramofonoan eta urrats luzeak eginez hasi zen gelan zehar ibiltzen, aulkiak egokiro kokatzen, bere kizkur labur zurrunak atontzen.

       — O, George, uste nuen ez zinetela etorriko... Zer moduz, Mr. McNiel? Ez dakit zergatik nagoen gaur hain urduri. Uste nuen ez zinetela sekula etorriko. Zerbait afalduko dugu. Goseak amorratzen nago.

       George Baldwinek onddo-kapela eta makila zokoko mahai baten gainean utzi zituen.

       — Zer nahi duk hik, Gus? —esan zuen.

       — Nik beti bildots-txuleta eta patata-erre bat jaten ditiat.

       — Nik esnea galletekin besterik ez diat hartuko, gaizki nagok sabeletik egun hauetan... Nevada, highball bat prestatuko duzu Mr. McNielentzat?

       — Tira, ideia ona duk, George.

       — George, niretzat eskatu otarrain erdi bat egosita eta aguakate-entsalada bat! —oihu egin zuen Nevadak bainugelatik, han izotza zatikatzen ari baitzen.

       — Nevada izugarria duk otarrain-kontuetarako —esan zuen Baldwinek barreka, telefonoz deitzera zihoala.

       Nevada bi highball erretilu batean zekartzala etorri zen bainugelatik; lepoaren inguruan bufanda gorri eta berde-papagai bat ipinia zuen.

       — Guk biok edaten dugu, ez beste inork, Mr. McNiel... Georgek ura baino ezin dezake edan. Medikuaren aginduak.

       — Nevada, nahi duzu nirekin etorri musikal batera arratsaldean? Buruhauste pilo bat kendu nahi dut burutik.

       — O, niri arratsaldeko saioak asko gustatzen zaizkit! Ardura al dizu Tony Hunter eramaten badugu? Telefonoz esan dit oso bakarrik zegoela eta hona etorri nahi zuela gaur arratsaldean. Aste honetan ez du lanik egiten.

       — Ongi da... Nevada, barkatu, baina Mr. McNielek eta biok zerbaiti buruz hitz egin behar dugu apur batean. Hementxe bertan, leiho ondoan. Bazkalordua iritsita utzi egingo dugu.

       — Ederki, ni arropa aldatzera noa.

       — Eseri hemen, Gus.

       Eseri eta gero, isilik geratu ziren lipar batez, erdi eginda zegoen eraikin baten habe-egitura gorriari leihotik begira.

       — Tira, Gus —esan zuen bat-batean Baldwinek zakar—. Azkenean aurkeztu egin nauk.

       — Oso ondo George, hi bezalako jendea behar diagu.

       — Hautagai-zerrenda erreformistan aurkeztuko nauk.

       — Bai zera!

       — Neuk esan nahi nian, Gus, hik beste nonbaitetik jakin baino lehen.

       — Nork hautatu behar hau hi?

       — Ez nagok bakarrik... Prentsa alde izango diat.

       — Zer prentsa eta zer prentsaondo...! Guk boto-emaleak ditiagu alde... Baina, arraioa, nigatik ez balitz, hi ez hintzateke barrutiko fiskala izango.

       — Bazakiat hi beti lagun ona izan haudala eta espero diat hala izango dela aurrerantzean ere.

       — Sekula ez zioat inori bizkarra eman; baina, George, mundu honetan dena duk hartu eta ematea, etengabe.

       — Tira —eten zuen Nevadak, dantza-urrats laburrak eginez haienganantz zihoala, zeta arrosazko soineko batekin—. Oraindik eztabaidan ari zarete ala?

       — Amaitu dugu... —purrust egin zuen Gusek—. Esaidazu, Miss Nevada, nondik atera duzu izen hori?

       — Reno-n jaio nintzen... Nire ama hara joan zen dibortzioa lortzera... Jainko maitea, zein triste zegoen!... Momentu ederrean sortu nintzen mundura.

 

 

       Anna Cohen zutik zegoen salmahaiaren atzean, new yorkeko sandwichik onena zioen kartel baten azpian. Oinak minbera zeuzkan, bere zapata zorrotz takoi higatudunetan sarturik.

       — Uste dut laster izango direla hemen, bestela egun osoa galdurik —esan zuen haren ondoan sodak zerbitzatzen zituen zintzur-sagar nabarmeneko gizon musugorri batek—. Beti trumilka etortzen dira.

       — Bai, badirudi guztiei gauza bera bururatzen zaiela aldi berean.

       Beirazko tabikearen beste aldetik ikusten zituzten metroan bultzaka sartzen eta irteten ari zen jendearen ilara amaigabeak. Halako batean, Anna salmahaitik aldendu eta gaizki aireztatutako sukaldera joan zen, non emakume zahar gizen bat labea garbitzen ari baitzen. Zoko batean ispilu bat zegoen, iltze batetik dilindan. Esekitokiko bere berokiaren poltsikotik, Annak aurpegirako hauts-kutxa bat atera zuen eta sudurra hautseztatzen hasi zen. Instant batez, ispiluari eutsi eta bere begitarteari so egin zion, bekokiko bere ile-xerloei eta bere adats leun ilun nahaspilatuari erreparatuta. «Emakume judu arrunta», esan zuen bere artean garraztasunez. Salmahaira azkar itzuli zen eta soilune koipetsudun gizon italiar lodi eta txiki batekin estropezu egin zuen, gerentearekin, alegia.

       — Egunean zehar zeure burua apaintzen eta ispiluari begiratzen besterik ez dakizu ala?... Oso ondo, kalera.

       Annak oliba bezain leuna zen aurpegi hartan finkatu zuen begirada.

       — Gera al naiteke hemen eguna bukatu arte? —esan zuen totelka.

       Baietz egin zuen buruaz.

       — Esnatu, hau ez da apaindegia eta.

       Anna bere lekura itzuli zen lasterka. Aulki bat bera ere ez zegoen libre. Neskak, mutil bulegariak, aurpegi griseko kontulariak...

       — Oilasko-otarteko bat eta kikara bat kafe.

       — Gazta-otarteko bat olibekin eta edontzi bat esne.

       — Txokolatezko izozki bat.

       «Arrautz-otarteko bat, kafea eta buñueloak». «Kikara bat salda». «Katilu bat oilo-salda bat». «Soda txokolatezko izozkiarekin». Jendea presaka jaten ari zen, elkarri begiratu gabe, begiak plateretan eta kikaretan iltzaturik. Aulkietan eserita zegoen jendearen atzean, zain zeudenak bultzaka hurbiltzen ziren. Batzuk zutik jaten ari ziren. Beste batzuk, ordea, salmahaiari bizkarra emanda, kristaletatik eta HCNUL ENIL NEERG karteletik jendeari begira, metroan bultzaka sartu eta ateratzen ari baitzen, iluntasun berdekaran.

 

 

       — Aizak, Joey, esaidak —esan zuen Gus McNielek bere aulki birakarian erdi etzanda, bere puruari ke-hodei eskerga bat zeriola—. Lagunok, zeren atzetik zabiltzate hor Flatbush-en?

       O'Keefek eztarria garbitu eta oinak herrestatu zituen.

       — Bada, iraultza-batzorde bat osatu dugu.

       — Bai, banengoan ba ni... Baina ez zenuten zertan Jostunen Dantzaldiari erasorik egin.

       — Nik ez nuen horrekin zerikusirik izan... Lagunak suminduta zeuden bakezale eta gorri horiekin guztiekin.

       — Hori dena oso ondo egon zuan duela urtebete, baina jendearen iritzia aldatzen ari duk. Benetan esaten diat, Joe, herri honetako jendea nazkatuta zagok gerrako heroiez.

       — Hor nonbait oso erakunde eraginkorra dugu.

       — Bazakiat, Joe, bazakiat. Ez diat zalantzarik... Hala ere, pentsio-kontu horretan nik mantsoago jokatuko nikek... New Yorkeko estatuak bere eginkizuna bete dik beteranoekin.

       — Hori egia hutsa da.

       — Pentsioak zergak besterik ez dituk negozio-gizonentzat... Inork ez dik zerga gehiagorik nahi.

       — Hala ere, gizonak euren eskakizunak lortzeko zorian daude.

       — Denok sekula eskuratuko ez ditugun hamaika gauza lortzeko zorian gaudek... Jainkoaren izenean, ez pentsa esaldi hori nirea denik... Joey, hartu puru bat kutxa horretatik. Lagun batek Habanatik bidali zizkidaan itsas armadako ofizial baten bidez.

       — Eskerrik asko, jauna.

       — Tira, hartu lauzpabost.

       — Eskerrik asko.

       — Aizak, Joey, nori emango diozue zuek, lagunok, botoa udal hauteskundeetan?

       — Ikusi egin behar da zein den jarrera orokorra beteranoen beharrizanen inguruan.

       — Aizak, Joey, hi ez haiz batere tentela...

       — Etorriko dira, lasai... Neronek hitz egingo diet.

       — Zenbat lagun dituk hortik zehar?

       — Sheamus O'Rielly Post elkarteak hirurehun kide ditu eta egunetik egunera kopuru hori areagotuz doa... Leku guztietatik datoz kideak. Dantzaldi bat eta borrokaldi batzuk antolatu nahi ditugu koartelean Gabonetarako, boxeolaririk aurkitzen badugu.

       Gus McNielek burua atzerantz bota zuen bere zezen-lepoaren gainean eta barre egin zuen.

       — Primeran.

       — Baina benetan diotsut, pentsioen kontu hori da gizonak elkarturik mantentzen dituen gauza bakarra.

       — Eta ni gauren batean hara joaten banaiz eurekin hitz egitera?

       — Oso ondo, baina gerran izan ez zirenak begitan hartuta dauzkate.

       McNiel lotsagorritu egin zen.

       — Gerratik etorri eta uste duzue den-dena dakizuela, ezta? —eta barreka hasi zen—. Honek gehienez urtebete edo bi urte iraungo dik. Kubako gerratik zetozenak ikusi nitian, ez ahaztu hori, Joe.

       Bulegoko mutil bat sartu zen eta txartel bat utzi zuen idazmahaiaren gainean.

       — Andre batek zurekin hitz egin nahi du, Mr. McNiel.

       — Ondo, sar dadila barrura... Eskola-batzordeko atso madarikatu hori da... Tira, Joe, bueltatu datorren astean. Gogoan izango zaituztet hi eta hire armada.

       Dougan bulegoaren kanpoaldean zain zegoen. Misteriotsu hurbildu zen.

       — Zer, Joe, zer moduz?

       — Ondo antzean —esan zuen Joek paparra puztuta—. Gusek esan dit Tammany gurekin egongo dela pentsioen kontu horretan... Kanpaina nazional handi bat prestatzen ari da. Puru batzuk eman dizkit, bere lagun batek Habanatik hegazkinez ekarriak... Nahi duzu bat?

       Puru bana aho ertzean zeramatela, kementsu eta arranditsu zeharkatu zuten City Hall Square. Udaletxe zaharraren aurrean aldamio bat zegoen. Joek purua harantz zuzendu zuen.

       — Horixe da Hiritarren Bertutearen estatua berria, alkatearen aginduz eraikia.

 

 

       Sukaldeko lurrinak sabela gehiago uzkurtu zion, Child's-en aurretik igarotzean. Goiztiriak hauts fin grisa galbahetzen zuen burdinazko hiri beltzaren gainera. Dutch Robertsonek burumakur zeharkatu zuen Union Square, Francieren ohe beroa eta haren ilearen usain gozoa gogoan. Eskuak praken sakeletan hondoratu zituen. Txakur txikirik ere ez, eta Franciek ezin izan zion ezer eman. East alderantz jo zuen, Hamabosgarren Kaleko hotela atzean utzita. Gizon beltz bat eskailerak erratzaz garbitzen ari zen. Dutchek bekaizkeriaz begiratu zion; «lana badik behintzat». Esne-bagoiak triki-traka pasatzen ziren handik. Stuyvesant Square-n, eskuetan botila bana zeraman esnezale bat Dutchen ondo-ondotik igaro zen.

       Dutchek masailezurra atera eta zakar hitz egin zuen:

       — Aizu, emaidazu trago bat esne.

       Esnezalea gazte ahul musugorri bat zen. Beraren begi urdinak zimeldu egin ziren.

       — Nola ez! Esne-bagoiaren atzealdean botila bat irekita dago jarlekuaren azpian. Ez zaitzala inork ikus.

       Zurrutada handitan edan zuen. Esnea gozo eta leun jaisten zen eztarri lehorretik behera. «Ez nioan hain zakar hitz egin behar». Zain egon zen mutila bueltatu arte.

       — Eskerrik asko, tipo jator-jatorra zara.

       Inguru hartako parke hotzean sartu eta jarleku batean eseri zen. Asfalto gainean antzigarra. Gaueko egunkariaren puska bat jaso zuen lurretik. 500.000 DOLARREKO LAPURRETA. Banketxe bateko mandatari bati den-dena ebatsi diote Wall Streeten, puntako orduan.

       «Eguerdian, kalean jende gehien zebilen orduan, bi gizonek Adolphus St. John-i, Guarantee Trust-eko mandatariari eraso egin eta milioi erdi bat dolar billetetan zuen zaku txiki bat kendu zioten eskuetatik...»

       Zutabea irakurtzean, Dutchek bihotza taupadaka sumatu zuen. Izoztuta zegoen. Zutitu egin zen eta eskuez zapladatxoak jotzen hasi zen gorputz osoan zehar.

 

 

       Hanka bat herrestan, Congo tren jasoaren azken geltokiko tornu-atetik iragan zen. Jimmy Herfek jarraitu egin zion, ezker-eskuin begiratzen zuen bitartean. Gaua zen. Haizeteak gogor egiten zuen txistu haien belarrietan. Ford bat baino ez zegoen zain geltokiaren kanpoaldean.

       — Zer, gustatzen, Mr. Erf?

       — Asko, Congo. Hori ura al da?

       — Bai, Sheepshead Bay da.

       Errepidean aurrera egin zuten, hango eta hemengo putzu altzairu-urdinak saihestuz. Arku elektrikoek mahats zimelak ziruditen, haizearen altzoan kulunkari. Ezkerraldean eta eskuinaldean, etxeek kliska egiten zuten urruti. Ur gainean piloteetan finkatutako eraikin luze baten aurrean gelditu ziren. billarrak. Jimmyk ozta-ozta ikus zitzakeen argirik gabeko leiho batean idatzitako letrak. Eurak iristeaz batera, atea ireki egin zen.

       — Kaixo, Mike —esan zuen Congok—. Hau Mr. Erf da, nire lagun bat.

       Atea euren atzean itxi zen. Barrualdean iluntasuna zen nagusi, labe batean bezala. Esku babatsu batek Jimmyren eskuari heldu zion.

       — Pozten naiz zu ezagutzeaz —esan zuen ahots batek.

       — Baina, baina... nola ikusi didazu eskua?

       — Aizu, nik ilunpean ikusteko ahalmena dut.

       Ahotsak barre sudurkari bat egin zuen. Ordurako Congok irekia zuen barruko atea. Argi-zorrotada handiak isurtzen ziren billar-mahaietara; barra luze bat bukaera aldean; billar-makilen euskarriak.

       — Hau Mike Cardinale da —esan zuen Congok.

       Jimmyren alboan herabeti-itxurako gizon handi eta zurbil bat zegoen, bekokiaren erditik atzera adats beltza zuena. Barruko gelan, zeramikazko ontziz beteriko apalak eta ziape-koloreko oihal batez estalitako mahai biribil bat zeuden. «E!, la patronne», deiadar egin zuen Congok. Masailetan sagarren gorritasuna zuen, emakume frantziar gizen bat sartu zen, berekin gurin beroak eta berakatzak sortarazitako kiratsa zeramala.

       — Hau nire laguna da... Jateko garaia da, ezta? —egin zuen oihu Congok.

       — Hori nire emaztea da —esan zuen Cardinalek harro—. Oso gorra... Goraki hitz egin behar da —jiratu egin zen eta hall handiko atea giltzapean itxi zuen—. Ez da argirik ikusten errepidean —esan zuen.

       — Udan —esan zuen Mrs. Cardinalek— batzuetan ehun bat bazkari ematen ditugu eta beste batzuetan ehun eta berrogeita hamar ere bai.

       — Baduzu ezer edateko? —esan zuen Congok.

       Aulki batean astunki eseri zen purrustadaka. Cardinalek txarro bat ardo eta edontzi batzuk ipini zituen mahai gainean. Ardoa dastatu egin zuten, ezpainez hots eginez.

       — Dago Red baino hobea, ezta Mr. Erf?

       — Hala da. Benetako Chianti-a dirudi.

       Mrs. Cardinalek sei plater ezarri zituen, bakoitza bere sardexka, aizto eta koilararekin; gero, zopa-ontzi bero bat mahai erdian ipini zuen.

       — Pronto pasta! —oihu egin zuen emakumeak oilo-ahotsaz.

       — Hau Anetta da —esan zuen Cardinalek.

       Bekain okertuen azpian begi beltz distiratsuak zituen neska musugorri eta ilebeltz bat sartu zen gelan; atzetik, lan-jantzi kakia zuen mutil gazte bat zerraion. Mutil hark ilea kizkurka eta eguzkiak koloregabetua zuen. Denak batera eseri ziren eta, euren plateren gain-gainean bermatuta, barazki-lapikoko sendo eta min bat jaten hasi ziren.

       Congok bere zopa bukatu eta gorantz begiratu zuen.

       — Argirik ikusi duzu, Mike? —esan zuen Congok.

       Cardinalek baietz egin zuen buruaz.

       — Ziur... Edozein momentutan etorriko dira.

       Zein bere platerean arrautza frijituak berakatzarekin, txahal-txuletak, patata frijituak eta brokolia jaten ari zen bitartean, Herfek motoredun txalupa baten pop, pop, pop urruna entzun bide zuen. Congo mahaitik altxatu zen, gainerakoei ez mugitzeko keinua egin zien eta leihotik begiratu zuen, gortinaren ertz bat kontu handiz altxatuta.

       — Bera da —esan zuen mahaira itzulita—. Hemen ondo jaten da, ezta Mr. Erf?

       Mutil gaztea altxatu egin zen ahoa mahukaz garbitzen ari zela.

       — Ba al duzu nickelik, Congo? —esan zuen hankak azkar mugitzen ari zela, olanazko zapatak oinetan.

       — Hortxe dago, Johnny.

       Neska altxatu egin zen eta atzetik jarraitu zion kanpoaldeko gela iluneraino.

       Handik laster piano mekaniko bat baltse bat jotzen hasi zen. Atetik Jimmyk dantzan ikusi zituen, aurrera eta atzera, argi-jausi luzangen azpian. Motoredun txaluparen hotsa gero eta hurbilago zegoen. Congo irten egin zen, gero Cardinale, gero bere emaztea. Jimmy baso bat ardo zurrupatzen geratu zen, bakarrik, janari-hondarren artean. Urduri zegoen, aztoratuta eta apur bat mozkortuta. Jadanik hasia zen istorio bat mamitzen bere gogoan. Errepidetik kamioi baten palanken kirrinka zetorren, gero beste batena. Horren ondoren, txaluparen motorea buxatu eta gelditu egin zen. Gero, txalupa batek piloteen kontra jotzean sortarazitako karraska entzun zuen. Olatuen plisti-plasta. Isiltasuna. Piano mekanikoa isilik zegoen. Eserita, Jimmy zurrutada laburretan edaten ari zen bere ardoa. Paduren usaina etxe barnera iragazten zen. Jimmyren azpian, urak piloteak eztiki milikatzen zituen. Urrun, beste txalupa bat orroka hasi zen.

       — Nickel bat bai? —galdetu zuen Congok, gelan supituki sartu bezain laster—. Musika behar dugu... A ze gaua! Annette eta zure kontu pianoa beti martxan egotea. Ez dut McGee ikusi lehorreratzen... Agian norbait etorriko da. Presaka ibili behar.

       Jimmy altxatu eta bere poltsikoak miatzen hasi zen. Piano ondoan Annette aurkitu zuen.

       — Dantza egin nahi?

       Anettek baietz egin zuen buruaz. Pianoa Innocent Eyes jotzen ari zen. Axolagabe egin zuten dantza.

       Kanpoaldean ahotsak eta oin-hotsak entzuten ziren.

       — Mesedez —esan zuen neskak bat-batean eta dantza egiteari utzi zioten.

       Bigarren txalupa oso hurbil zegoen; motoreak eztula egin zuen eta lasai hasi zen purrustadaka.

       — Geratu hemen, mesedez —esan eta ezarian alde egin zuen.

       Jimmy Herf gora eta behera zebilen, artega, zigarro bati zupadak jotzen. Bere gogoan istorioa mamitzen ari zen. Dantza-areto bakarti batean, Sheepshead Bay-ko neska italiar eder bat... txistu zorrotz bat ilunpean... «Kanpora irten beharko nuke zer gertatzen den ikusteko». Haztamuka aritu zen aurrealdeko atearen bila. Giltzapean itxita zegoen. Pianora itzuli zen eta beste nickel bat sartu zuen barruan. Gero, beste zigarro bat piztu zuen eta berriro gora eta behera hasi zen. Behin eta berriro... «Bizkarroi bat bizitzaren draman... Erreportariak dena behatxulo batetik ikusten du. Ez da inoiz ezertan sartzen». Pianoak Yes We Have No Bananas jotzen zuen.

       — Kaka zaharra! —murmurikatu zuen hortzak karraskatuz, gora eta behera ibiltzeari utzi gabe.

       Kanpoaldeko oin-hotsak kalapita bilakatu ziren. Aldarriak entzun ziren. Gero, ezpalen eta botila hautsien zarata. Jimmyk jangelako leihotik begiratu zuen. Gizon-itzalak borrokan ikusi zituen ontziralekuan; bortizki elkar jotzen ari ziren. Lasterka joan zen sukaldera. Bertan estropezu egin zuen Congorekin, zein izerditan blai eta bilin-balanka sartu baitzen etxean, makila sendo batean bermaturik.

       — Kaka zaharra! Hanka hautsi didate! —oihu egin zuen.

       — Arraioa!

       Congo auhenka ari zen bitartean, Jimmyk jantokiraino lagundu zion.

       — Aurrekoan hanka izorratu eta berrogeita hamar dolar ordaindu nituen.

       — Zure egurrezko hanka esan nahi duzu?

       — Noski, zer uste zenuen ba?

       — Debekuaren agenteak dira?

       — Bai zera! Hijacker malapartatu batzuk besterik ez dira... Tira, ipini nickel bat pianoan.

       Beautiful Girl of my Dreams, erantzun zuen pianoak alai. Jimmy itzuli zenean, Congo, aulki batean eserita, bi eskuez hankaondoa igurtzitzen ari zen. Mahai gainean kortxo eta nikelezko gorputzadarra zetzan, ezpaldua eta mailatua.

       — Regadez-moi ça... C'est foutu... Completement foutu...

       Hizketan ari zen bitartean, Cardinale sartu zen. Begi gainean ebakiondo bat zuen eta hortik odol-tanta batzuk isurtzen ziren masaila, jaka eta alkandoraraino. Bere emazteak begiak zuri jarraitzen zion atzetik. Konketa bat zeraman eta belaki batez kolpetxoak jotzen zizkion bekokian, baina alferrik. Cardinalek emaztea bidetik baztertu zuen.

       — Horietako bati zartako eder bat eman nion hodi-puska batekin. Uste dut uretara erori dela. Nahiago nuke itota balego!

       Johnny gorantz begira sartu zen. Annetek gerria inguratzen zion beso batez. Begi bat ubeldurik zeukan eta bere alkandoraren mahuka bat tarrataturik zegoen.

       — Zineman bezalaxe, arranopola! —esan zuen Annettek barreka, bere onetik aterata—. Ez al da bikain ibili, ama, ez duzu uste?

       — Eskerrak tiroka hasi ez diren. Batek errebolberra zeukan.

       — Beldurtuta egongo zen, nik uste.

       — Kamioiek alde egin dute dagoeneko.

       — Apurtutako kutxa bat, besterik ez... Arraioa, bost ziren eta!

       — A ze ausardia haien artean sartzeko, arranopola! —garrasi egin zuen Annettek.

       — Ixo —purruts egin zuen Cardinalek.

       Aulki batean astunki eseri zen. Emaztea aurpegia igurtzitzen ari zitzaion belakiaz.

       — Ondo ikusi duzu txalupa? —galdetu zuen Congok.

       — Ilunegi zegoen, kaka zaharra! —esan zuen Johnnyk—. Morroiek Jerseykoen modura hitz egiten zuten... Lehenengo, morroi bat hurbildu zait eta esan dit: «Aduanaria naiz», eta nik ukabilkada bat eman diot, berari pistola ateratzeko astirik utzi gabe, eta uretara. Jende makala zen. Georgek, txalupako horrek, arraun batez ia-ia garunak txikitu zizkion bati. Orduan, euren txalupa zaharrera itzuli eta alde egin dute.

       — Baina nola zekiten non lehorreratuko ginen? —esan zuen totelka Congok aurpegia gorri-gorri zuela.

       — Norbaitek esanda beharbada —azaldu zuen Cardinalek—. Nor den jakiten badut... Arranopola! Zin egiten dut zera... —hots lehor bat egin zuen ezpainez.

       — Zera... Mr. Erf —esan zuen Congok bere ahots gozoa berreskuratuta— ...dena oporretarako xanpaina zen... Balio handiko kargamentua, e?

       Masailak gorri-gorri, Annette eserita zegoen, ezpainak erdi irekirik eta begiak dirdiratsuegi, Johnnyri begira. Annetteri so eginda, Herf lotsatu egin zen. Altxatu egin zen.

       — Tira, hirira bueltatu beharra daukat. Eskerrik asko afari eta ikuskizunagatik, Congo.

       — Aurkituko duzu geltokia?

       — Bai noski.

       — Gau on, Mr. Erf, nahi al duzu xanpaina-botilen kutxa bat Gabonetarako, Mumms benetakoa?

       — Ez dut txakur txikirik ere, Congo.

       — Orduan, agian zeure lagunei salduko diezu eta nire komisioa jaso.

       — Oso ondo, ikusiko dut zer egin daitekeen.

       — Bihar deituko dizut telefonoz, prezioa esateko.

       — Konforme, gau on.

       Etxera bidean zihoan tren hutsean, Brooklyngo aldiri hutsetan zehar; Jimmy ahaleginetan ari zen alkohol-trafikatzaileen istorioari buruz pentsatzeko, horretaz idatzi behar baitzuen egunkariaren igandeko ale berezirako. Neskaren masaila arrosak eta begi distiratsuegiak tartean sartzen ari ziren, gogoeten antolaketa deuseztuz. Apurka-apurka amets gero eta lausoago batean murgildu zen. «Umea jaio aurretik, Elliek ere zenbaitetan begi distiratsuegiak zitian». Behinola muino batean Ellen bat-batean haren eskuetara erori zen zorabiaturik eta Jimmyk belar gainean utzi zuen. Aldapa belartsuan larrean zebiltzan behiei so egin zieten lasai. Jimmy artzain baten bordara joan zen eta esnea ekarri zion zurezko zali batean eta, astiro-astiro, ilunabarrean mendiak makurtu zirenean, kolorea itzuli zitzaion masailetara eta Ellenek modu berezian begiratu zion eta irribarre txiki bat eginda esan zion:

       — Barruan daukadan Herf txikia da.

       «Jainko maitea! Zergatik pentsatu behinolako gauzez?». Eta umea Neuilly-ko Erietxe Amerikarrean jaio zenean, Jimmy alderrai zebilen ferian zehar: Arkakusoen Zirkura, zaldiko-maldikoetara eta lurrin-zabuetara joan zen, jostailuak eta gozokiak erosi zituen, zozketetan parte hartu zuen eta igeltsuzko zerri bat besapean zuela itzuli zen erietxera. «Bitxia duk iraganean babesa bilatzea! Ellie hil izan balitz... Nik uste nian hil egingo zela». Orduan iraganak zeharo bilduko zuen Jimmy, koadro baten markoa bailitzan, eta kameu baten modura eramango zuen beti lepoaren inguruan. Moldeko letraz idatzita legoke, igandeko alean argitaratzeko xafletan grabatua, eta James Herfek Kontrabandoko aldea delakoari buruz idatzitako lehenengo artikulua izango litzateke. Gogoeta gartsuen lerroak euren lekuetan kokatzen ari ziren, linotipia zalapartariak ahoskaturik.

       Gau erdian Hamalaugarren Kalea zeharkatzen ari zen. Ez zuen etxera joan nahi lo egitera, haize hotzak bere izotzezko atzapar zorrotzez lepoa eta kokotsa urratzen bazizkion ere. Zazpigarren eta Zortzigarren Etorbideak gurutzatu zituen eta Roy Sheffield izena aurkitu zuen txirrin baten ondoan, gaizki argiztatutako atari batean. Botoia sakatu bezain laster, kisketak halako hots bat egin zuen. Eskailerak azkar igo zituen. Royk bere buru kizkurtsua eta bere bisigu-begi grisak atera zituen atetik.

       — Kaixo, Jimmy! Sartu, erabat esna gaude, hontzak bezala.

       — Oraintxe ikusi dut alkohol-trafikatzaileen eta hijackerren arteko borroka bat.

       — Non?

       — Sheepshead Bay-n.

       — Hementxe dago Jimmy Herf. Oraintxe bertan borroka egin du debekuko agenteekin! —garrasi egin zion bere emazteari.

       Alice-k gaztaina-koloreko ile iluna eta panpin aurpegi leuna zituen. Jimmyrengana lasterka joan zen eta kokotsean musu eman zion.

       — O, Jimmy, kontaiguzu dena! Asper-asper eginda gaude.

       — Kaixo! —oihu egin zuen Herfek.

       Frances eta Bob Hildebrand ikusi zituen sofan eserita, gelaren argi urriaren azpian. Edontziak altxatu zituzten agur moduan. Jimmy besaulkira eraman zuten eta edontzi bat gin eta ginger ale ipini zioten eskuan.

       — Eta zer da borrokaren kontu hori? Hobeto zeuk kontatzen badiguzu guk ez baitugu Tribune-ren igandeko alea erosiko horren berri jakiteko —esan zuen Bob Hildebrandek ahots sakon eta burrunbatsuaz.

       Jimmyk zurrutada luze bat edan zuen.

       — Nire ezagun batekin joan naiz hara. Alkohol-trafikatzaile frantziar eta italiar guztietan lehena da. Gizon ona. Egurrezko hanka bat du. Bazkari bikain batera gonbidatu ninduen, benetako ardo italiarra edan dugu, billar-gela huts batean, Sheepshead Bayko urbazterrean.

       — Horretaz ari garela —galdetu zuen Royk—, non dago Helena?

       — Isildu, Roy —esan zuen Alicek—. Kontua interesgarria da... eta, gainera, gizon bati ez zaio sekula galdetu behar non duen emaztea.

       — Gero, argizko seinale pilo bat ikusi dugu eta ez dakit zer gehiago, eta motoredun txalupa bat etorri da Park Avenue-ko Gabonetarako Mumms markako xanpaina lehor-lehorrez gainezka... Eta hijackerrak beste txalupa batean azaldu dira ziztu bizian... Seguru asko hidrohegazkina izango zen, hain azkar etortzeko...

       — A ze kitzikagarria! —urruma egin zuen Alicek—. Roy, zergatik ez zara zu ere kontrabandista hasten?

       — Zinematik kanpo inoiz ikusi dudan borrokarik handiena, alde bakoitzeko sei edo zazpi borrokan ari ziren gela honen neurriko ontziraleku batean, arraunez eta berunezko hodiez elkar joka.

       — Zauriturik?

       — Denak... Uste dut bi hijacker ito direla. Kontua da alde egin dutela eta isuritako xanpaina guztia utzi zigutela geuk miazkatzeko.

       — Ikaragarria izango zen —garrasi egin zuten Hildebrand-arrek.

       — Eta zuk zer egin duzu? —galdetu zuen Alicek arnasestuka.

       — O, ni handik nenbilen, kontu handiz arazoetan ez sartzeko. Ezin nituen bi aldeak bereizi... Dena ilun eta heze zegoen... Dena zen iskanbila... Azkenean, nire lagun kontrabandista atera dut borrokatik, hanka hautsi diotenean... egurrezko hanka.

       Denek oihu egin zuten. Royk berriro ginez bete zuen Jimmy-ren edontzia.

       — O Jimmy —urruma egin zuen Alicek—, zurea bai bizitza kitzikagarria!

 

 

       James Merivale telegrama bat birpasatzen ari zen, jasotako azkena, eta hitzak irakurri ahala kolpetxoak jotzen zituen lapitzaz. «Tasmanian Manganese Products baltzuak kreditua irekitzeko eskatzen ziguk...». Bere idazmahaiko telefonoa burrunbaka hasi zen.

       — James, neu naiz, zure ama. Etorri azkar, zerbait izugarria gertatu da.

       — Baina ez dakit atera ahal izango naizen...

       Ordurako, andreak deia moztua zuen. Merivale ohartu zen zurbiltzen ari zela.

       — Mr. Aspinwall-ekin hitz egin nahi dut, mesedez... Mr. Aspinwall, neu naiz, Merivale... Ama bat-batean gaixotu egin da. Beldur naiz ez ote den atake bat izango... Kanpora irten beharra daukat, ordubetez. Garaiz iritsiko naiz Tasmaniako telegrama horri erantzuteko.

       — Oso ondo... Benetan sentitzen dut, Merivale.

       Merivalek jaka eta kapela hartu eta bufanda ahaztu zuen; tximistaren pare banketxetik atera eta metroan sartu zen. Arnasestuka etxean sartu zen, urduri, hatzak klaskatuz. Oso serio, Mrs. Merivalek hallean topo egin zuen bere semearekin.

       — Ene, uste nuen gaixorik zeundela!

       — Ez, ez da hori... Maisie da...

       — Ez du ba izan istrip...

       — Etorri hona —eten zuen Mrs. Merivalek.

       Egongelan emakume txiki aurpegi biribil bat zegoen, igarabazko kapela biribil bat eta igarabazko beroki bat jantzirik zituena.

       — Laztana, neska honek dio Mrs. Jack Cunningham dela eta hori egiaztatzen duen ezkontza-agiri bat dakarrela.

       — Jainkoaren izenean! Hori egia al da?

       Neskak malenkoniatsu baietz egin zuen buruaz.

       — Eta gonbidapen-orriak bidean dira dagoeneko. Jacken azken telegramaren ondoren, Maisie arreoa prestatzen aritu da.

       Neskak bitxilorez apaindutako egiaztagiri handi bat destolestu zuen eta Jamesi luzatu zion.

       — Baliteke faltsua izatea.

       — Ez, ez da faltsua —esan zuen neskak eztiki.

       — John C. Cunningham, 21... Jessie Lincoln, 18 —irakurri zuen ozenki—. Aurpegia txikituko diot. Doilor alaena! Hauxe da bere sinadura, dudarik gabe. Nik banketxean ikusita daukat... Doilor alaena!

       — Aizu, James, egon lasai.

       — Uste nuen hobe zela orain esatea ezkontzaren ondoren baino —esan zuen neskak bere ahots finaz—. Ez nuke inola ere nahi Jack bigamiaren errudun izaterik.

       — Non dago Maisie?

       — Bere gelan etsirik, gajoa.

       Merivale gorri zegoen. Idunekoaren azpitik izerdia zerion.

       — Entzun, maitea —zioen berriro Mrs. Merivalek—. Hitz eman behar didazu ez duzula txorakeriarik bat ere egingo.

       — Maisieren izen ona kosta ahala kosta zaindu beharra dago.

       — Maitea, nire ustez, zera egin behar dugu, Jack hona ekarri eta hizketan jarri zera honekin... zera... andere honekin... Ados, Mrs. Cunningham?

       — Ba... baietz uste dut.

       — Itxaron apur batean! —oihu egin zuen Merivalek eta, halla urrats luzeak eginez zeharkatuta, telefonoa hartu zuen—. 12305 erretorea?... Kaixo, Mr. Cunninghamekin hitz egin nahi nuke, mesedez... Kaixo, hau al da Mr. Cunninghamen bulegoa?... Mr. James Marivale nauzu... Hirian ez dagoela?... Eta noiz itzuliko da?... Umm —halla urrats luzeak eginez zeharkatu zuen—. Alproja hori kanpoan da.

       — Beti kanpoan —kapela biribildun andere txikiak esan zuen—, hala izan da ezagutu nuenetik.

 

 

       Bulegoaren leiho zabalen kanpoaldean gau grisa eta lainotsua zen. Han eta hemen, argi bakan batzuek irudi lausoak eratzen zituzten: izartxoak, marra horizontalak eta lerro elkarzutak. Phineas Blackhead bere idazmahaiaren aurrean eserita zegoen, larruzko jarleku txikian erdi etzanda. Hatzak zetazko zapi handi batez babesturik zituelarik, eskuan edontzi bat ur bero zeukan, soda-bikarbonatoarekin nahasia. Billar-bola bezain burusoil eta

       biribil, Densch jarleku eroso batean eserita zegoen, bere betaurrekoekin olgetan. Berogailu-hodiek noizbehinka sortarazitako zaratak eta burrundak baino ez zuten isiltasuna urratzen.

       — Densch, barkatu behar didazu... Badakizu nik oso gutxitan egiten dudala iruzkinik besteren kontuei buruz —esan zuen Blackheadek astiro-astiro, zurrutaden arteko unea aprobetxatuz, eta aulkian soina goratu zuen bat-batean—. Proposamena guztiz aldrebesa da. Densch, guztiz aldrebesa... Arraioa! Ez du zentzurik.

       — Nik ez dut zuk baino gogokoago eskuak zikintzea. Baldwin tipo jatorra da. Uste dut ez dugula arriskurik bat ere hartzen, bultzadatxo bat ematen badiogu.

       — Jakin al daiteke zer lotura-mota dagoen inportazio eta esportazioko elkarte baten eta politikaren artean? Morroi horietakoren batek laguntza behar badu, hona etorri eta eska dezala! Gure negozioa babarrunen prezioa da... eta oso behean dago, alajaina! Zuon, abokatuon artean, baten batek merkataritza-oreka berriro ezartzea lortuko balu, ni edozer egiteko prest egongo nintzateke... Baina abokatu guztiak lapur hutsak dira... Lapur hutsak, arraioa!

       Aurpegia gorri-gorri jarri zitzaion, bere aulkian tentetu eta ukabilkada bat jo zuen mahai ertzean.

       — Zure erruagatik sutan jartzen ari naiz eta hori ez da ona ez nire sabelerako ez nire bihotzerako.

       Phineas Blackheadek korrokada harrigarria egin eta bikarbonato-zurrutada handi bat edan zuen. Gero, bere aulkian berriro erdi etzan zen, begiak guztiz itxi gabe.

       — Tira ba —esan zuen Mr. Densch-ek neke ahotsaz—, agian ez dut ondo jokatu, baina nik hitz eman dut hautagai erreformistaren alde egingo nuela. Kontu hori guztiz pertsonala da, ez du inolako zerikusirik enpresarekin.

       — Bai zera!... Eta McNiel eta bere lagunak?... Beti ondo tratatu gaituzte eta guk zer eman diegu ordainetan?... Kutxa pare bat whisky eta puru batzuk noizean behin... Eta orain datoz erreformista hauek udala liskarretan sartzeko... Arraioa!

       Densch zutitu egin zen.

       — Blackhead laguna, uste dut, hiritarra naizen aldetik, udala eroskeriatik, ustelkeriatik eta azpikeriatik garbitzen lagundu behar dudala... Uste dut nire betebeharra dela.

       Bere zilbor hanpatua aurretik zuela, aterantz jo zuen.

       — Tira, Densch, barkatuko didazu, baina esan behar dizut proposamen horrek ez duela ez bururik ez hankarik! —oihu egin zuen Blackheadek Denschen atzetik.

       Bere bazkideak alde egindakoan, lipar batez etzanda geratu zen begiak itxita. Aurpegia errauts-koloreko orbainez beteta zeukan eta bere itzelezko soin haragitsua globo baten gisan despuzten hasi zitzaion. Azkenean, purrustada eginda altxatu zen. Gero, kapela eta berokia hartu zituen eta urrats geldo eta astunak eginez atera zen bulegotik. Korridorea hutsik eta gaizki argiztaturik zegoen. Luzaro egon zen igogailuaren zain. Eraikin hutsean gaizkilerik egon zitekeelako burutazioak arnasketa eten zion bat-batean. Atzera begiratzeko beldurrak zegoen, umeak ilunpean bezala. Azkenean, igogailuak gora egin zuen.

       — Wilmer —esan zion gaueko igogailuzainari—, gauez korridore hauetan argi gehiago behar litzateke... Krimen-bolada honetan uste dut eraikin osoa hobeto argiztaturik eduki behar zenuketela.

       — Bai jauna, agian arrazoia duzu..., baina inor ezin da sartu nik ikusi gabe.

       — Gaizkile-talde batek erraz hartuko zintuzke menpean, Wilmer.

       — Saia daitezela.

       — Agian arrazoia izango duzu... gakoa odol hotza da.

       Packard limusinaren barruan eserita, Cynthia liburu bat irakurtzen ari zen.

       — Maitea, uste zenuen ez nintzela inoiz jaitsiko?

       — Ia-ia bukatu dut liburua, aitatxo.

       — Tira, Butler... etxera ahalik eta azkarren. Berandu iritsiko gara afarira.

       Limusina Lafayette kaletik gora zihoala, Blackhead bere alabarengana biratu zen.

       — Inoiz gizonen bati entzuten badiozu hiritar den aldetik dituen betebeharrez hitz egiten, ez zaitez berarekin fida, arraioa! Hamarretik bederatzitan negozio zikinen batean sartuta dago. Zuk ez dakizu zeinen lasaigarria den niretzat zuk eta Joek bizitza ondo bideratuta daukazuela ikustea.

       — Zer duzu aita? Egun txarra izan duzu bulegoan?

       — Mundu zikin honetan ez dago txikituta ez dagoen merkaturik... Benetan diotsut, Cynthia, egoera ez da batere erraza... Ezin da jakin zer gertatuko den... Begira, ahaztu aurretik, bihar hamabiak baino lehen joango zara banketxera?... Hudgins bidaliko dut balore batzuekin... zerbait pertsonala da, ulertzen? Zure kutxa gotorrean gordetzea nahi dut.

       — Dagoeneko beteta dago, aitatxo.

       — Astor Trust-en dagoen kutxa hori zure izenean dago, ezta?

       — Bai, nire izenean eta Joerenean.

       — Ondo, ba, hartu beste kutxa bat Fifth Avenue Bank-en zeure izenean... Dena hamabi-hamabietan izango da bertan, nire kontu... Eta ez ahaztu esan dizudana, Cynthia, inoiz entzuten baduzu bazkideren bat hiritarren bertuteez hitz egiten, erne egon.

       Hamalaugarren Kalea zeharkatzen ari zen. Aitak eta alabak leihotik ikusi zuten haizeak inarrosi zituela kalea gurutzatzeko zain zegoen jendearen aurpegiak.

 

 

       Jimmy Herfek aharrausi egin eta aulkia atzerantz bultzatu zuen. Idazmakinaren nikelezko islek mina ematen zioten begietan. Atzamar-puntak minberaturik zeuzkan. Ate irristatzaileak erdi ireki eta zeharka begiratu zuen gela hotzera. Ellie ozta-ozta ikus zezakeen, logelako ohean lo. Gelaren azken muturrean umearen sehaska zegoen. Umearen arropako esne garratzak isuritako usainari antzeman zion. Ateak berriro batu eta eranzten hasi zen. «Leku gehiago izango bagenu... —murmurikatu zuen—, urtxintxen kaiola batean bizi gaituk». Sofa estaltzen zuen kaxmir hautseztatua kendu eta di-da atera zuen bere pijama burukoaren azpitik. «Lekua, lekua, txukuntasuna, lasaitasuna...». Bere burua hitzaldi batean mintzatzen irudikatu zuen, hitz horiek ahoskatzeko keinuak egiten zituela.

       Argia itzali, leiho irekian zirrikitu bat utzi eta, logaleak jota, ohe gainera astunki bota zuen bere burua, enbor baten antzera. Berandu gabe eskutitz bat idazteari ekin zion linotipiaz. «Orain lotara noak..., berealdiko goiztiriaren ama». Linotipiaren besoa eskularru zuri bat jantzirik zuen emakume baten eskua zen. Zalapartan zehar, baterien argi anbarren atzean, Ellieren ahotsa: «Ez, ez, mina ematen didazu...». «Mr. Herf», esan zuen lan-jantzia zuen gizon batek, «mina ematen diozu makinari eta ezin dugu edizioa atera...». Nikelezko hortz-ilarak zituen aho bat zen linotipia, irensten, xehatzen zuena. Iratzarri eta ohe gainean eseri zen. Hotzak zegoen, hortzek karraskatu egiten zioten. Burusiez tapatu zen eta berriro loak hartu zuen. Berriro esnatu zenerako egunargia zen. Hotza joana zitzaion eta pozik zegoen. Elur-malutak dantzan, aiko-maiko, jira eta bira leiho handien beste aldean.

       — Kaixo, Jimps —esan zuen Elliek, erretilua eskuetan gero eta hurbilago.

       — Hara! Hil egin naiz, paradisuan nago edo zer?

       — Ez, igande goiza da. Uste nuen ez lizukeela kalterik egingo luxu apur batek... Artopil batzuk egin dizkizut.

       — O, Ellie, zoragarria zara!... Itxaron apur batean, hortzak garbitzera noa. Segituan nator.

       Aurpegia garbiturik itzuli zen, bere bainu-txabusinean bilduta.

       Ellieren ahoa kuzkurtu egin zen haren musuaren azpian.

       — Eta hamaikak dira oraindik. Ordubetea irabazi dut neure egun librean... Zuk ez duzu kaferik hartu behar?

       — Berehala... Begira, Jimps, zerbait esan nahi dizut. Ez al duzu uste beste leku baten bila hasi behar dugula, orain berriro gauero lan egiten duzula kontuan hartuta?

       — Etxez aldatu behar dugula esan nahi duzu?

       — Ez. Buruan neukan nik agian zuk beste gelaren bat har zenezakeela lo egiteko, hemendik hurbil... Horrela, goizean inortxok ere ez lizuke trabarik egingo.

       — Baina Ellie, horrela ez genuke sekula elkar ikusiko... Gaur egun ere gutxitan ikusten dugu elkar, pentsa...

       — Ikaragarria da... baina zer egingo diogu? Gure bulego-ordutegiak hain dira desberdinak...

       Martinen negar-hotsa boladaka zetorren aldameneko gelatik. Jimmy ohe ertzean eserita zegoen, kikara hutsa belaunen gainean zuela, bere oin erantziei beha.

       — Nahi duzun bezala —esan zuen goibeldurik.

       Ellieri eskuetatik heldu eta bere beso artean estutzeko grinak suziri baten gisan zeharkatu zion soina, eta iraungi egin zen. Kafearekikoak jaso eta desagertu egin zen. Jimmyren ezpainek Ellierenak ezagutzen zituzten, bere besoek ondotxo zekiten nola kiribiltzen ziren harenak, berak ezagutzen zuen haren ilearen sarria; Jimmyk Ellie maite zuen. Luzaz egon zen bere oinei begira, zain urdin lodiek marratutako oin larrutu gorrixkei; zapatak zirela-eta behatzak minduta zituen, eskailerek eta zoladurek okerturik. Hatz txiki batean baba bat zeukan. Begiak malko mingotsez bete zitzaizkion. Umeak negar egiteari utzia zion. Jimmy bainugelan sartu eta bainuontziko txorrota ireki zuen.

 

 

       — Zurekin zebilen beste lagun horrena da errua, Anna. Berak pentsarazi zizun ezerk ez duela garrantzirik... Berak ezkor egin zintuen.

       — Zer da hori?

       — Borroka egiteak ez duela merezi uste duen norbait, gizateriaren garapenean sinesten ez duen norbait.

       — Uste duzu Bouy horrelakoa zela?

       — Nolanahi ere, gizon zitala zen hura... Hegoaldeko tipo horiek ez dute klase-kontzientziarik bat ere... Ez al zintuen konbentzitu sindikatu-kuota ez ordaintzeko?

       — Ni kopetaraino nengoen josteko makinarekin lan egiteaz.

       — Baina zuk zeure lanak egin zenitzake eta diru dexente irabazi. Zu ez zara haien modukoa, zu gutarra zara... Neuk onbideratuko zaitut eta lana aurkituko duzu berriro. Jainko maitea, nik ez nizuke inoiz utziko, berak bezala, dantza-aretoan lan egiten! Anna, zuk ez dakizu zein mingarria zitzaidan neska judu bat hori bezalako tipo batekin ikustea.

       — Tira, berak alde egin zuen eta ni lanik gabe nago.

       — Horrelako jendea da langileen etsairik handiena... Eurena besterik ez dute buruan.

       Astiro egiten zuten aurrera Bigarren Etorbidean zehar, arratsalde lainotsuan. Aurpegi argaleko mutil gazte judu ilegorri bat zen eta masaila hondoratuak eta azala zurixka zituen. Jostun guztiek bezala, hanka okerrak zituen. Annak txikiegi zeuzkan zapatak. Betazpi nabarmenak ageri. Lainoan murgilduta, hamaika lagun-talde zebiltzan, alderrai, yeddish-ez, errusieraz eta East Side-ko ingelesez hitz egiten, kanpotar kutsuarekin. Janaridendetatik eta alkoholik gabeko edariak saltzeko postuetatik argi-izpi beroak sortu eta espaloietan dir-dir egiten zuten.

       — Beti horren nekatuta ez banengo —murmurikatu zuen Annak.

       — Edan dezagun zerbait hemen... Baso bat esne ondo etorriko zaizu, Anna.

       — Ez zait gustatzen, Elmer. Soda txokolatearekin edango dut.

       — Kalte egingo dizu; baina tira, aurrera, hala nahi baduzu.

       Anna nikelezko xingolaz inguratutako aulki mehar batean eseri zen. Mutila neskaren ondoan zegoen, zutik. Anna apur bat haren gainean etzan zen.

       — Zera gertatzen zaigu langileoi... —esan zuen Elmerrek ahapeka, ahots inpertsonalaz—. Zera gertatzen zaigu langileoi, ez dakigula ezer, ez dakigula jaten, ez dakigula bizitzen, ez dakigula geure eskubideak defendatzen... Bai, Anna, zuk horrelako gauzei buruz gogoeta egitea nahi nuke. Ez al zara ohartzen bataila erdian gaudela, gerran bezala?

       Koilara luze likatsu batez baliatuta, Anna izozki-puska batzuk arrantzatzen ari zen bere edontziko likido sendo apartsuan.

 

 

       George Baldwin bere buruari begira zegoen ispiluan, bere bulegoaren atzeko bainugela txiki batean eskuak garbitzen zituen bitartean. Ilea, artean sarria, kasik zuria zeukan eta bekokiraino zut jaisten zitzaion. Ahoaren bi ertzetan eta kokotsean zimur sakon bat agerian zuen. Bere begi bizi sakonen azpian, azala pilatu egiten zitzaion, bikortsu. Eskuak astiro eta zehaztasun handiz lehortu ondoren, estriknina-pilulen kutxa txiki bat atera zuen txalekoaren goialdeko poltsikotik, pilula bat irentsi eta halako inurridura bat sentitu zuen zainetan, ohiko inurridura. Gero, bere bulegora itzuli zen. Idazmahai ondoan, mutil lepo luze bat zuen zain, urduri, txartel bat eskuan zuela.

       — Andre batek zurekin hitz egin nahi du.

       — Hitzordua du? Galdetu Miss Ranke-ri. Itxaron apur batean. Esaiozu sartzeko.

       Txartelean Nellie Linihan McNiel irakur zitekeen. Jantzi garestia zeraman eta bere larruzko beroki handiaren zirrikitutik farfail-pilo bat ageri zen. Lepoaren inguruan amatistazko kate bat zeraman, eta hortik dilindan betaurrekoak.

       — Gusek eskatu dit zurekin hitz egiteko —esan zuen Nelliek eta gero, Baldwinek aulki bat eskaini zion bere mahai ondoan.

       — Zer nahi duzu?

       Arrazoiren bat dela medio, Baldwini bihotzak tarrapataka pilpiratzen zion.

       Nelliek bere betaurrekoez begiratu zuen lipar batez.

       — George, zuk Gusek baino hobeto eusten diozu?

       — Zeri eutsi?

       — O, egoera honi... Orain saiatzen ari naiz Gus atzerrira eramaten... Marienbad-era edo... Baina berak dioenez, saltsa horretan sartuegi dago alde egiteko.

       — Guztioi gertatzen zaigu gauza bera —erantzun zuen Baldwinek, irribarre hotz bat eginez.

       Minutu bateko isilunearen ondoren, Nellie McNiel altxatu egin zen.

       — Begira, George, Gus nazka-nazka eginda dago honetaz... Zuk badakizu berak atsegin duela bere adiskideei laguntzea eta bere adiskideek berari laguntzea.

       — Inork ezin du esan nik laguntzarik eman ez diodanik... Baina ni ez naiz politikaria eta, azken batean, kargu baterako hautagai izaten ausartu naizenez, neure kasa aurkeztuko naiz.

       — George, hori ipuinaren erdia besterik ez da, zuk ondotxo dakizu.

       — Esaiozu orain arte lagun ona izan nauela eta horrela izango dela beti... Berak ere ondotxo daki hori. Kanpaina honetan, ez dut zabaldu nahi izan Gusek esku artean darabiltzan zenbait kontu.

       — Hizlari ona zara, George Baldwin, beti bezala.

       Baldwin lotsagorritu egin zen. Zutik eta zurrun zeuden, elkarren ondoan, bulegoko atean. Baldwinen eskua geldirik zetzan heldulekuaren gainean, paralizatuta zirudien. Beste bulegoetatik idazmakinen eta ahotsen zarata zetorren. Kanpoaldetik iristen zitzaien eraikin berri batean lan egiten zuten errematxatzaileen mailu-hots luze eta etengabea.

       — Espero dut zure familia oso ondo egotea —esan zuen Baldwinek azkenean, ahalegin handia eginda.

       — Bai, ondo dago, eskerrik asko... Adio.

       Nellie joana zen.

       Lipar batez Baldwin leihotik begira geratu zen aurreko etxe gris eta leiho beltzekikora. «Txorakeria galanta duk gauzek inorengan hainbesteko eragina izatea! Atsedena hartu behar diat». Kapela eta berokia bainugelako atearen atzeko kakotik hartu eta alde egin zuen.

       — Jonas —esan zion meloi itxurako soilune biribila zuen gizon bati, zein egunkariak gainetik irakurtzen ari baitzen liburutegiaren funtzioa betetzen zuen sabai altuko hall nagusian—, eramaidazu etxera mahai gainean dudan guztia... Gaur gauean gainbegiratuko dut.

       — Oso ondo, jauna.

       Broadwayra irtetean, sasieskola egiten duen mutilaren modura sentitu zen. Neguko arratsalde distiratsu hartan ostarteak eta hodeiak txandakatzen ziren presaren presaz. Ziztuan sartu zen taxi batean. Jarlekuan erdi etzanda, loak hartu zuen. Berrogeita Bigarren Kalean esnatu zen. Han dena zen anabasa, zeren eta koloretako plano gurutzatu distiratsuak, aurpegiak, hankak, erakusleihoak, tranbiak eta autoak nahasian baitzeuden. Eseri egin zen, eskularruetan bilduta zituen eskuak belaun gainean ezarri zituen. Dardarka zegoen, ezinegonik. Nevadaren etxearen aurrean ordaindu zuen taxia. Berrogeita hamar zentaboko eskupekoa jasotzean, txofer beltzak bolizko hortzez beteriko ahoa erakutsi zion. Behean igogailurik ez zegoenez, Baldwinek ziztu bizian egin zuen eskaileretan gora, bere buruaz erdi miretsita. Hatz-koxkorrez jo zuen Nevadaren atean. Erantzunik ez. Berriro jo zuen atean. Nevadak kontu handiz ireki zuen. Baldwinek haren buru kizkurra begiztatu zuen. Gelan sartu zen eta Nevadak ezin izan zuen ezer egin hori eragozteko. Emakumeak kimono bat alkandora arrosa baten gainean beste jantzirik ez zeukan.

       — Ene Jainkoa! —esan zuen Nevadak—. Uste nuen zerbitzaria zinela.

       Nevadari heldu eta musu eman zion.

       — Ez dakit zergatik sentitzen naizen umetxo bat bezala.

       — Eguzkariarekin erotu zarela ematen du... Ez zait gustatzen zu honela etortzerik, telefonoz deitu gabe, badakizu.

       — Ez haserretu oraingoan ahaztu zaidalako.

       Baldwinek zerbait ikusi zuen sofaren gainean. Bere burua kausitu zuen kontu handiz tolestutako praka itsas urdin pare bati beha.

       — Izugarri nekatuta nengoen bulegoan, Nevada. Uste nuen hona etor nintekeela zurekin hitz egitera ea apur bat suspertzen nintzen.

       — Ni zenbait dantza praktikatzen ari nintzen gramofonoarekin.

       — Oso interesgarria... —Baldwin gora eta behera hasi zen gelan zehar, malguki batek higituta bezala—. Nevada, orain entzun gauza bat... Hitz egin behar dugu. Berdin zait nor duzun logelan... —Nevadak bat-batean aurpegira begiratu zion eta sofan eseri zen, praken ondoan—. Kontua da aspaldi honetan jakin dudala Tony Hunter eta zu oso ondo moldatzen zaretela elkarrekin —Nevadak ezpainak estutu eta hankak gurutzatu zituen—. Egia esanda, hogeita bost dolar orduko kobratzen zizkion psikoanalista harengana joate horrek grazia handia egiten zidan... Baina oraintxe bertan ohartu naiz nahikoa dela. Nahikoa baino gehiago.

       — George, burutik zaude —zezeldu zuen eta bat-batean barreka hasi zen inozoki.

       — Esango dizut zer egingo dudan —jarraitu zuen Baldwinek abokatu-ahots garbiz—. Bostehun dolarreko txeke bat bidaliko dizut neska zintzoa zarelako eta gogoko zaitudalako. Pisua hilaren hasierara arte ordainduta dago. Ondo deritzozu? Eta mesedez, ez zaitez nirekin inola ere harremanetan jar.

       Nevada luzaz sofa gainean etzanda geratu zen, barre inozoari ezin eutsirik, kontu handiz tolestutako praka itsaso urdin parearen ondoan. Baldwinek kapelaz eta eskularruez agur esan zion eta atea artatsu itxita alde egin zuen. «Ederretik eskapatu nauk», esan zuen berekiko atea ixtean.

       Behin kalera iritsita, berriro bideari ekin zion urrats biziz. Kalakari eta asaldaturik sentitu zen. Ez zekien norengana jo. Bere lagunen izenak gogora ekarrita gogogabeturik sentitu zen, bakarrik, abandonaturik. Estanko batean sartu eta telefono-aurkibidea gainetik begiratu zuen. Hatxea aurkituta astinaldi txiki bat sumatu zuen bere baitan. Azkenean, Herf abizena aurkitu zuen, Helena Oglethorpe.

       Nevada Jones luzaz geratu zen sofa gainean eserita, inozoki eta histerikoki barreka. Gero, Tony Hunter alkandora eta galtzontziloak jantzita azaldu zen, gorbataren korapiloa ezin hobeto loturik.

       — Joan al da?

       — Joan? Bai noski, joan da eta ez da itzuliko —esan zuen Nevadak ozenki—. Zure praka madarikatuak ikusi ditu.

       Tony Hunter astunki eseri zen aulki batean.

       — Jainko maitea! Inork ez du nik baino zorte txarragorik munduan.

       — Zergatik?

       Nevada barrez lehertzen ari zen; horren ondorioz, hamaika malko-errekastok aurpegia zeharkatu zioten.

       — Dena gaizki atera zait. Horrek esan nahi du hemendik aurrera ez dela arratsaldeko antzerki-saiorik egongo.

       — Eta Nevada gajoa, egunean hiru berriro... Bost axola zait... Ez dut sekula gogoko izan inoren kontura bizitzea.

       — Baina zuri berdin zaizu nire karrera... Emakumeak hain zarete zeuenkoiak! Kasurik egin ez banizu...

       — Ixo, tentel hori! Zer uste duzu, ezagutzen ez zaitudala ala?

       Nevada kimonoa soinari itsatsirik altxatu zen.

       — Jainkoarren! Nik aukera bat behar nuen zer egin dezakedan erakusteko, hori besterik ez. Eta orain ez dut horrelakorik izango —esan zuen Tonyk auhenka.

       — Izango duzu zeure aukera, nik esaten dizudan guztia egiten baduzu. Ahaleginak eta bi egingo ditut zu gizon egiteko, umetxo hori, eta lortu egingo dut... Ikuskizun bat antolatuko dugu bion artean. Hirshbein zaharrak aukera bat emango digu, garai batean txora-txora eginda zegoen nirekin... Etorri, muturreko bat emango dizut aurpegian bestela... Pentsa dezagun horretaz... Dantza-ikuskizun batekin hasiko gara... Gero, zuk egingo duzu tranbiara igotzen lagunduko bazenit bezala... begira, honela... Ni tranbiaren zain egongo naiz... honela... Zuk «kaixo, laztana» esango duzu; nik, berriz, «polizia!» garrasi batean.

 

 

       — Behar besteko luzera du, jauna? —galdetu zuen arropa-saltzaileak, klarion batez praketan markak ipintzen ari zela.

       James Merivalek begiak beherantz zuzendu zituen saltzailearen soilune txiki zimurtsu berdekari eta oinen gainean dilindan zituen praka zabal nabarrei so egiteko.

       — Pixka bat laburrago... Uste dut praka luzeegiek zahartu egiten dutela apur bat.

       — Kaixo Merivale, ez nekien zuk ere Brooks'-en erosten zenuenik arropa. A ze poza zu ikustea!

       Merivaleri zainetako odola izoztu egin zitzaion. Jack Cunninghamen begi urdin alkoholikoak begira zituen, adi-adi. Ezpainei ausiki egin zien eta hoztasunez begiratzen saiatu zen, hitzik egin gabe.

       — Jainko maitea! Ba al dakizu zer egin dugun? —deiadar egin zuen Cunninghamek—. Oihal berbera erosi... Berdin-berdina da.

       Aztoraturik, Merivalek txandaka begiratu zien Cunninghamen praka grisei eta bere prakei: kolore berbera, marratxo gorri bera eta orban txiki berde berberak.

       — Aizu gizona, bi koinatugaik ezin dute jantzi berbera eraman! Jendeak pentsatuko luke uniformea dela... Barregarria da.

       — Tira, eta zer egingo dugu? —esan zuen kexati Merivalek.

       — Zotz egingo dugu ea nori tokatzen zaion, besterik ez... Quarter bat utziko didazu? —Cunningham jiratu zen saltzailea zegoen lekurantz—. Eskerrik asko... Aurpegia ala gurutzea?

       — Aurpegia —esan zuen Merivalek mekanikoki.

       — Jantzi nabarra zurea da... Orain nik beste bat aukeratu beharko... Hala ere, pozten naiz biok garaiz elkarrekin topatu izanaz. Aizu —oihu egin zuen kabinaren gortinen artetik—, afaldu nahi al duzu nirekin gaur gauean Salmagundi Club-en?... Hidrohegazkinekin ni baino txoratuago dagoen munduko gizon bakarrarekin afaltzera noa... Perkins laguna da, zerorrek ezagutzen duzu, zure banketxeko lehendakariordeetako bat... A, eta Maisie ikusten duzunean, esaiozu berarekin hitz egitera igoko naizela. Gertakari-sorta arraro bat dela eta, ez dut izan berarekin harremanetan jartzerik... oraindaino atsedenik eman ez didan gertakari-sorta penagarri bat... Geroago hitz egingo dugu honetaz.

       Merivalek eztarria garbitu zuen.

       — Oso ondo —erantzun zuen lehor.

       — Eginda dago —esan zuen saltzaileak, Marivaleri azken zapladatxoa ematen ziola ipurmasailetan.

       Berriro kabinan sartu zen arropa aldatzeko.

       — Tira —oihu egin zuen Cunninghamek—, beste jantzi bat aukeratu beharra daukat... Zazpietan itxarongo dizut. Jack Rose bat izango duzu zain.

       Gerrikoa janztean, Merivalek eskuak dardarka zeuzkan. Perkins, Jack Cunningham alu hori, hidrohegazkinak, Jack Cunningham, Salmagundi, Perkins. Dendaren zoko bateko telefonora jo zuen eta bere amari deitu zion.

       — Aizu, ama, uste dut ez naizela afaltzera joango... Randolph Perkinsekin afalduko dut Salmagundi Club-en... Bai, oso atsegina da... O, biok lagun onak izan gara betidanik... Bai, funtsezkoa da goikoekin harremana izatea. A! Jack Cunningham ikusi dut. Gaia aurrez aurre agertu diot eta ez du jakin zer erantzun. Hogeita lau ordu barru azalpen bat emango didala esan dit... Ez, lasai ibili naiz. Maisieri zor diot hori. Benetan diotsut, gizon hori alproja hutsa da, baina frogatu egin behar dugu hori... Tira, gau on amatxo, berandu iristen banaiz ere. O, ez mesedez, ez egon nire zain. Esaiozu Maisieri ez kezkatzeko, berak nahi adina xehetasun emango dizkiot. Gau on, ama.

 

 

       Atzealdeko mahai txiki batean eserita zeuden, te-areto bateko erdi-ilunpean. Lanpararen pantailak aurpegiaren goialdea ebakitzen zien. Ellenek jantzi urdin bat zuen; buruan, berriz, kapela urdin txiki bat, apaingarri berde batez hornitua. Makillajea gorabehera, Ruth Prynnek ezin zuen neke-aurpegia ezkutatu.

       — Elaine, etorri egin behar duzu —zioen ahots zinkurinatiz—. Cassie, Oglethorpe eta betiko lagun guztiak izango dira hor... Egunkarian hainbesteko arrakasta izan baduzu ere, ez duzu zertan lehengo lagunak ahaztu. Zuk ez dakizu, baina guk sarri hitz egiten dugu zutaz eta zure berri jakin nahi dugu.

       — Ez, Ruth, gero eta gutxiago gustatzen zaizkit jai handiak; zahartzen ari naizelako izango da agian. Ongi da, apur batean joango naiz.

       Ruthek platerean utzi zuen hozkatzen ari zen sandwicha eta, Elleni esku bat hartuta, zapladatxo batzuk eman zizkion.

       — Horixe da-eta nire aktore txikia! Banekien nik etorriko zinela, noski.

       — Baina Ruth, zuk ez didazu sekula kontatu zer gertatu zitzaion iazko udan biran ibili zen errepertorio-konpainia hari...

       — Jainko maitea —esan zuen bat-batean Ruthek—, ikaragarria izan zen! Barrez lehertzekoa izan zen, barrez lehertzekoa. Lehenengo eta behin zera gertatu zen: Isabel Clyde-ren senarra, Ralph Nolton, gerente-lanak egiten zituena, dipsumaniakoa zela... eta gero, Isabel xarmangarriak ez zion inori antzepenean parte hartzen uzten, baldin eta txorimalo baten lana egiteko ez bazen. Beldur zen nekazariek ez ote zuten jakingo nor zen izarra... O, ezin dizut gehiagorik kontatu... Ez da batere barregarria, ez horixe; negargarria da... O, Elaine, ez dut ezertarako gogorik... Ni bai ari naizela zahartzen, maitea.

       Halako batean negar-zotinka hasi zen.

       — O, Ruth, ez mesedez —esan zuen Ellenek ahots fin latzaz eta barreari lotu zitzaion—. Azken batean, denok gara gero eta zaharrago.

       — Maitea, zuk ez duzu ulertzen... Ez duzu inoiz ulertuko.

       Luzaz eserita egon ziren, elkarri ezer esan gabe. Te-areto ilunaren beste zoko batzuetatik solasaldi-zatiak iristen zitzaizkien. Ile argiko neska zerbitzari batek fruta-mazedoniaren bi errazio ekarri zizkien.

       — Ene, oso berandu izan behar du! —esan zuen Ruthek azkenean.

       — Zortzi eta erdiak besterik ez dira... Guk ez dugu goizegi iritsi nahi jai horretara.

       — Hara! Ia-ia ahaztu zitzaidan... Zer moduz dago Jimmy Herf? Urteak dira ikusi ez dudala.

       — Jimps ondo dago... Kazetaritzaz kopetaraino dago. Nahi nuke, ba, gustuko duen zerbait aurkituko balu.

       — Betidanik izan da pitin bat kezkatsua. O, Elaine, ze poza hartu nuen ezkondu zinetela jakin nuenean. Leloaren pare jokatu nuen. Negar eta negar egin nuen. Eta orain Martinekin-eta oso zoriontsuak izan behar duzue.

       — O, oso ondo konpontzen gara... Martin mutil bikaina da. Badirudi New Yorkek on egiten diola. Lehen hain isila eta gizena zen ezen denbora luzean uste izan baikenuen ume ergel bat sortua genuela. Ene, Ruth, uste dut ez dudala ume gehiagorik izango... Beldur nintzen umea deformaturik edo irtengo zela... Horretaz pentsatze hutsak gaixorik jartzen nau.

       — Zoragarria izan behar du, hala ere.

       Letoizko xaflatxo batean Hester Voorhees, INTERPRETATION OF THE DANCE irakur zitekeen. Horren azpiko txirrin bat jo zuten. Eskailera kraskagile bernizatu berrien hiru pisu igo zituzten. Gela jendetsu batera ematen zuen ate batean Cassandra Wilkins topatu zuten tunika greko bat jantzirik. Buruan, satinezko pipil-girlanda bat zeraman eta eskuan, berriz, zur urreztatutako flauta bat.

       — Lagun maiteok —esan zuen biak batera besarkatzen zituela—. Hestedgek zioen ez zinetela etodgiko, baina nik ez nion sinesten... Sagtu eta jadgi edoso, edgitmo elastiko batzuekin hasiko gada eta.

       Ruth eta Ellen haren atzetik joan ziren kandelez argiztatuko gela intsentsu-usaineko batean zehar, non hamaika gizon-emakume baitzeuden, guztiak ere soineko zabalak jantzita.

       — Baina maitea, ez zenigun esan jantzi-dantzaldia izango zela.

       — O, bai! Ez duzu ikusten dena gdekoa, guztiz gdekoa?... Hau Hested da... Hauek nide lagunak dida, maitea... Hested, zuk Duth ezagutzen duzu... eta hau Elaine Oglethogpe da.

       — Orain Mrs. Herf nauzu, Cassie.

       — O, bagkatu, ez da batede edgaza egunean egotea... Gadaiz etodgi zadete... Hestedgek Adabiar Gauetako Edgitmoak dantzatu behad ditu... O, liludagadgia da.

       Berokia utzia zuen logelatik irtetean, Elleni silueta garai bekain gorrixka bat hurreratu zitzaion, egiptoar buru-estalkia zeramana.

       — Helena Herf, jaso ezazu nire agurrik beroena, zeu baitzara Manners-eko editore ospetsua, Ritz hotela etxerik apalenera ere hurbiltzen duen aldizkariko editorea... ez da egia?

       — Jojo, zu beti adarra jotzen... Izugarri pozten naiz zu ikusteaz.

       — Eser gaitezen zoko batean eta hitz egin dezagun, o zeu zara, zeu eta ez beste inor, nik inoiz maitatu dudan emakume bakarra.

       — Bai goazen... Hau ez dut oso atsegin.

       — Aizu, maitea, ez dakit jakingo duzun, baina psikoanalista batek Tony Hunter sendatu du eta orain sublimaturik dagoenez, eszenatokira itzuli da vodevila egitera, California Jones izeneko emakume batekin.

       — Kontuz ibili, ba, Jojo.

       Sofa batean eseri ziren, txapitulako bi leihoen artean. Zeharretara so eginda, zetazko belo berdeak jantzirik dantzan ari zen emakume bat ikusi zuen Ellenek. Gramofonoak Cesar Franck-en sinfonia jotzen zuen.

       — Ez dugu Cassieren dantza-saioa galdu behar. Izugarrizko disgustua hartuko luke gajoak.

       — Jojo, kontaidazu zerbait zeuri buruz. Zer moduz zabiltza?

       Burua astindu eta keinu nabarmen bat egin zuen beso batez.

       — Lurrean eserita elkarri kontatuko dizkiogu erregeen heriotzari buruzko istorio goibelak.

       — O, Jojo, nazkatuta nago horretaz!... Hori bai kontu txatxua eta hutsala!... Kapela erantzi izan ez banu, hobeto.

       — Horrek aukera eman dit zure adatsaren oihan debekatuak ikusteko.

       — O Jojo, zintzoa izan!

       — Zer moduz zure senarra, Elaine edo, hobeto esanda, Helena?

       — Ondo dago.

       — Ez du ematen poz-pozik zaudenik.

       — Martin primeran dago. Ile beltza eta begi arreak ditu eta masailak arrosa jartzen ari zaizkio. Polit-polita da, benetan.

       — Maitea, sobera dago ama-liluramenduaren erakustaldi hori... Azkenean esango didazu haur-desfile batean parte hartu duzula.

       Elaine barreka hasi zen.

       — Jojo, oso jostagarria izan da zu berriro ikustea.

       — Oraindik ez dut bukatu neure erretolika, maitea... Lehen egunean jantoki obalatuan ikusi zintudan hazpegi finak zituen gizon dotore ilezuri batekin.

       — George Baldwin izango zen. Zuk aspalditik ezagutzen duzu.

       — Jakina, jakina. Guztiz aldatuta dago. Lehen baino askoz erakargarriago, esango nuke nik... Leku bitxia da hori Langileen Internazionaleko kide den boltxebike bakezale baten emazteak bazkaltzeko, esango nuke nik.

       — Jimps ez da zehazki hori. Nolabait ere nahiago nuke hala balitz... —sudurra zimurtu egin zuen—. Pixka bat nazkatuta nago horrelako gauzez.

       — Banuen horren susmoa, laztana.

       Haien aldamenean, Cassie jira biraka zebilen, noraezean.

       — O, etorri laguntzera... Jojok etengabe adarra jotzen dit.

       — Tida, apud batean esediko naiz. Gedo, dantza egiteda joango naiz... Md. Oglethogpek Bilitis-en abestien bede itzulpena irakudgiko du eta nik dantza egingo dut.

       Ellenek batari eta besteari behatu zien. Oglethorpek bekainak kakotu eta baietz egin zuen buruaz.

       Gero, Ellen luzaz geratu zen bakarrik, asperraren laino trinkoan zehar dantzaldiari eta areto dardartiari so.

       Gramofonoko diskoa turkiarra zen. Hester Voorhees izeneko emakume argalak adats sarri hennaz tindatua zuen, belarrien parean moztua, eta intsentsuz beteriko ontzi ketsu bat zeramala agertu zen; bi gizon gaztek alfonbra bat zabaltzen zioten, berak aurrera egin arau. Hesterrek zetazko galtzamotzak, gerriko metaliko tintinkaria eta gerruntzea zeramatzan. Denak txaloka eta oihuka ari ziren. «Zoragarria, liluragarria». Halako batean, beste gela batetik hiru emakume-garrasi lazgarri entzun ziren. Jauzi bat eginda, supituki denak zutitu ziren. Onddo-kapelako gizon lodi bat azaldu zen atalasera.

       — Lasai, andreak, joan atzeko gelara. Gizonak hemen gera daitezela.

       — Nor zara zu, baina?

       — Zuri berdin zaizu ni nor naizen. Egizu esaten dizudana.

       Onddo-kapelaren azpian, gizonaren aurpegia gorri-gorria zen, erremolatxaren antzekoa.

       — Detektibea da.

       — Hau ikaragarria da! Plaka erakuts dezala.

       — Hau lapurreta da.

       — Hau sarekada da.

       Bat-batean gela detektibez bete zen. Leihoen aurrean kokatu ziren. Laukiekiko bonetadun gizon bat, aurpegia kalabaza bezain gogorgunetsua zuena, zutik zegoen supazterraren aurrean. Emakumeak zakar bultzatu zituzten atzeko gelarantz. Gizonak elkarrekin geratu ziren ate ondoan. Detektibeek izenak hartu zizkieten. Ellen artean sofa gainean eserita zegoen, lasai-lasai. «...kexak egiteko, deitu ordezkaritzara», entzun zion norbaiti. Gero, Ellen ohartu zen telefono bat zegoela mahai txiki baten gainean, bera eserita zegoen sofaren ondoan, hain zuzen ere. Telefonoa hartu eta zenbaki bat xuxurlatu zuen ahapeka.

       — Barrutiko fiskalaren bulegoa?... Mr. Baldwinekin hitz egin nahi dut, mesedez... George... Zorionez, banekien non zeunden. Fiskala hor al dago? Oso ondo... Ez, esaiozu zeuk. Zentzugabeko oker bat da. Hester Voorheesen etxean nago. Badakizu dantza-estudio bat duela. Lagun batzuei dantza-saio bat ematen ari zitzaien eta, okerren baten ondorioz, polizia azaldu eta sarekada bat egiten ari da...

       Onddo-kapelako gizona ondoan zuen, zutik.

       — Alferrik da telefonoz deitzea... Joan beste gelara.

       — Barrutiko fiskalaren bulegoarekin hitz egiten ari naiz. Hitz egizu zeuk berarekin... Kaixo! Zu al zara Mr. Winthrop?... Bai... Zer moduz? Nahi al duzu gizon honekin hitz egin?

       Ellenek telefonoa luzatu zion detektibeari eta gelaren erdialderantz jo zuen. «Kapela erantzi izan ez banu, hobe...», zerabilen buruan.

       Zinkurinak eta Hester Voorheesen aktore-ahotsa garrasika argi entzuten ziren beste gelan: «Hau izugarrizko okerra da... Ez dut honelako irainik onartuko».

       Detektibeak telefonoa eseki eta Ellenengana hurbildu zen.

       — Barkamena eskatu behar dizut, andereño... Behar beste informaziorik gabe jokatu dugu. Neure gizonei atoan alde egiteko esango diet.

       — Hobe duzu Mrs. Voorheesi barkamena eskatzea... Estudio hau berea da.

       — Jaun-andreok —esan zuen goraki eta ausart—, oker txiki bat egin dugu eta bene-benetan sentitzen dugu... Honelako gauzak gertatzen dira zoritxarrez...

       Ellen isilean sartu zen aldameneko gelan, kapela eta berokia hartzeko. Apur batean ispilu aurrean geratu zen, sudurra hautseztatzen zuen bitartean. Estudiora itzuli zenean, jende guztia batera hitz egiten ari zen. Gizon-emakumeak biribilean zeuden, zutik, euren dantza-arropa urrien gainean izarak eta txabusinak jantzirik. Ordurako detektibeak aienatuak ziren, ziplo aienatu ere, agertu ziren bezalaxe. Oglethorpe ozenki eta gartsu ari zen hizketan gizon gazteen talde baten erdian.

       — Alproja alaenak, emakumeei horrela erasotzea ere! —deiadar egin zuen aurpegi gorriz, bere buru-estalkiari esku batez eraginez—. Ez da batere erraza izan nire baitako grina gaiztoak menpean hartzea. Hil arte bakerik emango ez lidakeen zerbait egiteko zorian egon naiz. Ez da batere erraza izan nire baitako grina gaiztoak menpean hartzea...

       Ellenek handik isilean alde egitea lortu zuen, eskaileretan behera lasterka jaitsi eta kale euritsura irten zen. Taxi bat geldiarazi zuen eta etxera joan zen. Behin etxean eroso jarri ondoren, George Baldwini telefonoz deitu zion.

       — Kaixo George, bene-benetan sentitzen dut zuri eta Mr. Winthrop-i enbarazurik eragin izana. Bazkarian esan ez bazenit fiskalarekin egongo zinela gau osoan, seguru asko orain poliziaren kotxetik jaisten egongo ginateke, Jafferson Market-eko auzitegian. Oso barregarria izan zen, noski. Egunen batean kontatuko dizut, baina nazka-nazka eginda nago horretaz... O, dantza estilizatua eta literatura eta erradikalismoa eta psikoanalisia eta hori dena... Gaindosia, nik uste... Bai, uste dut horixe izan dela, George... Uste dut zahartzen ari naizela.

 

 

       Gaua beltz-beltza zen eta sekulako hotza egiten zuen. Prentsen usaina artean sudurrean, idazmakinen tintina artean belarrietan, Jimmy Herfek eskuak poltsikoan zituela City Hall Square-n so egiten zion elurra kentzen ari ziren gizon zarpailtsuei. Belarriak boneten azpian babestuta. Lepoak xerra gordinak bezalakoak. Zahar ala gazte, guztiek ere kolore bereko aurpegiak eta kolore bereko jantziak zituzten. Labana bailitzan, haizeak Jimmy Herfi belarriak ebakitzen zizkion eta bekokian mina eragin, begien artean.

       — Kaixo Herf, lan hau hartuko zenuke? —esan zuen harengana kementsu hurbiltzen ari zen aurpegi zurbileko gizon gazte batek, elur-pilo bat seinalatzen zuen bitartean.

       — Zergatik ez, Dan? Nire iritziz, ez da hobea bizitza ematea sudurra besteren bizitzan sartuta diktografo ibiltari madarikatu bat izan arte.

       — Udan lan bikaina litzateke... West Side-rako metroa hartuko duzu?

       — Ez, oinez joango niaz... Oinak luzatu nahi ditut.

       — Hotzak akabatuko zara, gizona.

       — Berdin zait... Norbaitek bizitza pribaturik ez badu, idazmakina automatiko soila baino ez da.

       — Baina nik neure bizitza pribatuaren zati tixki bat kendu nahi nuke gainetik... Tira, gau on. Espero dut bizitza pribatu apur bat lortuko duzula, Jimmy.

       Barreka Jimmy Herfek bizkarra eman zien elurra kentzen ari zirenei eta Broadwayn gora hasi zen. Haizearen kontra makurtuta zihoan, kokotsa jakaren lepoan pulunpaturik zeramala. Houston Street-en erlojuari begiratu zion. Bostak. «Gaur berandu nabilek, arraioa! Ezin ote da inon trago bat edan?». Bere artean aieneka hasi zen, adoregabeturik, bere gelara iristeko ibili beharreko kale izoztuez pentsatuta. Aldian behin gelditu egiten zen belarri sorgortuak igurtzitzeko eta berotzeko. Azkenean, bere gelara heldu zen, gas-berogailua piztu zuen eta haren gainean makurtu zen. Gela karratua eta txikia zen; batere atsegina ez, ordea. Washington Square-ko hegoaldean zegoen. Altzari gutxi zituen: ohe bat, aulki bat, liburuz beteriko mahai bat eta gas-berogailu bat baino ez. Soina epeltzen hasi zitzaionean, ohe azpitik kalamuzko estalkidun ron botila bat atera zuen. Berogailu gainean ur apur bat berotzen jarri zuen latorrizko katilu batean eta ur beroa edateari ekin zion, ronarekin nahasita. Denetariko hilzori izengabeek eztanda egiten zuten haren baitan. Bihotzaren inguruan burdinazko zerrenda bat zuelarik, maitagarrien ipuineko gizona bezala sentitzen zen. Burdinazko zerrenda hausten ari zen.

       Rona bukatu zuen. Noizean behin gela biraka hasten zitzaion inguruan, irmoki eta metodikoki. Bat-batean goraki esan zuen: «Berarekin hitz egin behar diat... Berarekin hitz egin behar diat». Kapela buruan sartu eta berokia jantzi zuen. Kanpoaldean hotzak baltsamoa zirudien. Sei esne-bagoi ilaran igaro ziren, triki-traka.

       Hamabigarren Kalean, West aldean, bi katu beltz elkarren atzetik zebiltzan lasterka. Nonahi entzuten zen euren marraka zoroa. Jimmyk zerbait sumatu zuen buruan lehertzeko zorian. Orobat, iruditu zitzaion halako batean bera ere ziztuan aterako zela kale izoztuetan behera, marraka lazgarriak eginez. Kalezulo ilun hartan dardarka ari zen, Herf ondoan idatzita zeukan txirrina behin eta berriro sakatuz. Ellen txabusina urdin bat jantzita azaldu zen atera.

       — Zer duzu, Jimps? Ez duzu giltzarik ala?

       Loa zela eta, aurpegia bigundua zuen. Haren inguruan nabari zen loak isuritako halako zorion-usain bat, barnekoa, xuabea. Arnasestuka, Jimmy hortzen artean hitz egiten ari zen.

       — Ellie, hitz egin behar dizut.

       — Mozkortuta zaude, Jimps?

       — Nik badakit zer diodan.

       — Sekulako logura daukat.

       Jimmyk logelara jarraitu zion. Elliek zapatilak kendu eta ohera itzuli zen; bertan eserita geratu zen, lo-begiez so egiten ziola.

       — Ez hitz egin horren ozenki, Martin lo dago eta.

       — Ellie, nik ez dakit zergatik egiten zaidan hain zaila zernahiri buruz argi hitz egitea... Beti mozkortuta egon behar al dut, argi hitz egin ahal izateko?... Zuk oraindik maite nauzu ala ez?

       — Badakizu oso estimu handian zaitudala eta beti horrela izango dela.

       — Maitasunaz ari naiz, zuk ulertzen didazu... —ebaki zuen zakar.

       — Nik uste dut denbora luzean ez dudala inor maitatu, hildakoak ez badira... Emakume ikaragarria naiz. Alferrik da horretaz hitz egitea.

       — Banekien. Eta zuk bazenekien nik banekiela. Nirea bai zoritxarra, Ellie!

       Ohean eserita eta eskuez belaunak oratuta, Elliek so egiten zion, begiak zabal-zabalik.

       — Hain maiteminduta zaude nitaz, Jimps?

       — Aizu, dibortzia gaitezen eta kito.

       — Egon lasai, Jimps... Martin ere hor dago? Zer gertatuko da berarekin?

       — Aldian behin diru apurren bat aurreztuko dut berarentzat, gizajoa!

       — Nik zuk baino gehiago irabazten dut... Ordaindik ez duzu horrelakorik egin behar.

       — Badakit. Badakit... Jakingo ez dut ba!

       Eserita, elkarri begira geratu ziren, isil-isilik. Begiak sutan zituzten, elkarri luzaro begiratu izanaren ondorioz. Bat-batean Jimmyk halako premia handi bat sentitu zuen: lo egin nahi zuen, ez zuen ezer gogoratu nahi, burua ilunpean murgildu nahi zuen, bere amaren altzoan bezala, txikitan bezala.

       — Tira, etxera noa —lehor egin zuen barre—. Ez genuen uste hau honela bukatuko zenik, ezta?

       — Gau on, Jimps —xuxurlatu zuen aharrausi bat ahoratuz—. Gauzak, ordea, ez dira bukatzen... Horrenbesteko logalerik ez banu... Argia itzaliko duzu?

       Itsumustuan atea aurkitu zuen ilunpean. Kanpoaldean goiz artikoa griseztatzen ari zen egunsentiarekin batera. Ziztu bizian itzuli zen bere gelara. Ohean sartu eta lo geratu nahi zuen egunaren argiak ortzia urratu aurretik.

 

 

       Gela luze bat; erdian, mahai luzeak, zetazko eta krepezko oihalak: batzuk grisak, besteak izokin ala esmeralda kolorekoak. Harien eta arropa egiteko materialen usaina airean. Mahaietan zehar buruak makurturik: josten ari ziren nesken buru gorrixkak, horiak, beltzak. Mandatariak han-hemenka zebiltzan mahaien artetik, arropaz beteriko pertxero mugikorrak bultzaka. Txirrin batek jotzeaz batera, kalapita eta garrasi zorrotzak nagusitu ziren gelan, txoridenda batean baileuden.

       Anna altxatu eta nagiak atera zituen.

       — A ze biharamuna! —esan zion ondoan zuen neskari.

       — Atzo berandu oheratu zinen?

       Annak baietz egin zuen buruaz.

       — Utzi egin behar duzu hori. Horrela ibiltzeak ez dizu bat ere onik egingo. Emakume batek ezin du kandela bi muturretatik erre, gizonek bezala.

       Beste neska argala eta ilehoria zen eta sudurra okertutik zeukan. Beso batez Annaren gerria inguratu zuen.

       — Zer ez nuke nik emango zure kilo batzuk hartzearren!

       — Gustura emango nizkizuke —esan zuen Annak—. Den-denak loditu egiten nau.

       — Hain lodia ere ez zaude, ordea... Pitin bat baino ez. Gizonek zuri txatxamurka egitea gustuko izateko behar bezain potolatxo, ez besterik. Gizonen modura janzten saiatuko bazina, benetan diotsut, politagoa izango zinateke.

       — Nire senargaiak ez ditu gogoko neska argalak.

       Eskaileretan neska-talde bat erne zegoen neska txiki ilehori batek zer esango. Bi neskek kostata baina, haien artetik aurrera egitea lortu zuten. Neska txikiak arin hitz egiten zuen, ahoaz guztiz irekita eta begiak zuri-zuri.

       — ...eraildako neska hurrengo etxe-blokean bizi zen, 2230 Cameron Avenue-n. Hipodromora joana zen beste neska batzuekin eta etxera bidean, berandu zenez, bakoitzak bere bidea hartu eta bakarrik abiatu zen Cameron Avenue-n zehar, eta biharamun goizean gurasoak bila hasi eta Spearmint-eko kartel baten atzean aurkitu zuten, orube batean.

       — Hilda zegoen?

       — Bai, guztiz hilda... Beltz batek zerbait izugarria egina zion eta gero, ito egin zuen... Oso-oso gogorra izan zen niretzat. Ni berarekin joaten nintzen eskolara. Orain Cameron Avenue-n ez da neskarik ikusten ilunkeran. Izututa daude.

       — Egia da, nik bart egunkarian irakurri dut kontu hori.

 

 

       — Ikusi ninduzun konkordun hura ukitzen? —deiadar egin zuen Rosiek taxian haren alboan esertzean.

       — Antzokiko atariondoan?

       Jake Silvermanek bere praketatik tira egin zuen, belaun aldea estutzen ziotela eta.

       — Horrek zortea emango digu, Jake. Konkordunekin ez dago huts egiterik... konkorra ukitzen badiezu... Ene, zuk ez dakizu zein gogaikarri zaizkidan hain azkar dabiltzan taxiak!

       Taxiaren bat-bateko balaztada batek aurrerantz eraman zituen deblauki.

       — Jainko maitea, ia-ia mutiko bat harrapatu genuen!

       Jake Silvermanek zapladatxo batzuk jo zizkion belaunetan.

       — Ez zaitez beldurtu, gajoa!

       Hotelera iristean, Rosiek dardarka pulunpatu zuen aurpegia jakaren lepoaren barnean. Harrera-lekura joan ziren giltza eskuratzera eta bertan enplegatuak esan zion Silvermani:

       — Gizon bat duzu zain, jauna.

       Gizon lodi bat bidera irten zitzaion ahotik puru bat ateratzen ari zela.

       — Ardura al dizu hona apur batean sartzen banaiz, Mr. Silverman?

       Rosiek uste izan zuen kordegabetu egingo zela. Geldi-geldi geratu zen, izoztuta, masailak jakaren larruzko lepoan hondoraturik.

       Bi besaulki bigunetan eserita, gizonak elkarri xuxurlaka ari zitzaizkion, begiak batuta. Belarriak zoli, apurka-apurka Rosie hurreratu zitzaien. «Kartzeleratzeko agindua... Justizia Ministerioa... posta iruzurra egiteko erabiltzea...». Ezin zuen entzun Jakeren erantzuna. Baietz egiten zuen buruaz, onarpena adierazi nahian. Gero, halako batean, gozo-gozo hasi zen hizketan, irribarreka.

       — Ondo da, zure iritzia entzun dut, Mr. Rogers... Hona hemen nirea. Orain atxilotzen banauzu, nik behea joko dut eta nirekin batera jende askok eta askok ere behea joko du, enpresa honetan bere dirua ipinia duelako... Astebete barru negozioa itxi dezaket etekinak lortuta... Mr. Rogers, okerreko bidetik bete-betean sartu naiz, besteengan konfiantza gehiegi izateagatik.

       — Ezin dizut lagundu... Agindua bete beharra daukat... Zoritxarrez, zure gela miatu beharko dut... Ikusten duzunez, zerrenda txiki bat ekarri dugu.

       Gizonak bere puruaren errautsa astindu zuen eta gorabeherarik gabeko ahotsaz irakurtzeari ekin zion.

       — Jacob Silverman, Edward Faversham ezizenez ezaguna, Simeon J. Arbuthnot, Jack Hinkley, J. J. Gold... O, zerrenda ederra dugu hemen!... Neuk ez nuke esan behar, baina, zure kasuan, lan polita egin dugu.

       Altxatu egin ziren. Purudun gizonak buruaz keinu bat egin zion bonetadun gizon argal bati, atariondoaren beste aldean egunkaria irakurtzen ari baitzen.

       Silverman harrera-lekura hurbildu zen.

       — Nire negozioak direla-eta alde egin beharra daukat —esan zion enplegatuari—. Kontua prestatuko didazu, mesedez? Mrs. Silvermanek egun batzuk gehiago emango ditu hemen.

       Rosiek ezin zuen hitz egin. Hiru gizonei jarraitu zien igogailuraino.

       — Sentitzen dut hau egin izana, andrea —esan zuen gizon argalak bere bonetaren babesetik tira eginda.

       Silvermanek gelako atea ireki eta kontu handiz itxi zuen, denak barrura sartu orduko.

       — Eskertzen dizuet zuen adeitasuna... Nire emazteak eskerrak ematen dizkizue.

       Rosie gelaren zokoko aulki zuzen batean eseri zen. Bere mihiari gogor egiten zion hozka, gero eta gogorrago, ezpainek dar-dar egin ez ziezaioten.

       — Badakigu, Mr. Silverman, honako hau ez dela ohiko kasu kriminala.

       — Zerbait edan nahi, jaunok?

       Besteek burua mugitu zuten. Gizon lodiak beste puru bat piztu zuen.

       — Ederki Mike —esan zion gizon argalari—, miatu tiraderak eta armairua.

       — Hori egiten al da normalean?

       — Normalean egiten dena egingo bagenu zuri eskuburdinak jarriko genizkizuke eta zure emaztea ere eraman egingo genuke laguntza emateagatik.

       Esku izoztuak belaunen artean oraturik, Rosiek soina alderik alde kulunkatzen ziharduen. Begiak itxita zeuzkan. Detektibeek armairua arakatzen zuten bitartean, Silvermanek aukera aprobetxatu zuen eskua Rosieren sorbalda gainean ezartzeko. Neskak begiak ireki zituen.

       «Morroi hauek ni eraman bezain laster, deitu Schatz-i eta esaiozu dena. Nola edo hala jarri berarekin harremanetan, horretarako New York osoa esnatu behar baduzu ere.»

       Ahapeka hitz egiten zuen, azkar, ezpainak kasik mugitu gabe.

       Minutu bat geroago joan egin zen, bi detektibe atzean zituela. Eskutitzez beteriko maleta bat zeramaten. Musuak artean heze zirauen Rosieren ezpainetan. Dena lausoturik ikusten zuen, begiak gela huts izugarri lasai hartan finkatuz. Ohartu zen mahaiko paper lehorgarrian zerbait idatzita zegoela. Jaken idazkera zen, oso zirriborraturik. «Dena giltzapean itxi eta alde egizu; neska zintzoa zara». Malkoak masailetan behera pirritan hasi zitzaizkion. Luzaz eserita geratu zen burua mahai gainean bermatuta, arkatzez paper lehorgarrian idatzitako hitzei musuka.

 

 

Laugarren atala

Etxeorratza

 

Hankarik gabeko gizon gaztea gelditua zen Hamalaugarren Kaleko hegoaldeko espaloiaren erdian. Jertse urdina eta puntuzko bonet urdina zituen jantzirik. Begiak guztiz irekita zeuzkan, gero eta handiago, harik eta papera bezain zuria zen aurpegi hura bete zioten arte. Zeruan globo gidagarri bat noraezean; eztainu-paperezko puru distiratsu bat goi-goian lausoturik; hodei bigunen eta euriak garbitutako zeruaren urratzaile geldoa. Besoetan bermaturik, hankarik gabeko gizon gaztea geldi-geldi zegoen, Hamalaugarren Kaleko hegoaldeko espaloiaren erdian. Urrats luzeak eginez zebiltzan hankak: hanka argalak, hanka prakadunak, bonbatxodunak, gonadun hankak; haien guztien artean gizon gaztea zegoen, geldi-geldi, globo gidagarriari beha.

 

       Lanik gabe, Jimmy Herf Pulitzer Building-etik atera zen. Espaloian gelditu zen, arrosa koloreko egunkari-pilo baten ondoan, arnasestuka, Woolworth eraikinaren silueta dirdaitsuari so. Egun eguzkitsua zen; zerua txantxangorri-arrautza bezain urdina zen. Iparralderantz biratu eta hiriaren erdialderantz jo zuen. Handik urrundu ahala, Woolworth eraikinaren itzala teleskopio baten modura luzatzen zen. Iparralderantz jota, hiria zeharkatu zuen, leiho distiratsuetako hiria, alfabeto aldrebesen hiria, kartel urreztatuekiko hiria.

       Udaberri glutentsua... Gozotasun urreztatuaz itoa, atsegina mokadu guztien baitan, the daddy of them all, udaberri glutentsua. Inork ezin du prince albert baino ogi hoberik erosi. Altzairu forjatua, aluminioa, kobrea, nikela, burdina forjatua. Mundu osoak berezko edertasuna maite du. LOVE'S BARGAIN, Gumpel etxeko jantziak. Eutsi zeure neska-azal horri... JOE KISS, abioa, argiak, pizketa eta sorgailuak.

       Zernahik barre eutsiaren borborra sentiarazten zion. Hamaikak ziren. Lorik egin gabe zegoen. Bizitza hankaz gora zeukan. Bera euli bat zen, hankaz gora zegoen hiri baten sabaian zehar zebilen eulia. Bere lana utzia zuen. Ez zuen zereginik ez gaur, ez bihar, ez etzi, ez etzidamu. Igotzen den guztia jaitsi egiten da, aste edo hilabete kontua da. Udaberri glutentsua.

       Jatetxe txiki batean sartu zen; arrautzak hirugiharrarekin, ogi xigortua eta kafea eskatu zituen. Gustura jan zuen mokadu guztiak ahogozatuz. Bere gogoetak aske zebiltzan, arrastiriaz zoratutako moxalak larre batean bezala. Aldameneko mahaian, gorabeherarik gabeko ahots bat zerbait azaltzen ari zen:

       — Bertan behera utzita... eta, benetan diotsut, garbiketa egin behar izan genuen. Horiek denak zure elizako kideak ziren. Denok genekien istorio osoa. Emakumea kalera botatzeko aholkua eman zioten. Berak esan zuen: «Ez, ikusi nahi dut hau nola bukatzen den».

       Herf altxatu egin zen. Ibili egin behar zuen berriro. Ahoan hirugihar-zaporea zeukala alde egin zuen.

       Service Express-ek udaberriaren beharrak betetzen ditu. «Jainko maitea, udaberriaren beharrak betetzea!». Latarik gabe, jauna, baina pipa-zupakada xuabe guztien kalitatea ezin hobea da... socony. Zupakada bat argigarriagoa da milioi bat hitz baino. Zerrenda horidun arkatz horia. Milioi bat hitz baino, milioi bat hitz baino. «Ederki, milioi hori niretzat... Ipini zerbait gizona estaltzeko, Ben». Yonkers gaizkile-taldekoek hilda zegoelakoan utzi zuten parkeko jarleku batean. Lapurtu egin zioten, baina milioi bat hitz baino ez zuten lortu... «Baina, Jimps, zuk ez dakizu zein nekatuta nagoen liburuez eta proletalgoaz hitz egiteaz!...»

       Udaberria, gozotasun urreztatuaz itoa.

       Dick Snow-en ama lantegi txiki baten jabea zen. Amak behea jo zuen. Semeak eskola utzi eta alferkerian ibiltzeari ekin zion, freskagarrien postuko tipoari ederki ikasita. Mandolina-itxurako neska judu ilebeltz bati agindutako perlazko belarritakoen bi kuotak ordainduak zituen. Tren jasoaren geltokian, banketxeko mezulariaren beha zeuden. Tornu-atearen gainera erori eta hantxe geratu zen. Maleta eskuetan zeramatela ihes egin zuten, Ford Sedan batean. Dick Snow atzean geratu zen, errebolberra hilotzaren kontra husteko asmoz. Heriotzara kondenatutakoen sailean bete zituen udaberriaren beharrak, bere amari olerki bat idatzita, Evening Graphic aldizkarian argitaratuko zena.

       Arnasa hartzen zuen bakoitzean, Herfek zarata, harea eta esaldi pintatuak arnasten zituen, harik eta soina puzten hasi zitzaion arte; gizen eta alfer sentitu zen, kezko zutabe bat apirileko kaleetan bezain dudatsu. Makina-denden, botoi-lantegien eta etxebizitzen leihoei begiratu zien. Izaren kraka eta tornuen burrunba fina sumatu zituen. Idazmakinetan hitz gordinak idazten zituen, mekanografoen atzamarren artetik. Saltoki handien etiketak nahasten zituen. Bere barnea burbuiletan lehertzen zen, soda bailitzan, marrubi, endalahar, txokolate, gerezi eta banilla zaporeko xarabe gozora isuria, bitsa zeriola gasolina bezain urdina zen aire epelari. Goragaleak jota, berrogeita laugarren pisutik erori eta lurraren kontra jo zuen. «Eta eman dezagun errebolber bat erosita Ellie hil egin dudala. Beteko al nituzke apirileko beharrak, amari buruzko olerki bat heriotzara kondenatutakoen sailean idatziko banu, Evening Graphic-en argitaratzeko?»

       Kuzkur-kuzkur eginda geratu zen, harik eta hauts-izpien neurriko izan arte, bere iparraren xerka, harkaitz eta harritzen artean, bide-ertzeko errekasto orrolariaren, lasto luzeen eta arekako motore-olioz osatutako aintziren artean.

       Washington Square-n eseri zen, eguerdiko arrosaz blai, eta arkuan zehar Bosgarren Etorbideari so egin zion. Ordurako ez zuen sukarrik. Hotz eta nekatuta sentitzen zen. «Beste udaberri bat, Jainkoak zakik duela zenbat udaberri igo nintzen hilerritik macadam urdinezko bidean zehar, bertan kantari aritzen baitziren txolarreak. Kartelak zioen: Yonkers. Yonkers-en ehortzi nian nik neure haurtzaroa; Marseilla-n, haizeak aurpegiaren kontra jota bota nian nik neure nerabezaroa portuko uretara. New Yorkeko zein lekutan ehortziko dut nik neure gaztaroa? Beharbada gaztaroa deportatua izan zuan, beharbada Ellis Island-eko ferryan itsasoratu zuan Internazionala abestuz. Ur gainean hasperen bihurturik, Internazionalaren doinua pixkanaka-pixkanaka aienatuz zihoaan lainoaren baitan».

 

DEPORTATUAK

       «James Herf kazetari gazteak, 190 West Hamabigarren Kalea, arestian galdu ditu bere azken urteak. Merivale epailearen aurrera azalduta, urte haiek Ellis Island-era bidali zituzten deportaturik, gizatxar arrotzak zirelakoan. Lau gazteenak, hain zuzen ere, Sasha, Michael, Nicholas eta Vladimir atxilotu egin dituzte denbora-tarte batez, anarkista kiminalak izatearen salaketapean. Arlotekeriaren salaketapean beste bi atxilotu zituzten. Azkenik, Bill, Tony eta Joe zenbait delitu eta krimen zirela medio atxilotu zituzten, hala nola, emazteari emandako tratu txarrak, nahita eragindako sutea, lapurreta eta prostituzioa. Guztiak izan dira kondenatuak gaiztakeria, indarkeria eta zabarkeria direla medio.»

 

       Entzun, entzun, entzun, aulkiko presoa... «Frogak zalantzazkoak iruditzen zaizkit», esan zuen epaileak beretzat edari bat prestatzen zuen bitartean. Parra-hostoez apaindurik, auzitegiko idazlaria lehengo moduko koktel bat irabiatzen ari zen. Halako batean, parra-hostoak hazten hasi zitzaizkion eta, horren ondorioz, auzitegiko salan gero eta nabariago egin zen umotzen ari ziren mahatsen kiratsa. Alkohol Trafikatzaile Distiratsuak zezenei adarretatik heldu eta Justizia jauregiko eskaileren behealdean makurrarazi zituen. «Gaurko saioa bertan behera geratzen da, arranopola!», oihu egin zuen epaileak bere ur botilan ginebra topatzerakoan. Erreportariek alkatea harrapatu zuten lehoinabar-larruaz jantzirik eta Hiritarren Bertute gisa posatzen, oin bat Fifi printzesa Ekialdeko dantzariaren bizkar gainean ezarrita. Gure korrespontsala Banker's Club-eko leihotik begira zegoen. Ondoan osaba zuen, Jefferson T. Merivale, hiriko clubman ospetsua, bai eta ondo piperreztatutako bi bildots-txuleta ere. Anartean, zerbitzariak orkestra bat azkar antolatzen ari ziren, Gausenheimers-tarren tripatzarrak danbor gisa erabilita. Maîtreak My Old Kentucky Home kantaren bertsio bikain bat eskaini zuen, Delaware-ko Well Watered Gasoline Company-ko zazpi zuzendarien soilune durunditsuez estreinako aldiz xilofono gisa baliatuta. Eta bien bitartean, galtzontzilo gorriak eta zerrenda urdineko zetazko kapela bat jantzirik, Alkohol Trafikatzaile Distiratsuak zezenak zeramatzan Broadwayn zehar: zezen-kopurua bi milioi hirurehun eta berrogeita bi mila eta bostehun eta batekoa zen. Spuyten Duyvil-era iritsita, usterik gutxienean banan-banan ito ziren, Yonkers-eraino igeri egiten saiatzearren.

       «Eta hemen nagok eserita», pentsatzen zuen Jimmy Herfek, «moldeko hitzek ikaragarrizko azkura ematen zidatek, negal bat banu bezala. Moldeko hitzez josita nagok». Zutitu egin zen. Txakur hori txiki bat lo zegoen uzkurtuta jarlekuaren azpian. Txakur hori txikiak oso zoriontsua ematen zuen. «Loaldi eder bat behar diat, ez besterik», esan zuen Jimmyk goraki.

 

 

       — Zer egin behar duzu horrekin, Dutch, bahian eman behar duzu?

       — Francie, nik ez nuke milioi bat dolar baino gutxiago onartuko pistola txiki horren truke.

       — Jainkoaren izenean, ez hasi orain diruari buruz hitz egiten... Edozein egunetan polizia batek hori gerrian duzula harrapatu eta atxilotu egingo zaitu, Sullivan legea dela eta.

       — Oraindik ez da jaio ni atxilotuko nauen poliziarik... Ahaztu hori.

       Francie negar-zotinka hasi zen.

       — Baina Dutch, zer egingo dugu, zer egingo dugu?

       Halako batean, Dutchek pistola poltsikoan sartu zuen eta jauzi bat eginez altxatu egin zen. Gora eta behera zebilen, grinatsu, asfaltozko bidexkan zehar. Gaua latza zen, lainotsua: autoak errepide lupeztuan zehar zebiltzan argizko amaraun bat sasien eskeletoen artean atergabe bilbatuz.

       — Neure onetik ateratzen nauzu zure auhen eta negarrekin... Isilduko al zara behingoz? —aldarte txarrez eseri zen Francieren ondoan—. Norbaiten zarata iruditu zait sasi horietan. Parke madarikatu hau zibilez jantzitako poliziaz beterik dago... Hiri zikin honetan ezin da inora joan, beti norbait duzu begira.

       — Berdin litzaidake hain gaizki sentituko ez banintz. Jaten dudan guztia bota egiten dut eta beti beldurrak airean nago beste neskek ez ote duten zerbait susmatuko.

       — Esana dizut, ba, dena konpontzeko bide bat nuela. Hitz ematen dizut egun pare bat barru dena konponduko dudala... Alde egingo dugu eta ezkondu egingo gara, hegoalderantz joango gara... Ziur nago lana ugari dagoela beste leku batzuetan... Hozten ari naiz. Goazen hemendik, arraioa!

       — Ene, Dutch! —esan zuen Franciek neke-ahotsaz, lupeztutako asfaltozko bidexkatik behera egiten zuten bitartean—. Zuk uste duzu lehen bezain zoriontsu izan gaitezkeela berriro?

       — Orain larri gabiltza, baina horrek ez du esan nahi beti horrela egongo garenik. Ez al nintzen bizirik atera Oregon-go basoetako gas-atake horietatik? Azken egunotan ez diot atsedenik eman buruari.

       — Dutch, zu atxilotzen bazaituzte, neure burua ibaira botatzea besterik ez dut izango.

       — Ez al dizut esan ez nautela atxilotuko?

 

 

       Mrs. Cohen atso zaharra makurturik zebilen eta aurpegi beltzarana eta negalez betea zuen, errege-sagarraren antzera. Sukaldeko mahaiaren ondoan zutik zegoen eta bere esku latzak gurutzaturik zeuden sabelaren gainean. Aldakak kulunkatzen ziharduen, Annari gaitzezpen-jasa amaigabe bat yiddish-ez botatzen zion bitartean. Kafe-kikara baten aurrean eserita, alabak begiak makartsu zituen loaren ondorioz.

       — Sehaskan ito izan bazintuzte edo hilda jaio bazina, hobe... Ene! Nik lau seme-alaba hezi ditut eta horietako bat bera ere ez zait ona atera; iraultzaileak, emagalduak, arloteak... Benny birritan kartzelan, eta Sol, Jainkoak daki non, beti istilutan sartuta, eta Sarah madarikatua bekatura emana Minski's-en hankak jasotzen, eta orain zu, ustelduko ahal zara!, kalean lan egiten kartel bat bizkarrean duzula, lotsagabe alaena!

       Anna ogi-puska bat kafean busti eta ahoan sartu zuen.

       — Ama, ez duzu ezer ulertzen —esan zuen ahoa beterik zeukala.

       — Ulertu, ulertu prostituzioa eta bekatua... Zergatik ez duzu zeure lana egiten eta ahoa ixten? Zergatik ez duzu zeure soldata kobratzen lasai-lasai? Zuk lehen dirutza polita irabazten zenuen eta duintasunez ezkon zintezkeen, dantza-aretoetan edozeinekin burua galtzen hasi baino lehen. Ene, nik zahartzaroan hezi ditut gizon on bakar batek ere nahiko ez lituzkeen alabak...

       Anna garrasika altxatu zen:

       — Hori ez da zure kontua... Nik beti garaiz ordaindu dut neure alokairu-zatia. Zuk uste duzu emakumeek esklabo izateko eta atzamarrak lanaren lanaz higatzeko beste ezertarako ez dutela balio... Ni ez nator bat zurekin, aditu? Hortaz, ez egin oihu gehiagorik, ulertzen?

       — Zure amari horrela hitz egitea ere! Salomon bizirik balego, ebain-ebain eginda utziko zintuzke. Hilda jaio bazina, hobe, zure amari gizonen hizkeraz mintzatzea baino. Alde egizu azkar, bestela txiki-txiki egingo zaitut eta.

       — Ederki, banoa.

       Anna lasterka atera zen kaxaz betetako korridorean zehar eta, logelara iritsita, bere burua ohe gainera bota zuen. Masailak sutan zeuzkan. Etzanda geratu zen, pentsatzeko ahaleginetan ari zen bitartean. Sukaldetik atso zaharraren negar-zotin haserre eta gorabeherarik gabeak zetozen.

       Anna ohe gainean eseri zen. Aurreko ispiluan bere burua ikusten zuen malkotan blai eta ilea guztiz nahasirik. «Jainko maitea, zein itxura eskasa dudan!». Zutitzean, orpo batez jantziaren galartzu bat zapaldu zuen. Jantzia ziplo tarratatu zen. Anna ohe ertzean eseri eta negar eta negar egin zuen. Gero, tarratada kontu handiz josteari ekin zion oso puntada zehatzez. Joskintzak lasaitasuna berreskuratzen lagundu zion. Kapela buruan sartu, sudurra erruz hautseztatu, ezpainetakoez ukituren batzuk eman, berokia jantzi eta alde egin zuen. Apirila ustekabeko koloreak soineratzen ari zen East Side-ko kaleetan. Pinaburuz beteriko eskorga bati freskura gozoa eta lizuna zerion. Kale-kantoian Rose Segal eta Lillian Diamond topatu zituen postu batean koka kola edaten.

       — Anna, edan koka bat gurekin —esan zioten.

       — Ordaintzen badidazue... Txakur txikirik ere ez daukat.

       — Baina sindikatuak ez al zizun greba ordaindu?

       — Atsoari eman nion... Alferrik izan zen... Niri agiraka ematen du egun osoa. Zaharregia da.

       — Ez al duzu entzun pistoladun batzuk sartu zirela Ike Goldstein-en dendan eta dena txiki-txiki eginda utzi zutela? Mailuekin den-dena suntsitu zuten eta Goldstein konorterik gabe utzi zuten oihal-pilo baten gainean.

       — Ikaragarria benetan!

       — Ondo egina.

       — Baina ez zituzten gauzak horrela suntsitu behar. Azken batean, guk berak bezalaxe ateratzen dugu bizibidea aurrera.

       — Bizimodu ederra bai... Ni erdi hilda nago bizimodu horri esker —esan zuen Annak edontzi hutsa barra gainean utziz.

       — Aizu, aizu —esan zuen postukoak—, kontuz baxerarekin.

       — Baina okerrena zera izan zen —jarraitu zuen Rose Segalek—, Goldsteinen dendan borrokan ari ziren bitartean, burdinazko barra bat atera zela leihotik, bederatzigarren pisutik, eta kamioi batean zihoan suhiltzaile bat hil zuen. Hilda geratu zen kale erdian.

       — Zer dela-eta egin zuten hori?

       — Tiporen batek besteren bati botako zion eta leihotik atera zen.

       — Eta suhiltzailea hil zuen.

       Annak etorbidean Elmer ikusi zuen: haienganantz zetorren, burua aurreraturik eta eskuak beroki listuaren poltsikoetan hondoraturik. Bi neskak utzi eta Elmerrenganantz jo zuen.

       — Nire etxera zindoazen? Hobe dugu hara ez joatea, atsoa sutan dago-eta... Atso hori gustura sartuko nuke Israelgo Alabeen Elkartean! Ezin dut gehiago jasan.

       — Orduan goazen plazan esertzera —esan zuen Elmerrek—. Ez al duzu udaberria sentitzen?

       Annak zeharka begiratu zion.

       — Nola ez! O Elmer, greba hau lehenbailehen amaitzea nahi nuke... Egunean zehar kolpe zorrik ere ez jotzeak neure onetik ateratzen nau.

       — Baina Anna, greba da langileen aukera nagusia, langileen unibertsitatea. Denbora ematen dizu ikasteko, irakurtzeko eta Liburutegi Publikora joateko.

       — Baina zuk beti esaten zenuen greba bizpahiru egunen buruan bukatuko zela eta, gainera, zertarako balio du?

       — Zenbat eta landuagoa izan gizakia, orduan eta baliogarriagoa da bere gizarte-mailarako.

       Jarleku batean eseri ziren jolastoki bati bizkarra emanda. Euren buru gainean, arrastiriko eguzkiak nakarrezko hodei txikiak oskorritzen zituen, distiratsu. Haur zikinak oihuka ari ziren, asfaltozko bidexketatik arineketan egiten zuten bitartean.

       — O —esan zuen Annak zeruari so—, Parisko gau-jantzi bat izan nahi nuke neuretzat eta etiketa-jantzi bat zuretzat... luxuzko jatetxe batera joango ginateke afaltzera eta gero, antzokira.

       — Gizalegezko gizarte batean biziko bagina, izango genuke hori egitea. Iraultzaren ondoren, behar besteko alaitasuna egongo da langileentzat.

       — Eta zertarako, Elmer, ordurako atsoa bezalakoak bagara, zaharrak eta erretxinak?

       — Gure seme-alabek gauza horiek guztiak izango dituzte.

       Annak jauzi bat egin zuen jarlekuan.

       — Nik ez dut sekula seme-alabarik izango —esan zuen hortzen artean—, sekula, sekula, sekula!

 

 

       Alicek besoa ukitu zion gozotegi italiar bateko erakusleihoan gelditu zirenean. Lorez eta anilina-ildoz apaindutako opil bakoitzean Bazkoko azukrezko bildots bat eta Piztuerako estandarte bat zeuden.

       — Jimmy —esan zuen Alicek bere aurpegi obalatua biratuta, ezpainak gorriegi zituela, tarta bateko arrosen antzo—. Royrekin zerbait egin beharko zenuke... Lana aurkitu behar du. Erotu egingo naiz beti etxean badago, egunkaria irakurtzen eta izugarrizko ergel-aurpegi horrekin... Badakizu zer esan nahi dizudan... Berak errespetatu egiten zaitu.

       — Baina badabil lan bila, ezta?

       — Ez da gehiegi saiatzen, badakizu.

       — Berak baietz uste du. Nire ustez, bere buruaz oso iritzi bitxia izan behar du... Baina tira, ni al naiz egokiena lanaz hitz egiteko?

       — O, badakit. Zoragarria iruditzen zait. Jende guztiak dio kazetaritza uzteko asmoa duzula idazteari ekiteko.

       Jimmy Aliceren begi nabar zabal-zabalei so geratu zen. Begi haien sakonguneetako isla putzuko urarena bezalakoa zen. Beste aldera begiratu zuen; estu eta larri zegoen; eztul egin zuen. Kolore bizietako kalean zehar jarraitu zuten.

       Jatetxeko atean Roy eta Martin Schiff zeuden euren zain. Kanpoko gela batetik igaro eta hall luze batean sartu ziren: bertan mahai pilo bat zegoen, Napoli-ko badiaren bi pintura berde-urdinen artean pilaturik. Airean nabari zen gazta parmesanoak, zigarroek eta tomate-saltsak isuritako usaina. Aulki batean esertzean, Alicek keinu txiki bat egin zuen.

       — Koktel bat nahi dut berehala.

       — Ni laño hutsa izango naiz —esan zuen Herfek—, baina Vesubio aurrean irtirin ari diren txalupa horiek beti alde egiteko gogoa pizten didate... Pare bat aste barru bidaian egongo naizela uste dut.

       — Baina Jimmy, nora joateko asmoa duzu? —galdetu zuen Royk—. Ez nekien ezer!

       — Zer dio Helenak horri buruz? —galdetu zuen Alicek.

       Herf lotsagorritu egin zen.

       — Ezer ez. Zer esango du ba? —erantzun zuen zorrotz—. Ohartu nintzen hemen jarraitzeak ez duela zentzurik —esan zuen oharkabean pitin bat geroago.

       — O, gutako inork ez daki zer nahi duen —bota zuen Martinek—. Horrexegatik da gure belaunaldia horren dohakabea.

       — Ni oraintxe ikasten hasi naiz gogoko ez ditudan gauza batzuk —esan zuen Herfek patxadaz—. Gutxienez hasi naiz ausardia izaten onartzeko nola arbuiatzen ditudan gogoko ez ditudan gauzak.

       — Baina zoragarria da —oihu egin zuen Alicek— karrera bat pikotara bidaltzea ideal bat dela eta.

       — Barkatu —esan zuen Herfek bere aulkia atzerantz bultzatzen zuen bitartean.

       Bainugelan bere buruari behatu zion ispilu ondulatuan. «Ez hitz egin —xuxurlatu zuen—. Esaten dena ez duk behin ere egiten...». Mozkorti-aurpegia zuen. Eskuak batu, urez bete eta aurpegia garbitu zuen. Mahaian txaloka eta goraka hartu zuten, berriro eseri zenean.

       — Gora bidaiaria! —garrasi egin zuen Royk.

       Alice udare-puska luzeak gaztarekin nahasita jaten ari zen.

       — Zoragarria da —esan zuen Alicek.

       — Roy aspertuta dago! —deiadar egin zuen Martin Schiffek isilune baten ondoren.

       Aurpegia, begi handi-handiez eta hezur-koloreko betaurrekoez hornitua, igerian zebilkion jatetxeko kean zehar, akuario lauso bateko arraina bezala.

       — Buruan nituen bihar lan bila joango naizen leku guztiak.

       — Lana nahi al duzu? —esan zuen Martinek melodramatikoki—. Arima saldu nahi al diozu eskaintzarik handiena egiten dizunari?

       — Besterik ez balego saltzeko... —auhendatu zuen Royk.

       — Goizeko loaldiak kezkatzen nau... Hala ere, nazkagarria da zure nortasuna eta hori dena jendearen aurrean erakustea. Garrantzitsuena ez da lanerako trebetasuna, nortasuna baizik.

       — Prostitutak dira pertsona zintzo bakarrak.

       — Baina, Jainkoarren, prostitutek ere euren nortasuna saltzen dute.

       — Alokatu baino ez.

       — Roy aspertuta dago... Zuek denak aspertuta zaudete... nire kontu aspergarriekin...

       — Primeran pasatzen ari gara —esan zuen berriro Alicek—. Begira, Martin, aspertuko bagina ez geundeke hemen, eserita, ezta?... Nik nahi nuke Jimmyk esatea nora joan nahi duen bere bidaia misteriotsuetan.

       — ...eta zera esaten ari zarete zeuekiko: «A ze tipo aspergarria, horrek zertarako balio du gizartean? Ez du ez dirurik, ez emazte ederrik, ez hitz-jario onik, ez ditu Burtsaren sekretuak ezagutzen. Gizarteari inolako ekarpenik egiten ez dion fardela da... Artista fardel hutsa da».

       — Hori ez da egia, Martin... Zentzugabekeriak esaten ari zara.

       Martinek besoaz keinu bat mahai gainean egin eta bi ardo-edontzi bota zituen. Beldur-aurpegia zuen zerbitzari batek ezpain-zapi bat ezarri zuen bi isurketa gorrien gainean. Horri erreparatu gabe, Martinek hizketan jarraitu zuen.

       — Dena gezurra da... Hitz egiten duzuenean, mihi-puntaz gezurra esaten ari zarete. Ez zarete ausartzen zuen arimak biluzten... Baina orain berriro entzun behar didazue, azken aldiz... Azken aldiz diot. Etorri zu ere, zerbitzari, makurtu eta ikusi giza arimaren amildegi beltza. Eta Herf aspertuta dago. Zuek denak aspertuta zaudete, kristalen kontra burrunba egiten duen eulia bezain aspertuta. Zuek uste duzue kristala gela dela. Ez dakizue zein beltza den barnealdea... Mozkor-mozkor eginda nago. Beste botila bat, zerbitzari.

       — Egon lasai, Martin... Aizu, orain justu ibiliko gara kontua ordaintzeko... Ez dugu gehiagorik behar.

       — Zerbitzari, beste botila bat ardo eta lau grappa.

       — Badirudi parranda ederra egingo dugula gaur gauean —purrust egin zuen Royk.

       — Behar izanez gero, neure gorputzarekin ordainduko dut... Alice, kendu mozorroa... Mozorroaren atzean umetxo zoragarria zara... Etorri nirekin amildegiaren ertzera. O, mozkortuegi nago zer sentitzen dudan zuri esateko.

       Di-da betaurrekoak kendu eta eskuan suntsitu zituen: kristalak lurrera erori ziren, distiratsu. Aho zabalik, zerbitzaria makurtu egin zen, mahaien artetik kristalen bila hasteko.

       Denbora-tarte batean, Martin geldi-geldi geratu zen, begiak itxi-irekika. Gainerakoek elkarri begiratzen zioten. Gero, jauzi bat eginda altxatu zen.

       — Zuen harrokeria gaizto eta okerrari antzematen diot. Dudarik gabe, gaur egun ezin dugu bazkari zintzorik izan, solasaldi zintzorik... Neure zintzotasun atabikoa probatuko dut.

       Bere gorbatatik tiraka hasi zen.

       — Aizu, Martin laguna, isildu —errepikatzen zuen Royk.

       — Inork ez nau geldiaraziko... Ur beltzen zintzotasunerantz jo behar dut... East River-eko ontziraleku beltzaren bukaeraraino lasterka egingo dut, eta neure burua uretara botako dut.

       Herfek jatetxean zehar jarraitu zion kaleraino. Atean, Martinek jaka bota zuen eta izkinan txalekoa.

       — Arraioa, haizea baino arinago egiten du korrika —esan zuen Royk arnasestuka eta zabuka, Herfen sorbalden arrimuan.

       Herfek jaka eta txalekoa jaso eta beso azpian tolestu zituen; gero, jatetxera itzuli zen. Zurbil zeuden Aliceren alde banatan.

       — Benetan egingo du? Benetan egingo du? —galdetzen zuen Alicek behin eta berriro.

       — Ez noski —esan zuen Royk—. Etxera joango da. Gure lepotik barreka ari zen jaramonik egiten geniola ikusita.

       — Eta benetan egingo balu?

       — Ikaragarria litzateke bera zeratuta ikustea... Oso maite dut nik. Berarengatik jarri genion Martin izena geure semeari —esan zuen Jimmyk serio—. Baina hain zoritxarreko sentitzen bada, guk ba al dugu eskubiderik bera geldiarazteko?

       — O, Jimmy —hasperen egin zuen Alicek—, eskatu kafea.

       Kanpoaldean, suhiltzaile-kamioi bat taupadaka, orroka eta auhenka zihoan, kalean behera. Eskuak hotz, kafea zurrupatu zuten elkarri hitzik egin gabe.

 

 

       Five and Ten izeneko denda baten alboko atetik irten eta arratsaldeko seietan etxera zihoan jendetzaren artean murgildu zen Francie. Dutch Robertson zeukan itxaroten. Irribarreka ari zen. Bere aurpegiari bozkarioa zerion.

       — Nola, Dutch, zer...?

       Hitzak kontrako eztarritik joan zitzaizkion.

       — Ez zaizu gustatzen?

       Hamalaugarren Kalean barrena abiatu ziren aurpegi lausoen bi ibilguren artean. «Dena primeran doa, Francie», esan zuen lasai. Udaberriko beroki gris argia eta feldrozko kapela argia zituen jantzita, elkarrekin ederki ematen zutenak. Larru gorrizko zapata berri zorrotzek dir-dir egiten zuten bere oinetan.

       — Zer iruditzen zaizu nire janzkera? Neure artean esan nuen alferrik zela ezertan saiatzea itxura zaindu gabe.

       — Baina Dutch, nola eskuratu duzu hori dena?

       — Estanko bateko tipo bat izutuz. Oso-oso erraza izan da.

       — Ixo, ez hitz egin horren ozenki, norbaitek entzunda ere.

       — Ez luke jakingo zertaz ari naizen.

 

 

       Mrs. Densch-en Luis XIV. estiloko apaintze-mahaiaren zoko batean Mr Densch eserita zegoen, makur-makur eginda, bizkar arrosako aulki txiki batean. Sabela belaunen gainean pausaturik zeukan. Bere aurpegi berde bigunean bi triangelu zeuden, sudurtzarrak eta sudurtzarra bera aho handiaren ertzekin batzen zuten tolesek eraturik. Mr. Denschek telegrama piloa zeukan eskuetan. Gainean, mezu dekodetu batek zioen: «Hamburgoko sukurtsalaren defizita 500.000 dolarrekoa, gutxi gorabehera»; Heintzek izenpeturik. Zeta-antzeko objektu distiratsuz mukuru zegoen gela txiki hartan, noranahi begiratuta ere, airean gutxi gorabehera hitzak ikusten zituen, dantzan. Orduan ohartu zen neskamea, bonet zimurtua zuen neska mulato bat, gelan sartua zela eta berari so zegoela. Begiak piztu zitzaizkion neskameak eskuetan zeukan kartoizko kutxa handia ikusita.

       — Zer da hori?

       — Zerbait andrearentzat, jauna.

       — Ekarri hona... Hickson's... Eta esango didazu, mesedez, zergatik erosi nahi dituen soineko gehiago?... Hickson's... Ireki hori. Garestia bada, itzuli egingo dut.

       Neskameak kontu handiz zetazko papera jaso eta gau-jantzi berde eta mertxika-kolorekoa atera zuen barrutik.

       Mr. Densch zezelka altxatu zen.

       — Seguru asko pentsatuko du gerra oraindik ez dela bukatu... Esaiezu ez dugula onartzen. Esaiezu pertsona hori ez dela hemen bizi.

       Neskameak buruaz baietz eginez kutxa jaso zuen eta sudurra gorantz irten zen. Mr. Densch aulki txikian eseri zen eta telegramak berriro irakurtzeari ekin zion.

       — Ann-ee, Ann-ee.

       Ahots zorrotz bat etorri zen aldameneko gelatik; ahotsaren atzean buru bat ageri zen, puri-purian zegoen farfailezko boneta jantzirik zuena. Halaber, buruari jarraiki, gorputz handi bat ere azaldu zen, txabusina itxuragabe eta zimurtu batean bildurik.

       — Hara J. D.! Zertan ari zara hemen goizeko ordu hauetan? Ni ile-apaintzailearen zain nago.

       — Oso garrantzitsua da... Heintz-en telegrama bat jaso dut oraintxe bertan. Serena maitea, Blackhead&Densch egoera txar-txarrean dago ozeanoaren bi aldeetan.

       — Bai, andrea? —esan zuen neskameak haren atzetik.

       Soina goratu eta leihorantz jo zuen. Nekaturik sentitzen zen, gaixorik, bere haragiaren pisuari ezin eutsirik. Mandatu-mutil bat bizikletaz igaro zen kalean zehar; masailak gorrixka, Densch barreka ari zen. Lipar batez, bere burua ikusi zuen eta, behinolako urteetan bezala, gartsu eta arin sentitu zen. Garai hartan, Pine Street-en behera jaisten zen, kapelarik gabe, nesken orkatilei zeharka so egiten zien bitartean. Gelara itzuli zenerako, neskamea joana zen.

       — Serena —ekin zion—, ez al zara ohartzen kontu hau oso larria dela?... Egoera ekonomiko hau tamalgarria da. Eta, gauza guztien gainetik, babarrunen merkatuak behea jo du. Behea jota gaude, benetan diotsut.

       — Tira, maitea, ez dakit zer nahi duzun nik egitea...

       — Aurreztu... aurreztu... Begira zer prezio daukan kautxuak... Hickson's-en erositako jantzi hori...

       — Ez duzu ba nahiko ni Blackhead-arren jaira joatea herri bateko eskolako andereñoa bezala jantzita, ezta?

       Mr. Denschek purrust egin eta burua alde batetik bestera eraman zuen.

       — O, ez duzu inoiz ulertuko... Seguru asko ez da jairik egingo... Begira, Serena, horiek ez dira lelokeriak. Ekipajea prestatuta eduki beharko zenuke, edozein egunetan itsasoratu nahi badugu ere... Atsedena hartu behar dut. Pentsatzen ari naiz Marienbad-era joango ote garen... Zuri ere on egingo dizu.

       Halako batean, Serenak topo egin zuen gizonaren begiradarekin. Aurpegiko zimur guztiak nabarmen egin zitzaizkion; begien azpiko azalak baloi despuztu bat zirudien. Gizona hurbildu egin zitzaion, eskua sorbalda gainean ezarri zion eta ezpainak aurreratu zituen musu emateko asmoz, baina emakumea bat-batean sumindu egin zen.

       — Ez dut onartuko ni eta nire jostunen artean zu sartzerik... ez dut onartuko... ez dut onartuko...

       — Egizu gogoak ematen dizuna.

       Mr. Densch gelatik irten zen, burua sorbalda sendo erorien artean hondoraturik.

       — Ann-ee!

       — Bai andrea? —neskamea berriro azaldu zen.

       Mrs. Densch astunki eseri zen sofa txiki hanka-okerraren erdian. Bisaia berdexka zuen.

       — Annie, mesedez, ekarri gatz botila hori eta ur apur bat... Eta gainera, Hickson's-i deitu, soinekoa okerrean itzuli zela esateko... maiordomoak egindako hutsagatik, eta esan mesedez lehenbailehen bueltan ekartzeko, gaur gauean horren beharra izango dut eta.

 

 

       Zoriontasunaren xerka, noraezeko xerka... bizitzeko eta askatasuna izateko eskubidea eta... Ilargirik gabeko gau beltza; Jimmy Herf bakarrik zihoan South Street-en gora. Gauaren belztasuna ontziralekuen atzean lekuko zela, ontzien eskeleto beltzak ageri ziren. «Jainko maitea, onartzen diat ez dakidala zer egin», esan zuen goraki. Apirileko gau hauetan, kaleetan zehar bakarrik zebilen bitartean, ezin zuen etxeorratz luze bat burutik kendu. Eraikin hura zut ageri zen ezin konta ahala leiho argitsuz horniturik, eta Jimmyri gainean erortzen zitzaion zeru irristakorretik. Haren belarrietan, idazmakinei konfeti nikeleztatua zerien gupidarik gabe. Korista-aurpegiek, Ziegfeld-ek loriatuek, irribarre egiten zioten, leihoetatik keinuka. Ellieren irudi bizi-bizia etorri zitzaion gogora: urrezko soineko bat jantzirik, urrezko hosto meheez eginda zegoela iruditu zitzaion, eta keinuka ari zitzaion leiho guztietatik. Jimmy Herf jira eta bira zebilen kaleetan zehar oropelezko leihodun etxeorratz zaratatsuko atearen bila. Han eta hemen zebilen bila; aterik ez, ordea. Begiak ixten zituenero, ametsa nagusitzen zen haren baitan; esaldi dotore eta arrazoizkoei buruz goraki hausnartzeari uzten zionero, ametsa nagusitzen zen haren baitan. «Aizu gazte, burua galdu nahi ez baduzu, bi gauza horietako bat egin behar duzu...». «Jauna, mesedez, non dago eraikin honetan atea? Eraikinaren atzealdean?». «Bai, eraikinaren atzealdean duzu... noraezeko bi aukeretako bat: alkandora bigun eta zikin bat jantzita alde egitea edo lepo gogor eta garbiarekin geratzea». «Baina zertarako eman bizitza osoa Suntsipenaren Hiritik ihesi? Eta, Hamahiru Probintzia horiek, non daude zuen eskubide besterenezinak?». Bere burmuinak esaldiak zabaltzen zituen. Nekaezin, Jimmy ibili eta ibili zebilen. Alderrai zihoan, norarik gabe. «Hitzetan sinetsiko banu bederen...»

 

 

       — Zer moduz, Mr. Goldstein? —esan zuen biziro erreportariak, estankoko saltokian kapelaren hegala apur bat tolestuz diosal egiten zion bitartean—. Brewster dut izena... Krimenen boladari buruz idazten ari naiz News-erako.

       Mr. Goldstein larba-itxurako gizona zen; sudur kakotua eta pitin bat okertua zuen bere aurpegi grisean; aurpegiaren atzean, belarri gorrixka zoliak nabarmentzen ziren ustekabean. Erreportariari mesfidantzaz begiratu zion.

       — Benetan eskertuko nizuke atzoko gertakari... nola esan?... zoritxarrekoa azalduko bazenit.

       — Ez dizut ezertxo ere esango, gazte. Zer egingo zenuke nik esandakoa argitaratzea ez bada? Horrela, beste neska-mutil batzuei bururatuko zaie berdin egitea.

       — Penagarria da zuk iritzi hori izatea, Mr. Goldstein... Robert Burns bat emango didazu?... Publizitatea aireztapena bezain garrantzitsua iruditzen zait... Airea berriztatu egiten du.

       Erreportariak puruaren muturra hortzez ebaki eta piztu egin zuen; geroago, Mr. Goldstein-i begira geratu zen, gogoetatsu, ke urdinezko eraztun baten beste aldetik.

       — Ikusten duzunez, Mr. Goldstein —esan zuen handios—, kontua zera da: giza interesaren ikuspuntutik ari gara auzia lantzen... errukia eta negarrak... ulertzen duzu? Argazkilari bat honantz etortzekoa zen zuri argazkia ateratzeko... Ziur nago pare bat astetan honek zure negozioaren martxa bizkortu egingo lukeela... Orain telefonoz deitu beharko diot ez etortzeko.

       — Tira, tipo hori —hasi zen Mr. Goldstein tarrapataka— ondo jantzirik ibiltzen da beti, beroki bikaina eta guzti... Eskuarki Camel pakete bat erosi ohi du... «Gau ederra», esan zuen paketea irekitzen ari zen bitartean zigarro bat ateratzeko. Orduan konturatu nintzen berarekin zetorren neskak beloa zeukala.

       — Hortaz, neska hark ez zuen ile laburra?

       — Nik halako dolu-belo bat besterik ez nuen ikusi. Ohartu nintzenerako, neska salmahaiaren atzealdean zegoen, errebolber bat nire saihetsen kontra ezarririk, eta hizketan hasi zen... txantxetan edo... Eta nik ezer ulertzeko astirik izan aurretik, gizonezkoak kutxa erregistratzailean zegoen guztia hartu eta esan zidan: «Diru xeherik ba al duzu poltsikoetan, lagun?». Eta nik izerdi patsetan nengoen, benetan diotsut.

       — Hori al da dena?

       — Bai, ez dago besterik. Polizia agertu zenerako tokitan egongo ziren.

       — Zenbat lortu zuten?

       — O, berrogeita hamar dolar inguru kutxan eta sei poltsikotik.

       — Neska polita zen?

       — Ez dakit, baliteke. Burua txikitu nahi nioke. Umetxo horiek aulki elektrikora eraman beharko lituzkete... Gaur egun ez dago leku segururik. Zertarako lan egin, errebolber bat lortu eta aldamenekoari lapurtzea aski bada?

       — Zuk diozu ondo jantzita zeudela... jende aberatsa bezala.

       — Bai.

       — Nire teoriaren arabera, mutila unibertsitateko ikaslea da eta neska familia onekoa eta hau guztia ondo pasatzearren egiten dute.

       — Mutila astokilo-itxurako putakume bat zen.

       — O, badira astokilo-itxurako unibertsitateko ikasleak... Irakurriko duzu «Lapur finak» izeneko artikulua igandeko egunkarian, Mr Goldstein... Zuk News egunkaria irakurtzen duzu, ezta?

       Mr. Goldsteinek buruaz ezetz egin zuen.

       — Nolanahi ere, ale bat bidaliko dizut.

       — Nik txoritxo horiek kartzelan ikusi nahi ditut, ulertzen duzu? Prest nago behar den guztia egiteko. Dagoeneko ez dago segurtasunik... Bost axola zait igandeko gehigarriko publizitatea.

       — Ondo da, argazkilaria laster izango da hemen. Ziur nago posatzeko prest izango zarela, Mr. Goldstein... Eskerrik asko... Ikusi arte, Mr. Goldstein.

       Halako batean, Mr. Goldsteinek errebolber berri eta distiratsu bat salmahai azpitik atera eta erreportariari destatu zion.

       — Aizu, kontuz horrekin!

       Mr. Goldsteinek irri maltzur bat egin zuen.

       — Prest naukate hurrengorako! —oihu egin zuen erreportaria metrorantz zihoala.

 

 

       — Gure negozioan, Mrs. Herf maitea —esan zuen Mr. Harpsicourt-ek, Cheshire katu grisaren modura irribarre eginez begietara eztiki so egiten ziola—, modaren uhinei utzi behar diegu gu urbazterrera eramaten, lehertu baino lehen, surf-taula batean bezala.

       Koilara batez Ellen kontu handiz induskatzen ari zen aguakate erdia. Begiak platerean iltzatuta zeuzkan; ahoa erdi irekita. Freskoa eta liraina sentitzen zen bere jantzi urdin estuaren barruan. Adi zegoen, isilik, alboetatik zetozen begiradek osatutako amaraunaren barruan eta jatetxeko ohiko solasaldi gorabeherarik gabekoen erdian.

       — Dohain hori zure baitan hobeto profetizatu dezaket beste edozein emakumerengan baino. Ez dut sekula zu baino emakume xarmangarriagorik ezagutu.

       — Profetizatu? —galdetu zuen Ellenek, goratz begira eta irribarreka.

       — Ez duzu kontuan hartu behar agure batek hitzez hitz esandako guztia... Orain ez dut ondo adierazi esan nahi nuena... Seinale txar-txarra beti. Ez, zuk ondo ulertu didazu, onartu nahi ez baduzu ere... esan egia... Zer behar dugu geure egunkarian? Ziur nago hori zeuk askoz hobeto azaldu diezadakezula.

       — Jakina, zuek zera lortu nahi duzue: irakurle guztiak gauza guztien erdigunean sentiarazi.

       — Hementxe bertan, Algonquin-en bazkaltzen egongo balira bezala.

       — Bihar bada, hobeto —gaineratu zuen Ellenek.

       Mr. Harpsicourt-ek barre kirrinkaria egin zuen, Ellenen begi gris urrezko izpidunetan begirada finkatzen zuen bitartean. Lotsagorriturik, Ellenek beherantz begiratu zuen harik eta aguakatearen erdi xehatuari so egin zion arte. Atzean ispilu bat baileukan, inguruko mahaietako gizon-emakumeen begiak sentitzen zituen.

 

 

       Ginak laztutako mihiaz gustura ahogozatzen ari zen irinezko opilak. Jimmy Herf Child's-en eserita zegoen, mozkorti zaratatsuen artean. Begiak, ezpainak, gau-jantziak eta hirugiharraren eta kafearen usaina lausoki taupadaka zituen inguruan. Opilak lan handia hartuta jan zituen eta beste kafe bat hartu zuen. Hobeto sentitzen zen. Izan ere, lehenago beldurrez egon zen ea oka egingo ote zuen. Egunkaria irakurtzeari ekin zion. Moldeko hitzek igeri egiten zuten sakabanaturik, lore japoniarren modura. Gero, hitzok berriro argi eta taxuzko bihurtu ziren eta halako ore leun zuri-beltz baten modura zabaldu ziren Jimmyren burmuin zuri-beltzean zehar.

 

       «Gazteria alferrik galduak berriro ordaindu du bere zerga tragikoa, Coney Island-eko oropelezko dibertimenduen artean. Izan ere, Coney Island datorren denboraldirako margotu berria dutelarik, polizia sekretuak "Dutch" Robinson eta bere laguna atxilotu ditu, hain zuzen ere, «Flapper Bandid» ezizenez ezaguna den neska. Bikoteari Brooklyn eta Queens-en hainbat lapurreta egin izana leporatzen diote. Polizia zenbait egunetan atzetik ibili zaie. Seacroft Avenue-eko 7356.ean pisu txiki bat alokatua zuten. Lehenengo susmoa neska, laster ama izango dena, Canarsie-ko Ospitale Presbiterianora anbulantzian eraman zutenean piztu zen. Ospitaleko langileak harrituta gelditu ziren Robinsonen diruak agortezina zirudiela ikusita. Neskak gela bat zuen berarentzat; egunero lore garestiak eta fruta jasotzen zituen, eta gizonaren eskariz, sendagile ospetsu batek neskaren ardura hartu zuen. Jaio berriaren izena erregistratzeko garaia iritsita, gizonak sendagileari aitortu zion ez zeudela ezkontuta. Ospitaleko laguntzaile bat ohartu zen ama berria Evening Times-en emandako «Flapper Bandid» neskaren deskripzioarekin bat zetorrela, eta poliziari deitu zion. Polizia sekretu batzuk bikotearen atzetik ibili dira zenbait egunetan, biak Seacroft Avenue-ra itzuli eta gero, eta gaur arratsaldean atxilotu dituzte.

       "Flapper Bandid" neskaren atxiloketa...»

 

       Gaileta bero bat lurreratu zen Herfen egunkariaren gainean. Sustoa hartuta gorantz begiratu zuen. Ondoko mahaian, neska judu begi beltz batek keinu bat egin zion. Herfek diosal egin eta alegiazko kapela bat kendu zuen.

       — Eskerrik asko, ninfa maitagarri hori! —lardaskatu zuen eta gaileta jateari ekin zion.

       — Txantxa gehiagorik ez, argi dago?

       Neskaren ondoko mutil gazteak hitz haiek belarrira esan zizkion, garrasika. Boxeolarien entrenatzailea ematen zuen.

       Herfen mahaian jende guztia barrez lehertzen ari zen. Kontua hartu, gau on murruskatu eta irten egin zen handik. Kutxazainaren idazmahai gaineko erlojuan hirurak ziren. Kanpoaldean, jendetza zalapartatsua artean pilatuta zegoen Columbus Circle-ren inguruan. Zoladura bustiak isuritako usaina autoen ke-adarrarekin nahasten zen eta lantzean behin lur hezearen eta belar erne berriaren bafada etortzen zen parketik. Luzaz geldirik geratu zen kale-kantoian, norantz jo jakin gabe. Bolada hartan ez zuen gauez etxera joateko gogorik izaten. Pena apur bat ematen zion «Flapper Bandid» eta bere laguna atxilotu izanak. Nahiago zukeen ihes egitea lortu izan balute. Egunero miatzen zuen egunkaria, irrikatsu, euren balentriak irakurtzeko. «Gizajoak», pentsatu zuen Herfek, «gainera, ume jaioberri bat ditek».

       Bien bitartean, Child's-en iskanbila sortu zen. Herfek atzerantz begiratu zuen leihoan zehar, sutegiaren gainetik, hor kiskaltzen ari baitziren ahaztutako hiru opil. Zerbitzariak ahaleginetan zebiltzan etiketaz jantzitako gizon garai bat kalera botatzeko. Herfi gaileta jaurtikia zion neska juduaren laguna helduta zeukaten bere lagunek. Segurtasunaz arduratzen zen gorilak ukondoka egin zuen aurrera, jendetzaren artean. Bizkar zabaleko gizon txikia zen eta tximino-begi nekatu hondoratuak zituen. Lasai-lasai eta grinarik gabe, gizon garaiari oratu eta di-da atetik bota zuen. Espaloian gizonak durduzaturik begiratu zuen bere ingurura eta lehengo tankera berreskuratzen saiatu zen. Horretan ari zela, polizia-auto bat bertaratu zen, triki-traka. Barrutik bi polizia atera ziren eta segituan atxilotu zituzten kale-kantoian lasai hizketan ari ziren hiru italiar. Herfek eta etiketa-jantzia zuen gizon garaiak elkarri behatu zioten hitzik egin gabe eta zein bere bidetik joan zen, mozkor aztarnarik txikiena ere supitoki aienaturik.

 

 

Bosgarren atala

Ninive-ko zama

 

Oskorriak Golkoko Korronteko lainoa zulatzen zuen. Kobrezko eztarri dardaratia atzamar zurrunen kaleetan zehar orroka. Etxeorratzen begi luze lausoak. Miniozko zipriztinak bost zubien burdinazko izterren gainera. Portuan, atoiontzi isekariak uluka eta aiko-maiko kezko zuhaitzen azpian.

Udaberria adar-hotsen burrunbatik erraldoi sortzen zen guri ezpainak zimurtuz eta oilo-ipurdia sortaraziz; udaberriak zalaparta ikaragarria ateraz auto geldien kontra jotzen zuen, behatz-puntetan erne zeuden etxe-bloke izoztuen artean.

 

       Artilezko jakaren lepoa belarrietaraino eta bonet ingeles handia begietaraino, Mr. Densch urduri zebilen gora eta behera, Volendam itsasontziko bizkar hezean zehar. Zirimirian gaindi ontziraleku grisak eta urbazterreko eraikinak ikus zitzakeen, garraztasun pentsaezinezko zeruaren kontra. «Porrot eginda nagok, porrot eginda nagok», esaten zuen bere artean etengabe. Azkenean, itsasontziaren adarrak urruma egin zuen hirugarren aldiz. Atzamarrak belarrietan sartuta zeuzkala, Mr. Densch adi zegoen, salbamendu-txalupa batez babesturik, baporearen alde baten eta ontziralekuaren arteko ur zikinaren zerrenda nola zabaltzen zen begira. Beraren oinen azpian, bizkarrak dar-dar egin zuen, helizeek ur-korrenteari haginka egiten ziotenean. Argazki batean bezain gris, Manhattango eraikinak desfilatzen hasi ziren. Beheko bizkarrean, banda O Titin-e Titin-e jotzen ari zen. Ferry gorriak, autoetarako ferryak, atoiontziak, hareaz eta egurrez beteriko gabarrak Mr. Densch-en eta hiri lurrintsuaren artetik igarotzen ziren handios. Hain justu ere, piramide baten antzera, han ageri zen hiria, zut eta lainotsu, badiako ur berde arreetan hondoratzen.

       Mr. Densch bere gelara jaitsi zen. Belo horiko kapela kanpai-itxurako bat jantzirik, Mrs. Densch isilik ari zen negarrez, burua fruta-saski baten gainean bermaturik.

       — Ez, Serena —esan zuen lehor—. Ez egin negar... Marienbad zoragarria da... Atsedena behar dugu. Gure egoera ez da hain txarra. Telegrama bat bidaliko diot Blackhead-i... Azken batean, bere egoskorkeria eta ausarkeriagatik dago enpresa dagoen bezala. Gizon horrek uste du munduko erregea dela... Honek zera... min emango dio. Madarikazioek hiltzeko balio balute, ni bihar hilda egongo nintzateke.

       Beraren harridurarako, bere aurpegiaren lerro grisak puskatu egin ziren irribarre bat osatuz. Mrs. Denschek burua jaso eta ahoa ireki zuen hitz egiteko, baina malkoek ez zioten utzi. Mr. Denschek bere buruari ispiluan begiratu, sorbaldak tentetu eta boneta doitu zuen.

       — Bai, Serena —esan zuen halako bizitasun-kutsu bat erakusten zuen ahotsaz—, hauxe da nire karreraren bukaera... Telegrama hori bidaltzera noa.

 

 

       Amak bisaia beheratu eta Martini musu eman zion. Umearen eskuek soinekotik heldu zioten, baina amak alde egin zuen Martin ilunpean utzita, eta bere atzean ilunpean utzitako lurrin arinak Umeari negar eragin zion. Martin txikia bihurrika ari zen sehaskaren barren artean. Beste aldean iluntasuna, eta harantzago hormak, eta are harantzago helduen iluntasun ikaragarria, zalapartari eta dardarati, leihoetan gora eta atearen zirrikituetan hatzak sartuz. Goialdetik, gurpilen kalapita isilaraziz, zintzurra estutzen zion auhen lazgarri bat zetorren. Martinen gainean pilatutako iluntasunezko piramideak buru gainera erortzen hasi zitzaizkion. Umeak oihu egin zuen negar-zotinka. Ezez sehaskara hurbildu zen argizko salbamendu-txalupa batean. «Ez beldurtu... ez duk ezer». Amaren aurpegi beltzak irribarre egin zion, amaren esku beltzek tapakiak zabaldu zizkion. «Suhiltzaile-kamioi bat besterik ez duk izan... Ez haiz beldurtuko suhiltzaile-kamioi batengatik».

 

 

       Ellen eroso eseri zen taxian eta lipar batez begiak itxi zituen. Bainuak eta ordu erdiko biaoak ezin zizkioten gogotik ezabatu bulegoaren oroitzapen etsigarria, haren usaina, idazmakinen hotsa, hamaika aldiz errepikatutako esaldiak, aurpegiak, orri mekanografiatuak. Unaturik sentitzen zen. «Seguru asko betazpiak izango ditinat». Taxia gelditu egin zen. Aurreko semaforoan argi gorri bat zegoen. Bosgarren Etorbidea taxi, limusina eta autobusez beterik zegoen, espaloietaraino. Berandu zebilen; erlojua etxean utzia zuen. Minutuak lepotik dilindan zituen, astun-astunak, orduak bailiran. Jarlekuaren ertzean eserita, ukabilak hain gogor zituen hertsita ezen eskularruak zeuzkan arren azazkal zorrotzak bere ahurrean iltzaturik sentitzen baitzituen. Azkenean, taxia abian jarri zen bat-batean. Gasolina-bafadak, motoreen zalaparta. Ibilgailu piloa Murray Hill-en gora igotzen hasi zen. Kale-kantoi batean Ellenek erloju bat begiztatu zuen. Zortziak laurden gutxi. Trafikoa berriro gelditu zen, taxiaren balaztek kirrinka egin zuten eta bat-batean Ellenek aurrerantzako bultzada bat sentitu zuen. Begiak itxita eta lokiak taupadaka, berriro zuzen eseri zen. Bere nerbio guztiek haragia ebakitzen ziotela zirudien, altzairuzko alanbre mehearen mataza bailiran. «Zer axola du?», galdetu zuen berekiko. «Itxaron dezala. Ez dinat bera ikusteko presarik. Zenbat etxe-bloke falta dira?... Hogei baino gutxiago, hemezortzi. Ezbairik gabe, zenbakiak inor erotu ez zedin asmatu zitunan. Biderkatzeko taulak Coué-k baino hobeto sendatzen ditin nerbioak. Horixe pentsatuko bide zian Peter Stuyvesant-ek, edo hiri honetan zenbakiak ezarri zituenak». Ellenek irribarre egiten zion bere buruari. Taxia berriro abian jarri zen.

       George Baldwin harat-honat zebilen hoteleko atariondoan zehar, zigarroari zupada laburrak jotzen zizkion bitartean. Noizbehinka erlojuari begiratzen zion. Gorputza teink zuen biolin-soka baten antzo. Goseturik zegoen eta gauza asko zituen esateko. Ezin zuen jasan inoren zain egotea. Ellen fresko, lirain eta irribarretsu sartzeaz batera, Baldwini gogoa etorri zitzaion harengana oldartu eta matrailako bat emateko.

       — George, ohartu zara ez gaudela zoraturik zenbakiak guztiz hotzak eta axolagabeak direlako? —esan zuen zapladatxo bat besoan jotzen zion bitartean.

       — Berrogeita bost minutu aski da inor erotzeko, hori da nik dakidana.

       — Azaldu egingo dizut. Sistema ona da. Taxian nentorrela horretaz pentsatu dut... Sartu eta eskatu nahi duzuna. Bainugelara noa apur batean... eta eskatu Martini bat niretzat, mesedez. Gaur gauean porru eginda nago, porru eginda, benetan.

       — Gajoa, oraintxe bertan eskatuko dizut... Eta etorri azkar, mesedez.

       Ahuleziaren ahuleziaz, Baldwini belaunak okertu egiten zitzaizkion. Apaingarri urreztatuz gainezka zegoen jantoki hartan sartzean, urtzen ari zen izotza bezala sentitzen zen. «Jainko maitea, hamazazpi urte bahitu bezala ari haiz jokatzen... hainbeste urte pasata... Horrela ez hoa inora...»

       — Tira, Joseph, zer duzu gaur afaltzeko? Gose naiz... Baina lehenengo esaiozu Fred-i inoiz egin duen Martinirik onena egiteko.

       — Très bien monsieur —esan zuen errumaniar zerbitzari sudurluzeak, eta karta luzatu zion keinu nabarmen bat eginez.

       Ellen luzaro geratu zen ispiluari begira. Aldi berean, aurpegi hautseztatuegia garbitzen ari zen, zer egin pentsatzen zuen bitartean. Giltza gogotik emanda, alegiazko panpina bat posizio desberdinetan paratu zuen. Keinu txiki batzuk eginarazi zizkion, eszenatoki txiki batean balego bezala. Ellen bera zen panpina. Halako batean, ispilutik aldendu egin zen, bere sorbalda zuriegiak jasota, eta jantokira ziztuan abiatu zen.

       — O, George, goseak akabatzen nago.

       — Ni ere bai —esan zuen ahots lakarraz—. Eta Elaine, albisteak ekarri ditut zuretzat —jarraitu zuen tarrapataka, Ellenek etengo ote zion beldurrez edo—: Cecilyk dibortzioa onartu du. Uda honetan Parisen konponduko dugu auzi hau, zaratarik atera gabe. Orain zera jakin nahi dut ea...?

       Ellen makurtu eta eskua ferekatu zion, mahai ertzari tinko heldurik baitzeukan.

       — George, lehenengo eta behin, afaldu dezagun. Zentzuz jokatu behar dugu. Jainkoak daki biok ere oker askotxo eginak ditugula iraganean... Topa dagigun krimen-boladaren alde!

       Koktelaren apar infinitesimalak mihia eta eztarria leundu eta barnean dir-dir egiten zion Elleni, arian-arian, bere baitan halako bero gozo bat sortaraziz. Begiak distiratsu, Ellenek irribarreka behatu zion. Georgek zurrutada batez edan zuen koktela.

       — Jainko maitea, Elaine —esan zuen Baldwinek eutsi ezinezko grinaz—, zeu zara munduko gauzarik ederrena!

       Ellenek afarian izugarrizko hotza sentitu zuen, bere baitan gero eta barrurago, nobokainak eragindakoa bailitzan. Erabaki bat hartua zuen. Bazirudien azkenean lortu zuela bere irudia bizitzaren argazkian behar bezala kokatzea; irudia han izozturik egongo zen, beti jarrera berean. Garraztasunak lepoa estutu eta pixkanaka-pixkanaka itolarria eragiten zion, zetazko zerrenda ikustezin baten iduri. Plateretatik, boli arrosazko lanparatik eta ogi-pusketetatik harantzago, Georgeren aurpegiak gora eta behera egiten zuen bere alkandoraren papar zuriaren gainetik. Abokatuari masailak gorriztatzen ari zitzaizkion. Gelako argia sudurraren alde batean zein bestean paratzen zitzaion, txandaka. Bere hortz horien gainean, ezpain gogorrak zirtolari higitzen zituen. Eserita eta hankak gurutzaturik, Ellen bere gorputzaren zurruntasunaz jabetu zen, bere arroparen azpian portzelanazko irudi bat bailegoen. Bazirudien inguruan zuen guztia gogortzen eta esmalteztatzen ari zela. Giroa, zigarroen keak urdinez pitzaturik, beirazko bihurtzen ari zen. Ellenen aurrean, Georgek zurezko bere txontxongilo-aurpegia inarrosten zuen zentzurik gabe. Dardarati, Ellenek soinak goratu zituen.

       — Zer duzu, Elaine? —galdetu zuen ozenki Baldwinek.

       Ellenek gezurra esan zuen:

       — Ezer ez, George... Norbaitek hilobia zapaldu dit, nik uste.

       — Xalen bat-edo ekarriko dizut?

       Ellenek ezetz egin zuen buruaz.

       — Tira, orduan zer erantzuten didazu? —galdetu zuen Baldwinek mahaitik altxatzen ari zirela.

       — Zer? —galdetu zuen Ellenek irribarreka—. Parisekoaren ondoren? George, zuk hori egitea baduzu, nik ere bai —erantzun zuen Ellenek lasai.

       Taxiaren ate irekiaren aurrean, Baldwin zeukan itxaroten. Inguru ilun hartan, Ellenek abokatua gazterik ikusi zuen, bizi, feldrozko kapela nabarra eta beroki arin nabarra jantzirik eta irribarreka, igandeko egunkarietan ageri ohi diren gizon-emakume ospetsuak bezala. Mekanikoki, taxian sartzen laguntzen ari zitzaion eskuari oratu zion.

       — Elaine —esan zuen hunkituta—, bizitzak nolabaiteko esanahia izango du hemendik aurrera. Bazeneki zeinen hutsa izan den nire bizitza urte askoan! Halako latorrizko jostailu mekaniko bat izan naiz, barnea guztiz hutsa duena.

       — Ez dezagun hitzik egin jostailu mekanikoez —esan zuen Ellenek ahots itoaz.

       — Ez, geure zoriontasunez hitz egin dezagun —erantzun zuen Baldwinek.

       Halabeharrez, bien ezpainak elkarren kontra estutu ziren. Taxiaren beirazko leiho dardaratietatik harantzago, ito-hurren bailegoen, Ellenek nahi gabe ikusi ahal izan zituen bisaia iheskorrak, farolak eta nikelezko gurpil zalapartariak.

 

 

       Burua esku artean, laukiekiko bonetadun agurea harrizko eskaileretan eserita zegoen. Broadwayren isla distiratsuak bizkarrei itsatsita, jende-errekasto etengabeak igarotzen ziren agurearen aurretik. Denak antzokietarantz zihoazen. Agurea negar-zotinka ari zen hatzen artetik, gin-lurrin garratz batez inguraturik. Aldian behin burua jaso eta ahots zakarrez oihu egiten zuen: «Ezin diat, ez al duzue ikusten ezin dudala?». Ahotsa ez zen gizaki batena; arrailtzen ari den ohol baten karraska zirudien. Oin-hotsak azkartu egiten ziren. Adin ertaineko jendea beste aldera begira. Agurea ikustean, bi neskak inozoki barre egin zuten. Jendetza ilunaren baitan, mutil barrabas batzuk alde guztietara begira zebiltzan, ukondoaz elkar jota. «Hootch arlotea». «Ederra jasoko dik kale-kantoiko polizia hemendik pasatzen denean». «Alkohola debekaturik». Agureak bere aurpegi hezea altxatu eta begiratu egin zuen, begiak gorri-gorri, soraio. Jendeak atzerantz jo zuen atzetik zetozenak zapalduz. Pitzatzen ari den oholaren modura, ahotsak kraska egin zion: «Ez al duzue ikusten ezin dudala?... Ezin diat... Ezin diat».

       Alice Sheffield-ek ehun-usaina sumatu zuen Lord&Taylor's-en ateak zeharkatzen ari zen emakume-andana batek berarekin eraman zuenean. Halako batean, zerbaitek jauzi egin zion buruan. Lehenik, eskularruen salmahairantz jo zuen. Saltzailea oso neska gaztea zen eta betile beltz luzeak eta irribarre zoragarria zituen. Moda iraunkorrez mintzatu ziren; bitartean, Alice zerrenda txiki batekiko eskularruak probatzen ari zen, antxume-larru gris eta zurizko eskularruak. Probatu aurretik, neska saltzaileak eskularruen barrualdea biziki hautseztatu zuen lepo luzeko hautseztagailu batez. Alicek sei pare eskatu zituen.

       — Bai, Mrs. Roy Sheffield... Bai, kontua irekita daukat... Hemen duzu nire txartela... Gauza pilo bat bidali behar didate.

       Alice Sheffieldek bere artean esan zuen: «Bai zentzugabea nik negu osoa halako zirtzilak jantzita eman izana!... Kontua datorrenean, Royk nola edo hala ordaindu beharko din. Garaia din negar-zotinak alde batera uzteko. Jainkoak zakin nik zenbat kontu ordaindu dizkiodan». Gero, haragi-koloreko zetazko galtzerdiak aztertzeari ekin zion. Dendatik irtetean, burua bueltaka zerabilkion. Artean lausoturik ikusten zituen langar bioleta elektrikoan aienatutako salmahai luzeak, bordatu txirikordatuak, borlak, zeta tindatuak. Udako bi jantzi eta gaueko xal bat eskatuak zituen.

       Maillard's-en, buru konikoa zuen gizon ingeles ilehori garai bat zeukan itxaroten. Sudur luzearen azpian, iztupa-koloreko bibote baten punta zorrotzak ageri ziren.

       — O, Buck, izugarri ondo pasatzen ari naiz. Lord&Taylor's-en burua galdu dut. Ba al dakizu urte eta erdi zela soineko bat bera ere erosten ez nuela.

       — Gajoa —esan zuen mahai batera zeraman bitartean—. Hitz egidazu horretaz.

       Halako batean, Alice astunki eseri zen kexaka.

       — O, Buck, asper-asper eginda nago honetaz... Ez dakit noiz arte jasan ahal izango dudan.

       — Zera... ba... nik ez dut ezeren errurik... Zuk ondotxo dakizu nik zer nahi dudan zuk egitea.

       — Eta hori egingo banu?

       — Primeran!... Zein zoriontsu izango ginatekeen!... Baina zerbait hartu behar duzu, salda apur bat-edo. Indarberritu egin behar duzu.

       Inozoki barre egin zuen emakumeak.

       — Zeu zara nik behar dudana, maitea.

       — Tira, zergatik ez goaz Calgary-ra? Hango ezagun batek lana emango didala uste dut.

       — Goazen azkar. Berdin zait arropa eta hori guztia... Royk dena bueltan eraman dezake Lord&Taylor's-era... Ba al duzu dirurik, Buck?

       Ahalkea masaileratu eta lokietan barna hedatu zen Buck-en belarri lau gorabeheratsuetaraino.

       — Aitortzen dut, Al maitea, ez dudala sosik ere. Baina bazkaria bai ordain dezaket.

       — Zer arraio! Txeke batekin ordainduko dut. Kontua bion izenean dago.

       — Biltmore-n horrela ordain dezakegu. Han ezagutzen naute. Kanadara iristen garenean, dena ondo joango da, benetan diotsut. Erregearen lurretan Buckminster abizenak pisu handiagoa du Estatu Batuetan baino.

       — Badakit, maitea; New Yorken dirua da dena.

       Bosgarren Etorbidean gora zihoazela, ustekabean emakumeak besotik heldu zion.

       — O, Buck, zerbait benetan ikaragarria kontatu behar dizut. Pot eginda utzi ninduen... Gogoan duzu zer esan nizun geure pisuan zegoen kiratsari buruz. Guk uste genuen arratoiak zirela. Gaur goizean hitz egin dut beheko pisuan bizi den emakumearekin... Horretaz pentsatze hutsak gaixorik jartzen nau. Aurpegi berdea zuen, autobus hori bezalakoa... Itxura denez, ikuskatzaile bat ekarri zuten hodieriak aztertzeko... Goiko pisuko emakumea atxilotu dute... O, higuingarriegia da. Ezin dizut kontatu... Ez naiz sekula hara itzuliko. Hori eginez gero, bertan hilko nintzateke... Atzo egun osoan ez zen ur-tanta bat bera ere izan han.

       — Zer gertatu zen ba?

       — Guztiz nazkagarria da.

       — Tira, hasi mihia astintzen.

       — Baina, Buck, etxera itzulita ez zaituzte ezagutuko, Orpen Manor-en.

       — Baina zer gertatu zen?

       — Goiko pisuko emakume batek ezlegezko ebakuntzak egiten zituen, abortuak... Horrexek buxatu zuen hodieria.

       — Ene Jainkoa!

       — Horixe izan zen azken tanta... Eta Roy leloturik bere egunkari madarikatua irakurtzen ari zen kiratsaren erdian, bere ergel-aurpegi horrekin.

       — Neskato gajoa!

       — Baina, Buck, nik ezin dizut berrehundik gorako txekerik eman... Hainbeste diru ez dago. Aski izango al da Calgary-ra iristeko?

       — Hola-hola... Montrealen gizon bat ezagutzen dut eta horrek gizarte-albisteeen kronikari-lanpostu bat lortuko dit... Lanbide nazkagarria, baina ezizena erabil dezaket... Gero, hanka egingo dugu zera dugunean, behar beste lehengaia, zuk diozun bezala... Txeke hau orain kobratuko al dugu? Zer deritzozu horri?

       Emakumea zain geratu zen argibide-leihatilaren ondoan, Buck txartelak ateratzera joan zen bitartean. Alice bakarrik sentitzen zen, txikia, geltokiaren ganga handi zuriaren azpian. Royrekin bizi izandako guztia bere begien aurretik igarotzen ari zen, alderantziz emandako pelikula baten modura, gero eta arinago. Buck zoriontsu eta larderiatsu zetorren, eskuak billetez eta tren-txartelez beterik zituela.

       — Zazpiak eta hamar arte ez dago trenik, Al —esan zuen Buckek—. Palace zinemara joango bazina eta leihatilan sarrera bat utziko bazenit... Bitartean ni neure maletaren bila joango naiz lasterka. Segundo bat besterik ez da... Hemen dituzu bost dolar.

       Buck joana zen eta Alice bakarrik zihoan Berrogeita Hirugarren Kalean zehar, maiatzeko arratsalde sargoritsu hartan. Arrazoiren bat zela medio negarrez hasi zen. Alicek ezin zion negarrari eutsi, jendearen begiak harengan finkatuta bazeuden ere. Temati segitu zuen bidean aurrera, begitartea malkotan blai zuela.

 

 

       — Lurrikaren kontrako asegurua. A zer izen modua ipini dioten! Zerbitzu ederra emango die Jainkoaren amorruak, hiria liztotzar-habia bailitzan ketzen duenean, egun hartan hiria indarrez hartu eta katuak sagua bezala astintzen baitu... Lurrikaren kontrako asegurua!

       Joek eta Skinnyk nahiago izango zuten gizon hark ospa egin izan balu. Belarri aldeko bizarrak botilak garbitzeko eskuilak bezalakoak zituen; euren suaren inguruan zegoen, zutik, purrustaka eta oihuka. Bietako batek ere ez zekien eurekin ala bere buruarekin ari ote zen hizketan. Bertan ez bailegoen jokatzen zuten eta urdaiazpiko-puska bat prestatzeko lanetan jarraitu zuten aterki zahar baten hagatxo batzuk parrila gisa erabilita. Beherago, loratzen ari ziren zuhaitzen sare hori-berdexkatik harantzago, Hudson ibaia ikusten zen, arrastiriak zilarreztaturik, bai eta Manhattango etxeek eratzen zuten itsas-labar zuria ere.

       — Ez esan ezer —xuxurlatu zuen Joek, lokian kolpetxo batzuk jotzen zituen bitartean—. Burutik eginda zagok.

       Skinnyri hotzikara batek zeharkatu zion bizkarra. Ezpainak gero eta hotzago sumatzen zituen. Lasterka egiten hasi nahi zuen.

       — Urdaiazpikoa da? —galdetu zuen bat-batean gizonak ahots onberaz.

       — Bai jauna —erantzun zuen Joek dardaratsu isilune baten ondoren.

       — Ba al dakizue Jainkoak bere seme-alabei debekatu ziela txerrikia jatea?

       Haren ahotsa berriro garrasi eta deitore bilakatu zen.

       — Gabriel, Gabriel anaia... Bidezkoa da ume horiek urdaiazpikoa jatea?... Bai, noski. Gabriel aingerua lagun handia diat... Berak dioenez, oraingo honetan ez duk ezer gertatuko, baina berriro egiten baduzue... Kontuz, motel, urdaiazpikoa erreko zaik eta —Skinny zutitua zen—. Eseri motel, ez diat ezer txarrik egingo. Ni ondo konpontzen nauk umeekin. Jainkoak eta biok oso gogoko ditiagu umeak... Nire beldur zarete arlotea naizelako, ez da egia? Tira ba, zerbait esango dizuet: ez zaitezte inoiz arloteen beldur izan. Arloteek ez dizuete inoiz gaiztakeriarik egingo, jende ona duk. Jainkoa arlotea zuan, Lurrean bizi zen bitartean. Nire lagun Gabriel aingeruak ziok behin baino gehiagotan arlotea izan dela... Begira, oilasko frijitu apur bat zaukaat, atso beltz batek eman zidana... Ene Jainkoa!

       Marmarka, haitz baten gainean eseri zen bi mutilen ondoan.

       — Bada, guk indiarretan jolasteko asmoa genuen, baina orain uste dut arloteetan jolastuko garela —esan zuen Joek bere burua pitin bat suspertuz.

       Arloteak beroki berdexkaren poltsikotik egunkari-paperean bildutako fardel bat atera zuen eta kontu handiz zabaltzen hasi zen. Urdaiazpikoa oso usain gozoa isurtzen hasi zen. Skinny berriro eseri zen, albait urrunen, baina ezertxo ere ez galtzeko bezain hurbil. Arloteak bere oilaskoa zatikatu zuen eta denak elkarrekin hasi ziren jaten.

       — Gabriel lagun maitea, begira honi.

       Arloteak berriro garrasika abesteari ekin zion eta mutilak berriro beldurtu egin ziren. Ilunabarra hur zegoen. Ahoa beterik, arlotea garrasika ari zen, oilasko-hanka batez Riverside Drive-ren argizko ohol dirdaitsua seinalatzen zuen bitartean.

       — Gelditu hemen unetxo batez eta begiraiok, Gabriel... Begiraiok mari purtzil horri eta barkatu hitz egiteko modu hau. Lurrikaren kontrako asegurua. Baditek horren premia, ezta? Ba al dakizue, lagunok, zenbat denbora behar izan zuen Jainkoak Babelgo dorrea suntsitzeko? Zazpi minutu. Ba al dakizue zenbat denbora behar izan zuen Jainkoak Babilonia eta Ninive suntsitzeko? Zazpi minutu. New Yorkeko etxe-bloke batean ustelkeria handiagoa zagok Niniveko milia karratu batean baino. Eta zenbat denbora uste duzue beharko duela New York, Brooklyn eta Bronx suntsitzeko? Zazpi segundo. Zazpi segundo... Aizak, motel... nola duk izena hik?

       Ahotsa berriro beheititu eta oilasko-hanka Joerenganantz zuzendu zuen.

       — Joseph Cameron Parker... Union-en bizi gara.

       — Eta hik?

       — Antonio Camerone... baina Skinny deitzen didate. Hau lehengusua dut. Bere familiak lehen abizena kendu eta Parker hartu zuen.

       — Alferrik duk abizena aldatzea... ezizen guztiak idatzita zaudek epaiketaren liburuan... Eta benetan diotsuet Jainkoaren eguna hurbil dagoela... Atzo bertan Gabrielek esan zidaan: «Tira Jonah, suntsituko al dugu?». Eta nik erantzun: «Gabriel lagun maitea, kontuan izan emakumeak, neska-mutilak eta ume gizajoak, horiek ez baitute ezeren errurik. Lurrikara batez suntsitzen baduk, zerutik sua eta sufrea bidaltzen badituk, horiek guztiak hilko dituk, aberatsak eta bekatariak hilko diren bezalaxe». Orduan, berak esan zidaan: «Ondo zagok, Jonah, lagun zahar hori, nahi duan bezala... Astebete edo bi aste gehiago emango zizkieagu...». Baina ikaragarria duk pentsatzea, mutilok, nolakoak izango diren sua, sufrea, lurrikara, uholdeak eta elkarren gainean eroritako eraikin garaiak.

       Halako batean, Joek zaplada bat jo zion Skinnyri bizkarrean.

       — Gero arte Bonaparte! —esan zuen eta arineketan joan zen.

       Skinnyk atzetik segitu zion, estropezuka, bidezidor meharrean zehar, zuhaixken artetik. Asfaltora iristean harrapatu zuen.

       — Tipo hori burutik zagok —esan zuen.

       — Isilduko al haiz? —eten zuen Joek zuhaixken artetik atzera begira.

       Artean euren suaren kea ikusten zuten zerua atzean zuela. Handik ezin zezaketen arlotea ikusi. Haren ahotsa ozta-ozta heltzen zitzaien, deika: «Gabriel, Gabriel». Arnasestuka korrika abiatu ziren bata bestetik distantzia berberera zeuden kaleko arku boltaiko lasaigarrietarantz.

 

 

       Jimmy Herf albo batera baztertu zen kamioi bati pasatzen uzteko. Lohi-babesak pitin bat ukitu zion kapusaiaren behealdea. Lipar batez, tren jasoaren habe baten atzean gelditu zen, sustoa pasatzen zitzaion bitartean. Limusina baten atea ziplo ireki zen haren aurrean eta ahots ezagun bat aditu zuen, tankerarik hartu ezin bazion ere.

       — Igo Mr. Erf... Nonbaitera eramango zaitut?

       Autoan birritan pentsatu gabe sartu bazen ere, Rolls-Royce baten barruan zegoela ohartu zen.

       Autoaren barruko ahotsa gizon sendo musugorri batena zen, Congorena.

       — Eseri, Mr. Erf... Oso pozik nago zu ikusteaz. Nora zoaz ba?

       — Inora ere ez.

       — Etorri nire etxera, zerbait erakutsi nahi dizut. Zer moduz doa dena?

       — Oso ongi. Ez... zera... egia esanda, gorriak pasatzen ari naiz, baina berdin da.

       — Bihar agian kartzelara joango naiz... sei hilabete... baina agian ez.

       Congo algara egin eta kontu handiz luzatu zuen ordezko hanka.

       — Hortaz, azkenean harrapatu zaituzte, Congo?

       — Konspirazioa izan da... Baina orain izena aldatu dut, Mr. Erf. Hemendik aurrera Armand nauzu. Orain ezkonduta nago. Armand Duval, Park Avenue.

       — Eta Coulommiers-eko Markesa?

       — Hori negozioetarako baino ez da.

       — Hortaz, gauzak ondo doaz, ezta?

       Congok baietz egin zuen buruaz.

       — Atlantara joaten banaiz, eta ezetz espero dut, sei hilabetetan aberasturik irtengo naiz kartzelatik... Mr. Erf, dirua behar baduzu, aski da hitz bat... Mila dolar utziko dizkizut. Bost urtetan ordainduko didazu eta kito. Ezagutzen zaitut.

       — Eskerrik asko, baina ez dut dirurik behar, horixe da okerrena.

       — Zer moduz zure emaztea?... Bai emakume ederra!

       — Dibortziatu egin behar dugu... Gaur goizean bidali dizkit paperak... Ezin zitekeen besterik espero hiri madarikatu honetatik.

       Congok haginka egin zien bere ezpainei. Gero, Jimmyri eztiki ukitu zion belauna atzamar erakusleaz.

       — Minutu batean etxean gaude... Zerbait oso ona emango dizut edateko... Bai, itxaron! —oihu egin zion Congok txoferrari.

       Urrezko heldulekua zuen makila batean bermaturik sartu zen, herrenka, etxearen marmol arrosazko hallean. Igogailuan gorantz zihoazela esan zuen:

       — Afalduko duzu gurekin?

       — Uste dut gaur gauean ezin izango dudala, Cong... Armand.

       — Sukaldari bikaina dut... New Yorkera etorri nintzen lehenengo aldian, duela hogei bat urte, tipo bat zegoen itsasontzian. Hauxe da atea, begira: «A. D.», Armand Duval. Berak eta biok elkarrekin ihes egin genuen eta berak beti esaten zidan: «Armand, hik ez duk sekula arrakastarik izango, alferregia haiz, emakoiegia...». Orain nire sukaldaria da... lehen mailako chef bat, cordon bleu, e? Bizitza oso gauza bitxia da, Mr. Erf.

       — Hau bai ederra, arranopola! —esan zuen Jimmy Herfek edontzi bat Bourbon eskuetan zuela, aulki espainiar baten bizkar garaiaren gainean erdi etzanda, intxaurki beltzezko bibliotekan.