JOSE MENDIAGA-RI,
MONTEVIDEO-RAT GORAINTZI

                Airea: «Bidarraitarra nuzu... ».

Nahiz gaztea nizan oraino adinez,

Hogoi-zazpi urteak ezin eginez,

Zuri buruz ni nago, Mendiaga, zinez,

Behar dudan laguntza, kantuz, galdeginez.

        Zuk zerbait erranez,

        Sendimendu onez,

        Kanpoz eta barnez,

        On ote nizanez:

Laguntzak on dira... zerbait dakitenez.

Euskal Herrian ez da hainitz pertsulari,

Diren bakarrak ere ez zaizkigu ari,

Arras zahartu dira, eskerrak Jainkoari!

Nonbait, ene aldiko gertatzen da hori:

        Nehor kontseilari,

        Nihun ez bidari,

        Bakarrik niz sarri,

        Frango triste jarri,

Zuri nago, semea nola aitari.

Bi pertsulari zahar Euskal Herrikoak,

Denboraz izanak neurrigabekoak:

Zonbait pertsu eman du, Adema [1] kartsuak!

Eta bertze hainbertze Dibarrart [2] gaizoak!

        Orai zahartuak,

        Daude ezinduak,

        Bozak ahulduak,

        Akitu buruak,

Noizbait bera behar, izpirituak.

Horra adin handiak zer daizkun ezarri;

Xahu ginen zu ez bazine jazarri.

Ez zakozula barka, hasi guduari!

Arbasoek artatu lehen mintzaiari,

        Gure Euskarari;

        Ohoreak hari,

        Mintzaien amari,

        Jainkoak eginari:

Argi bat eman du hori munduari.

Lurreko jakintsunek erraiten dutena:

Euskara da mintzaietan ederrena,

Eta, bertzeak bertze, orotan lehena,

Hortarik hasi baita bertzen hastapena,

        Beti hainitz pena

        Izatu duena;

        Berriki azkena,

        Ahanzten ez dena:

Debekatu nahi... ein ez dirotena.

Don Jose Mendiaga, Montevideo-tik,

Euskaraz emazu, kantatzen gogotik!

Ni ere ariko niz Euskal Herritik.

Ez daukute kenduko mintzaia, engoitik!

        Jainkoak zerutik

        Egin du errotik;

        Segur niz geroztik,

        Guziak mundutik

Joanen gira, Euskara utzirik xutik!

Hasi pertsuak ditut orai akabatzen,

Barkamendu dautzut huts einez galdatzen.

Igorri nahi nautzun, hemen zer berri zen;

Euskal Herria nola zaukun gobernatzen:

        Joanes Xetre [3] hil zen,

        Otxalde [4] bardin zen,

        Etxahun [5] Barkoxen,

        Zerurat joan ziren.

Zeru gain hartarik gaituzte entzuten!

Erramun Darraidou

EUSKALDUN ONA, 1904-XII-16

        [1] Adema Gratien, «Zalduby» apez eta bertsulari kartsua (1828-1907) zahartua zelarik bai orduan, Jean Etchepare medikuak ongi ezagutu zuen Aldudeko uretan: ikus «Buruxkak», J. Etcheparen liburuan, haren oroitzapena, 1. argit., 156. orr.

        [2] Piarres Dibarrart, Baigorriko xantrea (1838-1919) XIX. mendeko bertsulari hoberenetarik izana zen: ikus ere J. Etchepare, «Buruxkak», 1910, 145. orr.

        [3] Joanes Iribarnegaray, «Xetre» sortzez Lekuindarra, Hazparnen bizi izan zen: ikus J. Hiriart-Urruty, «Euskaltzaindian sartzeko hitzaldia», «Euskera», 1977-2, 334-338. orr.

        [4] Janbatit Otxalde, Bidarraitarra (1815-1897) asko aipatu dugu aintzineko kapituluan.

        [5] Pierre Topet Etxahun (1786-1862): ikus J. Haritschelhar-en tesi klasikoa, «Le poete souletin, Pierre Topet-Etchahun , Biarritz, 1969.