MONTEVIDEO-TIK OXANDABARATZ-I

                Airea: «Nornahik zernahi erranikan ere...»

Lau bertsu izan ditut Kalifornia-tik,

Kadet Oxandabaratz jaunak emanik,

«Aingeruen Herria» deitzen den lekutik [1],

Ez nuen esperantza nik, hoin urrundanik,

        Bazela gizonik

        Okupatzen zenik

        Nigatik segurik,

Kontestatuko diot Montevideo-tik.

Ederki mintzo zira, zu Oxandabaratz,

Zure konplimenduez kontent niz arras;

Baliatzen bazira daukazun indarraz,

Hainitzek badukegu norekilan ikas.

        Kanta zazu beraz

        Bihotzez euskaraz,

        Ez dezagun ahatz,

Nik lagunduko zaitut egin ahalaz.

Diozu ez dudala ohoriari kentzen,

Bertsutako legiak hoi du manatzen;

Abiatzen bagira elgar mendratzen,

Hortarikan ez dugu gauza onik izanen.

        Bai hor ala hemen,

        Uste dut hobe den

        Ibiltzea zuzen:

Ontsa mintzatzea ez da deusik gostatzen.

Nik eman kantuetaz jaun Sallaberry-ri [2],

Gustatu izan zaizula duzu iduri,

Ene ganik ez zuen bertzerik merezi:

Berak ere eman daizt bertsu ederrak niri,

        Ontsa eta klarki

        Emaiten'tu beti,

        Mintzatuz oneski;

Errespetu ekartzen dener badaki.

Montevideo-n naizela, ez zazula duda;

Hemen pasatzen ditut negu eta uda;

Hogoi-ta-hamasei urte badut jinik huna [3];

Denbora frango izan dut eiteko fortuna;

        Beti arrengura,

        Kexu naiz ardura,

        Ez nago gostura;

Ez naiz aise itzuliko sortu lekura!

Galdegiten dautazu niri barkamendu;

Ez dakit zertan duzun egun bekatu:

Deusetan ez nauzu, jauna, ofensatu,

Ene gostura ontsa zirade mintzatu,

        Zuk plazer baduzu,

        Ni beti prest nuzu;

        Gustatzen bazaizu,

Urrundanik enekin kanta dirozu.

Jose Mendiague

1899, apirilaren 26an

        [1] «Aingeruen Herri» delakoa, «Los Angeles» Kaliforniakoa da, jakina.

        [2] «Californiako Eskual Herria» izena zuen berriketari eskualduna, larunbat guziez agertu zuen «Los Angeles»-en, J.P. Goytino Kanboarrak, 1893tik 1897ra eta E. Knorr adiskideak 1989 an egin ikerlanari esker, Kadet Oxandabaratz delakoaren berri aurkitu dugu hor gaindi. Ez ordea «jaun Sallaberry-ri» eskaini kantuen hatzik. Erran beher da 1897tik 1899ra berriketari berri bat sortu zela Buenos-Airesetan, «Euskal Herria» deitzen zena eta gero «Haitza» bilakatu zena. Hor zituen bada Mendiaguek bere bertsuak agertzen eta hor baliteke oraino non iker.

        [3] 1899. urteari 36 urte kenduz geroz, ohartzen gara,1863an etorri zela Jose Mendiague, Montevideora. 1845an, Alduden sortua baitzen, 18 urte zituen Ameriketara joaitean.