Bigarren estrofa

HIRU IZPIRITUETAN LEHENA

        Scrooge esnatu zenean, ohetik begiratuta hain ilun zegoen, leiho gardena bere gelako pareta opakoetatik nekez bereiztu ahal izan zuela. Bere hudo begiekin iluntasuna zulatzeko ahalegina egiten zegoen gertuko elizako kariloiak hiru ordu laurdenak eman zituenean. Scroogek belarriak zorroztu zituen zein ordu zen jakiteko.

        Harridura handiz, kanpaia astuna seietatik zazpietara, zazpietatik zortzietara, eta honela hurrenez hurren hamabiak eman arte pasatzen zela entzun zuen; orduan ulertu zuen. Hamabiak! Oheratu zenean ordu biak baino gehiago ziren. Zalantzarik gabe erlojua hondatuta zegoen. Haren mekanismoan izotz-burduntziren bat sartuko zen. Hamabiak!

        Bere iratzargailuaren malgukia ikutu zuen zentzugabekeri honi konponbidea jartzeko. Iratzargailuaren pultsazio azkar eta suabeek hamabiak zirela adierazi zioten, ondoren gelditu egin zen.

        — Arraioa! Ez da posible! —oihukatu zuen Scroogek—. Ez da posible hurrengo gauean ondo sartu arte egun oso bat lotan pasa izana. Eguzkiari zerbait gertatuko ote zitzaion eta orain eguerdiko hamabiak izango ote dira?

        Ideia honek larrikaraz bete zuen, beraz, ohetik azkar-azkar salto egin eta paretak haztatuz leihora gerturatu zen. Bere txabusinaren maukarekin lausoturiko kristalak igurtzi behar izan zituen zerbait ikusi ahal izan baino lehen;eta hori egin arren, oso gutxi izan zen ikusi ahal izan zuena, oso laino itxia egiten zuela, eta izugarrizko hotza egiten zuela izan ezik, eta ez zela inor alde batetik bestera zalapartatsuki korrika egiten entzuten, gaueko iluntasunak egun argitsua garaitu izanez gero, zalantzarik gabe gertatuko zen gauza. Horrek asko lasaitu zuen, ze hala gertatu izanez gero, «Hiru egun barru Lehen Diru Ganbio hau Ebenezer Scrooge jaunari ordain bedi... eta abar» delakoa, Estatu Batuen betebehar hutsa bihurtuko zen, kontatzeko egunik egon izan ez balitz...

        Scrooge berriro sartu zen ohean, eta pentsatu zuen, eta berriz pentsatu zuen, eta behin eta berriro, eta beste behin eta ezin izan zuen ezer argirik atera. Geroz eta gehiago pentsatzen zuen heinean, bere harridura handiagoa zen; eta geroz eta gehiago ez pentsatzen saiatzen zen heinean orduan eta handiagoa zen burura etortzen zitzaion pentsamendu mordoa. Marleyren Mamuaren ondorioz modu esanezineraino ikaratuta sentitzen zen. Gogoeta helduen ondorioz, guztia amets bat izan zela erabakitzen zuen bakoitzean, bere burua, malguki indartsu bat bezala, haserako posiziora itzultzen zen, arazo berarekin topatuz, zeina hasieratik konpontzea beharrezkoa zen:

        — Amets bat izan zen ala ez zen amets bat izan?

        Scroogek egoera honetan, karilioiak beste hiru ordu laurden eman zituen arte jarraitu zuen: orduan, bat-batean, Mamuak kanpaiak ordu batak ematen zituen unean bisita bat izango zuela azaldu ziola gogoratu zen. Scrooge, ohean esnai, ordua pasa izan arte, geratzea erabaki zuen; eta, lo hartzea Zerura joatea bezain ezinezkoa zela kontsideratuz, hura izan zen, agian, hartu ahal izan zuen erabakirik zentzudunena.

        Ordu laurdena hain luzea izan zen ze behin baino gehiagotan, konturatu gabe, logurari amore eman ziola eta kanpaikadak galdu zituela uste izan zuela. Azkenean hauek adi-adi zituen belarrien kontra ekin zuten:

        — Din, don!

        — Eta laurden —esan zuen Scroogek hauek kontatuz.

        — Eta erdi! —oihukatu zuen Scroogek.

        — Din, don!

        — Laurden gutxi —esan zuen Scroogek.

        — Din, don!

        — Ordua puntuan —esan zuen Scroogek garaipen kutsuz—. Nahikoa da!

        Hori orduen kanpaikada eman baino lehenago esan zuen, eta orduan jo zuen, kanpaikada baxu, motel eta huts bat emanez. Une horretan logelan argi batek distira egin zuen, eta bere oheko gortinak zabaldu ziren.

        Bere oheko gortinak —esaten dizuet— esku batek zabaldu zituen. Ez naiz ari ohe-oinetara zeuden gortinei buruz, ezta Scroogeren atzean zeuden oheburukoei buruz, baizik eta bere aurrean zeudenak. Bere oheko gortinak alde batera zabaldu ziren; eta Scrooge ikararen ondorioz erdi altxatuz, hauek zabaldu zituen beste munduko bisitariarekin aurrez aurre aurkitu zela: bere aurpegitik ni orain zuengan nagoen bezain gertu, eta hori, izpirituan, zuen ukondoaren ondoan nagoela.

        Figura arraro bat zen... haur batena bezalakoa: baina haur baten itxura baino agure batena zuen, naturaz gaindiko baliabide baten bitartez behatua, zeinak haur baten proportzioetara txikitua geratu arte ikus-eremutik atzera egin izanaren aparentzia emango liokeen. Haren ilea, zeina lepo inguruan zintzilikatzen eta bizkar gainean erortzen zen, txuria zen, denbora-iraganaren eraginez bezala ; baina, hala ere, bere aurpegian ez zen inolako zimurdurarik ikusten, eta haren aurpegiko larruazalak sasoirik samurrena islatzen zuen. Haren besoak luze eta gihartsuak ziren, gauza bera eskuak, zeinak bosteko bat emanez gero ohikoa ez den indarra izango zutela pentsarazten zuten. Hankak eta oinak, oso era delikatuan eratuak, biluzik zeuden, goialdeko gorputzadarrak bezala. Guztiz txuria zen tunika bat zeraman ; eta bere gerria uhal distiratsu eta eder batek estutzen zuen. Eskuan errotik atera berria zegoen gorosti adar berde bat zeraman, eta hain neguko ezaugarria den honekin kontraesan bitxian, haren soinekoa udako loreekin apaindua zegoen. Baina guztiz arraroena haren buru gainetik guztia ikusgarria egiten zuen argi distiratsu zorrotada bat jario zela zen, zeina, zalantzarik gabe, orain beso azpian zeraman kandela-itzaltzaile oso handi ondo dago dagoen bezala.

        Baina ezta hau ere —Scroogek geroz eta atentzio handiagoz behatu ondoren sumatu zuenez— ez zen haren ezaugarririk arraroena. Zeren eta bere uhalak orain hemen eta istant baten ondoren beste alde batean distirak botatzen zituen era berean, haren imajinaren bereizmenak fluktuatzen zuen: orain gauza bat beso batekin zen, orain hanka batekin, gero hogei hankekin, gero pare batekin baina bururik gabe, gero gorputzik gabeko buru bat; eta desagertzen ziren parte horietatik inolako siluetarik ez zen desegiten zen iluntasun itxian ikusgarri egiten. Eta miragarriena, segituan, aurretik zena izatea itzultzen zela zen, zehatza eta argia beti bezala.

        — Zu al zara, jauna, iritsiko zela iragarri zidaten Izpiritua? —galdetu zuen Scroogek.

        — Bai hala da.

        Ahotsa suabea, maitekorra eta era bitxian bajua zen, Scroogeren ondoan egon ordez, oso urrutitik hitz egingo balio bezala.

        — Nor zara zu, eta zer zara zu? —galdetu zuen Scroogek.

        — Pasaturiko Eguberriaren Mamua naiz.

        — Duela asko pasaturikoa? Galdetu zuen Scroogek, haren ipotx altuerari buruz arituz.

        — Ez. Zure lehenaldiko Eguberriena.

        Agian, Scroogek ezin izango zion inori zergatik esan, norbaitek galdetu izan ziola suposatuz, baina Mamua kapela jarrita ikusteko desio berezia sentitzen zuen, horregatik jar zezan erregutu zion.

        — Zer? —oihukatu zuen Mamuak—. Hain azkar itzali nahi al duzu zure esku lurtarrez barreiatzen noan argia? Ez al duzu nahikoarik kapela hau euren pasioekin egin eta urte luzetan bekainetaraino kaskoan jarrita eramatea behartu nindutenetako bat izatearekin?

        Begirune handiz, Scroogek, borondatez, hura iraintzeko gogo eta Izpirituari inolako unetan kapela jartzen behartuko zion pentsamendu oro ukatu zuen. Hau esanik, hara zerk eraman zuen galdetzen ausartu zen.

        — Zure ongizatea! —oihukatu zuen Mamuak.

        Scroogek horregatik sentitzen zuen eskerrona adierazi zuen, baina etengabeko atseden gau bat xede horretarako hobea izango ote zen galdetu zion bere buruari. Izpirituak bere pentsamenduak entzun zituela zirudien, segituan zera oihukatu baitzuen:

        — Eta gainera kexatu egiten zara! Kontuz ibili zaitez!

        Hau eskua luzatzen zion bitartean esan zion, besotik era suabean hartuaz.

        — Altxa eta etor zaitez nirekin!

        Scroogek alferrik argudiatuko zuen ez ordua eta ez eguraldia ez zirela oinez ibiltzeko egokienak; ohea bero zegoela, barometroa izozte tenperaturatik oso azpitik zegoela; bera oso arin jantzirik zegoela, zapatila, txabusina eta lo egiteko kapelarekin; eta gainera, egun horietan hoztuta zegoela. Bere besoan sentitzen zuen presioa, emakume batek egindakoa bezain suabea izan arren, ez zuen erresistentziarik onartzen. Altxatu egin zen, baina, Izpiritua leihorantz zihoala ikusirik, tunikatik heldu zion keinu erregutzailez.

        — Hilkor errukarri bat besterik ez naiz! —arrazoitu zuen Scroogek— hori dela eta erortzeko arriskua dut.

        — Nire eskua hemen jartzearekin nahikoa izango da —esan zuen Mamuak, hura bihotzaren gainean jarriaz—, trantze okerragoetan sostengua aurki dezazun.

        Hitz hauek bere ahotik ateratzen ziren bitartean, pareta zeharkatu eta bide batekin topatu ziren, landaren erdi-erdian, alde batera eta bestera soroak zituela.

        Hiria arrastorik utzi gabe desagertu zen. Eta berarekin iluntasuna eta lainoa ere desagertu ziren, eguna argia, hotza, negukoa baitzen eta lurra elurrez estalia baitzegoen.

        — Zeru Santua! —oihukatu zuen Scroogek, eskuak elkartuz eta bere ingurura begiratuz—. Hau hezi nintzen lekua da eta! Hau da nire haurtzaroa pasa nuen lekua!

        Izpirituak onginahiez begiratu zion. Eskuaren ukipena, nahiz eta arina eta laburra izan, zaharraren sentiberatasunean present jarraitzen zuen. Scroogek airean, duela denbora asko ahazturiko, beste hainbat pentsamendu, esperantza eta pozekin erlazionaturiko milaka usain gozo flotatzen zutela sumatu zuen.

        — Ezpainek dardara egiten didate —esan zuen Mamuak—. Eta zer da zure masailean ikusten dudan hori?

        Scroogek, bere ahotsean emozio kutsu ezezagun batekin, granotxo bat zela murmurikatu zuen, eta Mamuari nahi zuen lekura eraman zezan erregutu zion.

        — Bide horretaz gogoratzen al zara? —galdetu zuen Izpirituak.

        — Gogoratu! —oihukatu zuen Scroogek gogo biziz—. Begiak estalita ibiltzeko gai izango nintzateke.

        — Ze arraroa hainbeste urtetan ahaztu izana! —azaldu zuen Mamuak—. Jarrai dezagun.

        Bidetik ibiltzen hasi ziren, eta Scrooge hesi, zutoin eta zuhaitz guztiak ezagutzen zituen. Azkenean, urrutian, herrixka bat ikusi zuten bere zubi, eliza eta bihurka zebilen ibaiarekin. Une horretan trostan gerturatzen ziren zalditxo hiletsu batzuk ikusgarri egin ziren, hauen gainean garrasika, nekazariek gidaturiko orga eta zalgurdietan zihoazen mutikoekin hitz egiten zuten mutikoak zebiltzan. Guztiak umore bikainez zeudela zirudien, eta garrasika deitzen zioten elkarri, soroak kantu alaiez beterik, aire garbia bera ere, atseginez, parrez hasi zen arte.

        — Lehen izandako gauzen itzalak besterik ez dira —esan zuen Mamuak—. Ez dira gure presentziaz ohartzen.

        Bidaiari alaiak haiengana hurbiltzen ari ziren, eta Scroogek hauek ezagutzen eta haien izenak gogoratzen hasi zen. Zergatik kanpo pozten zen neurriz kanpo? Zergatik argitu ziren bere begi hotzak, eta zergatik egin zuen salto bere bihotzak hauek bere ondoan pasa zirenean hauek ikusterakoan? Zergatik izugarri poztu zen batak besteari bidegurutze baten aurrean banatzerakoan edo eta bigarren mailako bide batetik martxa jarraitzerakoan Eguberria alai bat desio ziola entzutean?Zer axola zaio Scroogeri Eguberria? Pikutara joan dadila Eguberri alaia! Inoiz ongiren bat egin al zion?

        — Eskola ez da guztiz hutsik geratu —esan zuen Mamuak—. Bertan haur bakarti batek jarraitzen du, bere lagunek ahaztua.

        Scroogek bazekiela esan zuen, eta negarrez hasi zen.

        Errepidea utzi eta Scroogek oso ondo gogoratzen zuen bidexka batetik ibiltzen hasi ziren; laster adreilu gorri iluneko etxetzar batetik gertu aurkitu ziren, zeinaren teilatuan, kupula txiki baten gainean, zintzilik kanpaia bat zuen haize-orratz bat zegoen. Etxetzarra handia zen, baina denbora joanaren ondorioz gaizki tratatua, bere gela zabalak gutxi erabiliak baitziren, paretak goroldioz eta hezetasunez estaliak zeuden, leihoak apurtuak zeuden eta ateak pipiak jota. Ukuiluetan oiloek kakara egin eta indioilarrak bezala ibiltzen ziren, eta belarra kotxe-toki eta estalpeez jabetu zen. Ezta barrualdeak ere ez zuen bere aitzinako egoera gordetzen; zeren eta atari zikinean sartzerakoan eta atea irekita zuten gela askotan erdi-sartzerakoan, era pobreki altzariz hornituak zeudela, eta, hotzak eta neurrigabeak zirela ikusi zuten. Airean lur kerua zegoen, leku horretan egoera txar jelatu bat zegoen zeinak kandela baten argitzea gehiegizkoa zela eta gehiegizko barau batean pentsarazten zuten, indarrez.

        Scroogek eta Mamuak ataria zeharkatu zuten etxetzarraren atzealdean zegoen ate batera iritsi arte. Irekitzerakoan, begi aurrean egongela luze bat agertu zen, biluzik, malenkoniatsu, egur latzezko eserleku eta ikasmahai ilarekin, zeinak biluztasuna gehiago azpimarratzen zuten. Hauetako baten aurrean eserita, su eskas baten berora mutiko bakarti bat irakurtzen ari zen ; eta Scrooge, eserleku batean eserita bere burua pobre eta ahaztua, haurtzaroan izan zen moduan, ikusirik negarrez hasi zen.

        Ezta oihartzun ezkutu bat etxean, ezta karraska bat, ezta egurrezko estalduren atzean borroka egiten zuten saguen zarata, ezta atzealdeko patio tristean zegoen erdi izozturiko kanila batetik erortzen zen ur tanta bat, ezta lurreratua zegoen eta bakarra zen makalaren adar hostokatuen arteko hasperen bat, ezta hutsik zegoen biltegiaren ateko kulunka nagia, ezta klaskada bat suan, ezerk ez zuen Scroogeren bihotzaren gainean bere eragin aringarria erortzen utzi, bere malkoei bide libreago bat emanez.

        Izpirituak besoa ukitu zion, irakurketan murgildua zegoen bere gazte izatea seinalatuz. Bat-batean, leihoaren aurrean, beste lur batzuetako usadioan jantziriko gizon bat egin zen ikusgarri, miresgarriki erreala eta ikusteko atsegina ; gerrikoan aizkora bat sartua zeraman eta egurrez kargaturiko asto baten aho-uhala sostengatzen zuen.

        — Arranopola! Ali Baba da eta! —oihukatu zuen Scroogek, estasiak hartuta—. Ali Baba zahar, maitatu eta ondradua! Bai, bai, ziur nago! Behin, Eguberritan, hor behean dagoen mutiko bakartia bakarrik geratu zenean, Ali Baba lehen aldiz etorri zen, orain bezala. Eta Valentina! —jarraitu zuen Scroogek—. Eta bere anaia izugarria, Orson! Hor daude! Eta... nola deitzen da?... bai, gizona... lo zegoela Damaskoko ate aurrean galtzontziloetan utzita izan zen hura... Ez al duzu ikusten? Eta Sultanaren zaldizaina, Jeinuek buruz bera jarri zuten hura! Hor dago! Eta ongi merezita zuen! Pozten naiz! Zerk ematen zion Printzesarekin ezkontzeko eskubidea?

        Scrooge bere naturako seriotasun guztia honelako gaietan erabiltzen entzutea, guztiz apartekoa zen ahotsarekin hitz eginez, erdi barre eta erdi negar, eta urduritasunaren ondorioz animaturiko bere aurpegia ikustea, bere lagun eta hiriko merkatarientzat, egiazki, izugarrizko ezustekoa izango zen.

        — Begira, Papagaia da! —oihukatu zuen Scroogek—. Bere gorputz berde eta isatsa horiarekin, eta burutik ateratzen zaion eta letxuga bat dirudien hori! Hona hemen! «Robinson Crusoe gaixoa»... esaten zuen Papagaiak, Robinson irla inguruan nabigatzetik itzuli zenean. «Robinson Crusoe gaixoa, non egon zara Robinson Crusoe?» gaixoa ametsetan zegoela sinetsi zuen, baina ez, ez zegoen. Badakizu, Papagaia zen? Hor doa Ostirala, erreka txikirantz korrika bizitza salbatzeko asmoz! Azkar, azkar!

        Orduan, bere ohizko izaerari arraroa zitzaion trantsizio azkarrez, Scroogek, bere gazte izateaz errukiturik, esan zuen:

        — Mutiko gaixoa!

        Eta berriro negarrez hasi zen.

        — Desio dut... —esan zuen Scroogek, xuxurlatuz eta eskua poltsikoan sartuz, eta bere ingurura begiratuz malkoak txabusinaren mahukarekin lehortu ondoren—... baina beranduegi da.

        — Zer gertatzen zaizu? —galdetu zuen Izpirituak.

        — Ezer ez, ezer ez —esan zuen Scroogek—. Atzo gabean mutiko bat nire ate aurrean Eguberri abesti bat kantatzea etorri zen. Zerbait eman izana gustatuko litzaidake: hori da dena.

        Mamuak irribarre egin zuen pentsakor, eta eskua mugituz, zera esan zuen:

        — Beste Eguberri bat ikus dezagun!

        Scroogeren lehenaldiko izatea zaharra, honako hitz hauek esaterakoan, helduagoa egin zen, gela ilunagoa eta zikinagoa egiten zen bitartean. Egurrezko estaldurak uzkurtu ziren, eta leihoek karraska egin zuten; sabaitik iztuku zatiak erori ziren, teilatua sostengatzen zuen egurra agerian utziz. Baina, nola gertatu zen guzti hau? Scroogek zuek dakizuen bezainbat zekien. Zekien bakarra eszena guztia zehatza zela zen, guztia modu horretan gertatu zela; bera han zegoela, bakarrik berriro ere, beste mutiko guztiak Eguberri festak gozatzeko etxera itzuli zirenean.

        Baina oraingoan ez zegoen irakurtzen, baizik eta gelan zehar urduri ibiltzen ari zen, itxaropen galduaren kutsuz. Scroogek Mamuari so egin zion, eta buruarekin keinu nahigabetu bat eginez, aterantz begirada irrikatsu bat zuzendu zuen.

        Atea ireki zen, eta neskato bat, mutikoa baino askozaz gazteagoa, gezi baten moduan sartu zen, eta, besoak honen lepo inguruan jarriz eta bere aurpegia muxuz estaltzen zuen bitartean, harengana zuzendu zen, hari deituz:

        — Anaia, anaia maitatua! Etxera eramateko, zure bila etorri naiz, anaia maitea! —gehitu zuen neskatoak, barrezka eta bere esku imioak astinduz—. Etxera eramateko, etxera, etxera!

        — Etxera, Fan txikia? —oihukatu zuen mutikoak.

        — Bai! —esan zuen neskatoak, pozez beterik—. Etxera, betirako!

        Aita hain bihozbera da, lehen zenetik hain desberdina, gure etxea Zeru bera dela!, Gau batez, ohera nindoanean, hainbeste maitasunez hitz egin zidan ez nuela beldurrik izan beste behin zu etxera itzuli ote ahal zinen galdetzeko. Eta baietz esan zuen, hori zela egin behar zenuena; orduan gurdi batean zure bila bidali ninduen. Eta orain gizon bat izango zara —esan zuen neskatoak begiak irekiaz—, eta inoiz ez zera hona itzuli beharko! Baina lehenik Eguberria elkarrekin pasako dugu, eta munduko alaitasun guztiaz egingo dugu.

        — Dagoeneko emakume egin zara, Fan txikia! —oihukatu zuen mutikoak.

        — Neskatxak txalotu eta parrez hasi zen, eta burua ikutzearen keinua egin zion, baina, txikiegia zenez, berriro parrez hasi zen, eta anaia besarkatzeko oin-puntetan jarri zen. Orduan, haur baten presaz beterik, anaia aterantz tirakatzen hasi zen. Eta honek, joatearen ideiaren aurrean batere uzkur azaldu gabe, lagundu egin zion.

        Atarian ahots beldurgarri batek garrasi egin zuen:

        — Scrooge jauntxoaren kutxa jaits ezazue, azkar!

        Eta atarian eskolako zuzendari bera agertu zen, zeinak Scroogeri amore emate krudelez beteriko begirada bat zuzendu zion, eskua estutu zionean zalantzaz beterik. Ondoren bera eta bere arreba egongela oso zaharkitu batera eraman zituen, benetako putzu bat, izoztua, inoiz ikusi ez den modukoa, hainbeste, ze paretan zintzilik zeuden mapak, eta leiho aurrean zeuden munduko bola eta ortzi-gorpuzkiak hotzak uzkurturik zeudela. Bertan xelebreki arina zen ardo txanbiltxo bat, eta xelebreki astuna zen pastel zati bat atera zuen, eta fintasun hauetatik bi gazteei pixka bat banatu zien. Une berean zerbitzari argal bat postilioiari «zerbaitez» beteriko baso bat eskaintzeko enkarguarekin bidali zuen, honek jaunari eskerrak emanez erantzun zuen, baina ardoa aurretik probatu zuen kanila beretik baldin bazetorren nahiago zuela hau jariatzen uztea esan zuen. Kutxa gurdiaren gainean lotuta egon zenean, bi haurrak eskolako zuzendariaz agurtu ziren oso alai, ibilgailura igo ziren eta hau lorategiko galtzadatik poz-pozik jaitsi zen, lurra estaltzen zuen elurra bere gurpil azkarrekin zapalduz, eta izeien adarrak kolpatzerakoan benetako elur zorrotadak jaurtikiz.

        — Beti hain ume delikatua izan zen, ze hats putz bat nahikoa izango zela bera zimeltzeko —esan zuen Mamuak—. Baina zein bihotz handia berarena!

        — Hala da! —esan zuen Scroogek—. Arrazoi guztia duzu, Izpiritu, eta ez naiz ni izango hau gezurtatuko duena. Jainkoak horretaz libra nazala!

        — Zaharra zela hil zen —esan zuen Mamuak—, eta uste dudanez, seme-alabak izan zituen.

        — Mutil bat —esan zuen Scroogek.

        — Egia da —esan zuen Mamuak—, zure iloba!

        Zerbaitek Scroogeren burua asaldatu zuela zirudien, eta laburki erantzun zuen:

        — Bai.

        Eskola utzi zutela istant bat besterik ez zen pasa, baina dagoeneko hiri bateko mugimendu handiko kaleetan zeuden, hauetatik oinezkoen itzalak behin eta berriro pasatzen ziren, non orga eta gurdien itzalak bide egiteko borrokan zebiltzan, eta non benetako hiri baten joan-etorri eta zalapartek biltze lekua aurkitzen zuten. Establezimenduetako apaingarriengatik, erraza zen han ere Eguberria zela ikustea, nahiz eta jadanik ilundu eta kaleak argituak egon.

        Mamua halako biltegi baten ate aurrera iristerakoan geratu zen, eta Scroogeri ezagutzen ote zuen galdetu zion.

        — Ezagutzen dudan! —esan zuen Scroogek—. Hemen aprendiz moduan egon nintzen.

        Sartu ziren eta burua sabaiarekin jotzeko bi hazbete besterik nahikoak izango ez ziren ikasmahai hain altu baten atzean eserita zegoen ileordea zeraman jaun zahar bat ikusterakoan, Scroogek, urduritasunez, oihukatu zuen:

        — Hara! Fezziwig zaharra da eta!, Jainkoak bedeinka dezala! Fezziwig da, berpizturik!

        Fezziwig zaharrak bere luma ikasmahaiaren gainean utzi zuen eta begirada zazpiak ematen zituen erlojurantz altxa zuen. Eskuak igurtzi egin zituen, txaleko laxoa estutu zuen eta bera guztia barre-algara batean lehertu zela zirudien, zapatetatik borondate oneko organora arte, eta bere ahots onbera, gozo eta alaiez oihukatu zuen:

        — E, e, zatozte hona! Ebenezer! Dick!

        Scroogeren lehenaldiko izatea, ordurako gizon egina, pauso azkarrez sartu zen, bere lagunarekin batera.

        — Dick Wilkins, ez dago zalantzarik! Esan zion Scroogek Mamuari—. Jainkoak lagun nazala! Bera da, bai, hor dago! Asko maite ninduen Dick delakoak! Dick gaixoa! Hara, hara!

        — E, e, nire mutikoak! Esan zuen Fezziwigek—. Gaurkoz nahikoa da. Eguberri bezpera da, Dick! Eguberria, Ebenezer! Goazen albateak istant batean jartzea, gehitu zuen Fezziwigek, zaplada lehor bat emanez.

        Ez zenukete zeuen begiek ikusten zutena sinetsiko, bi mutikoak lanari ze nolako bizkortasunez ekin zioten ikusterakoan! Kalera albatez zamaturik irten ziren —bat, bi eta hiru!—, bere lekuan jarri zituzten —lau, bost, sei!—, barroteak jarri zizkieten —zazpi, zortzi, bederatzi!— eta hamabi kontatu ahal izan baino lehen itzuli ziren, lasterketa zaldiak bezala arnasestuka.

        — Ea! —oihukatu zuen Fezziwig zaharrak, bere ikasmahai altuaz arintasun harrigarriz salto eginez—. Mutikoak, goazen hau txukuntzea! Eta lekua, leku asko geratzea! Aupa, Dick! Hala, Ebenezer!

        — Txukuntzea! Fezziwig zaharra haiek behatzen bazegoen ez zegoen erditik kendu ez zezaketen ezer. Minutu batean egina geratu zen. Garraiagarri zen guztia garraiatua izan zen, inoiz bere lekura itzuliko ez balitz bezala. Lurra erratzatu eta ureztatu zuten, lanparak mukatu zituzten eta erregaia suaren ondoan pilatu zuten; eta biltegia neguko gau batean ikusi nahi izango zenuten dantza areto bat bezain txukuna, beroa, lehorra eta distiratsuki argitua geratu zen.

        Biolin-jole bat bere partiturekin sartu, eta ikasmahai altura igo zen, eta orkestraren oholtzan bihurtu zuen, eta bere musika-tresna afinatu zuen, hau urdaileko berrogeita hamar min bezala kexatu zelarik. Fezziwig andrea sartu zen: guztia irribarre izugarri eta substantziala zela. Hiru Fezziwig andereak sartu ziren: distiratsu eta adoragarriak. Eta hauengandik bihotza apurturik zuten haien sei ezkongai gazteak sartu ziren. Negozioan lan egiten zuten gazte eta neskato guztiak sartu ziren. Dontzeila, bere lehengusu okinarekin sartu zen. Sukaldaria, bere anaiaren lagun onenarekin, esne-saltzailearekin, sartu zen. Pareko dendako mutikoa sartu zen, zeinetaz bere nagusiak nahikoa ondo elikatzen ez zuela susmatzen zen, eta hau bi ate hareagoko neskatxaren atzean ezkutatzen saiatzen ari zen, zeinari bere ugazabandreak belarrietatik tira egiten ziola frogatua zegoen. Guztiak sartu ziren, bata bestearen atzetik; batzuk lotsaz, besteak ausardiaz, batzuk graziosoki, besteak era baldartsuan; batzuk bultzatzen, besteak norbaitengandik tiratuz: guztiak sartu ziren, hamaika modu desberdinetan. Guztiak batera hasi ziren, hogei bikote batera, eskuak helduta eta zirkuluerdia osatuz. Erdiak bidea irekitzen zuen, eta ondoren atzeraka itzultzen zen; orain besteei tokatzen zitzaien musikaren konpasen arabera kulunkatzea, eta hauek ziren pausoak txirikordatu behar zituztenak berriro ere taldekatze amultsuko denbora zati desberdinetan denek batera bueltak eman zituzten; bikote zaharra ez zegoen inoiz behar zen lekuan. Gazteek, haserako puntura iristen ziren bezain azkar, dantzatzeari ekin zioten; ondoren katea apurtu eta dantzariak gidatuko ziten norbait ez zegoela konturatu ziren. Une honetara iritsita, Fezziwig zaharrak txalo bat eman eta oihukatzen du:

        — Geldi!

        Biolin-joleak bere aurpegi sutsua garagardo beltzeko pitxar batean hondoratu zuen, helburu horretarako bereziki hornitua. Baina atsedena mesprezatuz, une berean berriro bere lekua hartu eta jotzen hasi zen, nahiz eta oraindik inor ez dantzatu, beste biolin-jole berri bat izango balitz bezala eta bestea nekatua etxera eraman behar izan balute bezala, eta bera amaiera arte jotzeko edo eta ahaleginean hiltzeko prest egongo balitz bezala.

        Dantza gehiago egon zen eta prendetara jolastu zen, eta berriro dantza gehiago egon zen, eta pastel bat egon zen eta neguak egon ziren eta haragi erre hotz zati handi bat egon zen, eta eltzeko razio oparo bat egon zen, eta haragi xehatutako pastel txikiak egon ziren, eta garagardoa zorrotadaka. Baina gau-jaiaren ondorio handiena haragi errearen eta eltzekoaren ondoren etorri zen, biolin-jolea (bere lanbidean zakur-zaharra, esaten uzten badidazue, bere lanbidea zuek eta nik erakutsi ahal izango genion baino hobe ezagutzen duen gizon mota horretakoa) «Sir Roger de Coverley»ren lehen konpasak jotzen hasi zenean. Fezziwig zaharra Fezziwig andrearekin dantza egitera atera zen. Dantza ireki zuten, eta ez zuten lan gutxi izan: zuzendu beharreko hogeita hiru edo hogeita lau bikote, eta hartaz trufatu ezin zen jendea; dantza egin nahi zuen jendea eta pausoen ideiarik ez zuena.

        Baina nahiz eta zirenen bikoitza izan —eta lau aldiz gehiago—, Fezziwig hezur gogorra aterako zitzaien, gauza bera Fezziwig andrea. Andreari dagokionez, hitzaren zentzu guztietan bere bikotearekiko duina zen. Hori laudorio handi bat ez bada, benetan hala den bat esadazue, eta atseginez erabiliko dut. Fezziwigen zangosagarretatik benetako argi bat ateratzen zela zirudien, zeinak dantzaren mugimendu bakoitzean ilargien modura distira egiten zutela zirudien. Inolako unetan ezin izango zenukete hurrengo istantean hauekin zer gertatuko zen aurreikusi. Eta Fezziwig zaharrak eta Fezziwig andreak dantzaren pauso guztiak eman zituztenean —aurrerantz, atzerantz, eskuak lotuta, erreberentzia eta kortesia, buelta bat, beste bat, eta berriro hastea—, Fezziwigek «moztu» egin zuen eta hainbesteko arintasunez egin zuen, ze begiak hankekin kliskatzen zituela zirudien, berriro ere tentetu arte eta inolako irristadarik egin gabe.

        Erlojuak hamabiak eman zituenean, etxeko dantza amaitu egin zen. Fezziwig jaun-andreak bere lekua hartu zuten, atearen alde bietan; eta, ateratzen ziren heinean, pertsona bakoitzari eskua estutuz, banan-banan, Eguberri alai bat desira zieten. Guztiak, bi aprendizak izan ezik, atera zirenean, hauei ere eskuak estutu eta Eguberri alaiak desira zizkieten; eta modu honetan ahots alaiak desagertu ziren, eta bi mutikoak bere ohetan bakarrik geratu ziren, zeinak denda-osteko salmahaiaren azpian zeuden.

        Eszena honek iraun zuen bitartean Scroogek bere onetatik at dagoen gizon bat bezala jokatu zuen. Bere bihotza eta arima eszena barrean zeuden, bere lehenaldiko izatearen ondoan. Guztia berretsi zuen, guztia gogoratu zuen, guztiaz gozatu zuen, aztoramen arraroenak inbaditzen zuen bitartean. Ez zen une horretara arte izan, bere antzinako izatearen eta Dicken aurpegi argitsuak kontrako aldera biratu zirenean, Mamuaz oroitu zela eta honek adi-adi behatzen zuela ikusi zuen, haren buruko argiak distira handiak botatzen zituen bitartean.

        — Gauza gutxi —esan zuen Mamuak— ergel guzti hauek hainbeste eskerronez betetzeko.

        — Gauza gutxi! Errepikatu zuen Scroogek.

        Izpirituak, keinuen bidez, bi aprendizei jaramon egiteko esan zion, zeinak une horretan euren bihotzak Fezziwigekiko laudorioetan iraultzen ari ziren; eta, hau egin zuenean, Izpirituak esan zuen:

        — Arranopola! Ez al da hala?Ez ditu zuen diru hilkorraren libra gutxi batzuk besterik gastatu, hiru edo lau agian. Hainbesterainokoa al da hori honelako laudorioak merezitzeko?

        — Ez da hori —esan zuen Scroogek, zeina hitz horiek entzuterakoan haserretu zen eta inkontzienteki, bere lehen izateak eta ez izate zaharrak bezala hitz egiten zuen—. Ez da hori, Izpiritua. Hark gu zoriontsuak edo zorigaiztokoak egiteko boterea du; gure zerbitzua arina edo gogaikarria egiteko; plazer bat edo neke bat. Bere boterea hitz eta begiradetan datza; hain gauza txiki eta baliogabeak, ze hauek kontatzea eta gehitzea ezinezkoa dela. Eta zer? Ematen duen zoriontasuna dirutza bat kostatuko balitzaio bezain handia dela.

        Scrooge Izpirituaren begiradaz ohartu eta isilik geratu zen.

        — Zer gertatzen da? —galdetu zuen Mamuak.

        — Ezer berezirik ez —esan zuen Scroogek.

        — Bada, zerbait gertatzen zaizula iruditzen zait, ezta? —esan zuen berriro Mamuak.

        — Ez —esan zuen Scroogek—. Nire eskribauari gauza pare bat esan ahal izatea gustatuko litzaidakeela besterik ez da, oraintxe bertan! Hori da guztia.

        Scroogek bere desioa azaltzen amaitzerakoan, bere izate zaharrak lanparen argia jaitsi zuen eta beraiek, Scrooge eta Mamua, berriro ere kanpoan egon ziren.

        — Nire denbora amaitzen ari da —azpimarratu zuen Mamuak—. Azkar!

        Hori ez zihoan Scroogeri zuzendua, ezta Scroogek ikus ahal zezakeen inolako pertsonari, baina berehala eragina izan zuen, Scroogek bere burua berriro ikusi baitzuen. Oraingoan helduagoa zen; sasoirik ederrenean zegoen gizon bat zen. Bere aurpegian ez ziren azken urteetako aurpegiera zorrotz eta gogorrak ikusten; baina bai hasi ziren azaltzen ardura eta zuhurkeria seinaleak. Bere begietan mugimendu grinatsu bat zegoen, gutizi eta urduritasunezkoa, zeinak berarengan sustraitu zen pasioa, hala nola, orain hazten ari zen zuhaitzaren itzala norantz eroriko zen ikustarazten zuen.

        Ez zegoen bakarrik, bere ondoan neskato eder bat eserita zegoen, beltzez jantzia eta Eguberri Pasaturikoaren Mamuak barreiatzen zuen argipean distira egiten zuten malkoez beteriko begiekin.

        — Garrantzi gutxi dauka —esan zuen neskak, ahots gozoz—; zuretzat, ezer gutxi. Nire lekua beste idolo batek hartu du; eta, hark datozen garaietan zuri poztasuna eta kontsolamendua emateko gai bada, ni egiten saiatuko nintzen bezala, ez daukat atsekabetua sentitzeko arrazoi justurik.

        — Eta zein da zu baztertu zaituen idoloa? —oihukatu zuen mutilak.

        — Urrezko idolo bat.

        — Hona hemen munduaz jasotzen dugun bidezko tratua! —esan zuen mutilak—. Pobreziarekin bezala ez da beste gauzekin gogorrago agertzen; ezta aberastasunaren bilaketa hain gogorki gaitzestea aitortzen duen gauza!

        — Munduari beldur gehiegi diozu —erantzun zuen neskak, ahots gozoz—. Zure esperantza guztiak bakar batean bilakatu dira: zure burua bere gaitzespen zikinen eskuetatik at jartzea. Bata bestearen atzetik, zure helburu jatorrenak nola erortzen ziren ikusi dut, grina zapaltzailea, irabazia, zu absorbatu arte. Ez al da hala?

        — Eta hala balitz, zer? —oihukatu zuen mutilak laztasunez—. Askozaz zentzudunagoa bihurtu banaiz, zer? Zuri dagokizunez, ez naiz batere aldatu.

        Neskak burua ezetz esanez mugitu zuen.

        — Aldatu al naiz?

        — Gure ituna dagoeneko zaharra da. Biak pobrek ginenean egin genuen, eta hala izateaz pozik geunden, garai aproposagoetan gogor lan eginez eta patxadaz, mundu honetan gure aberastasuna hobetu genezaken arte. Bai, aldatu zara. Ituna egin genuenean, zu beste gizon bat zinen.

        — Mutiko bat nintzen —esan zuen mutilak pazientzi gutxiz.

        — Zeure sentimenduek izan zinena ez zarela esaten dizute —erantzun zuen neskak—. Ni bai naizela nintzen berbera. Geure bihotzak, bakarra zirenean zoriontasuna prometatzen zuten gauza berak, orain banandu direla, tristeziaz forjatuak daude. Ezin dizut esan ze maiztasunez eta zerbait atsekabez pentsatu dut honi buruz. Pentsatu dudala jakitearekin nahikoa da eta askatasuna eman diezazuket.

        — Noizbait askatasuna bilatu al dut?

        — Ez, hitzen bitartez, sekula ez.

        — Orduan, nola?

        — Zure izaera aldaketarekin; zure izpirituaren eraldaketarekin; zure bizitzan beste atmosfera batekin; helburu gisa beste esperantza bat izanik. Zure begien aurrean nire maitasunari balioa ematen zion guzti horrekin. Gure artean honelako ezer inoiz egon ez balitz, esadazu —esan zuen neskatoak begirada gozo baina irmoz—, orain bilatuko al ninduzun, ni konkistatzen saiatuko al zinateke? A, ez!

        Mutila susmo hura egia zenaren aurrean makurtzen zela zirudien, nahiz eta ez nahi izan. Baina ahalegin bat eginez, esan zuen:

        — Zuk ezetz pentsatzen duzu.

        — Atseginez kontrakoa pentsatuko nuke, ahal banu —erantzun zuen neskak—. Zeruak ondo daki! Honelako egi bat ikastea lortu dudanean, zein indartsua eta zein atzeraezina den ziur nago. Baina, gaur, bihar, atzo libre zinela suposatuz, ni neuk ere doterik gabeko neska bat aukeratuko zenukeela sinets dezaket... zu zein, neskarekin bihotza eskuan duzula hitz egiterakoan, guztia, sortzen dizun Irabaziaren arabera pisatzen duzula? edo eta, une batez gidatzen zaituen printzipio bakarrari huts eginez, hau aukeratu izan bazenu, ez al dakit segituan, era saihestezinean, horretaz damutuko zinatekeela?Badakit, eta horregatik aske uzten zaitut. Bihotzez, noizbait izan genuen maitasunarengatik.

        Mutila zerbait esateko puntuan egon zen, baina neskak, burua beste aldera biratuta zuela, jarraitu zuen:

        — Baliteke guzti honek zu sufriaraztea, eta bata bestearentzako izan garenaren oroipenak hala izango dela fidarazten nau, baina denbora gutxi barru, oso denbora gutxi, oroitzapenez atseginez libratuko zara, zure zorte onak esnarazi zizun etekin gabeko amets bat izango balitz bezala. Zoriontsua izan zaitezela aukeratu duzun bizitzan!

        Bi gazteak banatu ziren.

        — Izpiritu! —esan zuen Scroogek—. Ez erakutsi gauza gehiago! Eraman nazazu etxera. Zergatik hartzen duzu atsegina ni torturatuz?

        — Bakarrik itzal bat gehiago!

        — Ezta bat gehiago! —oihukatu zuen Scroogek—. Gehiago ez! Ez dut itzal gehiagorik ikusi nahi!

        Baina Izpiritua, errukigabe, bi besoak heldu zizkion, jarraian gertatuko zena behatzera behartuz.

        Beste eszena batean zegoen, beste leku batean: oso handia eta oso polita ez zen baina erosotasunez gainezka zegoen gela bat. Sutik gertu neska eder bat zegoen eserita, azkenik ikusi zuen neskaren hain antzekoa, ze Scroogek hura zela pentsatu zuen. Aurreko neska hura, orain bere alabaren parean eserita zegoen emakume handi batean bihurturik ikusi zuen arte. Gela horretan zegoen zarata guztiz iskanbilatsua zen, bertan Scrooge, bere buruaren egoera aztoratuan, kontatzeko gai izango zen haur gehiago baitzeuden; eta, poeman agertzen zen talde goratua ez bezala, ez ziren baten moduan gidaturiko berrogei haur, baizik eta haur bakoitza berrogei haur bezala gidatzen zen. Ondorioak burrunbatsuak ziren, hitzen bidez azal daitekeena baino gehiago; baina ez zirudien inork garrantzirik ematen zionik: alderantziz, ama eta alaba gogoz barre egiten zuten eta horretaz gozatzen zuten; eta, laster haurreriaren jokoetan nahastuz, gazte pikaroak errukirik alabaren gabe gainera bota ziren. Zer ez nuke nik emango horietako haur bat izateko? Nahiz eta inoiz ezin izango nintzateke hain narrasa izan. Ez, ez! Ezta munduko aberastasun guztiarengatik ez nituzke haren txirikordak zapalduko, hauek askatuz; ezta ez nituzke haren zapatatxo politak bere oinetatik aterako. Jaunak gorde nazala, nahiz eta bizitza horretan joango balitzait. Haren gerria neurtzeari dagokionez, jokoen artean, haurrek egiten zuten bezala, gazte ausart eta jostalariak, nik ezin izango nuke egin. Nire besoa kurba horretan geldiarazia gelditzearen beldur nintzateke, inoiz bere posizioa ez berreskuratzea zigortua. Eta, dena den, izugarri gustatuko litzaidake, onartzen dut, haren ezpainak doi-doi ukitzea, ezpainak ireki zitezen zerbait galdetzea, nire begirada lurrean finkaturiko begi horien bekainen gainean jartzea, baina haren lotsatzea inolako unetan eragin gabe; haren ileko ur-jauziak askatzea, honen hazbete bat oroitzapen preziaezin bat izango litzateke; laburbilduz, argi eta garbi aitortzen dut, haur baten baimen arinena hartu ahal izatea, baina une berean, honek zuen balio guztia baloratzeko nahikoa gizon izatea gustatuko litzaidakeela.

        Baina une horretan atean kolpe bat entzun zen, eta berehala, harantz halako erasoa egon zen, ze neska, aurpegi alai eta soineko hondatuaz, aterantz bultzatua izan zen, talde zaratatsu eta piztu baten erdian; eta hau justu aitari harrera egiteko iritsi zen, zeina jostailuz eta Eguberri opariz kargaturiko gizon batez jarraitua iristen zen etxera. Eta, orduan, ah ze nolako borroka eta iskanbila eta zein eraso haserrekorra jaso zuen saski-eramaile babesgabeak! Nola igo ziren harengana, aulkiak eskailera moduan erabiliz, eskuak poltsikoetan hondoratzeko, hauetan zeramazkien paketetxoak kenduz, indarrez lepoan zeraman zapira helduz, bizkarra kolpatuz eta orkatiletan ostikoak estimu geldiezinaz emanez! Ze nolako mirari eta atsegin garrasiak entzun ziren pakete bakoitza irekia izan zenean! Zein berri txarra haur txikiena jostailuzko zartagina ahora eramaten zuela ustekabean harrapatu, eta egurrezko erretilura pegatua zegoen gezurretako indioilarra irentsi zuela susmagarria baino gehiago zela ikustea!A ze lasaitzea guztia alarma faltsu bat zela jakitea! Zein poza, esker ona eta estasia! Guztiak neurri berean deskribaezinak ziren. Eta nahikoa da esatea poliki-poliki, haurrak eta bere emozioak egongelatik atera eta, guztiak eskailera berdinetik, goiko pisura igo zirela, eta ondoren oheratu zirela, era honetara baretuz.

        Eta Scroogek inoiz baino arreta handiagoz etxeko jauna, bere alaba era maitekorrean bere gainean jartzen zen bitartean, neska eta amarekin batera suaren aurrean esertzen zela behatu zuela gertatu zen; eta Scroogek honelako izaki bat, hura bezain grazioso eta etorkizun handikoa, berari aita deitu ziezaiotela, eta bere bizitzako negu gordinaren udaberria izan zitekeela pentsatu zuenean, ikusmena lainotzan hasi zitzaion.

        — Belle —esan zuen gizonak, bere emaztearengana irribarre batez jiratuz—, arratsalde honetan zure lagun zahar bat ikusi dut.

        — Nor?

        — Asma ezazu!

        — Nola asmatuko dut? E! Badakidala uste dut —gehitu zuen berehala, senarrak bezala barre eginez—. Scrooge jauna?

        — Ikusten duzun bera. Bere bulego aurretik pasatzen asmatu nuen eta leihoa itxita ez zegoenez eta kandela bat piztuta zuenez zaila gertatuko litzaidake hura ez ikustea. Ulertua dudanez, bere kidea hiltzear dago ; eta hor zegoen bera; bakarrik. Munduan guztiz bakarrik, oker ez banago.

        — Izpiritu! —esan zuen Scroogek ahots ahulez—, atera nazazu hemendik.

        — Esan nizun hauek lehenaldiko gauzen iritziak zirela —esan zuen Mamuak—. Ez iezadazu honelakoak izanagatik niri errua bota!

        — Atera nazazu hemendik! —errepikatu zuen Scroogek—. Ezin dut hau jasan!

        Mamuarengana jiratu zen, eta hau bera behatzen zegoela ikusirik, eta arrazoi arraro batengatik, haren aurpegian erakutsi zizkion aurpegi guztien zatiak zeudela ikusirik, berarekin borrokan hasi zen.

        Borroka gertatzen ari zen bitartean —honela deitu ahal bazitekeen, zeren eta Mamuak, inolako erresistentzia ikusgarririk egin gabe, bere aurkakoaren erasoak beldurgabe jasaten zituen—, Scroogek haren buruko argia inoiz baino gehiago eta altuago distira egiten zuela behatu zuen, eta gertaera hura Mamuak berarengan zuen eraginarekin erlazionatuz, txano kandela estaltzailea hartu eta bekainetaraino sartu zion.

        Izpiritua halako moduan txikitu zen ze bere figura guztia txanoak estali zuen; baina nahiz eta Scroogek kandela itzaltzailetik bere indar guztiarekin tiratu, ez zuen argia ezkutatzea lortzen, zeina kandela itzaltzailetik zorrotadaka ateratzen zen, lurretik barreiatuz.

        Scrooge, oso nekatua zegoela, logura jasangaitz batek menperatzen zuela eta bere logelan zegoela konturatu zen. Txanoari azken tirakada bat eman zion, zeinak bere eskuko indarrarekin amaitu zuen, eta nekez eta eseak eginez, lo astun batean hondoratu baino lehen, bere ohera iristeko astia eman zion.

© Charles Dickens

© itzulpenarena: Nerea Mujika